පාර්ලිමේන්තුව සතු රටේ මූල්‍ය පාලනය ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කිරීම

මුල්‍ය පාලන බලය පාර්ලිමේන්තුව සතුයි

කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති පීඨයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය  ආචාර්ය මේනක හරන්කහ

නීති සම්පාදනය සහ මූල්‍ය පාලනය කියලා පාර්ලිමේන්තුවට අයත් මූලික කාර්යභාරයන් දෙකක් තියෙන බව අපි හැමෝම දන්නවා. මේ දෙක දෙකක් විදිහට පෙනුණත් මේ දෙකම එකක් කියලා අර්ථ දක්වන්නත් පුළුවන්. බි්‍රතාන්‍ය ක්‍රමයට අනුව ව්‍යවස්ථා සම්පාදනය පටන් ගත්තේම, මූල්‍ය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් නීති සම්පාදනය කිරීම හරහායි. පාර්ලිමේන්තුව කියන ආයතනය ස්ථාපිත වුණේ මිනිසුන්ගෙන් බදු අය කර ගැනීමට නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් සකස් කරන්න ජනතා නියෝජිතයන්ගෙන් සමන්විත මණ්ඩලයක් තිබිය යුතුයි කියන අදහසින්. රජු සහ රාජ්‍ය නිලධාරීන් සතුව තිබුණ මුල්‍ය පාලන බලය ජනතාව සතු කරගන්න තමයි මේ ව්‍යවස්ථාදායකය මුලින් නිර්මාණය වුණේ. ඒ අනුව තමයි ව්‍යවස්ථා සම්පාදනය සහ මුල්‍ය පාලනය පාර්ලිමේන්තුව සතු ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් කියලා අද අපි තේරුම් ගන්නේ. මේක බොහෝ විට පොදු නීතිය ක්‍රියාත්මක වන, බි්‍රතාන්‍ය සම්ප්‍රදාය ගරු කරන රටවල සිද්ධාන්තයක් බවට පත් වෙලා තියෙනවා.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 148, 149, 150, 151, 152 වගන්තිවලින් මුල්‍ය පාලන බලය පාර්ලිමේන්තුවට පවරලා තියෙනවා. රාජ්‍ය මුල්‍ය පිළිබඳ සම්පූර්ණ පාලනය පාර්ලිමේන්තුව සතු වන්නේය, ‘පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරනු ලැබූ නීතියක හෝ පවත්නා යම් නීතියක් යටතේ හෝ මිස කිසිදු පළාත්පාලන හෝ අධිකාරයන්ට අනුව හෝ වෙනත් කිසිදු පොදු අධිකාරයක් විසින් හෝ කිසිදු බද්දක්, වරිපනමක් හෝ වෙනත් යම් කිසි බදු විශේෂයක් නියම කිරීමට බලයක් නොමැත්තේය’ කියලා 148 වැනි වගන්තියෙන් පැහැදිලිව කියලා තියෙනවා.

මේ මුල්‍ය කටයුතු පාලනය කිරීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුව සතුව යම් අරමුදලක් තියෙන්න ඕනෑ. ඒකට අපි කියන්නේ ඒකාබද්ධ අරමුදල කියලා. ඒ ඒකාබද්ධ අරමුදල හැදෙන්නේ කොහොමද කියලා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 149 වගන්තියේ සඳහන් කරලා තියෙනවා. බදු, වරිපනම්, විදේශ ආධාර, ණය හරහා ලැබෙන සමස්ත ආදායම් ටික රැස්කරගන්නේ ඒකාබද්ධ අරමුදලට. ඒකාබද්ධ අරමුදල පවත්වාගැනීමේ බලයත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පාර්ලිමේන්තුවට ලබා දීලා තියෙනවා.

මුදල් වියදම් කිරීම සම්බන්ධ කාරණයකදී, ඒ කියන්නේ පනතකින් සම්මත වෙලා තියෙන යම් කාරණයක් සඳහා, පොදු අරමුදලෙන් මුදල් ලබා ගැනීමේදී, පාර්ලිමේන්තුවේ යෝජනා සම්මතයකින් පස්සේ තමයි ලබා ගත යුත්තේ. මේ වැඩේ මූලික වශයෙන් කරන්නේ වාර්ෂිකව සම්මත කරන අයවැය ලේඛනය හරහා. අයවැයේදී ඉදිරි වසර සඳහා අපේක්ෂිත වියදම් ඒ ඒ වැය ශීර්ෂ යටතේ දක්වනවා. ඒ වගේම ඒ අපේක්ෂිත මුදල් උපයාගන්නේ කොහොමද කියලත් දක්වනවා. ඒ අනුව ඒකාබද්ධ අරමුදලේ මුදල් ඒ කාර්යයන් සඳහා අධිකාරී පත්‍රයක් හරහා ඉවත් කරගැනීමේ බලය මුදල් ඇමතිවරයාට ලැබෙනවා.

අදාළ මුදල සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුව සම්මත කරපු යෝජනාවක් නැත්නම් මුදල් ඇමතිවරයාට එහෙම අධිකාරී පත්‍රයක් හරහා මුදල් ගන්න බෑ.

රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය අනුමත කරපු බැංකුවල තමයි ඒකාබද්ධ අරමුදලේ මුදල් තැන්පත් කරලා තියෙන්නේ. බි්‍රතාන්‍යයේ නම් මේ ඒකාබද්ධ අරමුදලේ මුදල් තැන්පත් කරන්න වෙනම රාජ්‍ය බැංකුවක් තියෙනවා. නමුත් ලංකාවේ එහෙම එකක් නෑ.

ඒ වගේම මේ ඒකබද්ධ අරමුදලට අමතරව අවිනිශ්චිත අවස්ථා අරමුදල කියලා තවත් අරමුදලක් පවත්වාගෙන යාමේ බලය පාර්ලිමේන්තුව විසින් ලබා දීලා තියෙනවා. ඒ අරමුදල පිහිටුවලා තියෙන්නේ මීට කලින් පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලැබිලා තියෙන කාරණාවක් සම්බන්ධයෙන් මුදල් වියදම් කරන්න නෙමෙයි. එවැනි සම්මත නොවූ කාරණාවක් සම්බන්ධයෙන් හදිසියේ මුදල් වියදම් කරන්න අවශ්‍ය වුණොත් ඒ සඳහා මුදල් ලබා ගන්නයි.

ඒ වගේම පාර්ලිමේන්තුවේ මුල්‍ය පාලනය සම්බන්ධයෙන් ව්‍යතිරේක අවස්ථාත් තියෙන බව ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් වෙනවා. ඒ කියන්නේ මුල්‍ය පාලන බලය පාර්ලිමේන්තුවට විතරක්ම නෙමෙයි තියෙන්නේ. අපි දන්නවා, ආණ්ඩුවේ සහ විධායකයේ ප්‍රධානියා වෙන්නේ ජනාධිපතිවරයා. ඒ අනුව පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතියකින් තොරව මුල්‍ය කටයුතුවලට සම්බන්ධ වෙන්න ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ජනාධිපතිවරයාට අවස්ථා කිහිපයක් ලබා දීලා තියෙනවා.

පාර්ලිමේන්තුව විසුරවලා තියෙන අවස්ථාවක තවදුරටත් පාර්ලිමේන්තුවේ ක්‍රියාකාරිත්වයක් නෑ. ඒ නිසා මුල්‍ය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ යෝජනා සම්මත කරගන්න බෑ. එවැනි අවස්ථාවක රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයේ අනුමැතිය ලබා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය නියෝග දීලා මුදල් වෙන් කරගන්න ජනාධිපතිවරයාට බලය ලබා දීලා තියෙනවා.

පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියත් ඊළඟ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීම සඳහා තවමත් මුදල් වෙන් කරලා නැති නම්, ඉදිරි මැතිවරණය සඳහා මැතිවරණ ලේකම්වරයා සමග සාකච්ඡා කරලා අවශ්‍ය මුදල් වෙන් කරගැනීමේ බලය ජනාධිපතිවරයාට තියෙනවා.

පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරලා තියෙන අවස්ථාවක රටේ මුල්‍යමය අකර්මණ්‍යතාවක් ඇතිවීම වැලැක්වීම සඳහා මුල්‍ය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් තීරණ ගැනීමේ, ක්‍රියා කිරීමේ බලයක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ජනාධිපතිවරයාට ලබා දීලා තියෙනවා.

මේ තිබෙන ප්‍රතිපාදන මොනවද කියලා සෑම පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයෙක්ම දැන සිටීම වැදගත්, ඒ වාගේම මහ ජනතාවටත් මේ ගැන යම් අවබෝධයක් තියෙන්න අවශ්‍යයි.                                                                                                                         ප්‍රියන්ජිත් ආලෝක බණ්ඩාර

ජනාධිපතිගේ බලතල කප්පාදුවක් ඕනෑ

පාර්ලිමේන්තුවේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ (පරිපාලන), බරපතල වංචා දූෂණ පිළිබඳ ජනාධිපති කොමිසමේ හිටපු ලේකම්  ලැසිල් ද සිල්වා

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 148 ව්‍යවස්ථාව යටතේ රටේ සියලුම මූල්‍ය පාලන බලතල පාර්ලිමේන්තුව සතු බව පැහැදිලිව පෙන්වා දී තිබෙනවා. ජනතාවට විවිධ බදු පනවා ඒවා බල ගන්වන්න පුළුවන් පාර්ලිමේන්තුවට පමණයි.

බදු පැනවීම පවා පාර්ලිමේන්තුව විසින් කළ යුතුය යන්නට දීර්ඝ ඉතිහාසයක් තිබෙනවා. එංගලන්ත රජුගේ බලතල කප්පාදු කිරීම සඳහා 1215 මැග්නකාර්ටා ගිවිසුම අත්සන් කරනවා. ඊට හේතුව තමයි ඒ කාලේ තිබුණේ අපේ වගේ  අත්තනෝමතික විදිහට බදු පනවන වැඩපිළිවෙලක්. ඒ නිසා මැග්නකාර්ටා ගිවිසුමෙන් බදු පැනවීම සහ ජනතා අයිතීන් කිසියම් නිශ්චිත වැඩපිළිවෙළක් අවශ්‍ය බව තීන්දු කළා. ඒ නිසා මෙම ගිවිසුම නිර්මාණය කිරීම හරහා ජනතාවට බදු පැනවීම මෙන්ම ජනතා අයිතිවාසිකම් පිළිබද කිසියම් ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙළක්  සම්බන්ධ එකඟත්වයකට පැමිණයා. එහිදී රදළ පැළැන්තියට අවශ්‍ය වුණේ, රජුගේ බලතල සීමා කිරීම මෙන්ම ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙළක් හඳුන්වා දීමයි. නමුත් එය ක්‍රමානුකූලව ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වැඩ පිළිවෙළ ඇල්මැරුණු ස්වභාවයෙනුයි සිදු වුණේ.

මෙහෙම ඉදිරියට එන විට 1672 දි එංගතන්තයේ රාජාණ්ඩුව බංකොලොත්භාවයට පත් වුණා. එවිට 1688දී පාර්ලිමේන්තුවේ සාකච්ඡා කර අලුතින් පනතක් මගින් ණය ගැනීමේදී විශ්වාසය තහවුරු කර ගැනීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතියට යටත්ව ක්‍රමවේදයක් හඳුන්වා දුන්නා. එවැනි ඉතිහාසයක් තමයි පාර්ලිමේන්තුවට මූල්‍ය පාලනය පිළිබඳ වගකීම පැවැරුණේ.

ඒ ශක්තිමත් ක්‍රමවේදය අපිට ආවේ ඒ විදිහට. මේක ලංකාවට වඩාත්ම උචිතයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් සුරකින ජනතාවක් ගොඩනගන්න වගේම ශක්තිමත් මූල්‍ය පාලනයක් ගොඩනගන්න මෙය අත්‍යාවශ්‍ය බව සෝල්බරි කොමිෂන් සභා වාර්තාවෙන් කියලා තිබෙනවා. අපි අනුගමනය කරන්නේ සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව හරහා හඳුන්වා දුන් වෙස්ට්මින්ස්ටර් ක්‍රමයේ ගොඩනැගුණු ශක්තිමත් පරිචයන්. 1978 හඳුන්වා දුන් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය හරහා මේ ක්‍රමවේදය බරපතළ විදිහට නොසලකා හරිමින් කාලයක් තිස්සේ, පාර්ලිමේන්තුවේ මූල්‍ය පාලන බලය විවිධාකාරයෙන් දුර්වල කළා. කොටින්ම කියතොත් අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදලේ යෝජනා කර තිබෙනවා, රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්තරණ සම්බන්ධයෙන් 2008 අංක 14 දරන විශේෂ උපායමාර්ගික ව්‍යපෘති පනත අවලංගු කළ යුතු බව.

විශේෂයෙන්ම මූල්‍ය පාලනයට අවශ්‍ය කමිටු වන රාජ්‍ය ගිණුම් මෙන්ම රජය සතු ව්‍යපාර යන කාරක සභා දෙක අපේ රටේ ස්ථාපිත කර තිබෙනවා. නමුත් විනිවිදභාවය, විශ්වසනීයත්වය මෙන්ම ඔවුන්ගේ නිර්දේශ පවා අවසානයේ ක්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් දැඩි ඌනතා පෙනෙන්නට තිබුණා.

මෙම කාරක සභා අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම මූල්‍ය පාලනය නිවැරදි කිරීම සඳහා විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තා මත කටයුතු කරන බැවින් එවැනි දුර්වලතාවන් නිසා මූල්‍ය පාලනයේ වගකීම් ඉටු කළ නොහැකියි. ඖෂධ ගනුදෙනුවේදී විශේෂයෙන්ම පෙනුණා මෙතන වංචාවක් සිදු වූ බව. පාර්ලිමේන්තුවේ මූල්‍ය පරිපාලන වගකීම තිබුණත්  විශ්වාසභංග යෝජනාවක් ආවාම එයට අත ඔසවා ඔවුන් සතු බලය පාවිච්චි කළ  එක. මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ පාර්ලිමේන්තුව පැහැදිලිවම කිසියම් ආකාරයකට මූල්‍ය පාලනය ඉටු නොකරන බවයි. ස්ථාවර නියෝග මෙන්ම ව්‍යවස්ථාව හරහා පවරා ඇති මූල්‍ය බලය අපහරණයකට ලක් කර ඇති බව පෙනෙන්නට තිබුණා.

පාර්ලිමේන්තුව ක්‍රමවත්ව ශක්තිමත් කරන්න නම්, ජනාධිපතිවරයා සතු අසීමිත බලතල කප්පාදු කරන්න ඕනෑ. ඒක නොකොළොත් වත්මන් ආණ්ඩුවටත් පාර්ලිමේන්තුව තුළ මූල්‍ය පරිපාලනය කරන්න බෑ. ජනාධිපතිවරයා මුදල් ඇමති වෙන එක බරපතල ප්‍රශ්නයක්. ඒ වගේ අඩුපාඩු නැතිව පාර්ලිමේන්තුවට මූල්‍ය බලය වගේම පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්යභාරය ජනතා හිතවාදී ලෙස කිරීම සඳහා පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමවේදය ප්‍රතිනිර්මාණය විය යුතුයි.

පාර්ලිමේන්තු වෙස්ට්මින්ස්ටර් ක්‍රමය 1970 දක්වා ඉතාමත්ම යම්කිසි ප්‍රමාණයකට සාර්ථකව තිබුණා. නමුත් 1978 ව්‍යවස්ථාවෙන් පසු එය කෑලි කෑලිවලට සුනු විසුනු වී ගියා. ඒ වනතුරු අමාත්‍යාංශයේ ස්ථිර ලේකම්වරයා සිටියේ ප්‍රධාන ගණන් දීමේ නිලධාරියා ලෙස. ඔහු අමාත්‍යවරයා හරහා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුතු වුණා. මේ වන විට එයත් සුනු විසුනු කර ජනාධිපතිවරයා ව්‍යවස්ථාවේ 52.1 යටතේ අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් පත් කරනවා. ඒ මගින් රාජ්‍ය පරිපාලනය නිසි සේ සිදු වෙන්වෙන්නේ නෑ. වර්තමානයේ ලේකම්වරයා හැම විටම ජනාධිපතිගේ අතකොළුවක්. විගණනය සම්බන්ධයෙන් අපි අත්සන් කර තිබෙන විවිධ සම්මුතින්වලට අපි බැඳිලා ඉන්නවා, විගණනය ශක්තිමත් කරනවා කියලා. 2013 ශ්‍රී ලංකාවේ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල රාජ්‍ය නායක සමුළුවේදි, ගත් ප්‍රධාන තීරණයක් තමයි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් වශයෙන් අපේ රට විගණනයට ලක් විය යුතු බව.

වෙස්ට්මින්ස්ටර් පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තුළ මන්ත්‍රීවරයා විය යුත්තේ වෘත්තිකයෙක්. අද ඒක සිදු වෙන්නේ නෑ. වෘත්තිකයෙක් නොවුණ කෙනෙක් කොහොමද රටේ පරිපාලනයට දායක වන්නේ. අද පාර්ලිමේන්තුවේ කීයෙන් කී දෙනා ද වෘත්තිකයෝ ඉන්නේ? විමධ්‍යගත අය – වැය වගේ දේවල්වලින් කරන්නේ රාජ්‍ය මුදල් මුළුමනින්ම අවභාවිත කිරීම. විශේෂයෙන් මන්ත්‍රීවරයාට ඒකෙන් හිතෙන හිතෙන දේවල් කරන්න පුළුවන්. ඒ සම්බන්ධ වගවීමක් නෑ. ඇත්ත වශයෙන් මගේ අදහස නම් විමධ්‍යගත අරමුදල අහෝසි කළ යුතුයි.

අධිකරණයට පවා ස්වාධීන අයිතිය දෙන්න ඕනෑ. පාර්ලිමේන්තුවේ දූෂණ වංචා වාර්තා අධිකරණයේදි දුර්වල වුණු අවස්ථා අපි දැක්කා. බැඳුම්කර ගනුදෙනුව, ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයේ සිදුවීම ඇතුළු වංචාවලටත් ඒක තමයි වුණේ. මේවා ක්‍රියාත්මක නොකිරීමෙන් වුණේ පරමාධිපත්‍ය දුර්වල කිරීමක්. ඒක මහජනතාවගේ පරාජයක්. මේ වගේ වාර්තා කොපමණ සංඛ්‍යාවක් සභාගත කර තිබෙනවාද? පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තුළ. කතානායකවරයාට හෝ වෙනත් කෙනෙකුට බෑ, මේ වාර්තා හංගලා කටයුතු කරන්න. ඒවාට දඬුවම් දෙන වැඩ පිළිවෙළක් සකස් කරන්න ඕනෑ. මම යෝජනා කරන්නේ අපිට සෙනෙට් සභාවක් අවශ්‍යයි. ඒ සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ සංයුතිය අවම වශයෙන් සියයකට පමණ  අඩු කළ යුතුයි. මන්ද බිලියන 1.4ක් වන ඉන්දියාවේ ඉන්නේ මන්ත්‍රීවරු 545 යි.

රටේ බදු අය කළ පසු ඒ සියලු මුදල් ඒකාබද්ධ අරමුදලට බැර විය යුතුයි. ඒකෙන් මුදල් නැවත ගැනීමත් ඉතාමත් නිවැරදි විදිහට සිදු විය යුතුයි. හැබැයි එයට පරිබාහිරව සිදු වූ අවස්ථා තිබෙනවා. රටේ ණය පවා ඒකාබද්ධ අරමුදලට ගිහින් ඒකෙන් තමයි අවශ්‍ය දේවලට ගන්නේ.

රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ වගේම පාර්ලිමේන්තුවේ ක්‍රමවේද සකස් කිරීම සඳහා ව්‍යවස්ථාවේ අවශ්‍ය සංශෝධන වහා කළ යුතුයි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි නොකර ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය හා අධිකරණය යන ආයතන තුන බලය බෙදා හැරීමේ සංකල්පය ශක්තිමත්ව ක්‍රියාත්මක කරන්න බෑ, ඇත්තටම මේ ආයතන තුන පමණක් නෙවෙයි හතරවෙනි කුලුන වන ස්වාධීන කොමිෂන් සභා අනිවාර්යයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕනෑ.

                                                                                        කමණී හෙට්ටිආරච්චි

පසුවිපරම් ක්‍රමවේදයක් තියෙන්න ඕනෑ

විවෘත විශ්වවිද්‍යාලයේ කළමනාකරණ අධ්‍යයනාංශයේ මහාචාර්ය නලින් අබේසේකර

අපි දන්න විදිහට විසර්ජන පනත්, කෝප් කමිටුව, කෝපා කමිටුව සහ අධීක්ෂණ කාරකසභාවලදීත් රටේ මුල්‍ය පිළිබඳ අධීක්ෂණ කටයුතු කරනවා. නමුත් ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ අපේ රටට තවම මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් නැති එකයි. මුල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් නැති නිසා පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වෙන ඇතැම් පනත් රටේ ආර්ථිකයේ දියුණුවට අනුගත වෙන්නේ නෑ. අපේ පෟද්ගලික ආයතනයක වුණත් දැක්මක් තියෙනවා, මෙහෙවරක් කියලා දෙයක් තියෙනවා. ඊට පස්සේ තමයි ප්‍රතිපත්ති එන්නේ. ඒ දැක්මට මෙහෙවරට අනුව තමයි ඒ ආයතනයේ මුදල් ඉපයීම් සහ වියදම් කිරීම් සම්බන්ධයෙන් තීන්දු තීරණ ගන්නේ. ඒ වගේ මුල්‍ය ක්ෂේත්‍රයට සම්බන්ධ හෝ නැති නීති සම්පාදනය වෙනකොට මූලික වශයෙන් ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් තියෙන්න ඕනෑ. ඊට අනුගතව තමයි නීති සහ රටේ අනෙකුත් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය වෙන්න ඕනෑ.

අපේ රටේ දුප්පත්කම නැති කරන්න කියලා ගෙනා වැඩසටහන් ගැන අවධානය යොමු කළාම ඒක හොඳින් තේරුම් ගන්න පුළුවන්. 1989 ප්‍රේමදාස මහත්තයාගේ කාලේ, ජනසවිය වැඩසටහන ආරම්භ කළා. මේ වැඩසටහන 1994 චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ කාලේ සමෘද්ධිය කියලා වෙනස් වුණා. දැන් අස්වැසුම කියලා වැඩසටහනක් තියෙනවා. මේවා නිසා අපේ රට දිගින් දිගටම යොමු වුණේ යැපුම් ආර්ථිකයක් පැත්තට.

මේවා සම්මත වෙන වෙලාවල ඒ ඒ පක්ෂවලට තිබුණ දේශපාලන වාසි නිසා පාර්ලිමේන්තුව මේවා ගැන නිහඬව ඉන්න ඇති. නමුත් ඒ වගේ ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දු තීරණවලදී රටේ පාර්ලිමේන්තුව ඊට වඩා බුද්ධිමත් ලෙස තීන්දු තීරණ ගත්තා නම් අපේ රට අද තියෙන ආර්ථික අගාධයට නොවැටෙන්න ඉඩ තිබුණා. යැපුම් ආර්ථිකයක් තුළ ජනතාව හිර කළොත් වෙන්න පුළුවන් විනාශය තමයි දශක ගණනාවකින් පස්සේ අපට සිද්ධ වුණේ.

උදාහරණයක් ලෙස සමෘද්ධිය ගත්ත පවුලක්, එළදෙන්නු තුන් දෙනෙක් ගන්නවා කියන්නකෝ, අවුරුද්දකට පස්සේ ඒ පවුලේ කවුරුහරි ව්‍යවසායකයෙක් බවට පත් වෙලා තියෙනවා නම් ඒක සාධනීය කාරණයක් වෙන්න පුළුවන්. නමුත් සමස්තයක් ලෙස අපේ රටේ එහෙම වුණේ නෑ. ජනසවියෙන් සමෘද්ධියට මාරු වුණා. සමෘද්ධියෙන් අස්වැසුමට මාරු වුණා. නමුත් ඒ පවුල්වල ආර්ථික පදනමේ වර්ධනයක් වෙලා නෑ. අර්බුදයක් වෙලාවේ යම් සහනයක් ජනතාවට දුන්නාට කමක් නෑ. නමුත් දිගින් දිගටම යැපුම් මානසිකත්වයක ජනතාව හිර කිරීම රටක ආර්ථිකයට හානිකරයි.

මේ ව්‍යාපෘතිවලට වියදම් කරලා තියෙන මුදලට සාපේක්ෂව කොපමණ පවුල් ප්‍රමාණයක් මේ යැපුම් මානසිකත්වයෙන් ගැලවිලා ව්‍යවසායක මට්ටමට ඇවිල්ලාද කියලා පර්යේෂණයක් කරන්න පුළුවන් නම් වටිනවා.

අනෙක් අතට ව්‍යවසායකත්වයන් දියුණු කිරීම සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන්න පිහිටුවන ලද ආයතන රටේ විශාල සංඛ්‍යාවක් තියෙනවා. නමුත් ඒවා වෙන වෙනම තිබිලා හරියන්නේ නෑ. ඒවා එක අමාත්‍යාංශයක් යටතට, එක නායකත්වයක් යටතට ගෙනැල්ලා රට තුළ ව්‍යවසායකත්වය වර්ධනය කරන්න සැලසුම් හදන්න අවශ්‍යයි. විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන් සහ තරුණ ප්‍රජාව මේ ව්‍යවසායකත්වයට නැඹුරු කරන්න සැලසුම් හදන්න ඕනෑ. ඒවා පාර්ලිමේන්තුව කළ යුතු ප්‍රතිපත්තිමය සැලසුම්. අපේ පාර්ලිමේන්තුව මුල්‍ය සම්බන්ධයෙන් වගකියනවා වුණාට, ප්‍රතිපත්තිමය විදිහට අරන් තියන සමහර තීන්දු රටේ ආර්ථිකයට අහිතකර ලෙස බලපාලා තියෙනවා. ප්‍රතිපත්තිමය කාරණා ගැන තමයි රටක පාර්ලිමේන්තුවක් ඉතාම සියුම්ව සාකච්ඡා කරලා තීන්දු ගන්න ඕනෑ. නමුත් අපේ රටේ මුල්‍ය පාලනය මේ ප්‍රතිපත්තිමය කාරණාවලින් ඔබ්බට ගිහිල්ලා, දේශපාලනමය කාරණා මත තීරණ ගන්නා තත්වයක් තියෙන්නේ.

පහුගිය දශක හතර පහ තුළ හැම අවුරුද්දේම ගෙනා ලංකාවේ අයවැය යෝජනාවලින් උපරිම සියයට හැටයි ක්‍රියාත්මක වෙලා තියෙන්නේ. ඒ කියන්නේ අයවැය ක්‍රියාවට නැංවීමේදී සියයට හතලිහයි ක්‍රියාවට නැංවෙන්නේ. අඩුම තරමේ සියයට අසූවක්වත් ක්‍රියාවට නැගෙන්න ඕනෑ. ඒ නිසයි හිටපු මන්ත්‍රීවරයෙක් වූ සෝමවීර චන්ද්‍රසිරි මන්ත්‍රීවරයා ‘ඉලක්කං ගොඩකි අය වැය ලේඛනය…’ කියලා කිව්වේ.

ව්‍යාපාර සැලසුම්වල කේපීඅයි තියෙන්න ඕනෑ කියලා අපි කියනවා. ඒ කියන්නේ, කී පර්ෆොමන්ස් ඉන්ඩිකේටර්. ඒ වගේ අයවැයට කේපීඅයි තියෙන්න ඕනෑ.

හිතන්න ඊළඟ අයවැයට අනුව රටේ සෘජු හා වක්‍ර බදු පිළිබඳ යම් කිසි තීරණයක් ගන්නවා. දියුණු රටවල තියන්නේ සෘජු බදු, අපේ රටේ වැඩියෙන් තියෙන්නේ වක්‍ර බදු. අපි හිතමු අපේ රටේ සෘජු බදු ප්‍රමාණය සියයට හතලිහ දක්වා වැඩි කරනවා කියලා. ඊළඟ වසරේ අවසානය වෙනකොට එයින් කීයක් සාර්ථකව කෙරිලා තියෙනවද කියලා බලන්න ඕනෑ. අන්න එහෙම පසු විපරම් ක්‍රමවේදයක් තියෙන්න ඕනෑ. ජනසවිය වෙලාවේ ඒ වැඩෙන් මොකක්ද වුණේ කියලා පසු විපරමක් තිබුණා නම්, පාර්ලිමේන්තුවේ ඊළඟට සමෘද්ධිය වැඩසටහනට මුදල් වෙන් කරනකොට මීට වඩා වෙනස් සාධනීය තීන්දුවකට එන්න තිබුණා.                                                                                                                                                                             ප්‍රියන්ජිත් ආලෝක බණ්ඩාර