පාර්ලිමේන්තුවේ නීති හැදීම වෙනස් විය යුතු තැන්

ක්‍රමය ප්‍රතිසංස්කරණය කරන්න අවශ්‍යයි

නීතිඥ ජාවිඩ් යුසුෆ්

පාර්ලිමේන්තුවේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලිය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම ගැන අපි කතා කරන්න නම් මොකක්ද දැනට තියෙන ක්‍රියාවලිය කියලා පොඩි අදහසක් ඇති කරගන්න ඕනෑ.

නීති කෙටුම්පතක් දෙආකාරයකට පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් වෙන්න පුළුවන්. එක් ක්‍රමයක් තමයි ආණ්ඩුවේ යෝජනාවක් හැටියට ඉදිරිපත් කිරීම. අනෙක තමයි පුද්ගලික මන්ත්‍රී යෝජනාවක් හැටියට ඉදිරිපත් කිරීම.

මූලික වශයෙන් මන්ත්‍රීවරයෙක් නීති සම්පාදනය ගැන යෝජනාව ඉදිරිපත් කරනවා. සංකල්පයක් වශයෙන් ඒ සංකල්පයට කැබිනට් මණ්ඩලයේ අනුමැතිය හිමි වුණොත්, ඒ සංකල්පය නීති කෙටුම්පත් සම්පාදක දෙපාර්තමේන්තුවට යවනවා. ඒ දෙපාර්තමේන්තුව යෝජනාවට අදාළව පනත් කෙටුම්පතක් හදලා, නීතිපතිවරයාට යවනවා. නීතිපතිවරයා මේ කෙටුම්පත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිද නැද්ද, වෙන නීති ප්‍රශ්න තියෙනවද කියලා බලලා, අනුමත කරලා, නැවත කැබිනට් මණ්ඩලයේ අනුමැතිය සඳහා යොමු කරනවා. ඊට පස්සේ තමයි පනත් කෙටුම්පතක් හැටියට ඒක පාර්ලිමේන්තුවට එන්නේ.

පනත් කෙටුම්පතක් ලෙස පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළාට පසසේ, පුරවැසියන් කණ්ඩායමකට හෝ පුරවැසියෙකුට පුද්ගලිකව හෝ නීතිඥයෙකු මාර්ගයෙන් කරුණු ඉදිරිපත් කරලා පනත් කෙටුම්පතේ අහවල් වගන්තිය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ අහවල් වගන්තියට පටහැනියි කියලා කරුණු ඉදිරිපත් කරලා, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නිර්දේශ ලබා ගන්න පුළුවන්. ඒ නිර්දේශ කෙලින්ම පාර්ලිමේන්තුවට එවනවා. ඒ එන්න කලින් පනත් කෙටුම්පත සම්මත කරන්න පාර්ලිමේන්තුවට බලයක් නෑ.

ඒ නිර්දේශ කතානායකට ලැබිලා කතානායක පා්රලිමේන්තුව දැනුවත් කළාට පස්සේ තමයි පනත සාකච්ඡා කිරීමට ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ. ඊට පස්සේ තමයි ඒ ගැන විවාද කරලා, අනුමත කිරීම හෝ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම කරන්නේ. ඊට පස්සේ තමයි තුන්වනවර කියවීම තියෙන්නේ, එතැනදී අවශ්‍ය නම් සංශෝධන ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්. හැබැයි එතන ඉදිරිපත් කරන සංශෝධන කෙටුම්පතේ මූලික හරයට විරුද්ධ වෙන්න බෑ. පොඩි පොඩි ප්‍රශ්න තමයි එතනදී නිරාකරණය කරගන්න ඕනෑ.

ඒ වගේම අධීක්ෂණ කාරක සභා අවස්ථාවේදී විපක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන්ට තමන්ගේ යෝජනා ඇතුළත් කරන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා. බරපතල ලෙස විවාද කරන්නේ දෙවෙනි වර කියවීමේදී,

කොහොම නමුත් මූලික වශයෙන් නීතියක් සම්පාදනය වුණාට පස්සේ ඒ නීතිය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි නම්, පුරවැසි අයිතිවාසිකම් හෝ අයිතිවාසිකමක් කඩ වෙලා තියෙනවා නම් අධිකරණ ක්‍රියාමාර්ගයක් හරහා විසඳුමක් ලබා ගන්න පුළුවන් ක්‍රමයක් තිබුණා. නමුත් දැන් පවතින ප්‍රතිපාදන වෙනස්. පනතක් මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කරනවාද, නැත්නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිද කියන කාරණය පනත සම්මත කරන්න කලින් තමයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් විසඳා ගන්න ඕනෑ.

පනත් කෙටුම්පතක් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේදී විග්‍රහකරලා, යම් වගන්ති ව්‍යවස්ථාවට පටහැනියි. ඒ නිසා තුනෙන් දෙකක් ඕනෑ. අහවල් වගන්ති සඳහා තුනෙන් දෙකට අමතරව ජනමත විචාරණයක් ඕනෑ කියලා කියනවා. නැත්නම් සාමාන්‍ය විදිහට සරල බහුතරයකින් සම්මත කර ගන්නවා.

ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය නිර්දේශ දුන්නාට පස්සේ, පාර්ලිමේන්තුවේ තුන්වන වර කියවීමේදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් නිරවුල් කරගත්තේ නැති කරුණු ඇතුළත් කරලා පනත් සම්මත වෙන අවස්ථා තියෙනවා. මෙන්න මේක අපේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිසංස්කරණය විය යුතු කැපී පෙනෙන තැනක්. මේ දෝෂය නිවැරදි කරගන්න ක්‍රමයක් හදා ගන්න අපට තවමත් බැරි වෙලා තියෙනවා.

2017 අංක 17 දරන පළාත් සභා මැතිවරණ (සංශෝධන) පනතට කාරකසභා අවස්ථාවේ දී මූලික සංශෝධන ගණනාවක් එක් කළ අවස්ථාව ඒකට හොඳ උදාහරණයක්. ඒ සංශෝධන ඉදිරිපත් කළේ කාන්තා හා තරුණ නියෝජනය වැඩි කරන්න කියලා. නමුත් තුන්වනවර කියවීමේදී සමස්ත ඡන්ද ක්‍රමයම වෙනස් කරන්න සංශෝධන ඇතුළත් කරලා තිබුණා.

2017 ජූලි 10 වන දින ගැසට් පත්‍රයේ පළ කළ මේ පනත් කෙටුම්පත 2017 ජූලි 28 දා පාර්ලිමේන්තුවේ න්‍යාය පත්‍රයට ඇතුළත් කළා. ඊට පස්සේ 2017 අගෝස්තු 9 වෙනිදා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඒක විභාගයට ගත්තා. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විභාග කළ කෙටුම්පතේ එක පිටුවයි තිබුණේ. ඒ අනුව 1988 අංක 2 දරන පළාත් සභා මැතිවරණ පනතේ වගන්ති 3ක් සංශෝධනය කරන්න පමණයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය නිර්දේශ කරලා තිබුණේ. නමුත් 2017 සැප්තැම්බර් 22 වැනි දා අවසාන වශයෙන් පාර්ලිමේන්තුව සම්මත  කළ පළාත්සභා (සංශෝධන) පනත මඟින් මූලික පනතේ වගන්ති 24ක් සංශෝධනය කරලා තිබුණා. එක පිටුව පිටු විසි හතරක් වෙලා තිබුණා. කාරක සභා අවස්ථාවේ සිදු කරලා තිබුණු  සංශෝධනවලට මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමය හඳුන්වා දීම සහ සීමා නිර්ණය කමිටුවක් ස්ථාපිත කිරීමත් ඇතුළත් වෙලා තිබුණා. ඒ නිසා ඒ පනත් කෙටුම්පත සම්මත වුණෙත් නෑ. ඒ හේතුව නිසා තමයි තවමත් පළාත් සභා ජන්දය පවත්වන්න බැරි වෙලා තියෙන්නේ. මේ වගේ බරපතළ වැරදි වෙන්න පුළුවන් අවස්ථා අපේ නීති ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලියේ තියෙනවා. ඒවා ප්‍රතිසංස්කරණය වෙන්න අවශ්‍යයි.

අනෙක් වැදගත් දේ තමයි මහජන අදහස් විමසීම. නමුත් හැම පනත් කෙටුම්පතක් සම්බන්ධයෙන්ම මහජනයාගෙන්  ගැඹුරු විමසීමක් කරන්න ඕනෑ කියලා මම හිතන්නේ නෑ. හැබැයි මූලික වෙනස්කම් කරනකොට මහජන අදහස් විමසීම කරනවානම් හොඳයි. යහපාලන සංකල්පයක් හැටියටත් එක පිළිපැදීම හොඳයි. මේකෙදී ආණ්ඩුව ඉදිරිපත් කරන්න බලාපොරොත්තු වෙන යෝජනා ඇතුළත් කරලා ධවල පත්‍රිකාවක් මහජනතාවට ඉදිරිපත් කරලා, මාසයක් දෙකක් ඔවුන්ට අදහස් දක්වන්න ඉඩ තියලා, ඉන් පසුව ඉදිරි කටයුතු කරනවා නම් හොඳයි.

ඒ වගේම පාර්ලිමේන්තුවට පනත් කෙටුම්පතක් ආවාම, ඒය විග්‍රහකරගන්න, හැකියාව තියෙන අය පාර්ලිමේන්තුවට එවන්න ඕනෑ කියලා මතයක් තියෙනවා. අපි දැක්කා 17, 18, 19, 20, 21 වගේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනවලදී හැම එකටම අත උස්සපු මන්ත්‍රීවරු හිටියා. මේ පනත් අධ්‍යයනය නොකිරීම වාගේම, පක්ෂ විදිහට තීන්දුවක් ගත්තාම ඒ අනුව මන්ත්‍රීවරු ඒවාට කැමැත්ත හෝ අකමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීමත් සිදු වෙනවා. සාමාන්‍ය පනත් අවස්ථාවලදී එහෙම වුණාට කමක් නෑ. නමුත් සමහර විශේෂ පනත්වලදී අත උස්සන්න කලින් මන්ත්‍රීවරු ඒවා හොඳින් කියවලා තේරුම් ගන්න අවශ්‍යයි. ඒ වාගේම පක්ෂය මොන තීරණය ගත්තත් ඒ පනත මහජනයාට අහිතකර නම්, මූලික අයිතීන් හෝ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි නම් අත උස්සන්නේ නැතිව ඉන්න පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ.

මොකද සමහර පනත් ආණ්ඩුව කෙටුම්පත් කරන්නේම දේශපාලන වුවමනාවන් මත. ඒවායෙන් මහජනයාගේ අයිතිවාසිකම් සීමා වෙන අවස්ථා තියෙනවා. උදාහරණයක් හැටියට මෑත කාලයේ සම්මත කරගත්ත මාර්ගගත ක්‍රමවේදවල ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනත ගන්න පුළුවන්. ඒ වගේම තවමත් සම්මත නොවූ විද්‍යුත් විකාශන නියාමන අධිකාරී පනත් කෙටුම්පතත් ඒ වගේ එකක්. මේවායෙන් පුරවැසියාගේ කතා කිරීමේ නිදහසට, සහ මාධ්‍ය නිදහසට තර්ජනයක් එල්ල වෙනවා. ඒ පනත් කෙටුම්පත් අවස්ථාවලදී මන්ත්‍රීවරුන්ට පුරවැසියාගේ පැත්තේ ඉඳන් මැදිහත්වීමක් කරන්න වගකීමක් තියෙනවා. නමුත් එහෙම වෙන බවක් පේන්නේ නෑ.

                                                                                                   ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර

පනතක් විමර්ශනය කිරීමේ බලය ඕනෑ

මාධ්‍ය නීති සංසදයේ නීතිඥ තාරිකා ද සිල්වා

පසුගිය දශක කීපයේම පුරවැසියන්ගේ මනසේ පාර්ලිමේන්තුව පිළිබඳව තිබුණේ කිසිසේත්ම යහපත් ප්‍රතිරූපයක් නොවන බව අපි කවුරුත් හොඳින්ම දන්නා කාරණයක්. තවදුරටත් පුරවැසියා කියන්නේ, අතීතයේ මෙන් බලා සිටින්නන් නොවේ. මේ දශකයේ පුරවැසියන් බහුතරයක් දැනුමින් සන්නද්ධයි. ඒ වගේම ඔවුන් දේශපාලනය පිළිබඳව සක්‍රියව බලා සිටින්නන්. පාර්ලිමේන්තු නියෝජිතයන් ලබා දෙන ළාමක බලාපොරොත්තුවලින් ඔබ්බට ගිහින්, නීතිගරුක රටක ජීවත්  වීමේ අදිටනක් වර්තමාන පුරවැසියන් හට තිබෙනවා.

අපේ රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව විසින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථ නිරූපණය කිරීමටත්,  පනත් කෙටුම්පතක ව්‍යවස්ථානුකූලභාවය විමසීමේ අධිකරණ බලයත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ලබා දීලා තිබෙනවා. නමුත් මෙහිදී මෙම බලය සීමා සහිතයි. තවත් පැහැදිලි කළොත්, පනත් කෙටුම්පතක් නීතියක් බවට පත් වෙන්න කලින් ඒ පනත් කෙටුම්පතේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථානුකූලභාවය විමසා බලන්න පමණයි මෙම අවස්ථාවේදී හැකියාවක් ලැබෙන්නෙ.

පනත් කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තුවේ න්‍යාය පත්‍රයට ඇතුල් කරලා සතියක් ඇතුළත ඒ පනත් කෙටුම්පතේ අනූකූල හෝ අනනූකූලභාවය පිළිබඳව  ප්‍රශ්න කිරීමට රටේ ඕනෑම පුරවැසියකුට හැකියාව පවතිනවා. ඒ බව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 121 වන ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් වෙනවා. මේ කාරණාවට සක්‍රීයව දායක වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ සීමිත පුරවැසියන් කොට්ඨාසයක් පමණයි. ජනතාව වර්තමානයේ තමන්ගේ අයිතීන් භාවිතා කරන ආකාරය පිළිබඳව තවදුරටත් ප්‍රඥාගෝචර විය යුතුයි. අවදියෙන් සිට තමන්ගේ අයිතීන් ක්‍රියාත්මක කරවා ගැනීමට පෙළ ගැසිය යුතුයි.

1978 ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 125 වන  ව්‍යවස්ථාවට අනුව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථ නිරූපණය කිරීම පිළිබඳ යම් ප්‍රශ්නයක් විභාග කර තීරණය කිරීම සඳහා තනි හා අනන්‍ය බලය හිමිව ඇත්තේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටයි. පෙත්සමක් ඉදිරිපත් වුණාට පස්සේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් මෙම කරුණු විභාග කරලා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අදාළ පනත් කෙටුම්පත අනුකූලද? අනනුකූලද ? කියන තීරණය ප්‍රකාශයට පත් කරනවා. අනනුකූල නම් එයට හේතූන්ද, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ගැලපෙන ලෙස සම්මත කරන නිසි ක්‍රමවේදයද පෙන්වා දෙනවා.

නමුත්, කණගාටුවට කරුණක් තිබෙනවා. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූල නොවන පනත් කෙටුම්පතක් වුවත් එය පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කළ පසු නීතියක් බවට පත් වෙනවා. මෙලෙස පාර්ලිමේන්තුව සතු මෙම අසීමිත බලය එහි නියෝජිතයින් විසින්  යොදා ගන්නා ආකාරය ප්‍රශ්න සහගතයි.

පාර්ලිමේන්තුවේ ප්‍රධාන වගකීමක් හා යුතුකමක් වන රාජ්‍ය පාලනයට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය කිරීම මෙලෙස රටකට ජනයාට පීඩාකාරී ආකාරයෙන් සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනනුකූල ආකාරයෙන් පනත් සම්මත කර ගැනීම තුළින් රටක නීතියේ ආධිපත්‍යට එල්ල වන්නේ විශාල බලපෑමක්.

රටක ඉදිරි අනාගතයට විශාල වශයෙන් බලපෑමක් කළ හැකි නීති හා අණපනත් ගණනාවක් ම යාවත්කාලීන කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් ද තිබෙනවා. පාර්ලිමේන්තුවක් වැඩි අවධානය දිය යුතු තවත් කාරණයක් වන්නේ යාවත්කාලීන කිරීම්වලටයි. එමෙන්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අර්ථ නිරූපණයන් අනුව කටයුතු කිරීමයි.

යම් පනත් කෙටුම්පතක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනනුකූල බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ප්‍රකාශයට පත් කළ පසුත්, පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරය මගින් සම්මත කිරීමක් සිදු වන්නේ නම් එය සැබැවින්ම ප්‍රශ්නගත කාරණයක්. ඊටත් අමතරව සම්මත කිරීමට අවශ්‍ය යහපත් ආකාරයේ පනත් කෙටුම්පතක් විවිධ පක්ෂ විපක්ෂ මත නොගැලපීම් හේතුවෙන් සම්මත නොකර සිටීම් ද සිදු වනවා. ඒ වගේම, තවත් අවස්ථාවලදී විවාදය පවතින විට ද සංශෝධන එකතු කිරීම සිදු වෙනවා.

පාර්ලිමේන්තුවේ නීති සම්පාදනය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය සැබැවින්ම විධිමත් විය යුතුයි.

මෙයට පිළියම් ලෙස, පනතක් සම්මත වූ පසුත් එම පනත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූල වෙනවා ද? යන්න විමසා බැලීමේ බලය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ලබා දෙන්නේ නම්, ඉහත කී ගැටලු ඇති නොවිය හැකියි. එවිට ව්‍යවස්ථාදායකයේ බලය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීමට අවකාශයක් නොලැබේවි.

සංශෝධනය විය යුතු නීති කිහිපයක් පිළිබඳ පැහැදිළි කිරීමක් කළොත් හොඳයි කියලා මම හිතනවා. පළමුවැන්න තමයි, අධිකරණ විවරණ බලය. ඒ කියන්නේ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 125 ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙනවා, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථ නිරූපණය කිරීමට, යම් ප්‍රශ්නයක් විභාග කරලා තීරණය කිරීමට තනි  හා අනන්‍ය බලය හිමි වී තිබෙන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට. උදාහරණයක් ලෙස මාර්ගගත ක්‍රමවල සුරක්ෂිතබාවය පිළිබඳ පනත පසුගිය කාලේ මතභේදාත්මක පනතක් වුණානේ. එහි කෙටුම්පත පාර්ලිමේන්තුවට එන විට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් දැනුම් දුන්නා, සංශෝධන නැතිනම් පාර්ලිමේන්තු විශේෂ බහුතරයෙන් මෙය සම්මත කළ හැකි බව. හැබැයි සංශෝධන තිබේ නම්, සරල බහුතරයකින් සම්මත කර ඊට පස්සේ අනිවාර්යයෙන් සංශෝධනය කළ යුතුයි කියලා. මේක සම්මත වුණේ සරල බහුතරයකින්. මොකද? සංශෝධන ගොඩක් ඉදිරිපත් වුණ නිසා. මේ වන විට සංශෝධන ගිහින් තිබුණත් තාම සම්මත වුණේ නෑ. ඒ අනුව 16 සහ 19 වගන්ති මේ බිල් එකෙන් ඉවත් වෙනවා. 16 තියෙන්නේ ආගමික් හැඟීම් නිග්‍රහයට පාත්‍රවීම. 19 තියෙන්නේ රජයට විරුද්ධව කැරළි ගැසීම. මෙහි 20 සහ 21 වගන්තිත් පුළුල් කර තිබෙනවා.

ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීන්දු දුන්නට පාර්ලිමේන්තුවට ඕන විදිහට සම්මත කර ගැනීම් සිදු වෙන අවස්ථා තිබෙනවා. මගේ යෝජනාව තමයි පනත සම්මත වූ පසුවත් අධිකරණයට විවරණය වීමේ බලයක්, විමර්ශනය කිරීමේ බලයක් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට තිබුණා නම්, මීට වඩා ප්‍රායෝගික වෙන්න තිබුණා. එසේ වුණා නම්, පාර්ලිමේන්තුවට ඕන ඕන විදිහට ඒක සම්මත කර ගන්න බැහැ.

දිස්කසාද නීතිය, ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත වගේ දේවල් ගොඩක් සංශෝධනය විය යුතුයි. ඒ වගේම තමයි, සියලුම අමාත්‍යංශ සහ රජයේ ආයතන වලට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය. නව නීති යෝජනා කිරීමට නීතිමය විශේෂඥ මණ්ඩලයක් පත් කළ යුතු යි.

පාර්ලිමේන්තුව සතුව පවතින අසීමිත බලය යොදා ව්‍යවස්ථාවට අනනුකූල පනත් කෙටුම්පතක් සම්මත කිරීම වැනි, රටක අනාගතයට බලපාන සංවේදී සන්දර්භයකදී ජනතාව ක්‍රියාකාරීව අධිකරණය හමුවට ගොස් මේ ක්‍රියාවලියට මැදිහත් විය යුතුයි.  එමඟින් රටේ උත්තරීතර නීතිය මනා සේ රැක ගැනීමට විශාල පිටිවහලක් වන බවයි මගේ හැඟීම.

                                                                                                             කමණී හෙට්ටිආරච්චි

ජනතා අදහස් ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් ඕනෑ

කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ දේශපාලන විද්‍යා අධ්‍යයනාංශයේ අංශාධිපති                                 නීතිඥ  ආචාර්ය මහේෂ් සේනානායක

ශ්‍රී ලංකාවේ නීති පද්ධතිය ස්ථාපිත වුණේ යටත් විජිත සමයේ. යුරෝපයේ තිබුණු නීති පද්ධතිය ඒ ආකාරයෙන්ම ගෙනල්ලා මෙහෙ ප්ලාන්ට් කිරීමයි සිද්ධ වුණේ.

මේ නීති අපේ රටේ ස්ථාපිත වූ දා සිට අද දක්වා කාලය තුළ සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන හා සංස්කෘතික ක්ෂේත්‍රවල විශාල වෙනසක් ඇති වෙලා තියෙනවා. ඒ වෙනස නියෝජනය වන ආකාරයට කාලයට ගැලපෙන ලෙස සහ ලෝකයේ නව ප්‍රවනතා ග්‍රහණය කරගන්න හැකි ආකාරයට නීති පද්ධතිය වගේම, නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියත් යාවත්කාලීන වීමේ අවශ්‍යතාවක් තියෙනවා.

ලංකාවේ බොහෝ නීති සම්පාදනය කළේ දේශපාලකයින්ගේ සහ පක්ෂවල අභිලාෂ, වුවමනාවන් අනුවයි. විශේෂයෙන් අපේ රටේ බොහෝ නීති සම්පාදනය වෙලා තියෙන්නේ බලයේ ඉන්න දේශපාලන පක්ෂයේ බලය තහවුරු කරගැනීමේ අරමුණින්. ජනතාවගේ අවශ්‍යතා අනුව නීති සම්පාදනය වෙලා තියෙනවා නම් ඒ ඉතාම අවම වශයෙන්. ඒ නිසා මූලික වශයෙන් ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුවේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලිය ප්‍රතිසංස්කරණයක් වෙනවා නම් මේ කාරණය පිළිබඳ අවධානය යොමු කරන්න අවශ්‍යයි.

අපේ රටේ දැනට තියෙන නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේ කාර්ය පටිපාටිය පැත්තෙන් හිතුවොත්, ලංකාවේ නීතිය හා නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලිය තියෙන්නේ අධිපති පන්තියක් අතේ. නමුත් අපි වගේ සංවර්ධය වෙමින් පවතින, විශාල ඇති නැති පරතරයක් පවතින රටවල ආන්තීකරණයට ලක්වෙලා ඉන්න බහුතරයක් මහජනතාවගේ වුවමනාවන් ඉටුවන ආකාරයේ නීති පද්ධතියක් සකස් වෙන්න ඕනෑ. නීති සම්පාදන ක්‍රමවේදයක් හැදෙන්න ඕනෑ. නමුත් නීතිය අර පැලැන්තිය අතේ තියෙනකම් ඒක වෙන්නේ නෑ.

විශේෂයෙන් නීතිය හා සම්බන්ධ භාෂාව සාමාන්‍ය මිනිසුන්ටත් තේරෙන ආකාරයේ සරල එකක් වෙන්න ඕනෑ. එහෙම නොවෙනවා නම් මේ දැනුම ආයුධයක් ලෙස භාවිත කරන පැලැන්තියක් අතට මේ නීතිය පත් වෙනවා. වෙලා තියෙනවා. අපේ රටේ නීති කෙටුම්පතක්, පනතක් හෝ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අරන් බලන්න, කෙටුම්පත් කරපු, හදපු කෙනාට ඇරෙන්න ඒවා තේරෙන්නේ නෑ. ඉතාමත් සංකීර්ණ ආකෘතියක්, සංකීර්ණ භාෂාවක් භාවිත කරලා ඒවා සකස් කරලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා නීතිය සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට සමීප, සරලව තේරුම්ගන්න පුළුවන් වෙන විදිහට ලේඛනගතවීමේ අවශ්‍යතාවක් තියෙනවා. රටේ බහුතරයක් වන සමාජීය වශයෙන් පීඩාවට පත් වෙලා, කොන් වෙලා ඉන්න, අසරණ මිනිසුන්ටත් මේ නීතියේ පිළිසරණ අවශ්‍යයි. එහෙම වෙන්න නම් මේ නීතිය සම්බන්ධයෙන් භාවිත කරන භාෂාවේ වෙනසක් වෙන්න ඕනෑ කියලා මම හිතනවා.

අපි නීතියක් සම්පාදනය කිරීමෙන්, ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ සමාජයේ දියුණුව සහ මහජනයාගේ අභිවෘද්ධිය. අපේ රටේ භාවිත නියෝජත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ මහජනයා තමන් වෙනුවෙන්, තමන්ගේ අනාගතය වෙනුවෙන්, අභිවෘද්ධිය වෙනුවෙන් නීති සම්පාදනය කරන්න තමයි නියෝජිතයෝ පිරිසක් පාර්ලිමේන්තුවට යවන්නේ. එහෙනම් ඒ අය සැබෑ ලෙසම මහජනයාගේ වුවමනාවන්, අපේක්ෂාවන් නියෝජනය කරන පිරිසක් වෙන්න ඕනෑ. නමුත් ඒ වැඩේ අපේ පාර්ලිමේන්තුව තුළ සිදුවෙන්නේ නෑ. එහෙම වෙන්නේ නැත්නම් ඒ පාර්ලිමේන්තුවේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේ කොයි තරම් ප්‍රතිසංස්කරණ කළත් වැඩක් වෙන්නේ නෑ. ඒ නිසා නිවැරදි මහජන නියෝජනයක් සිදුවෙන අකාරයෙන් මහජන නියෝජිතයින් තෝරා පත් කරගැනීමේ ක්‍රමයක් අපට තියෙන්න අවශ්‍යයි. ඒ නිසා ඒ ගැන අපි අවධානය යොමු කරන්න ඕනෑ.

ඒ වගේම මේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී නීතියක අවශ්‍යතාව මොකක්ද කියලා බලන්න අවශ්‍යයි. ඒ පිළිබඳ මහජනයාගේ මතය විමසලා බලන්න ඕනෑ. ඒ නීති ක්‍රියාවට නැගීමේදී මහජනයාට ඇති වෙන්න පුළුවන් අපහසුතා මොනවාද කියලා හිතන්න ඕනෑ. ඒ නීතිය හදන්න මූලාශ්‍ර වුණේ මොනවාද, කොහෙන්ද ඒ අවශ්‍යතාව හඳුනාගත්තේ, මේ නීතිය ගෙන ඒමෙන් වෙන්න පුළුවන් අඩුපාඩු, බලපෑම් මොනවද කියන කාරණා පිළිබඳ පර්යේෂණ කරන්න ඕනෑ. ඒ මත තමයි නීතියක් සම්පාදනය කරන්න ඕනෑ. ඒහෙම නැතිව බලයේ ඉන්න කෙනෙක්ගේ ඔළුවට ආව පලියට හදිසියේ නීති සකස් කරන්න බෑ.

ඒ නිසා යම් නීතියක් සකස් කරන්න කලින් පර්යේෂණ කරන්න අවශ්‍යයි. මම දන්නා තරමින් ලංකාවේ නීති සම්පාදනයේදී එවැනි පර්යේෂණ සිදු වෙන්නේ නැති තරම්. පර්යේෂණ පිළිබඳ හැකියාව ඇති, පුහුණුව ඇති පිරිස් ලවා පර්යේෂණ කරලා තමයි රටක නීති හදන්න ඕනෑ. නමුත් අපිට පේන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ කණ්ඩායමක් එකතු වෙලා හදිසියේ නීතියක් හදනවා.

නීති සම්පාදනයේදී ජනතා අදහස් සෘජුව ලබා ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් තියෙන්න ඕනෑ. අපි දන්නවා දකුණු අප්‍රිකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සකස් කරනකොට ජනතා අදහස් සෘජුව ලබා ගත්තා.

අපේ රටේ නීති සකස් කරනකොට අදහස් විමසලා පත්තරේ දැන්වීමක් දානවා, ගැසට් එකක් ගහනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත් ඒ ක්‍රම හරහා මේ කාරණා හරියට මහජනතාව අතරට යන්නේ නෑ. ඒ නිසා අද කාලයට ගැලපෙන ලෙස ඒවාට ක්‍රමවේද භාවිත කරන්න ඕනෑ. සමාජ මාධ්‍ය, විද්‍යුත් මාධ්‍ය භාවිත කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේ පුළුල්ව ජනතා අදහස් ලබා ගැනීමේ ක්‍රමයක් තියෙන්න අවශ්‍යයි.

විශේෂයෙන් නීතිය අදාළ වෙන සමාජ කණ්ඩායම්වල අදහස් හරියට අරගන්න ඕනෑ. නීතිය සකස් කිරීමෙන් බලපෑමට ලක් වෙන්නේ ධීවර ප්‍රජාව වෙන්න පුළුවන්, ගොවියෝ වෙන්න පුළුවන්, එහෙමත් නැත්නම් කම්කරුවෝ වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා මේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේ දී මහජනයාගේ අදහස් සෘජුව ලබා ගැනීම ඉතාම වැදගත්.

                                                                                                    ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර