පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් මාසයේදී වැඩිකරන ලද විදුලි ගාස්තු ප්‍රමාණය මෙවර විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමේදී අඩුකරන බව විදුලි බල හා බලශක්ති ඇමති කංචන විජේසේකර පවසා තිබුණි. පසුගිය ඔක්තෝබර් විදුලි ගාස්තු වැඩි කිරීමේදී සමස්තයක් ලෙස සියයට 18කින් විදුලි ගාස්තු වැඩිකළ බව ප්‍රකාශ කළද ගෘහස්ථ පාරිභෝගිකයන්ගේ හා ආගමික කාණ්ඩයේ විදුලි ගාස්තු වැඩිවීම ඊට වඩා ප්‍රතිශතයකින් සිදුවිය. මාර්තු 01 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිත විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමේදී විදුලි බල ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශය අනුව කියන්නේ සියයට 18ක ප්‍රතිශතයකින් විදුලි ගාස්තු අඩුකරන බවය.
ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිසමට ලබාදී ඇති මාර්තු 01 වැනිදා සිට විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමේ යෝජනාව අනුව විදුලි ගාස්තු අඩු වන්නේ 2023 ඔක්තෝබර් මස වැඩි කිරීමට පෙර තිබූ තත්වයට ආසන්න තත්වයකට වුවද එම විදුලි ගාස්තු අඩු වන්නේ සියයට 14ක ප්‍රතිශතයකින්ය.
ඒ අනුව ගෘහස්ථ පාරිභෝගිකයන්ගේ විදුලි ඒකක 60 දක්වා පරිභෝජනය කරන කාණ්ඩයේ ඒකක 1 සිට 30 දක්වා ඒකකයකට රුපියල් 12ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 10ක් දක්වා අඩු කිරීමටත්, රුපියල් 180ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 150ක් දක්වා අඩු කිරීමටත් යෝජනා කර ඇත. ඒකක 31 සිට 60 දක්වා ඒකකයකට රුපියල් 30ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 25ක් දක්වාත්, රුපියල් 360ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 300 දක්වා අඩු කිරීමටත් යෝජනා කර ඇත.
ඒකක 61ට වැඩියෙන් පරිභෝජනය කරන ගෘහස්ථ කාණ්ඩයේ ඒකක 1 සිට 60 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 38ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 32ක් කිරීමටත්, ඒකක 61 සිට 90 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 41ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 35ක් කිරීමටත්, එම ඒකක සංඛ්‍යාවේ රුපියල් 480ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 400ක් කිරීමටත් යෝජනා කර ඇත. ඒකක 91 සිට 120 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 59ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 50ක් දක්වාත්, ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 1180 සිට රුපියල් 1000ක් දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. ඒකක 121 සිට 180 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 59ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 50ක් දක්වාත්, රුපියල් 1770ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 1500 දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. එසේම ඒකක 181 සිට ඉහළට ඒකකයට රුපියල් 89ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 75 දක්වාත්, එම ඒකක ප්‍රමාණයේ රුපියල් 2360ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 2000ක් දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත.
ආගමික කාණ්ඩය සම්බන්ධයෙන් ගත්තද ඒකක 1 සිට 30 දක්වා රුපියල් 12ක් වන ඒකක ගාස්තුව රුපියල් 10 දක්වාත්, එම ඒකක ප්‍රමාණයේ රුපියල් 180ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 150ක් දක්වා අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. ඒකක 31 සිට 90 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 24ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 20 දක්වාත්, රුපියල් 300ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 250ක් දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. ඒකක 91 සිට 120 දක්වා වන කාණ්ඩයේ රුපියල් 41ක් වන ඒකක ගාස්තුව රුපියල් 35 දක්වාත්, රුපියල් 710ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 600 දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. ඒකක 121 සිට 180 දක්වා ඒකකයට රුපියල් 53ක් වන ගාස්තුව රුපියල් 45ක් දක්වාත්, රුපියල් 1770ක් වන ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 1500 දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත. ඊට අමතරව ඒකක 181 වැඩි පරිභෝජන කාණ්ඩයේ ඒකකයක් සඳහා වූ රුපියල් 59ක ගාස්තුව රුපියල් 50 දක්වාත්, රුපියල් 2360ක් වූ ස්ථාවර ගාස්තුව රුපියල් 2000 දක්වාත් අඩු කිරීමට යෝජනා කර ඇත.
මෙහිදී අප සැලකිල්ලට ගත යුත්තේ 2024 පෙබරවාරි 01 දින සිට විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය මීට පෙර ඉදිරිපත් කළ ජනතා විරෝධයට ලක්වූ යෝජනාවය. එම යෝජනාවට අනුව ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය සඳහන් කළේ සමස්තයක් ලෙස සියයට 3.34ක විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමක් කිරීමට ඔවුන් සූදානම් බවය. එම විදුලි ගාස්තු අඩුවන ආකාරය සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම, 2024 වර්ෂයේ ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ ආදායම් වියදම් පුරෝකථනයන්ද, එහි විදුලි ජනනයේ දත්තයන්ද, ණයගැතිභාවයන් පිළිබඳ විස්තරද එම යෝජනාවේ දක්වා තිබුණි. එම යෝජනාවෙන් පෙන්නුම් කළේ ජනතාව බලාපොරොත්තු වූ ආකාරයකින් ඔවුන්ගේ පසුම්බියට දැනෙන ලෙස විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමක් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය යෝජනා කර නොතිබූ බවයි. එසේ කියන්නට හේතුව වූයේ 2022 අගෝස්තු සමස්තයක් ලෙස සියයට 75කින්, 2023 පෙබරවාරි සමස්තයක් ලෙස සියයට 66කින් හා 2023 ඔක්තෝබර් සමස්තයක් ලෙස සියයට 18කින් විදුලි ගාස්තු වැඩි කිරීම සහ 2023 ජුලි සමස්තයක් ලෙස සියයට 14.2 කින් විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමක් සිදු වුවද එම සමස්ත තත්වය සමග සැසැඳුවද සියයට 3.34ක සමස්ත විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමක් යනු ජනතාවට දැනෙන ප්‍රතිඵලයක් නොවූ බැවින්ය.
නව විදුලි ගාස්තු සංශෝධන යෝජනාව ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ එම විරෝධයට ප්‍රතිචාරයක් වශයෙන්ය. ඉහතින් විස්තර කරන ලද එම යෝජනාවේ ඇත්තේ සමස්තයක් ලෙස සියයට 14 කින් විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමක්ය. සමස්තය යන්න පසෙකට තැබූ විට 2022 අගෝස්තු විදුලි ගාස්තු වැඩිවීමේ සිට 2023 ඔක්තෝබර් විදුලි ගාස්තු වැඩිවීම දක්වා කාලයේදී ඉහතින් විස්තර කරන ලද ගෘහස්ථ පාරිභෝගික කාණ්ඩයේ විදුලි ගාස්තු සත්‍ය ලෙසම සියයට 227 සිට සියයට 609 දක්වා වැඩි වී තිබුණ බව මෙහිදී අප අමතක කළ යුතු නැත. මන්ද ජනතාවට විදුලි ගාස්තු අඩුවීම දැනෙන්නේ දැනෙන ප්‍රමාණයකින් විදුලි ගාස්තු අඩු වුවහොත් පමණක් වන නිසාය.
ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය 2024 පෙබරවාරි සිට විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම සඳහා යෝජනාව ඉදිරිපත් කරන්නේ 2024 ජනවාරි 16 දිනය. මාර්තු මාසයේ විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම සඳහා වත්මන් යෝජනාව ඉදිරිපත් කරන්නේ 2024 පෙබරවාරි 22 වැනිදාය. යෝජනා දෙක අතර කාල පරතරය දින 36කි. එම දින 36ක කාලයේදී කාලගුණ තත්වය වැසි සිට වැසි රහිත එකක් බවට පත්වෙමින් තිබුණි. ඉන්ධන මිල ගණන් පසුගියදා වැඩිවුණි. විදුලි ගාස්තු තීරණය කරනවා යැයි කියන සාධකවල තත්වයන් විදුලි බල මණ්ඩලයේ වාසිය උදෙසා පෙරළී නොතිබුණි. එහෙත් සියයට 3.34 සිට සියයට 14 දක්වා තවත් සියයට 10කට වඩා මදක් වැඩි ප්‍රමාණයකින් විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමට විදුලි බල මණ්ඩලය යෝජනා කර ඇත. එහි තේරුම වන්නේ ලංවිම සිය මුල් යෝජනාවේදී සත්‍ය ඇස්තමේන්තුවලට වඩා අධි ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කර ඇති බවයි.
මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා එම මුල් ඇස්තමේන්තු ප්‍රතික්ෂේප කරමින් යළි සත්‍ය ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කරන ලෙස ජනවාරි යෝජනා අවස්ථාවේදී ලංවිමට කළ දැනුම් දීම මේ අනුව තර්කයක් ඇති එකක් බවට පත්වී ඇත. නමුත් මෙම දෙවන ඇස්තමේන්තුවලදී සමස්තයක් ලෙස පිරිවැය රුපියල් බිලියන 64.88කින් අඩු වී තිබුණත් මෙයද සැබෑ ඇස්තමේන්තු ද යන්න දන්නේ නැත.
2024 ජනවාරි මස යෝජනාවේ තිබූ විදුලි ජනනයේ ධාරිතා ගාස්තු පිරිවැය වන රුපියල් බිලියන 135ක මුදල 2024 පෙබරවාරි දෙවන යෝජනාවේදී රුපියල් බිලියන 89 දක්වා රුපියල් බිලියන 45කින් අඩු වී ඇත. විදුලි ජනනයේම ඉන්ධන පිරිවැය රුපියල් බිලියන 351.78 සිට රුපියල් බිලියන 353.11 දක්වා රුපියල් බිලියන 1.3කින් වැඩිවී ඇත. විදුලි සම්ප්‍රේෂණ පිරිවැය පෙබරවාරි යෝජනාවේ ඉදිරිපත් කර නැතත්, එය ජනවාරි යෝජනාවේ තිබී ඇත්තේ රුපියල් බිලියන 12ක් වශයෙන්ය. මූල්‍ය පිරිවැය ජනවාරි යෝජනාවේ රුපියල් බිලියන 53.9ක් වශයෙන් තිබී ඇති අතර පෙබරවාරි යෝජනාවේ එය රුපියල් බිලියන 48.5ක් වී ඇත. එහි අඩුවීම රුපියල් බිලියන 5.3කි. විදුලි බෙදා හැරීමේ පිරිවැය ජනවාරි යෝජනාවේ රුපියල් බිලියන 133 සිට පෙබරවාරි යෝජනාවේ රුපියල් බිලියන 118ක් දක්වා රුපියල් බිලියන 15කින් අඩුවී ඇත.
ජනවාරි යෝජනාවේදී ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට මුළු ආදායමෙන් ලාභය වශයෙන් ලැබෙන්නේ රුපියල් බිලියන 23.7ක මුදලක් බව සඳහන් කර තිබුණද, දෙවන යෝජනාව අනුව පෙනෙන්නේ මුල් යෝජනාව ඒ ආකාරයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කළේ නම් ඇත්ත වශයෙන්ම විදුලි බල මණ්ඩලයට රුපියල් බිලියන 88.6ක ලාභයක් ලැබීමට නියමිතව තිබී ඇති බවයි. ඒ නිසා ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ සංඛ්‍යා දත්ත මත පමණක් පදනම්ව විදුලි ගාස්තු තීරණය කිරීම විදුලි පාරිභෝගිකයන් සම්බන්ධයෙන් කොතරම් අසාධාරණයක්ද යන්න දින 36ක කාලයක පරතරයකින් ඉදිරිපත් කළ මෙම විදුලි ගාස්තු යෝජනා දෙක මොනවට පහදා දෙයි.
මේ වනවිට දකුණු ආසියා කලාපයේ රටවල වැඩිම විදුලි බිලක් ගෙවන ගෘහස්ත පාරිභෝගිකයින් සිටින්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ බව වෙරිටේ රිසර්ච් ආයතනය කළ අධ්‍යයනයක් මගින් අනාවරණය කර ඇති අතර ඒ මගින් තවදුරටත් අවධාරණය කරන්නේ දරාගත නොහැකි විදුලි බිලක් ආර්ථික අර්බුදයක් රටේ පවතින අවස්ථාවකත් රටේ ජනතාව ගෙවමින් සිටින බවයි. ඒ නිසා මෙවැනි අවස්ථාවක සිදුවිය යුත්තේ ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය ලාභ ලැබීම පිණිස විදුලි ගාස්තු තීරණය කිරීම නොව එම මණ්ඩලයේ සැබෑ වියදම් පියවා ගැනීම සඳහා විදුලි ගාස්තු තීරණය කිරීමය.
මෙම තත්වය මත මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ තාක්ෂණික කාර්ය මණ්ඩලයේ වගකීම වන්නේ තවදුරටත් විදුලි නිෂ්පාදනයේ පිරිවැය සම්බන්ධයෙන් සොයා බැලීමය. එමෙන්ම මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ සභාපති ඇතුළු සාමාජිකයන්ගේ වගකීම වන්නේ ද විදුලි පිරිවැය සම්බන්ධයෙන් වූ තාක්ෂණික දත්ත මත පදනම්ව විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම සම්බන්ධයෙන් තීන්දු තීරණ ගැනීමය. නොඑසේව ලංවිම කියන කියන ලෙස විදුලි ගාස්තු නැංවීමට හෝ අඩු කිරීමට ඉඩදෙන රබර් මුද්‍රාවක් බවට පත්වීම නොවේ. එය විවේචනයට ලක්කරන විට මහජන අදහස් ඉදිරිපත් කරන්නන්ට බාධා කිරීම නොවේ.
(මෙම ලිපිය ලියූ පෙබරවාරි 28 දි්න ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීමේ යෝජනා ගැන මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ සභාපතිවරයා ඇතුළු සාමාජිකයන් සලකා බලන්නට නියමිතව තිබුණි. එහෙත් එදින ඔවුන් ඒ ගැන තීරණයක් ගෙන තිබුණේ නැත. එය පසු දිනට කල් දමා තිබුණි.)
