වැඩවසම් චින්තනය, ඒකාධිකාරී භාවිතාව හා විපක්ෂයේ මංමුලාව

තිසරණි ගුණසේකර

ජනපතිවරණයෙන් පසුව පැවැත්වෙන මහා මැතිවරණයකදී පරාජිතයා යළිත් පරාජය වීම ලංකා දේශපාලනයේ සාමාන්‍යයකි. 2010 ජනපතිවරණයට ඒකාබද්ධව මුහුණ දුන් විපක්‍ෂය ඉන් මාස 3කට පසුව පැවැති මහා මැතිවරණයට තරග කළේ බිඳී වෙන්වී දුර්මුඛ වී ය. ජනපතිවරණයේදී පොදු අපේක්ෂකයා වූ සරත් ෆොන්සේකා මහතා ඡන්ද ලක්‍ෂ 42ක් ලබාගත්තද මහා මැතිවරණයේදී රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ එජාපයට ගත හැකි වූයේ ඡන්ද ලක්ෂ 24ක් පමණි. ජනපතිවරණ පොදු සන්ධානයේ සාමාජිකයන් වූ දෙමළ ජාතික සන්ධානය හා ජවිපෙ (ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජාතික සන්ධානය DNA – ලෙස ෆොන්සේකා මහතාද සමග) ලැබූ ඡන්ද සංඛ්‍යාව ගණනය කළ පසුද මෙය ඡන්ද ලක්ෂ 12ක පමණ අඩු වීමකි.

2019 ජනපතිවරණය හා 2020 මහා මැතිවරණය පිළිබඳ කතාවද මෙයට සමානය. ජනපතිවරණයේදී සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා ඡන්ද ලක්ෂ 56ක් ගත්තද මහා මැතිවරණයේදී ඔහුගේ නායකත්වයෙන් යුතු සමගි ජන සන්ධානයට ලබාගත හැකිවූයේ ඡන්ද ලක්ෂ 28ක් පමණි. දෙමළ, මුස්ලිම්, පක්ෂවලට හා එජාපයට ලැබුණු ඡන්ද සංඛ්‍යාව සැලකිල්ලට ගත්විට මෙය ඡන්ද ලක්ෂ 20කට අධික අඩුවීමකි.

2015, මහත් අතිශයෝක්තියෙන් ඇරඹි ‘මහින්ද සුළඟ’ පවා මෙම සාමාන්‍යය වෙනස් කිරීමට අසමත් විය. දේශපාලන වේදිකාවල චණ්ඩ මාරුතයක් වූ මහින්ද සුළඟ 2015 මහා මැතිවරණ ප්‍රතිඵල තුළ මන්ද මාරුතයක් පමණක් විය.

2024 මහා මැතිවරණයද මෙම සාමාන්‍යයට ව්‍යතිරේකයක් නොවනු ඇත. ප්‍රශ්නය නම් මෙම ජයග්‍රහණය සරල බහුතරයකට සීමා වේද නැද්ද යන්නය.

අනුර කුමාර දිසානායක මහතා මෙරට පළමු සුළුතර ජනාධිපතිවරයාය. 2019 ජනපතිවරණයෙන් පරාජිත සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා ලැබු ඡන්ද 56 ලක්ෂය ඉක්මවන්නට වත් ඔහු මෙවර අසමත් විය. ඔහු ජයග්‍රහණය කළේ සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා හා රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා ඔහුගේ ප්‍රතිවාදීන් වූ නිසාය. 2019 හා 2020 පරාජයන්ගෙන් පසු එජාප හා /හෝ සජබ නව නායකත්වයක් යටතේ අලුත් වූවා නම් 2024 මාලිමාව ජය නොගන්නට ඉඩ තිබුණි.

එළඹෙන මහා මැතිවරණයේදී මාලිමාව ජයගනුයේ එහි ආකර්ෂණයට වඩා ටෙලිෆෝනයේ (සජබ) හා ගෑස් සිලින්ඩරයේ දැවැන්ත විකර්ෂණ බලය නිසාය.

විපක්ෂයේ මෙම අර්බුදය මෙරට පක්ෂ දේශපාලනයේ තවත් පොදු සාධකයක ප්‍රතිඵලයකි. එනම් පක්ෂ නායකත්වය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාදාමයෙන් බැහැර වීමය. මෙරට දේශපාලන පක්ෂ බොහෝ විට පවතිනුයේ නායකයකුගේ හෝ නායක පවුලක පරවේණි බූදලයක් ලෙසය. ශ්‍රීලනිපය 1956 සිට 2005 දක්වා බණ්ඩාරනායක පරවේණියක් ලෙසත්, 2005 සිට 2015 දක්වා රාජපක්ෂ පරවේණියක් ලෙසත් පැවතුණි.

ජේ ආර් ජයවර්ධන මහතා නායකත්වයට පත්වන තෙක් එජාපයද පැවතුණේ සේනානායක පක්ෂයක් ලෙසය. ජයවර්ධන මහතා උත්සාහ කළේ මේ තත්වය කණපිට පෙරළා වැඩවසම් යුගයේ සිට ධනේශ්වර යුගයට ගෙන එන්නටය. ඔහු පක්ෂය තුළ ශක්තිමත් හා ආකර්ෂණීය දෙවන පෙළ නායකත්වයක් බිහිවීමට අවකාශය විවර කළේ එබැවිනි. ඔහු පක්ෂයට උප නායකයකු තේරුවා පමණක් නොව එම තේරීම ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණයද කළේය. 1977 ජනවාරියේදී  රණසිංහ ප්‍රේමදාස මහතා උපනායකත්වයට පත්වූයේ එජාප මහා මැතිවරණ අපේක්ෂකයන්ගේ රහස් ඡන්දයෙනි.

හයෙන් පහේ ජයකින් බලයට පත්වූ පසු ජයවර්ධන මහතා රට තුළ පමණක් නොව පක්ෂය තුළද ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී පිළිවෙතක් අනුගමනය කළේය. සියලුම එජාප මන්ත්‍රීන්ගෙන් දින නොදැමූ ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපි ලබාගැනීමට ඔහු ගත් පියවර මෙහි පිළිබිඹුවකි. පක්ෂ නායකත්වය වැඩවසම්කරණයෙන් මුදා ගත් ඔහු එය ඒකාධිකාරීකරණයකට ලක් කළේය. ඔහු පක්ෂය තුළ තම පවුල රජ නොකළද තමන් රජ කරගත්තේය.

1994 පක්ෂ නායකත්වයට පත්වූ දා සිට රනිල්  වික්‍රමසිංහ මහතා ගියේද මේ අඩිපාරේමය. පිට පිට පරාජය ලැබුවද, අවසානයේ බිංදුවට බැස්සද ඔහු පක්ෂ නායකත්වය අත්හැරියේ නැත. අදද අත්හරින්නේ නැත. තම නායකත්වයට අභියෝග කරතැයි බියෙන් ශක්තිමත් දෙවැනි නායකත්වයක් බිහිවීමට ඉඩ දෙන්නේද නැත.

සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා යන්නේද මේ වික්‍රමසිංහ පියමගමය. ඔහුද මියෙන තෙක් ම සජබ නායකත්වය අත්නොහරිනු ඇත. තමන්ට අභියෝගයක් වෙතැයි බියෙන් ශක්තිමත් දෙවැනි පෙළක් නිර්මාණය වීමටද ඉඩ නොදෙනු ඇත.

ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයක් තුළ තිබිය යුත්තේ ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය. නමුත් ලංකාවේ ඇත්තේ වැඩවසම් සිතුවිලි හා ඒකාධිකාරී ක්‍රියාකාරිත්වය කැටිකරගත් පක්ෂය. මෙම සමනය කළ නොහැකි ප්‍රතිවිරෝධය වත්මන් විපක්ෂය මුහුණ දෙන දරුණු අර්බුදයේ ප්‍රධානතම හේතුකාරකයයි.

විපක්ෂයේ පරිණාම විරෝධය

අයිඑච්පී ආයතනය (Institute of Health Policy – සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති ආයතනය) මෙරට ප්‍රධාන දේශපාලකයන්ගේ ජනප්‍රියතාව (favorability rating) මනින්නට පටන් ගත්තේ 2023 සිටය. මේ දත්ත දෙස බැලූ විට පෙනී ගියේ 2024 ජනපතිවරණය, වඩාත් ජනප්‍රිය නායකයා තෝරන තරගයකට වඩා අඩුවෙන්ම ජන අප්‍රසාදයට ලක්වන නායකයා තෝරන තරගයක් වන බවය. කිසිදු අපේක්‍ෂකයකුට 50% කඩඉම ඉක්මවා යාමට නොහැකි වීමෙන් මෙම අනුමානය නිවැරදි බව ඔප්පු විය.

අයිඑච්පී ආයතනයේ අලුත්ම මත විමසුමට අනුව අඩුම ජන-අප්‍රසාදිත නායකයන් දෙදෙනා අනුර කුමාර දිසානායක මහතා හා හරිනි අමරසූරිය මහත්මියයි. ඔවුන්ගේ ශුද්ධ ප්‍රසාදිත අගය (බැඑ-f්ඩදමර්ඉසකසඑහ ර්එසබට) ඍණ 10කි. එනම් ජනතාවගෙන් 45%ක් ඔවුන්ට කැමති අතර 55%ක් ඔවුන්ට අකමැතිය. ඊළඟට අඩුම ජන අප්‍රසාදිත නායකයා අලි සබ්රි මහතාය. ඔහු මේ වන විට මැතිවරණ දේශපාලනයෙන් ඉවත්ව නීතිඥ වෘත්තියට යළි ගොස් ඇත. සිව්වන ස්ථානයේ සිටින සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාගේ ශුද්ධ ප්‍රසාද අගය ඍණ 31කි. රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා සිටිනුයේ මීටද පහළ තැනකය.

ලංකාවේ පක්‍ෂවල අවම අභ්‍යන්තර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් හෝ තිබේ නම් මහා මැතිවරණය නිමවූ විට පරාජිත පක්‍ෂවල නායකයන් තම තනතුරුවලින් ඉල්ලා අස්වී අලුත් නායකත්වයකට ඉඩ සලසනු ඇත. නමුත් මෙරට එවැන්නක් නම් නොවන බව නියතය.

නව තත්වයන්ට ගැළපෙන ලෙස අලුත් නොවන ජීවි වර්ගයන් අභාවයට යන බව පරිණාමවාදය පෙන්වා දෙයි. එජාපය හා ශ්‍රීලනිපය දැනටමත් අභාවයට ගොස් හමාරය. සජබද යන්නේ ඒ පාරේමය.

විපක්‍ෂයේ අර්බුදය ප්‍රශ්නයක් වනුයේ විපක්‍ෂයට පමණක් නොවේ. ආණ්ඩුවක් හරි මඟ යාමට නම් ශක්තිමත් විපක්‍ෂයක් අවශ්‍යය. විපක්‍ෂය සංඛ්‍යාත්මකව හා ගුණාත්මකව දුර්වල වූ විට ආණ්ඩුව අයාලේ යාමට ඇති ඉඩකඩ වැඩිය. විපක්‍ෂයේ ආකර්ෂණීය නායකත්වයක් හා ප්‍රතිපත්තිමය ස්වාධීනතාවක් නැති විට ආණ්ඩුවක් බලයෙන් හිස උදුම්මවා ගැනීමට, අඳ බිහිරි වීමට, බුද්ධිය මොට කර ගැනීමට ඇති අවකාශය ඉහළය.

1956, 1970, 1977, 2010 හා 2019 මැතිවරණයන්ගෙන් පසු අපි මේ කටුක යථාර්ථය අත්දුටුවෙමු. විපක්‍ෂයේ දුර්වලතාව ආණ්ඩුවට සැබැවින්ම ආශීර්වාදයක් නොව ශාපයක් වන අයුරු අපට හුරු පුරුදුය.

රනිල් වික්‍රමසිංහ හා සජිත් ප්‍රේමදාස මහත්වරුන් විසින් තම පක්‍ෂ නායකත්වයන් දැඩිව ග්‍රහණය කරගෙන සිටීම හා විපක්‍ෂය වෙනස් වන තත්වයන් සමග වෙනස් නොවීම හේතුවෙන් එළඹෙන මහා මැතිවරණයෙන් පසු උදාවිය හැක්කේද එවන් සමයකි.

මාලිමා ආණ්ඩුවේ මෙතෙක් (එනම් සති තුනක පමණ කාලයක් තුළ) ක්‍රියාකාරිත්වය බොහෝ දුරට සාධනීය බව සැබෑය. දිසානායක ජනාධිපතිවරයා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයා මෙන් උපන් ගෙයි මෝඩකම් නොකරන බව පැහැදිලිය. ආණ්ඩුව ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් මෙතෙක් අනුගමනය කළ ප්‍රවේශමෙන්, කල්පනාකාරීව හා සංයමයෙන් යුතු ක්‍රියාකාරිත්වය තුළින් එය ඔප්පු වේ.

නමුත් මහා මැතිවරණයෙන් දැවැන්ත පාර්ලිමේන්තු බලයක් මාලිමාවට ලැබුණහොත් තත්වය වෙනස් වනු ඇත. එය මාලිමාවට සුවිශේෂ වූ තත්වයක් නොව ඕනෑම දේශපාලන පක්‍ෂයකට හෝ නායකයකුට හෝ ව්‍යාපාරයකට පොදු තත්වයකි. යම් වෙළෙඳපොළක ඒකාධිකාරයක් සතු සමාගම් පාරිභෝගිකයන් නොසලකා ලාභය පමණක් සලකා, සේවකයන්ද උපරිමයට සූරාකමින් කටයුතු කරන්නාක් මෙන් දේශපාලනයේ ඒකාධිකාරයක් සතු පාලකයන්ද වෙනස් මත දරන්නන් පමණක් නොව සාමාන්‍ය ජනතාවද පීඩනයට පත්කරමින් බලය අපයෝජනය කරමින් කටයුතු කිරීම වැළැක්විය හැකිද?

මැති ඇමතිවරුන්ට ආරක්‍ෂකයන් අවශ්‍ය ජනතා කෝපයෙන් ගැලවීමටදැයි මාලිමා නායකයෝ මැතිවරණයට පෙර ප්‍රශ්න කළහ. එය නිවැරදි ප්‍රශ්නයකි. නමුත් බලයට පත්ව මාසයක් ගතවීමටත් පෙර මෙම තත්වය වෙනස් වී තිබේ. මාධ්‍ය වාර්තා අනුව ඇමතිවරයකුට ආරක්‍ෂකයන් උපරිමයෙන් 4ක්ද මන්ත්‍රීවරයකුට උපරිමයෙන් 2ක්ද දීමට යෝජනා වී ඇති බව කියැවේ.

පොදුවේ ගත් කල මන්ත්‍රීවරයකුට හෝ ඇමතිවරයකුට ආරක්‍ෂකයන් අවශ්‍ය මන්ද? එදා මාලිමාවේ ප්‍රශ්නය අදටත් වලංගුය. නමුත් ඒ ප්‍රශ්නයට මාලිමාවේ අද පිළිතුරත් එදා සාම්ප්‍රදායික හා ප්‍රභූ යැයි හංවඩු ගැසූ නායකයන් දුන් පිළිතුරත් අතර වෙනස කුමක්ද?

ජනාධිපති මැදුර හා අරලියගහ මැදුර අවට පාරවල් විවර කිරීම මේ දිනවල මාලිමා අනුගාමිකයන් ඉමහත් ආස්වාදයෙන් කතාකරන කාරණයකි. වැඩේ හොඳය. එහි අර්ථය නම් අතීතයේ මෙන් ආරක්‍ෂක තර්ජන අද නොමැති බවය. (දකුණේ පාරවල් විවෘත කළාට උතුරේ නම් පාරවල් තවමත් වහලාය. එය වෙනම කතා කළ යුත්තකි.)

අතීතයේ මෙන් ආරක්‍ෂක තර්ජන නොමැති නම් මැති ඇමතිවරුන්ට ආරක්‍ෂකයන් කුමකටද? අපට වඩා ආරක්‍ෂක තර්ජනවලට මුහුණ දෙන ඇමරිකාව වැනි රටවල පවා කථානායක හා විපක්‍ෂයේ ප්‍රධාන සංවිධායක (Chief opposition whip) හැරුණු විට කොංග්‍රස් හා සෙනට් සභිකයන්ට රජයෙන් ආරක්‍ෂකයන් ලබා නොදේ. ලබා දෙන්නේ යම් සුවිශේෂ තර්ජනයක් ඇති ජනතා නියෝජිතයන් වේ නම් ඔවුන්ට පමණි.

මැති ඇමති ආරක්‍ෂකයන් පිළිබඳ මාලිමාවේ මේ අංශක 180 වෙනස බරපතළ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. නමුත් එය මාලිමාවේත් රටේත් අනාගතය පිළිබඳව කණස්සල්ල දනවන ඉඟියකි. විපක්‍ෂයේ මාලිමාව හා ආණ්ඩුවේ මාලිමාව අතරැති පරතරය හා එය ටිකෙන් ටික වර්ධනය වීමට ඇති ඉඩ මෙයින් පෙනේ.

මන්ත්‍රී විශ්‍රාම වැටුප් හා අනෙකුත් වරප්‍රසාද පිළිබඳව හිටපු ජනපති වරප්‍රසාද පිළිබඳවද මෙවැනිම ප්‍රතිඥා කඩකිරීමක් විය නොහැකිද? එතැනින් පටන් ගන්නා ගමන ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම වැනි බරපතළ පොරොන්දු අමතක වෙන තැනකට යා නොහැකිද?

මාලිමාව අතීත පාලකයන්ගේ වැරදි යළි යළිත් කිරීම නතර කිරීම මාලිමාවට හෝ ජවිපෙ පමණක් කළ හැක්කක් නොවේ. ඊට ශක්තිමත් හා කාලයත් සමග පරිණාමය වෙමින් නව්‍යකරණය වන්න විපක්‍ෂයක්ද අත්‍යවශ්‍යය. රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා එජාපයත් සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා සජබත් දිවි ඇති තෙක් ග්‍රහණය කරගෙන සිටින තත්වයක් තුළ එවැනි විපක්‍ෂයක් බිහිවීම සිහිනයක්ම පමණි.

දෙලොවක් අතර

අනුර කුමාර දිසානායක මහතා මේ රටේ මුල්ම නිර්ප්‍රභූ නායකයා නොවේ. ඒ තැන හිමිවනුයේ රණසිංහ ප්‍රේමදාස මහතාටය. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාද නිර්ප්‍රභූ පසුබිමකින් පැවතෙන්නෙකි. ප්‍රේමදාස මහතා පීඩිත කුලයකට අයත් වීම ඔහුගේ නිර්ප්‍රභූත්වය තවත් තහවුරු කරයි. මෙරට නායකත්වයට පත් ගොවිගම නොවන එකම පුද්ගලයා ඔහු පමණි.

ප්‍රභූ පැළැන්තියක් යනු ශෛලමය ප්‍රතිමාවක් මෙන් නොවෙනස් වන දෙයක් නොවේ. නිර්ප්‍රභූ නායකයකුගේ දරුවන් නිර්ප්‍රභූන් නොවේ. මෙය ධනේශ්වර හෝ අර්ධ ධනේශ්වර සමාජයකට පමණක් නොව වැඩවසම් සමාජයකටද පොදුය. වංශාධිපති පැළැන්තීන් වුවද සංවෘත අවකාශයක් නොවේ. වංශාධිපතිකරණය (ennoblement) නම් සංකල්පය තුළින් මෙය පැහැදිලි වේ. එයින් සිදුවූයේ නිර්ප්‍රභූ උත්පත්තියක් සහිත රජු/රැජිණ විසින් යම් තනතුරක් දීම හරහා වංශාධිපති කුලකයට ඇතුළත් කර ගැනීමයි.

ඓතිහාසික සමාජ විද්‍යාව (historical social science- Cliodynamics) යනු නව අධ්‍යයන විෂයකි. එහි ආරම්භකයා වන සමාජ විද්‍යාඥ පීටර් ටර්චින් (Peter Turchin) මහතා ප්‍රති-ප්‍රභූන් (counter-elites) නම් සංකල්පය පිළිබඳව අධ්‍යයනය කරන්නෙකි. යම් සමාජයක විප්ලවීය පරිවර්තනයකට තුඩු දෙන අර්බුදයන්ට මූලික හේතුවක් ලෙස ටර්චින් මහතා හඳුන්වනුයේ ප්‍රභූ අධි-නිෂ්පාදනයයි. (elite -over production). කුඩා ළමුන් අතර ජනප්‍රිය පමිසජ්ක ජය්සරි සෙල්ලම උදාහරණයකට ගනිමින් ඔහු පෙන්වා දෙනුයේ රටක ප්‍රභූ තන්ත්‍රයට ඇතුළත් වීමට අරමුණු කරගන්නවුන්ට (උගත් තරුණ තරුණියන්ට) අවකාශ සැලසීමට ප්‍රභූ තන්ත්‍රය තුළ ඉඩ මදිවීමක් ලෙසය. මෙලෙස ප්‍රභූ තන්ත්‍රයට යාමට උවමනාව හා සුදුසුකම් ඇතත් අවකාශ මදිවීම නිසා එලෙස යා නොහැකිව සිටින කුලකය ඔහු counter-elites යනුවෙන් නම්කරයි. 1848 යුරෝපීය විප්ලවීය රැල්ලේ සිට 2011 අරාබි වසන්තය දක්වා වූ සමාජ කැළඹීම්වලට මේ ප්‍රභූ අධිනිෂ්පාදනය හා ඒ තුළින් ප්‍රති-ප්‍රභූන් කුලකයක් බිහිවීම ප්‍රධානතම හේතුවක් වූ බව ඔහු තම End Times: Elites, Counter- Elites and the Path of Political Disintegration නම් පොතේ සඳහන් කරයි.

පැය 13 විදුලි කප්පාදුව හා ඉන්ධන/ගෑස් පෝලිම් තුළින් ජන ජිවිතය කඩාවැටීම නිසා බිහිවූ ‘අරගලය’ තුළ සිස්ටම් චේන්ජ් හඬ නැගුවේ මෙවැනි ප්‍රති-ප්‍රභූ කුලකයක් විසිනැයි උපකල්පනය කළ හැක. පවතින ප්‍රභූ තන්ත්‍රයට ඇතුළත් වීමට අධ්‍යාපනයට හා හැකියාවට වඩා පවුල් පසුබිම, ධන බලය හා මැර බලය හේතුවීම මෙම කුලකයේ කලකිරීමට හා කෝපයට හේතුවීම සාධාරණය. ‘සිස්ටම් චේන්ජ්’ ඉල්ලීම නියෝජනය කිරීම තුළින් මෙම කුලකය තමන් වෙත දිනා ගැනීමට මාලිමාව සමත් විය. මාලිමාවේ ජනපතිවරණ හා (එළඹෙන) මහා මැතිවරණ ජයග්‍රහණයෙන් පසු මෙම ප්‍රති-ප්‍රභූ කුලකය ප්‍රභූ පැළැන්තියේ යම් කොටස් විතැන් කොට ඒ තුළට අන්තර්ග්‍රහණය වනු ඇත.

අපේ ඉතිහාසය තුළින්ද අපට මේ සඳහා උදාහරණ ඇත. දොරටුපාලයා රජවූ පසු ඔහු තවදුරටත් දොරටුපාලයෙක් නොවේ. ප්‍රභූ පැළැන්තියට ඇතුළු වූ පසු මේ ප්‍රති-ප්‍රභූන්ට තේරීම් දෙකක් ඇත. එකක් නම් ප්‍රභූ පැළැන්තියේ ස්වභාවය තමන්ගේ ප්‍රතිරූපයට අනුව වෙනස් කිරීමයි. බස් එකෙන්, බයිසිකලයෙන් යන මැති ඇමතිලා බිහිකිරීම ගැන ආකර්ෂණීය කතා බිහිවන්නේ එලෙසය. නමුත් යථාර්ථයක් විය හැක්කේ අනෙක් තේරීමයි. එනම් පවතින ප්‍රභූ පැළැන්තියේ චින්තනයට හා හැසිරීම් රටාවට නවකයන්ද ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අනුගත වීමයි. මාලිමාවටද විය හැක්කේ මෙයයි. ආරක්‍ෂකයන් සහිත මැති ඇමතිවරුන්ට පාපැදියෙන්, බස් රථයෙන්, දුම්රියෙන් යා හැකිද?

මාලිමාවේ මේ අවගමනයට සැබෑ බාධකයක් විය හැක්කේ දියුණු ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විපක්‍ෂයකට පමණි. (මෙහි ආර්ථික පිළිවෙත් ලිබරල්, නව ලිබරල්, සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හෝ වෙනත් ස්වරූපයක් ගත හැක). පොදු ප්‍රවාහන සේවයන් භාවිත කරන දේශපාලනඥයන්, ආරක්‍ෂකයන් රහිතව ගමන් කරන දේශපාලකයන්, සාපේක්‍ෂ වශයෙන් අව-වරප්‍රසාදිත නායකයන් ගැන අපට අසන්නට ලැබෙනුයේ ඇමෙරිකාවෙන්, එංගලන්තයෙන්, ප්‍රංශයෙන්, ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවලින් විනා චීනයෙන් හෝ රුසියාවෙන් නොවේ. නමුත් වැඩවසම් හා ඒකාධිකාරී මානසිකත්වයන් අතර මංමුලාවී සිටින වත්මන් ලාංකීය විපක්‍ෂයට එවැනි විකල්පයක් විය නොහැක. මාලිමාවේ වැටීම (the fall) දෙස බලා සතුටු වීම හා ජනතාව සිහිනවලින් හෙම්බත්වන තුරු බලාසිටීම එවැනි විපක්‍ෂයක භූමිකාව වනු ඇත.