රූපවාහිනියක් ඉදිරිපිට නරඹන ටෙලිනාට්‍යයක දී හෝ සිනමා ශාලාවකට ගොස් නරඹන සිනමා නිර්මාණයක දී ප්‍රේක්ෂකයා දකින්නේ සජීවී රංගයක් නෙමෙයි. නිර්මාණයට දායකවන ශිල්පීන්ටත් ප්‍රේක්ෂාගාරයක සජීවී අත්දැකීමක් ලැබීමට අවස්ථාවක් නැහැ. නමුත් සජීවී වේදිකාවක සිදු කරන රංගනයක, නර්තනයක, වාදනයක සහ ගායනයක නිරත වන ඕනෑම කලාකරුවෙක් ඒ ඉදිරිපත් කිරීම කරන්නේ මිනිසුන් පිරිසක් ඉදිරිපිට. සිංදුවක් අහන්න, නාට්‍යයක් බලන්න කුමක් හෝ වේදිකාවක් ඉදිරිපිටට එන ප්‍රේක්ෂකයෝ තමන්ගේ රස විඳීම ගැන ඔවුන්ට විවිධ වූ අදහස් තියෙනවා ඒ දේවල් ලියැවෙනවා, අගයනවා වගේම විවේචනයත් කරනවා. නමුත් ප්‍රේක්ෂාගාරයට වින්දනයක් ලබා දෙන නාට්‍යකරුවෙකුට, නළුවෙකුට, නිළියෙකුට වේදිකාව උඩ සිට දකින ප්‍රේක්ෂාගාරය ගැන තියෙන්නේ මොන වගේ හැඟීමක් ද? ඒ හැඟීම තමන්ගේ රංගනයට, ගායනයට, වාදනයට ලොකු උත්තේජනයක් සපයනවා මෙන්ම වේදිකාව උඩ සිට දකින ප්‍රේක්ෂාගාරය නිසා තමන්ගේ අවධානය වෙනස් වෙන්නත් පුළුවන්. ඒක පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට, ප්‍රේක්ෂාගාරයෙන් ප්‍රේක්ෂාගාරයට, නිර්මාණයකින් නිර්මාණයකට වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. වේදිකාව උඩ ඉන්න කලාකරුවාට දැනෙන හැඟීම තමයි අද අපේ කතාව. මේ ඒ ගැන ගායන ශිල්පියෙක්, වේදිකා නාට්‍ය අධ්‍යක්ෂවරයෙක් සහ රංගන ශිල්පියෙක් සමග කළ කතාබහක්.
ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික
ජනතා ප්‍රතිචාර අපිව සුවපත් කරනවා – මේරියන්ස් නායක නලින් පෙරේරා
අවුරුදු 36 ක කාලයක් තිස්සේ මගේ ජීවිතේ වැඩි කාලයක් ජීවත් වුණේ මේරියන්ස් රසිකයොත් එක්ක. මම අසනීපවෙලා වේදිකාවට නැග්ග වෙලාවක රසික ජනතාවගෙන් ආව ප්‍රතිචාරත් එක්ක මගේ ලෙඩ කොහෙන් ගියාද කියලා මතක නැති වුණා. රසිකයාගේ තියෙන ආදරය ආශීර්වාදය සහ ඒ පිබිදීම නිසා අපිව මොන තරම් සුවපත් කරනවාද? මේරියන්ස් රසික ප්‍රජාව හැම මිනිත්තුවකම සංගීතය රස විඳිමින්. පුදුමාකාර විදියට ඔවුන් එන්ජෝයි කරනවා. අපි යන්නේ අපේ රසිකයින්ව පිනවන්න. නමුත් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරයෙන් වේදිකාව උඩ ඉන්න අපිට දැනෙන්නේ හරියට අපේ රසිකයෝ අපිව පිනවෙනවා වගේ හැඟීමක්. මේරියන්ස් රසික ප්‍රජාව අපිව පිනවන රසික ප්‍රජාවක්. ඔවුන් හැම වෙලාවෙම අපිට ශක්තියක් වෙන, අපිට ගැම්මක් ඇතිකරන රසික ප්‍රජාවක්.
අපේ ගීතවල අපි කතාකරන දේවල්වල තියෙන්නේ දරුවොත් එක්ක ඇවිල්ලා විදින්න පුළුවන් අහන් ඉන්න පුළුවන් කලාවක්. ඉතින් එතකොට දුවා දරුවාගේ ඉඳලාම වැඩිහිටියා දක්වාම අපේ සංගීතයත් එක්ක බැඳිලා ඉන්නවා. ඒක මට නම් පුදුමාකාර ආස්වාදයක් ගෙන දෙන දෙයක්. ඒක වචනයෙන් කියලා නිම කරන්න බැහැ. මේරියන්ස්ලාට ඉන්න රසික ප්‍රජාව අපිට හැම වෙලාවෙම ආශීර්වාදයක්.
අපේ ලංකාවේ කොහේ ගියත්, වෙන රටක ගියත් අපි ළඟට එන්නේ අපි ආස කරන අය. පහුගිය දශකය තුළ අපි ගොඩනගා ගත්තෙත් ඒ ටිකමයි. අපිත් එක්ක ඉන්න රසිකයා දන්නවා අපේ ප්‍රසංගයකට ආවාම ඔවුන්ට ලැබෙන දේ. මොන දුක් කරදර ප්‍රශ්න ඔලුවේ තිබුණත් ඒ පැය දෙක තුන ඔවුන් ගෙවන මුදලට එහා ගිය රසාස්වාදයක් ලැබෙනවා කියලා දන්නවා. අපිට ඉන්න රසික ප්‍රජාවෙන් අපිට අතිශය සමීප වෙච්ච වෙනම රසික ප්‍රජාවකුත් ඉන්නවා. ඒ අය අපිට අලුත් අදහස් දෙනවා. බැරිවෙලාවත් අපේ වේදිකාවේ අපිට නොතේරෙන්න නොගැළපෙන දෙයක් වුණෝතින් ඔවුන් ඇවිත් ඒ දේත් කියනවා. ඒ රසිකයන්ගේ අදහස් මම ගොඩක් අගය කරනවා. ඒ වගේම ඒ අදහස් මම පිළිගන්නවා. විශේෂයෙන්ම මගේ බිරිඳ ගොඩක් වෙලාවට අපේ ෂෝ එකක් යද්දි ඉන්නේ රසිකයොත් එක්ක. ඇය ඒ වෙලාවට මේරියන්ස් රසිකාවක්. එයත් ගුණ අගුණ කියන්න පුරුදුවෙලා ඉන්නවා. ගොඩක් වෙලාවට මම ඒ දේවල් පිළිපදින්නත් පුරුදුවෙලා ඉන්නවා.
ඒ වෙලාවේ මට දැනුණේ මම වළාකුළු උඩින් යනවා වගේ – සනත් විමලසිරි
මම වේදිකාවට යනකොට ප්‍රේක්ෂාගාරය දැක්කම මට හැමදාම දැනෙන්නේ ආඩම්බරකාර බයක්. මගෙන් යම් කිසි වැරැද්දක් වෙයිද, ප්‍රේක්ෂකයින්ගේ ප්‍රේක්ෂාවට මගෙන් බාධාවක් වෙයිද කියන දේවල් ගැන මට බයක් තියෙනවා. මම වේදිකාවට යන්න කලින් කොච්චර රස්නේ දවසක් වුණත් මගේ අත් දෙක සීතලවෙලා යනවා. මනෝවිද්‍යාත්මකව ක්ලමථ තත්ත්වයකට මාව පත් වෙනවා.
මම නම් ප්‍රේක්ෂාගාරයෙන් අතිශයින්ම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ රස වින්දනය. සමහර ප්‍රේක්ෂාගාර තියෙනවා සෙනඟ කොච්චර හිටියත් අපිට කිසිම මහන්සියක් නැහැ. වගකීම, වගවීම සහ බය හිත ඇතුළේ තියෙනවා. නමුත් මට හරිම පහසුවක් දැනෙනවා. එවැනි වේදිකාවක් තමයි පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ වළ. මෑතක දී අපි මනමේ නාට්‍යය පෙන්නුවා. නාට්‍යය බලන්න 9000කට ආසන්න ප්‍රේක්ෂක ජනතාවක් ඇවිත් හිටියා. සිංහබාහු පෙන්නද්දි, ඒත් එහෙමයි. ඉතින් හිතන්න එක හඬක් 9000කට ඇහෙන්නේ කොහොමද කියලා. ඒ හයිය එන්නෙම ප්‍රේක්ෂාගාරයෙන්.
සමහර ප්‍රේක්ෂාගාර තියෙනවා 200යි 300යි හිටියේ. එහෙම වෙලාත් රඟපාන්න අප්‍රසන්න විදියේ හැඟීම් ඇතිවෙලා තියෙනවා ඒ ප්‍රේක්ෂාගාරවල හැසිරීම නිසා. ප්‍රේක්ෂාගාරයත් එක්ක මට තියෙන ඒ හැඟීම ගැන මම ඔබට එක උදාහරණයක් කියන්නම්. එක දවසක් සිංහබාහු නාට්‍යයේ විශේෂ දර්ශනයක් පෙන්නුවා පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යලයේ වළේ. එදා සිංහබාහු නාට්‍ය බලන්න සිංහබාහු නාට්‍යයේ ආරම්භයේ ඉඳන් මෙතෙක් කල් රඟපාපු ජීවතුන් අතර සිටින සියලුදෙනාම ඇවිත් හිටියා. මාක් ඇන්ටනී ප්‍රනාන්දු, නිශ්ශංක දිද්දෙණිය වගේ බොහෝ දෙනා ඇවිත් හිටියා. එදා මාවනැල්ල පහු කරලා පේරාදෙණිය පැත්තට එනකොට මට දැනුනා මගේ උගුරේ යම්කිසි ආබාධයක් තියෙන බවක්. එදා නාට්‍යයේ සිංහබාහුට හිටියේ මම.
වළ ගාවට යනකොට මට කතා කරන්න බැරි තරමටම සද්දය පිට වෙන්නේ නැහැ. දන්න දන්න යාළුවන්ට කියලා එක එක බෙහෙත් වර්ග ගෙන්න ගත්තා. සූකිරි කෑවා, වැල් මී කෑවා, ඉඟුරු කෑවා, උණුවතුරට ඉඟුරු දාලා බිව්වා. කරන්න පුළුවන් හැම දෙයක්ම කළා. ඒත් හරිගියේ නැහැ. බැරිම තැන මම සරච්චන්ද්‍ර මැතිනියට යෝජනා කළා, සිංහබාහු චරිතය වෙනුවෙන් වෙන කවුරුහරි යොදාගනිමු කියලා. මම එහෙම කියද්දි මැඩම්ටත් දැනෙනවා මගේ වොයිස් එක එන්නේ නැහැ කියලා. ඒත් මැඩම් මට කිව්වේ ‘නෑ නෑ පුතේ ඔයා බය වෙන්න එපා. ඔයාට අනිවාර්යයෙන්ම අද වේදිකාවට නගින්න පුළුවන්. වේදිකාවට යද්දි දැන් ඔය තියෙන අමාරු එකක්වත් නැහැ’ කියලා. ඒත් මම දන්නවා ඒක වෙන්නේ නැහැ කියලා.
මම ඕඩියන්ස් එකට පිටුපාලා පළවෙනි අඩිය තියලා, ස්ටේජ් එක පැත්තට අඩිය තියනකොටම අත්පුඩියක් ආවා. 8000කට වැඩි ප්‍රේක්ෂාගාරයකින් එක ගොඩට අත්පුඩියක් ආවාම කොහොමට ඇතිද කියලා පොඩ්ඩක් හිතෙන් මවාගන්න. ඒ වෙලාවේ මට දැනුණේ මම වළාකුළු උඩින් යනවා වගේ. පුදුම සැහැල්ලුවක් දැනුණා. මට මාව විතරයි පෙනුණේ, වෙන මොනවත් මට පෙනුණේ නැහැ. මගේ ඇස් දෙක නිලංකාර වෙලා තිබුණේ. මම යන පාත් එක විතරයි මට පෙනුණේ. මම ඉස්සරහට ගිහිල්ලා ගමන් අඩිය අවසන් කරනකොට ප්‍රේක්ෂාගාරයේ අත්පුඩිය නැවතුණා. ඊට පස්සේ ඔබ දන්නවාද මගේ වොයිස් එක කිසිම ගැටලුවක් නැතිව ලස්සනට පිළිවෙළට ආවා. ඒ 8000ටම කෑ ගහන්න පුළුවන් විදියට මගේ වොයිස් එක ආවා. මට මා ගැනම පුදුම හිතුණා. මගේ ඇස්වල කඳුළු පිරිලා මේ මොකද්ද වුණේ කියලා. ප්‍රේක්ෂකයන්ගේ ඔල්වරසන් නාදයෙන් ඔවුන් දුන්න ඒ ගිෆ්ට් එක මම හිතනවා මට ෆීල් වුණා කියලා.
තවත් මොහොතක ප්‍රේක්ෂක සුසුමත් සංගීතයක් බවට පත්වෙනවා – රාජිත දිසානායක
නාට්‍යයක් රඟදක්වද්දී නාට්‍යය පරිපූර්ණ වෙන්න නම් ඒ නාට්‍යය ප්‍රේක්ෂකයා ඉදිරියේ රඟ දැක්විය යුතුමයි. පිටපතක් තිබුණත්, නළු නිළියන් හිටියත්, රඟහලක් තිබුණත් එතැන නාට්‍යය නැහැ. නාට්‍යය ඇති වෙන්නේ ප්‍රේක්ෂකයා ඉදිරියේ රඟමඩලක රඟදැක්වීම තුළ. නාට්‍යයක අනිවාර්ය පාර්ශ්වයක් තමයි ප්‍රේක්ෂකයා. විශාල ප්‍රේක්ෂාගාරයක නාට්‍යයක් රඟ දක්වන එකයි, ඊට වඩා කුඩා ප්‍රේක්ෂාගාරයක නාට්‍යයක් රඟ දැක්වීමයි කියලා සංඛ්‍යාවෙන් විශාලයි කියලා පෙන්නනවාට වඩා විශේෂ වෙන්නේ ප්‍රේක්ෂාගාරය නාට්‍යයත් එක්ක හොඳින් සම්බන්ධ වෙනවාද නැද්ද කියන එක. විශාල ප්‍රේක්ෂාගාරයක් නාට්‍යයක් බලන්න ඇවිත් තිබුණත් ඒ ප්‍රේක්ෂාගාරය නාට්‍යයත් එක්ක සම්බන්ධයක් නැත්නම් ඒ නාට්‍යයේ රංගය පරිපූර්ණ රංගයක් වීමට තියෙන ඉඩ අඩුයි. කුඩා ප්‍රේක්ෂාගාරයක් ඉදිරියේ වූවත් නාට්‍යයක් රඟ දැක්වූවත් ඒ ප්‍රේක්ෂාගාරය නාට්‍යයත් එක්ක ඉතා හොඳින් සම්බන්ධ වෙනකොට ඒ නාට්‍යයේ රංගය පරිපූර්ණ වෙන්න එය විශාල පිටිවහලක් වෙනවා.
‘සිහින හොරු අරන්’ නාට්‍යයේ මට අත්දැකීම් තියෙනවා ඇතැම් අවස්ථාවල නාට්‍යයේ සමහර මොහොතවල් එක්ක ප්‍රේක්ෂකයා පවත්වන සම්බන්ධය සිනහවකින් එළියට එනවා. චරිතවල හැසිරීම එක්ක ඔවුන්ගේ විරෝධය ප්‍රේක්ෂාගාරයෙන් මතු වෙනවා. තවත් මොහොතක ප්‍රේක්ෂක සුසුමත් සංගීතයක් බවට පත් වෙනවා. සජීවීව නාට්‍යයත් එක්ක සම්බන්ධවෙන ප්‍රේක්ෂකයා හැම විටම නාට්‍යයේ පරිපූර්ණත්වයට දායක වෙනවා. සමහර ප්‍රේක්ෂකයන්ට ඒ නාට්‍යයේ අර්ථය, යටි පෙළ, එක්ක ලොකු සම්බන්ධයක් නැති වුණාම එය රංගයේ සාර්ථකත්වයට බලපෑමක් කරන්නත් පුළුවන්. ප්‍රේක්ෂකයා නාට්‍යයක අනිවාර්ය පාර්ශ්වයක් වෙනවා වගේම නාට්‍යයකට ප්‍රේක්ෂකයාගේ සහභාගිත්වය නාට්‍යයක රංගයක පරිපූර්ණත්වයට හේතුවන අනිවාර්ය සාධකයක් වෙනවා.
