ආණ්ඩු පක්‍ෂයට සම්බන්ධ සනත් නිශාන්ත මන්ත්‍රීවරයා රිය අනතුරකින් හදිසියේ සහ ඛේදජනක ලෙස මිය යාමේ පුවත විසින් ඇතිකරන ලද්දේ ඉතා තියුණු සහ දෙපිලකට බෙදුණ විවාදයකි. පොහොට්ටු පක්‍ෂයටත්, පොහොට්ටු-එජාප සන්ධාන ආණ්ඩුවටත් සම්බන්ධ සහ හිතවත් පිරිස්ද, එම කඳවුරට විරුද්ධ මෙන්ම දේශපාලන පක්‍ෂ අනන්‍යතා නැති ස්වාධීන පිරිස්ද වශයෙන් මෙම පිල් දෙක හඳුනාගත හැකිය. තරමක් දුරට වේගවත් හැඟීම් පළකරමින්ද සමාජ මාධ්‍ය තුළ ප්‍රධාන වශයෙන් පැතිරුණ එම විවාදයෙන් නිරන්තරයෙන් එහෙත් වක්‍රව අවධාරණය කරන ලද එක් වැදගත් තේමාවක් තිබේ. එය නම් ලංකාවේ වෘත්තීය දේශපාලක පන්තියේ දේශපාලන-චර්යාධාර්මික පරිහාණිය සහ ඒ පිළිබඳව ඇතැම් පුරවැසියන් අතර පවත්නා අත්‍යන්ත කලකිරීම, අපේක්‍ෂා භංගත්වය සහ කෝපයයි. දේශපාලනඥයකුගේ හදිසි මරණයකදී මහජන මතය එදිරිවාදී දෙපිළකට බෙදී සිදුවූ මෙම වාදය අප රටේ දේශපාලනයේ පොදුවේ සිදුවී තිබෙන පසමිතුරු පිල් දෙකකට බෙදීමේ, ප්‍රවණතාවෙහිද පිළිබිඹුවක් වෙයි.
මෙම ලිපියේ අරමුණ, මෙම විවාදයේදී වක්‍රව මතුවූ දේශපාලන තේමාවක් පිළිබඳව කල්පනා කිරීමයි. එය නම් අප රටේ දැනට බලයේ සිටින ‘දේශපාලන පංතියේ’ ස්වභාවය සහ එම පන්තිය සහ පුරවැසියන් අතර ගොඩනැගී තිබෙන එදිරිවාදී දුරස්තර වීමයි. මියගිය මන්ත්‍රීවරයා අයත්ව සිටි ලංකාවේ ‘දේශපාලන පන්තිය’ එනම් වෘත්තීය දේශපාලනඥයන් වී ඇති සමාජ ස්තරය සතු එයටම ආවේණික ලක්‍ෂණ ගණනාවක් තිබේ. ඒවා වැඩිපුරම සාධනීය නොව නිෂේධනීය ගති ලක්‍ෂණයි. මියගිය මන්ත්‍රීවරයාගේ පුද්ගලික අවාසනාවට මෙන්ම ඔහු තමාද අයත් දේශපාලන පංතියේ නිෂේධනීය ගති ලක්‍ෂණවල ප්‍රබල සංකේතයක් වූවා පමණක් නොව, එම ගති ලක්‍ෂණ හිමි වීම ගැන සහ ඒවා නියෝජනය කිරීම ගැන මහත් ආඩම්බරයෙන් සිටි කෙනෙක්ද විය. ඔහුගේ මරණයෙන් පසු ක්‍ෂණිකව හා ස්වයංක්‍රියව මතුවූ නිෂේධනීය ප්‍රතිචාරවලින් පෙනුණේ බොහෝ පුරවැසියන්ට මෙම දේශපාලන පන්තිය පිළිබඳව කෝපයට අමතරව එක්තරා ආකාරයක තියුණු අවබෝධයක් සහ විවේචනයක්ද තිබෙන බවයි.
මියගිය මන්ත්‍රීවරයාද අයත් වූ දේශපාලන පන්තිය පිළිබඳ අප රටේ පුරවැසියන් අතර තිබෙන විවේචනය ඉතා ප්‍රබලව ප්‍රකාශ වූයේ 2022 වසරේ පුරවැසි අරගලයෙහිදීය. එම පන්තියේ නිෂේධනීය ගති ලක්‍ෂණ ලෙස පුරවැසියන් අවධාරණය කළ කරුණු අතර, මුල් තැන ගත්තේ, දූෂණය, බල ලෝභය, දේශපාලන බලය අයුතු ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගැනීම, දේශපාලනය ධනය සැපයීමේ මාධ්‍යයක් කරගැනීම, ඥාති සංග්‍රහය, මහජන විශ්වාසය සහ මහජන සේවය නොසලකා හැරීම, රට විනාශය කරා ඇද දැමූ දේශපාලන හා රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාවලියේ සක්‍රිය හවුල්කරුවන් වීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය සීමාන්තිකව අවභාවිත කිරීම සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය දේශපාලන අවියක් ලෙස භාවිත කිරීම යන මේවාය. මෙය වනාහි තරමක් දිග ලැයිස්තුවකි. එය තවත් දිග්ගැස්සීමටද හැකියාව තිබෙන ලැයිස්තුවකි.
බිහිවීම සහ ව්‍යාප්තිය
මෙම දේශපාලන පන්තිය දැනට බලයේ සිටින පොහොට්ටුව සහ එජාපයට පමණක් සීමා වී ඇති එකක් නොවේ. 1977න් පසු ආණ්ඩු බලයේ සිටි සෑම දේශපාලන පක්‍ෂයක හා සන්ධානයකම මන්ත්‍රී-ඇමතිවරුන්ගෙන් පටන් ප්‍රාදේශීය සභා මන්ත්‍රීවරුන් දක්වා පහළට යන දේශපාලන ආයතන ව්‍යුහය තුළ තිබෙන දේශපාලන පක්‍ෂවලට ඔවුන් සම්බන්ධය. එජාපයෙන් සහ ශ්‍රීලනිපයෙන්ද, පොහොට්ටුවෙන්ද කැඩී අලුතෙන් පිහිටුවා තිබෙන පක්‍ෂ සහ කණ්ඩායම්වලද සිටින්නේ මෙම දේශපාලන පන්තියේම කොටස්ය. ප්‍රධාන පක්‍ෂවලින් කැඩී ගොස් සිටින දේශපාලනඥයන්ගෙන් තමන්ද අයත් වන ‘දේශපාලන පන්තිය’ ගැන විවේචනයක් සිදුවන්නේ නැත. එය මතුවන්නේ පුරවැසියන්ගෙන්ය. පුරවැසියන්ගේ එම විවේචනය ප්‍රබල ලෙස මතුවන විට එයින් ප්‍රකාශ වන වැදගත් දේශපාලන සත්‍යයක් තිබේ. එය නම්, මෙම දේශපාලන පන්තිය අතහැර දැමීමට පුරවැසියන් තීරණය කර ඇති බවයි. අරගලය සමයේදී එළියට පැමිණියේ ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනයට අලුතෙන් එකතු වී තිබෙන එම අනාවරණයයි.
සනත් නිශාන්ත මන්ත්‍රීවරයාද අයත් වූ මෙම දේශපාලන පන්තියට එක්තරා ඉතිහාසයක් තිබේ. එය ආරම්භ වූයේ 1977 එජාපයේ මැතිවරණ ජයග්‍රහණයත් සමගය.
‘දේශපාලනයට මැර බලය ගෙනඒම’ සහ එය ලංකාවේ නූතන පක්‍ෂ ක්‍රමයෙහිද, මැතිවරණ දේශපාලනයෙහිද අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් බවට පත්කිරීම සිදුවූයේ 1977 එජාප ආණ්ඩුව යටතෙහිය. එහි නිර්මාතෘවරයා එජාප නායක ජේආර් ජයවර්දනය. ජේආර්මැතිවරණ දේශපාලනයට මැර බලය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය ගෙන ඒමේ දීර්ඝ ඉතිහාසයක් තිබෙන වෘත්තීය දේශපාලනඥයෙකි. එය 1947 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය තෙක් ආපසු යන ඉතිහාසයකි. ඔහු කැලණිය ආසනය ජය ගත්තේ, පුළුල් ලෙස සහ විවෘතව මැර බලය යොදාගනිමිනි. එම මැර පිරිස් කැලණිය ආසන ප්‍රදේශයේ ජීවත්වූ එක්තරා පීඩිත කුලයකට අයත් වූ පුරවැසියෝද වූහ.
1977න් පසුවද එජාපයට සම්බන්ධ මැර කණ්ඩායම් සහ ඔවුන්ගේ ප්‍රාදේශීය නායකයන් ප්‍රභූ, අධිපති නොවන පීඩිත හෝ ආන්තික කුල ප්‍රජාවන් වෙතින් බඳවාගැනීම ජයවර්දන යටතේ එජාපයේ මැර දේශපාලනයේ තිබි එක් සමාජ විද්‍යාත්මක සාධකයක් විය. 1977-1994 කාලය තුළ එජාපය පුළුල් ලෙස යොදාගත් මැර දේශපාලනයට සම්බන්ධ මන්ත්‍රීවරුන්, ඇමතිවරුන් සහ ප්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයන් පිළිබඳ මතුපිට අධ්‍යයනයක් හෝ කළ විට දැකගත හැකි දුක සිතෙන සමාජ විද්‍යාත්මක සත්‍යයක් නම්, මැතිවරණ දේශපාලනයේදී මැර බලය දේශපාලන අවියක් ලෙස භාවිත කිරීමේ කාර්යයේදී දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තිය සහ පන්ති සහ සමාජ ව්‍යුහයේ පහළ ශ්‍රේණිවලින් එන දේශපාලන ක්‍රියාකාරිකයන් අතර පැහැදිලි ශ්‍රම විභජනයක් තිබුණේය යන්නයි. කොළඹ, ඉංග්‍රීසි කතාකරන ප්‍රභූ පන්තියට අයත් දේශපාලන පක්‍ෂ නායකයන් තම අත්වල ලේ, මස්, ගාගන්නේ නැත. එය කරන්නේ බිම් මට්ටමෙන්, ගම් මට්ටමෙන් පැමිණි දේශපාලන ක්‍රියාකාරීන්, ආසන සංවිධායකයන්, මන්ත්‍රීවරුන් සහ මන්ත්‍රී අපේක්‍ෂකයන් යන අයයි. ඇමතිවරුන් වූ පසුවද ඔවුන් ඉදිරියට ගෙනයන්නේ එම පුහුණුවයි.
1977න් පසු එජාපය සංවිධානාත්මක මැර බලය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය මැතිවරණ දේශපාලනයේ නැතිවම බැරි අංගයක් බවට පත්කළ විට, විපක්‍ෂයේ සිටි ශ්‍රීලනිපයට සිදුවූයේ මැර දේශපාලනය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය තමන්ගේ දේශපාලනයේද අනිවාර්ය අංගයක් බවට පත්කිරීමටයි. ආණ්ඩු බලයේ සිටින දේශපාලන පක්‍ෂය යොදාගත් ප්‍රචණ්ඩත්වය හා මැර බලයට සම්බන්ධ තවත් ප්‍රබල සාධකයක් තිබිණ. එය නම්, ජයවර්දන සහ ප්‍රේමදාස යන ජනාධිපතිවරුන් යටතේ විවෘත ලෙසම සිදුවූ පොලිසිය සහ ගම් මට්ටමේ රාජ්‍ය නිලධාරීන් එම මැර දේශපාලනයේම හවුල්කාරයන් හා ආරක්‍ෂකයන් බවට පරිවර්තනය කිරීමයි. 1994දී එජාපය පරාජය වූ මැතිවරණයේ ප්‍රධාන ප්‍රචාරක පාඨයක් වූයේ එජාපයේ මැර දේශපාලනය අවසන් කිරීමයි.
එහෙත් 1994න් පසුව, ලංකාවේ පක්‍ෂ ක්‍රමයටත්, මැතිවරණ දේශපාලනයටත් සම්බන්ධ මැර දේශපාලනය අවසන් වූයේ නැත. ඒ වෙනුවට සිදුවූයේ 1977 සිට එජාපයේ මැර බලයේ වින්දිතයන් වී සිටි ශ්‍රීලනිපය, එජාපයේ ආදර්ශය අනුව යමින්, මැර බලය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය මැතිවරණ ජය ගැනීමේත්, පක්‍ෂයේ බලය සමාජය මත බලහත්කාරයෙන් පවත්වාගැනීමේත් මාධ්‍යය බවට පිළිගෙන, එය තම පක්‍ෂයේත් සාමාන්‍ය දේශපාලන චර්යාවේ සහ සංස්කෘතියේ කොටසක් කර ගැනීමයි.
මැර බලය වෘත්තීයකරණයට පාත්‍ර කිරීම
1977 සිට ලංකාවේ පැවති එජාප, ශ්‍රීලනිප සහ පොදු ජන පෙරමුණු (පොහොට්ටු) යන පක්‍ෂ තුනේ දේශපාලන හැසිරීම තුළ තිබෙන එක් ප්‍රධාන සමානකමක් ලෙස තවමත් තිබෙන්නේ දූෂණය, මැර බලය, ප්‍රචණ්ඩත්වය භාවිත කිරීමේ විශේෂඥයන් ප්‍රාදේශීය හා ග්‍රාමීය මට්ටමේ දේශපාලන නායකත්වයට පත්කර, ඔවුන්ට මහජන නියෝජිතයන්ද, මන්ත්‍රී සහ ඇමතිවරුන්ද වශයෙන් උසස්වීම් ලබාදෙමින්, පක්‍ෂය ඇතුළත ප්‍රචණ්ඩත්වයේ බල ව්‍යුහයක් ගොඩනගා එය පෝෂණය කර පවත්වා ගැනීමයි. තමන් අයත් පක්‍ෂයට මැතිවරණවලදී ඡන්දය ලබාදීමේ ග්‍රාමීය සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමේ බ්‍රෝකර්වරුන් වන්නේද ඔවුන්ය. විවිධ මාර්ගවලින් ධනය රැස්කිරීමටත් ඉක්මණින් ධනවතුන් වීමටත් දක්‍ෂ ඔවුන්ගේ කාර්යයක් නම් මැතිවරණ අරමුදලට සහ පක්‍ෂ නායකයන්ගේ පවුල්වල සුබසාධනයට ධනය සපයා දීමයි. තමන්ගේ පක්‍ෂය ආණ්ඩු බලයේ සිටින විට දේශපාලන බලයත්, ආර්ථික බලයත් ගොඩනගා ගැනීමට ඔවුහු සමත් වෙති. තමන්ගේ පක්‍ෂය මැතිවරණයකින් පැරදුණු විට, දිනූ පක්‍ෂයේ ආණ්ඩුවට බැඳීමට සහ තනතුරු ලබාගැනීමටද ඔවුන්ට විවෘත අවකාශ තිබේ. එම පසුබිම තිබෙන කී දෙනෙක් පසුගිය දශක තුන පමණ කාලයේ එජාපයේ සිට ශ්‍රීලනිපයටත්, ශ්‍රීලනිපයේ සිට එජාපයටත්, එජාපයේ සිට පොහොට්ටු පක්‍ෂයටත් සිය දේශපාලන ළැදියාව මාරුකර ඇත්ද?
එවැනි දේශපාලකයන්ගේ දේශපාලන ජීවිතය ගැන මතක් කරන විට, සනත් නිශාන්ත මන්ත්‍රීවරයා සහ මන්ත්‍රීවරුන් විශාල සංඛ්‍යාවක් වැළඳගෙන ඇති පිරිහුණු, ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට හානිකර සහ මහජනතාවගේ පිළිකුලට පත්වී තිබෙන දේශපාලන සංස්කෘතියක දරුවන් බව පහසුවෙන්ම පෙනෙනු ඇත. පසුගිය වසර දෙක තුළ රාජපක්‍ෂ කඳවුරේ එක් පයකුත්, රනිල් කඳවුරේ හෝ මෛත්‍රී කඳවුරේ තවත් පයකුත් තබාගෙන ඉන්නේ මෙම පිරිස්ය. ඔවුන්ගේ දේශපාලන චර්යාව හැඳින්වීමට ‘අවස්ථාවාදය’ වැනි සාම්ප්‍රදායික සංකල්ප කිසිසේත් ප්‍රමාණවත් නැත.
දූෂණය, මැරබලය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය යන මේවා දේශපාලනයේ සාර්ථක වීම, මැතිවරණ ජයගැනීම, බලයේ රැඳී සිටීම, බලය ලබාගැනීම යන අරමුණු දිනාගැනීම සමග බද්ධ වී තිබෙන විට, එහි එක් විනාශකාරී ප්‍රතිඵලයක් වී තිබෙන්නේ, ග්‍රාමීය, ප්‍රාදේශීය සහ ජාතික මටට්මේ දේශපාලනඥයන්ගේ වෘත්තීය විශේෂඥභාවය සම්පූර්ණයෙන් විකෘති එකක් බවට පත්වීමයි. මේ තත්වය ඉතා හොඳින් ප්‍රදර්ශනය වන්නේ දැනට තිබෙන පාර්ලිමේන්තුවෙහිය. ජයවර්දන ජනාධිපතිවරයාගේ කාලයේ තිබුණ පාර්ලිමේන්තුවද වර්තමාන පාර්ලිමේන්තුවට සමාන නිෂේධනීය දේශපාලන සංස්කෘතියකින් සහ විකෘති දේශපාලන වෘත්තීයභාවයකින් සමන්විත ආයතනයක් විය. ආණ්ඩුව විසින් ඉතා බරපතළ ලෙස විනාශකාරී සහ ජනතා විරෝධී රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ නීති ඉදිරිපත් කරනු ලැබ පාර්ලිමේන්තුවේ විවාද වෙද්දී ආණ්ඩු පක්‍ෂයේ ඇමතිවරුන්ද මන්ත්‍රීවරුන්ද කතා කරන සහ හැසිරෙන ආකාරය නිරීක්‍ෂණය කරන දේශපාලන විඥානය ටිකක් හෝ සහිත පුරවැසියන්ට පෙනෙන්නේ, රටේ නීති සම්පාදන සහ ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලිය දේශපාලන අධ්‍යයනයක්, සංයමයක් හෝ ශික්‍ෂණයක් නැති, තමන්ට ඡන්දය දී බලයට ගෙනා පුරවැසියන් ලජ්ජාවට පත්කරන පිරිසක් අතට දේශපාලන බලය පැවරීමට තරම් තමන් අවාසනාවන්ත වී සිටින බවයි.
සනත් නිශාන්ත මන්ත්‍රීවරයාගේ අවාසනාවන්ත මරණයේ ආරංචිය පැතිරුණු වහාම සමාජ මාධ්‍යයේ පැතිරුණු විවේචන, බැණ වැදීම් සහ හෙළාදැකීම්වලින් ප්‍රකාශ වූයේ එම මන්ත්‍රීවරයාද අයත් වන ලංකාවේ දේශපාලන පන්තිය පිළිබඳ ඇති මහජන කලකිරීම සහ කෝපයයි. මීට පෙර මෙවැනි සහ ඊට වඩා බෙහෙවින් පැතිරුණු ප්‍රතිචාරයක් ලැබුණේ හිටපු ජනාධිපති ප්‍රේමදාස මහතා ඛේදජනක ලෙස මරාදමනු ලැබූ විටය. මෙම සිදුවීම් දෙකෙන්ම අප රටේ ජීවත්ව සිටින දේශපාලනඥයන් උගත යුතු සරල පාඩමක් තිබේ. එය නම් දේශපාලනඥයකු වහයෙන් තමන්ට ලැබෙන අසීමිත බලය පාවිච්චි කළ යුත්තේ, තම මරණය සිදුවූ මොහොතේ පටන් තමන්ට ලැබෙන මහජන ප්‍රතිචාර ගැනත් සැලකිලිමත් වෙමින්ය යන්නයි. මෙම සරල පාඩම සිහියේ තබාගෙන දැන්වත් තම දේශපාලන චර්යාව ප්‍රතිංසස්කරණය කරගත යුතු දේශපාලනඥයන් කී දෙනෙක් වර්තමාන ආණ්ඩුවේ හෝ විරුද්ධ පක්‍ෂවල සිටින්නාහුද යන්නද අමතක නොකළ යුතු කරුණකි. එසේ ප්‍රතිසංස්කරණය වීමට මෙම පන්තියට හැකියාව ඇත යන මිථ්‍යාවේද අප රටේ පුරවැසියන් නොසිටිය යුතුය. මැතිවරණයකදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව එම පන්තිය ඔවුන් සතු දේශපාලන බලයෙන් ඉවත් කිරීම හැර වෙන විකල්පයක් පුරවැසියන් ඉදිරියේ නැත.
2022 අරගලයේදී නව දේශපාලන සංස්කෘතියක් ගොඩ නැගීම සඳහා ඉදිරිපත්වූ මහජන ඉල්ලීම අලුත් කිරීමට සහ ඒ සඳහා සටන් කිරීම සනත් නිශාන්ත මන්ත්‍රීවරයාගේ මරණයෙන් පසු ඇතිවූ මහජන සාකච්ඡාව සාධනීය දිසාවකට යොමු කිරීමට ඇති එකම මගයි.
