ජයදේව උයන්ගොඩ
සැප්තැම්බර් 21 දා පැවැත්වුණ ජනාධිපතිවරණයේ අංක ගණිතමය ප්‍රතිඵලවලට අමතරව, අපේ අවධානය යොමුවිය යුතු දේශපාලන ප්‍රතිඵලද තිබේ. ‘ප්රතිඵල’ යන වචනය සංස්කෘත භාෂාවට සම්බන්ධ පදයකි. එයට ඇති සිංහල පර්යාය පදය නම් ‘පලවිපාක‘ යන්නයි. ‘ජනාධිපතිවරණයේ දේශපාලන පලවිපාක විමසීම’ යනුවෙන් අපේ මාතෘකාවද වෙනස් කළ හැකිය.
පාලකයන්ගේ සමාජ පන්තිය වෙනස්වීම
පළමුවැනි සහ වැදගත්ම පලවිපාකය නම්, මෙවර ජනාධිපතිවරණය විසින්, ලංකාවේ සමාජයේ මෙතෙක් කල් පාලිතයන් ලෙස සිටි සමාජ පන්තිවලට අයත් දේශපාලන බලවේගයක් ‘පාලක පන්තිය’ බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලියක ආරම්භය සිදුවීමයි. 21 දා සිදුවූයේ රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ කේන්ද්‍රය වන විධායකය, ජාතික ජන බලවේගයේ පාලනය යටතට පත්වීමයි. එම ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ වීමට නම් නොවැම්බර් 14 දා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් බහුතරය ලබාගෙන වයවස්ථාදායකයද මෙහෙයවීමේ බලය ජාජබයට තිබිය යුතුය. ඉදිරියේදී පත්වන ජාජබයේ මන්ත්‍රීවරුන් හා ඇමතිවරුන් සමාජ පන්තිමය වශයෙන් කාණ්ඩ දෙකකට අයත් වනු ඇතැයි අනුමාන කළ හැකිය. පළමුවැනි කාණ්ඩය නම් ජනාධිපති අනුර මෙන්ම ග්‍රාමීය නැතහොත් නාගරික දුප්පත් එනම් ‘සාමාන්‍ය’ පන්ති සහ පවුල පසුබිම්වලින් එන මන්ත්‍රීවරුන් සහ ඇමතිවරුන්ය. දෙවැනි කාණ්ඩය නම් මධ්‍යම පන්තියේ පහළ මෙන්ම තරමක් ඉහළ ස්තරවලට අයත්, නාගරික මෙන්ම ග්‍රාමීය පසුබිම්වලින් එන වෘත්තිකයන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් ආදි සමාජ කොටස්ය.
මෙය වනාහි ‘ධනේශ්වර පන්තියේ’ සිට ‘නිර්ධන පන්තියට’ හෝ කම්කරු පන්තියට බලය මාරුවීමක් නොවේ. මෙම බලය මාරුව ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් තොරව සිදුවී තිබෙන්නේ ඒ නිසා යැයි මාක්ස්වාදී දෘෂ්ටිකෝණයකින් විග්‍රහ කළ හැක්කේද ඒ නිසාය. බලය මාරුවී තිබෙන්නේ නිර්ධන/කම්කරු පන්තිය නොවේ නම්, දැනට දේශපාලන බලය මාරුවෙමින් පවතින්නේ කවර පන්තියකටද? ළඟදී මා සහභාගිවූ සාකච්ඡාවකදී එයට සහභාගි වූ මාක්ස්වාදී ධාරාවකට අයත් ක්‍රියාකාරිකයකු මෙම ප්‍රශ්නයට දුන් පිළිතුර නම් ජාජබය ලංකාවේ තිබෙන තවත් ‘ධනපති පක්ෂයක්‘ බවයි. මගේ අදහස, එය ගතානුගතික සහ වැරදි මාක්ස්වාදී පිළිතුරක්ය යන්නයි. වඩාත් සතුටුදායක පිළිතුරක් මෙහිදී යෝජනා කළ හැකිය. එය නම් ජාජබය එක් පන්ති ස්තරයක් පමණක් නියෝජනය කරන පක්ෂයක් නොව, ධනපති නොවන පන්ති ස්තර ගණනාවක්ම නියෝජනය කරන, කම්කරු, ගොවි, මධ්‍යම ‘අතරමැදි පන්තිය’ද අයත් බහු පාක්ෂික සමාජ සන්ධානයක්/හවුලක් නියෝජනය කරන සහ එම සමාජ සන්ධානයට දේශපාලන නායකත්වය දෙන නිර්-ප්‍රභූ ‘සමාජ ව්‍යාපාරයක්’ බවයි.
මෙම පන්ති විග්‍රහයට අනුව ලංකාවේ 2024 සිදුවෙමින් පවතින්නේ ‘ප්‍රභූ පන්තියේ’ සිට ‘නිර්ප්‍රභූ පන්ති සන්ධානයකට’ බලය මාරුවීමක්ද වේ. ධනපති පන්තිය එම ප්‍රභූ පන්තියේ ප්‍රබලම සමාජ ස්තරයයි. මෙම ධනපති පන්තියද ස්තර කිහිපයකින් සමන්විත වන්නකි. කර්මාන්ත හිමියන්, ආයාත-නිර්යාත සහ දේශීය වෙළඳාමෙහි යෙදෙන විශාල ව්‍යාපාරිකයන්, බැංකු හිමියන්, මූල්‍ය වෙළෙඳපොළේ ආයෝජකයන්, වතුවැවිලි හිමියන් සහ වෘත්තික පන්තියේ ඉහළ කොටස් මෙම ධනපති පන්ති ස්තරවලට අයත් වෙති. සාම්ප්‍රදායිකව සහ මෑතක් වන තුරු මෙම පන්තියට දේශපාලන නායකත්වය දුන්නේ හිටපු ජනාධිපති වික්‍රමසිංහද අයත් එක්සත් ජාතික පක්ෂයයි.
මෙම ජනාධිපතිවරණයේදී එක්සත් ජාතික පක්ෂය මෙන්ම කුඩා පක්ෂ බවට පත්වූ ලංකාවේ පාලක සහ අධිපති දේශපාලන පක්ෂ වශයෙන් සිටි ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය සහ ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ අයත් වන සමාජ පන්තිය හැඳින්විය හැක්කේ කෙසේද? එයට දිය හැකි පිළිතුර නම් සිංහල සමාජයේ අධිපති ප්‍රභූ පන්තියේම දෙවැනි ස්තරය වන්නේය යන්නයි. එම පක්ෂ දෙකෙහිම මෑතකාලීන නායකත්වය දරන ලද්දේ සහ වර්තමානයේ නායකත්වය දරන්නේත් එජාපයට නායකත්වය දෙන ඉහළ ප්‍රභූ පන්තියේ දේශපාලනඥයන් නොව ග්‍රාමීය සම්භවයක් ඇති, පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනය තුළින් දෙවැනි ස්තරයේ ප්‍රභූ පන්ති කොටස් බවට පත්වූ දේශපාලනඥයන්ය. එම පක්ෂ සහ එහි නායකයන් මැතිවරණ තුළින් බලයට පත්වූ අවස්ථා දේශපාලන බලය හිමි සමාජ පන්තිය සම්බන්ධ ඛණ්ඩනයක් සනිටුහන් නොකෙළේද ඒ නිසාය. බලය මාරුවූයේ ප්‍රභූ පන්තියේ එක් ස්තරයක සිට තවත් ස්තරයකට වීම නිසාය.
2024 සිදුවෙමින් පවත්නා දේශපාලන බලය මාරුවීමෙහි ඇති ඓතිහාසික වැදගත්කම නම් දේශපාලන බලය ඉහත කී ලෙස ස්තර දෙකකින් සමන්විත පාලක ප්‍රභූ පන්තියේ සිට නිර්ප්‍රභූ පන්ති හවුලකට මාරුවීමයි. මෙම පරිවර්තනය සම්පූර්ණ වන්නට නම්, නොවැම්බර් මාසයේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන්ද ජාතික ජන බලවේගය බහුතර ජයක් ලබාගත යුතුව තිබේ. එය සිදු නොවන්නේ නම් සැප්තැම්බර් 21 දා ආරම්භ වූ දේශපාලන පරිවර්තනය ආපස්සට හැරවීමට අපේක්ෂා කරන බලවේගවලට වාසිදායක දේශපාලන අවකාශයක් විවෘත වනු ඇත.
ජනාධිපතිවරණයෙන් පසු සජබය
මෙම ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලවලින් පසුව සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා නායකත්වය දෙන සමගි ජන බලවේගය දේශපාලන සන්ධිස්ථානයකට පැමිණ ඇති බව පෙනේ. සජබයේ නායකයන් මෙන්ම එයට සහයෝගය දුන් බොහෝ දෙනාද බලාපොරොත්තු වූයේ සජබය එක්කෝ සියයට පනහක් ඉක්මවූ ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබා නොගත්තත්, අනුර කුමාරට වඩා සජිත්ගේ ඡන්ද ප්‍රතිශතය ඉහළ වන බවයි. ඒ නිසාම රනිල් වික්‍රමසිංහට ඡන්දය දුන් එජාප පාක්ෂිකයන්ගේත්, වෙනත් අපේක්ෂකයන්ගේත් දෙවැනි හා තුන්වැනි මනාප ලබාගෙන පහසුවෙන්ම ජනාධිපතිවරණය ජයගැනීමට සජිත්ට අවකාශය තිබේය යන්නයි. එහෙත් සජිත්ට සහ සජබයට ලැබුණේ පරාජයකි. ප්‍රථම මනාප ඡන්ද ප්‍රමාණයේදී පළමුවැනියා සහ දෙවැනියා අතර පරතරය විශාල වී තිබීම සජිත්ගේ පරාජයේ තිබෙන අංක ගණිතමය සාධකයයි.
ජනාධිපති හෝ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකින් පසු රටේ දේශපාලන බලවේග අතර බල තුලනය අලුතෙන් ගොඩනැගීමේ ප්‍රයත්න සහ ක්‍රියාමාර්ග මතුවීම සාමාන්‍ය දෙයකි. දැනට ඒ සඳහා උත්සාහ ගැනෙන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන් එක්සත් ජාතික පක්ෂයෙනි. සජබය සමග එකතු වීම හෝ සන්ධානයක් ගොඩනැගීමට රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ එජාපයේ සමහර නායකයන් ගන්නා උත්සාහය දිගටම පැවතෙන්නට ඉඩ තිබේ. එයට ප්‍රධාන හේතුව නම්, සජබයේ සහාය නැතිව, එජාපයේ සහ එහි නායකයන්ගේ දේශපාලන පැවැත්ම සහ අනාගතය බරපතළ ලෙස අවිනිශ්චිතව පැවතීමයි. රනිල් සහ එජාපය සමග එකතු වීමේ එජාප යෝජනාව ගැන සජබයේද මත දෙකක් තිබෙන බව අනුමාන කළ හැකිය. පළමුවැන්න, එම යෝජනාව පිළිගෙන, සජිත්ගේ කොන්දේසිවලට එකඟව සන්ධානය ගොඩනැගීමයි. දෙවැන්න එය මුළුමනින්ම ප්‍රතික්ෂෙප කිරීමයි.
සජබය, එජාපය සහ අනෙකුතත් පරාජිත පක්ෂ හා කණ්ඩායම් එකතු කිරීමේ යෝජනාවේ, නොසැඟවුණු දේශපාලන ඉලක්කයක් තිබේ. එය නම් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් ජාජබය පරාජය කිරීමට එවැනි එකතුවකට හැකි වන්නේය යන විශ්වාසයයි. එය ජනාධිපතිවරණ ප්රතිඵල අංක ගණිතමය විග්‍රහයකට ලක් කළ විට සජබ, එජාප, පොදු පෙරමුණු යන පක්ෂවලට සියයට 52කට වඩා ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබා පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය ලබාගෙන අගමැතිධුරයද ලබාගෙන ‘විපක්ෂ ආණ්ඩුවක්’ පිහිටුවාගත හැකිවනු ඇත යන විශ්වාසයයි. එහෙත් මෙම විශ්වාසය හුදෙක් මිථ්‍යාවකි යන තර්කයද පහසුවෙන් ගොඩනැගිය හැකිය. එම තර්කයද ගොඩනැගිය හැක්කේ එක්තරා විශ්වාසයක් මතය. එනම් ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵලවල අංක ගණිතය පාර්ලිමේන්කු මැතිවරණයට ඍජුවම අදාළ නොවන්නේය යන්නයි. එහි ඇත්තේ එක්තරා ආකාරයක දේශපාලන වීජගණිතයකි. ජනාධිපතිවරණයෙන් පසුව එන්පීපීය වෙත ඇති මහජන සහයෝගය ඉහළ යෑම සහ විරුද්ධ පක්ෂවල, විශේෂයෙන් එජාපයට සහ පොහොට්ටුවට විශේෂයෙනුත්, සජබයටත් ඡන්ද අඩුවීම බලාපොරොත්තු විය යුත්තකි. නව ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිනිය දක්වන ඉවසීම සහ පරිණතභාවයත්, ජනාධිපතිධුරයෙන් ලැබෙන මහජන ආකර්ෂණයත්, තමන්ගේ පටු වාසිවලට පරාජිත පක්ෂ විසින් ජනාධිපතිවරයාගේ කකුලෙන් ඇදීම සදාචාර විරෝධී දේශපාලන ක්‍රියාවකිය යන පැතිරෙන සමාජ මතයත්, විරුද්ධ පක්ෂවලට අවාසි ගෙන දෙන නව දේශපාලන රැල්ලක පදනමේ තිබෙන අලුත් මහජන මතයකි. පාර්මේන්තු මැතිවරණ රැල්ලක් ජාජබයට වාසි වන ලෙස ගොඩනැගෙන්නේ නම් එය විමතිය දනවන්නක් නොවේ.
දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක ඇබෑර්තුව
සජබය සමග එකතු වී හැකි නම් නව සන්ධානයක නායකයකු බවට පත්වීමට හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ පිඹුරුපත් අඳින්නේ ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂ ක්‍රමයෙහි ඉතාම වැදගත් ඇබෑර්තුවක් දැන් මතුවී තිබෙන නිසාය. මෙම ජනාධිපතිවරණයේදී, දක්ෂිණාංශික අපේක්ෂකයෝ තිදෙනෙක් සිටියහ. එක් අයකු ලබාගත්තේ ඡන්දවලින් 17%කි. දෙවැන්නා ලබාගත්තේ 2%කට මඳක් වැඩිවය. අනෙක් දක්ෂිණාංශික අපේක්ෂකයාට 1%ක් වත් ලබාගත නොහැකි විය. මෙහි ප්‍රතිඵලය වී තිබෙන්නේ, ලංකාවේ සමාජ ආර්ථික සහ සංස්කෘතික ප්‍රභූ පන්තියටත්, එහි දක්ෂිණාංශික දේශපාලනයටත් පක්ෂයක් නැතිවීමයි. 2020 මැතිවරණයෙන් එජාප එක් ආසනයක තත්වයට පහත වැටුණද, පොහොට්ටු පක්ෂය බලයට පැමිණීම නිසා, දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක් නැතිවීමේ ඉරණම ප්‍රභූ පන්තියට දැනුණේ නැත. ඒ හැරත් 2022 අරගලය ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපති වීම නිසා දක්ෂිණාංශය නැවත වරක් ශක්තිමත් විය.
දැන් මතුවී තිබෙන්නේ දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක ඇබෑර්තුව පිරවීමේ අභියෝගයයි. සජබයට ඇතුළු වීමට එජාපයේ නායකයා සහ සගයන් අපේක්ෂා කරන්නේ සජබය දක්ෂිණාංශික සහ ප්‍රභූ පක්ෂයක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ සැඟවුණු න්‍යාය පත්‍රයද සහිතව යැයි අනුමාන කිරීම වැරදි නොවේ.
මෙහිදි මතු කළ යුතු වැදගත් විග්‍රහාත්මක ප්‍රශ්නයක් තිබේ. එය නම් සජබයේ පන්ති සහ දෘෂ්ටිවාදී අනන්‍යතාව කුමක්ද යන්නයි. එය ඍජු පිළිතුරක් දිය නොහැකි ප්‍රශ්නයකි. සජිත් ප්‍රේමදාස නායකත්වය යටතේ ඇති සජබය, කොළඹ සිටින සාම්ප්‍රදායික එජාප ප්‍රභූ පන්තියේ පිළිගැනීමට ලක්වූයේ නැත. කොළඹ ධනපති ව්‍යාපාරික පන්තියේ කොටස් සජිත් ප්‍රේමදාස වටා එකතු වී සිටියත්, මාන්නක්කාර ප්‍රභූ ධනපති හා ව්‍යාපාරික පන්තිය සජබය වටා එකතු වී නැත. ඒ අතර, දෘෂ්ටිවාදීමය හා ආර්ථික සමාජ ප්‍රතිපත්ති සම්බන්ධයෙන් සජබයෙහි ධාරා දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න පක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස විශ්වාස කරන දුගී ජන හිතවත් (චරද චදදර) ‘සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ යැයි ඔහු හඳුන්වන දෘෂ්ටිවාදය සහ ප්‍රතිපත්තියයි. දෙවැන්න, හර්ෂ ද සිල්වා, ඉරාන් වික්‍රමරත්න, කබීර් හෂීම් යන දෙවැනි පෙළේ නායකයන් තිදෙනා සමග අනන්‍ය වී ඇති ‘සමාජ වෙළෙඳපොළ ආර්ථික ප්‍රවේශය’ යනුවෙන් ඔවුන් හඳුන්වන නව ලිබරල්වාදී ආර්ථික දෘෂ්ටිවාදයයි. සජබ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයෙහි පළමුවැනි පිටුවෙහි ‘සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ සහ ‘සමාජ වෙළෙඳපොළ’ යන එකිනෙකට පරස්පර සංකල්ප දෙකම එකම වාක්‍යයක තිබෙන්නේ එබැවිනි. මෙයින් පෙනෙන කරුණක් නම් සජිත්ගේ නායකත්වය යටතේ සජබය දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක් බවට පරිවර්තනය වීමේ හැකියාව ඉතා සීමිතය යන්නය. සජබය දක්ෂිණාංශික පක්ෂයක් බවට පරිවර්තනය කිරීමත්, සජබයට එජාප නායකත්වයක් ලබාදීමත් යන ඉලක්ක දෙක සහිත දේශපාලන වයාපෘතියක් දියත් කර තිබීමේ පසුබිම මෙයයි.
පාර්මේන්තු මැතිවරණය සහ ජාජබ-සජබ පසමිතුරුතාව
ජනාධිපතිවරණ ප්‍රචාරක ක්‍රියාවලියේ අවසාන සති දෙක තුළ අපට නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකිවූ දෙයක් නම් සජබ හා ජාජබය අතර තරගය දැඩි, සමහර විට දරුණු පසමිතුරුතාවක් බවට පරිවර්තනය වීමයි. මෙම පසමිතුරුතාවට සජබය වගකිව යුතුය යන්න ඒ දෙස ස්වාධීනව බලා සිටි නිරීක්ෂකයන්ට පෙනිණ.
ඒ පසමිතුරුතාවට තුඩු දුන් ප්‍රධාන හේතුව, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදීද නැවත මතුවීමට ඉඩ තිබේ. එය නම් පක්ෂ දෙකම එකම සමාජ ස්තර පොකුරක ඡන්දය ලබාගැනීමට කළ සටනයි. එම ඡන්ද පොකුර නම් 2019 ගෝඨාභය රාජපක්ෂටත්, 2020 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී පොහොට්ටුවටත් මහත් දේශපාලන අපේක්ෂා සහිතව ඡන්දය දී අවුරුදු දෙකක් මහත් සේ කලකිරී, අලුත් දේශපාලන විකල්පයක් සොයමින් සිටි ඡන්දදායකයන්ය. ඉදිරි පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී ජාජබ සහ සජබ අතර තරගය තියුණු වීම තුළ, ඔවුන් කරනු ඇත්තේ එකිනෙකාට හානි කිරීම සහ අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් දරුණු ලෙස රිදවා ගැනීමයි. මෙය ලංකාවේ සාම්ප්‍රදායික පාර්ලිමේන්තු/මැතිවරණ දේශපාලන තරගයෙහිදී එජාපයත්, ශ්‍රීලනිපය/පොදු පෙරමුණ/ පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ අතර තිබූ පසමිතුරු දේශපාලන තරගයම නැවත ඉපිදවීමකි.
සජබ සහ ජාජබය යන දෙගාල්ලන්ම ලංකාවට අලුත් දේශපාලන සංස්කෘතියක් ගොඩනැගීමට කැපවී සිටින බව ඔවුහු ප්‍රකාශ කරති. එම පොරොන්දුව හුදු වචනවලට පමණක් සීමා නොකිරීමට නම්, ඒ දෙගොල්ලන්ම කළ යුතු අලුත් දෙයක් තිබේ. එනම් වෛරය ද්වේෂය අසත්‍ය ප්‍රචාර යනාදියෙන් නිදහස් වූ චර්යාධාර්මික වශයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ විවෘත තරගයකට ඉඩ සලසන, අලුත් ‘මැතිවරණ දේශපාලන සංස්කෘතියක්’ ගොඩනැගීමේ ගිවිසුමකට එළඹීමයි.
