ආණ්ඩුව පෙන්වන්නට හදන්නේ, ඉදිරි ජනාධිපතිවරණයකදී රනිල් වික්රමසිංහ මහතාට ජනාධිපතිකමත්, මහමැතිවරණයකදී රනිල් වික්රමසිංහ මහතාගේ ආණ්ඩුවත් අහිමි වුණොත්, ‘රට ඉවරය’ කියාය. සමහර ඇමතිවරුන් කියන්නේ ඒ වැඩපිළිවෙළින් ඉවත් වුණොත් සති දෙකකින් රට ඉවර වන බවයි. මෙය වනාහි ඉදිරි මැතිවරණ අබිමුවේ මිනිසුන් බය කිරීමට ආණ්ඩුව දැනුවත්ව පාවිච්චි කරන කිළිටි උපායකි.
රනිල් වික්රමසිංහ ආණ්ඩුවේ එකම දිව්ය මන්ත්රය අයිඑම්එෆ්ය. වෙනත් කිසිම ඉසව්වකින් ආණ්ඩුව ඉදිරියට පැමිණ නැතිවා පමණක් නොව, සිය මර්දනකාරී බලය යොදවමින් ජන ජීවිතය පීඩාවට පත්කිරීමද යහමින් කරමින් සිටියි. ආණ්ඩුව හදන්නේ ඒ එකම දිව්ය මන්ත්රය ජප කර, ජනතාව බය කර, නැවත බලයට පත්වන්නටය.
ලංකාව 17 වැනි වතාවට අයිඑම්එෆ් යන්නට තීරණය කළේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපතිගේ කෙටි පාලනය අවසානයේය. ඒ වන තෙක් ගෝඨාභය ජනාධිපති සිටියේ, අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් හා පීබී ජයසුන්දර යන ඊනියා ආර්ථික විශේෂඥයන්ගේ අත්අඩංගුවේය. ඔවුන් ජනාධිපතිට කියාදී තිබුණේ කුමන හේතුවක් නිසාවත් අයිඑම්එෆ් වෙත නොයා යුතු බවත්, දේශීය යාන්ත්රණයක් හරහා ආර්ථික අර්බුදය විසඳාගත හැකි බවත්ය. එහෙත් ආර්ථික අර්බුදය උග්ර වෙත්ම, මුදල් ඇමතිකම හා භාණ්ඩාගාර, මහබැංකු තනතුරුද වෙනස් කර අයිඑම්එෆ් වෙත යන්නට ගෝඨාභය ආණ්ඩුව තීරණය කළේය. නන්දලාල් වීරසිංහ මහබැංකුවේ අධිපතිකමට පත්කරන ලද අතර, අලි සබ්රි අලුත් මුදල් ඇමතිවරයා ද සමග කණ්ඩායමක් අයිඑම්එෆ් හමුවීම සඳහා පිටත් කර හරින ලදි.
එහෙත්, ඒ වැඩපිළිවෙළ දුරදිග යන්නට පෙර ගෝඨාභය රාජපක්ෂට තනතුර අතහැර යන්නට සිදුවිය. ඉන්පසු අයිඑම්එෆ් බැට්න්එක අතට ගත්තේ ජනාධිපති වික්රමසිංහය. ඒ යටතේ මේ වන විට ඩොලර් මිලියන 600කට ටිකක් වැඩි ණය වාරික දෙකක් ලංකාවට ලැබී තිබේ. ආණ්ඩුව කියන්නේ වෙනත් අයිඑම්එෆ් ව්යාපෘතිවලදී, මෙලෙස ලැබෙන මුදල් රජයේ සංචිත වැඩිකිරීම සඳහා තැන්පත් කර තැබිය යුතුයැයි නියම කරන නමුත්, ලංකාවට ණය දුන්නේ අයවැය වියදම් වෙනුවෙන් හා ඕනෑ දෙයක් වෙනුවෙන් පාවිච්චි කරන්නට කියා බවය. ඒ අනුව, අයිඑම්එෆ් වාරික දෙකම යොදාගෙන ඇත්තේ රාජ්ය සේවක වැටුප් ගෙවීම, විශ්රාම වැටුප් ගෙවීම, සමාජ සුරක්ෂණ අරමුදල් ගෙවීම වැනි පුනරාවර්තන වියදම්වලටය.
අයිඑම්එෆ් ණය ලැබීමත් සමග විදේශ ආයෝජන ක්ෂෙත්රයේ පුනරුදයක් ඇරඹෙන බව මුලින් කී ආණ්ඩුව, දැන් කියන්නේ තවමත් එවැනි දෙයක් සිදුවී නොමැති බවයි. අයිඑම්එෆ් ණය නිසා එවැන්නක් සිදුවීමට ඉඩක් නැත්තේ, ඒවා පෙර කී පරිදි පුනරාවර්තන වියදම් වෙනුවෙන් දිය කෙරෙන නිසාය. ඒ ගැන ආණ්ඩුවේ ආර්ථික විද්යාඥයන්ගේ සැලසුම් මොනවාදැයි සාමාන්ය ජනයා නොදනියි.
කෙසේ වෙතත්, 2022ට වඩා 2024 වන විට ජනජීවිතය පහසු වී තිබෙන බව පැහැදිලිය. (ඉසිලිය නොහැකි බදු බර වෙනම කතාවකි.) ආණ්ඩුව පෙන්වන්නේ, මේ පහසුව තමන්ගේ ආර්ථික සැලසුම්වල ප්රතිඵලයක් බවයි. එය විය හැකිය. බලයේ සිටින්නේ මේ ආණ්ඩුව බැවින්, එය ආණ්ඩුවේ වගකීමකි. එහෙත් ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු ආණ්ඩුව ඊට පසුපසින් මවන බිල්ලා මිනිසුන් බිය කරයි. එනම්, මේ වැඩපිළිවෙළ අත්හළොත්, රට සති දෙකකින් විනාස වන බවය. එනිසා ‘මේ වැඩපිළිවෙළ ඉදිරියට පවත්වාගන යා යුතුය. එය කළ හැකි පුද්ගලයා රනිල් වික්රමසිංහ ජනාධිපතිය. ඔහුට සහායට වත්මන් පොහොට්ටු ආණ්ඩුවේ සහායද තවදුරටත් ලබාගත යුතුය. වෙන ඕනෑම කෙනකු බලයට පත්වුණොත්, අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනෙන් ඉවත්වීමෙන් රට අවසන් වනු ඇත.’ ආණ්ඩුවේ පැහැදිලි කිරීම එයයි.
2022 රට වැටී තිබුණු ආර්ථික අවුලෙන් ගොඩ එන්නට තිබුණු එකම මාර්ගය වුණේ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනට ඇතුළු වීමය. ඒ හැර ඵලදායක වෙනත් ක්රමයක් කිසිවකු කීවේ නැත. අසරණ වාමාංශික පක්ෂ, සුපුරුදු ලෙස ‘ණය ගෙවන්නේ නැහැ, අයිඑම්එෆ් යන්නේ නැතුව රට බේරාගත හැකි ක්රම තිබෙනවා’ වැනි කතා කිව්වද ඒවා පිළිගැනීමට ඒ ඒ අයම මිස අන් කිසිවෙක් අලුතෙන් එකතු නොවූහ.
ලංකාව අයිඑම්එෆ් යන්නේ රටේ බංකොලොත්භාවය ප්රකාශයට පතකර තිබෙන පසුබිමක, දනින් වැටීගෙනය. ඒ තත්වය යටතේ අයිඑම්එෆ් සමග එකඟතා ඇතිකරගන්නටත්, එම එකඟතා කොයිතරම් තිත්ත වුණත් ක්රියාත්මක කරන්නටත් ලංකාවට සිදුවිය. ඒ වන තෙක් කිසිම පිළිවෙළකට, සම්ප්රයුක්ත උපාය මාර්ගයකට වැඩ නොකළ ලංකාව, පිළිවෙළකට වැඩ කරන්නට වුණේ, අයිඑම්එෆ් අධීක්ෂණයෙන් මුවා වුණොත් එහි ණය වාරික අහිමිවී අර්බුදය වර්ධනය වෙනවායැයි කියන බිය නිසාය.
දැන් ආණ්ඩුව කියන්නේ විපක්ෂයේ පක්ෂ හා නායකයන් බලයට ආවොත්, ඔවුන් අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනෙන් ඉවත්වීම නිසා, රට සති දෙකෙන් පරණ තත්වයටත් වඩා පහළට වැටෙනු ඇති බවයි. ආණ්ඩුවේ මේ බිල්ලා මුළුමනින්ම බොරුවකි. අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනෙන් ඉවත් වන්නට සූදානම් වන කිසිම ප්රධාන පෙළේ දේශපාලන පක්ෂයක් ලංකාවේ මේ වන විට නැති නිසාය.
සමගි ජන බලවේගය, අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන කිසිසේත් ප්රතික්ෂෙප කර්නනේ නැත. එහි ආර්ථික මහදැනමුත්තා ලෙස පෙනෙන ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා, කොයි මොහොතක ජනාධිපති වික්රමසිංහ සමග එකතු වෙනවාදැයි සැකයක් හිතෙන තරමට, අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනත්, ආණ්ඩුව කරගෙන යන වැඩසටහනත් සාධාරණය කරයි. ඒ වෙනුවෙන් පෙනීසිටියි. ‘අපි ආවත් වෙන්නේ ඕකම තමයි, හැබැයි, ඔයිට වඩා හොඳ විදියට.’ යන්න ඔහුගේ තර්කයේ පදනමයි.
විපක්ෂ නායක සජිත් ප්රේමදාස, අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන සම්බන්ධයෙන් පෙන්වන්නේ ‘මං ආවොත් ඔක්කොම කනපිට හරවනවා’ න්යායයි. එහෙත්, එම වැඩසටහනෙන් ඉවත් වන බවක් නම් ඔහු කොතැනකවත් නොකියයි. ඔහුත් ඔහුගේ පක්ෂයත් කියන එකම දේ, තමන් බලයට ආවොත් අයිඑම්එෆ් සමග නැවත කතාකරනවා, කොන්දේසි වෙනස්කරගන්නවා කියාය. එහි වරදක් නැත. හැම ණය වාරික නිකුත් කිරීමකට පසුවම අයිඑම්එෆ් වෙතින් නව ආර්ථික විමර්ශනයක් ඇරඹේ. දෙවැනි වාරිකයට පෙර අංක 16 කින් යුක්ත වැඩපිළිවෙළක් සහිත රෝග විනිශ්චය වාර්තාවක් නිකුත් කෙරුණේ ඒ අනුවය. මේ වන විටත් අයිඑම්ෆ් නියෝජිත කණ්ඩායමක් ලංකාවට පැමිණ සිටියි. ඒ දෙවැනි වාරිකය ලබාදීමෙන් පසුවය.
අයිඑම්එෆ් සමග නැවත කතාකිරීම පහසු දෙයකි. එය වැනි නූතන විවෘතභාවය පෙන්වන ලිබරල් මූල්ය ආයතන, හැම විටම කතාකිරීමට මුල් තැන දෙයි. ඒ අනුව සජිත් ප්රේමදාස හා ඔහුගේ ආණ්ඩුවකටද අයිඑම්එෆ් සමග කතාකළ හැකිය. හැබැයි, වාරික දෙකකුත් ලබාදී තිබෙන තත්වයක් යටතේ අයිඑම්එෆ් ලංකාව කියන කියන දේ ඒ ආකාරයෙන්ම පිළිගන්නට සැදී පැහැදී සිටිනවා යැයි කවුරුන් හෝ හිතුවොත් එය අසාධාරණය. ඒ නිසා සජිත් ප්රේමදාසට අයිඑම්එෆ් සමග කතාකර මේ එකඟතා ආපසු හරවන්නට හැකිවෙතැයි සිතීම නම් මුලාවකි.
ජාතික ජන බලවේගයද අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන පිළිගනියි. මෑතකදී ඇඩ්වොකාටා ආයතනයේ විධායක අධ්යක්ෂ ධනනාත් ප්රනාන්දු සමග කළ යූටියුබ් සාකච්ඡාවකදී ජාජබ ආර්ථික විද්යාඥ මහාචාර්ය අනිල් ජයන්ත, ඒ බව පිළිගත්තේය. ඔහු වැඩිදුරටත් කීවේ, ‘තම ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ’ ඉදිරියට ගෙන යන්නට, අයිඑම්එෆ් හරහා ලැබී තිබෙන ‘තහවුරුවද’ සහායක් වන බවයි. ඊට අමතරව, ජාජබ කිසිම තැනක තමන් අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනෙන් ඉවත්වන බවක්වත් එය ආපසු හරවන බවක්වත් කියන්නේ නැත. (සුනිල් හඳුන්නෙත්තිගේ ‘බැඳුම්කර ගන්නකොට පොලිය නියම කරන්නේ අවදානමටත් එක්ක.’ වැනි කතාවල ඒ තරම් ගැඹුරක් නැති බව කවුරුත් දනිති.) එහෙත්, තම අනන්යතාව පෙන්වීමට, අයිඑම්එෆ් සමග රීනෙගෝෂියේට් කරනවා හෙවත් නැවත සාකච්ඡා කරනවා වැනි කතාවක් ජාජබද කියයි. එයද, සජිත් ප්රේමදාසට මෙන්ම කළ නොහැක්කක් නොවේ.
ඊළඟට සලකා බැලිය යුත්තේ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන හරහා දැනටමත් ගෙන ඇති පියවර මේ පක්ෂ දෙක ආපසු හරවනවාද යන්නයි. ඒවා ප්රශ්න ලෙස මෙසේ ඇසිය හැකිය. දැනට අය කෙරෙන බදු මට්ටම් පහළ දමන්නේද? පහළ දමනවා නම් ඉන් ඇතිවන රජයේ ආදායම් හිඩැස කෙටිකාලීනව පුරවාගන්නේ කෙසේද? රාජ්ය ආයතන ප්රතිව්යුහගත කිරීම හා රජය යටතේ තබාගත යුතු නැති ආයතන මුළුමනින්ම විකිණීමේ යෝජනා අත්හරින්නේද? නැතිනම් නිසි සමාලා්චනයකින් පසු ඒවා ක්රියාත්මක කරන්නේද? ණය ලබාගත හැකි තත්වයට ආර්ථිකය පරිවර්තනය වීමෙන් පසු, විදේශීය ණය ගැනීමට යොමුවන්නේද? එසේ නම් ඒවා ලබාගන්නේ ජාත්යන්තර ආයතනවලින්ද? නැතිනම් ද්විපාර්ශ්වික ණය හැටියටද?
මේ ආදි ප්රශ්නවලට සජබෙන් හා ජාජබෙන් ලැබිය හැකි පිළිතුරුවලින් නිසැකවම ප්රකාශ වනු ඇත්තේ ඔවුන්ද වර්තමාන ආණ්ඩුවේ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනට වැඩි වෙනසක් නොකරනු ඇති බවයි.
ජාජබ ආර්ථික විද්යාඥයන්ට අනුව, ඔවුන් කෙටිකාලීන ආදායම් ඉලක්ක ලෙස සලකන්නේ සංචාරක ව්යාපාරයත්, විදේශ ප්රේෂණ ආදායමත්ය. මේ ක්ෂෙත්ර දෙකම සාපේක්ෂව ඉක්මනින් ආදායම් ලබාගත හැකි ක්ෂෙත්ර දෙකකි. ඒ නිසාම වර්තමාන ආණ්ඩුවද උපරිම ලෙස ඒ ආදායම් මාර්ග දෙක දෙස යොමුවී තිබේ. ලංකාවට එන සංචාරකයන්ගේ ප්රමාණයේ වර්ධනය ගැන දිනපතා සංඛ්යා ලේඛන නිකුත් කෙරෙන අතර, ප්රේෂණ ආදායම් ගෙන්වා ගැනීමට උපරිම වෑයමකද රජය යෙදෙයි. මතක තබාගත යුතු වැදගත්ම කාරණය නම්, ප්රේෂණ ආදායම් ලෙස ලංකාවට වැඩි මුදලක් එවිය හැකි අය වන්නේ මැද පෙරදිග හා කොරියාවේ රැකියා නියුක්තිකයන් බවයි.
මේ වන විට තොග ගණනින් විදෙස්ගත වී ඇති ඊනියා වෘත්තිකයන්ට, ඒ රටවල තම වෘත්තිකභාවයට ගැළපෙන රැකියා ලැබී නැතිවා පමණක් නොව, ලැබෙන රැකියාවලට හිමි වැටුපෙන් අධික ජීවන වියදමක් දරන්නට සිදුවෙයි. ඒ නිසා පවුල් පිටින් ගොස් සිටින ඔවුන් ලංකාවට මුදල් එවන්නට ඉඩක් නැත. ජාජබ වැනි පක්ෂයක් ආණ්ඩුවක් පිහිටුවූ විට, මෙතෙක් කිසිදාක නැති තරමින් සංක්රාම ආදායමක් ලංකාවට ලැබෙතැයි සිතාගෙන සිටීම ඒ තරම් ප්රායෝගික නොවේ. එවන මුදල්වලට විදුලි වාහන මිලදී ගැනීමට අවස්ථාව දීම වැනි විවිධාකාර වරදාන දෙමින් මේ ආණ්ඩුවද දැනටමත් ප්රේෂණවල උපරිමය වෙත ළඟාවෙමින් සිටියි. ජාජබ ආණ්ඩුවක් යටතේ වැඩි වුණොත්, ඊට වඩා සොච්චමක් පමණක් වනු ඇත. මේ වන විටත් අය කෙරෙන බදු අඩුකරමින් ඇතිකරගන්නා ආදායම් හිඩැස පිරවීමට, ඒ ආදායම කිසිසේත් ප්රමාණවත් නොවේ.
බදු අඩුකිරීමද ප්රායෝගික නැත. ආදායම් බදු ඉහල සීමාව සියයට 36 සිට 24 දක්වා අඩුකිරීමට ජාජබ දැනට යෝජනා කර ඇතත්, රට තුළ ප්රායෝගික ආර්ථික තත්වයන් ඊට ඉඩ දෙන්නේ නැත. අනෙක් අතට, ආදායම් බදු නමැති සමාජයේ මධ්යම පන්තියේ මැද ස්තරයන්ට බලපාන ඍජු බදු අඩු කරනවා නම්, වැට් වැනි පීඩිත ස්තරයන්ට බලපාන වක්ර බදුද අනිවාර්යයෙන්ම අඩු කිරීමට සිදුවෙයි. එය ජාජබ වැනි පක්ෂවල මූලික ආමන්ත්රණය හිමිවන පීඩිත පන්තියට ඍජු ලෙස බලපාන නිසාය. ඒ විදියට, ආදායම් බද්දත්, වැට් බද්දත් අඩුකොට ඒ හිඩැස කෙටිකාලීනව පියවන්නේ කොතැනින්ද? පෙර කී ලෙස සංචාරක ව්යාපාරයෙන් හා විදේශ සංක්රාම ආදායමෙන්ද?
අනෙක් අතට, දැනටමත් අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන සකසා ඇත්තේ මේ සියලු ආර්ථික දත්ත හා තත්වයන් සලකා බලාය. මේ බදු වැඩිකිරීම්, එහි ආනුෂංගික අංගය. ඒවායින් හිතුමතේ ඉවත් වුණොත්, එනම්, ආණ්ඩුවලට ඕනෑ විදියට බදු අනුපාත අඩු කරන්නට ගියහොත්, එහි ප්රතිඵලය වනු ඇත්තේ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන අවදානමේ වැටීමයි. සමහර විට ඊළඟ වාරික නොලැබීමයි. ඒ හරහා ඉදිරි ආර්ථික සැලසුම් විශාල ප්රමාණයක් අත්හිටුවන්නට සිදුවුණොත් එය පුදුමයක් නොවේ.
මේ තත්වයන් තුඩු දෙනු ඇත්තේ, දැන් දුවන අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන කිසි බැරෑරුම් වෙනසකට ලක් නොකිරීමටය. කරන යම් වෙනසකින් වැඩසටහන දුර්වල වුණොත්, එහි ප්රතිවිපාක විඳින්නට සිදුවන්නේ මුළු රටටම බවද සියලු දේශපාලන පක්ෂ හා නායකයෝ දනිති. නැවතත් වරාය ආශ්රිත මහමුහුදේ පෙනෙන තරමේ දුරින් නැංගුරම් ලා ඇති ඉන්ධන නෞකාවේ ඉන්ධන බාගන්නට මුදල් ගෙවන්නට බැරි වන මට්ටමේ ජීවිතයක්, කුමන රැඩිකල් කතා කිව්වද, රටේ කිසිවකුත් ප්රාර්ථනා කරන්නේ නැත.
මේ වැඩසටහන කළ හැක්කේ අපට පමණයි යනුවෙන් ආණ්ඩුව කියන කතා පුස් වන්නේ ඒ නිසාය. සජබත්, ජාජබත් කියන දෙකින් කුමක් බලයට පත්වුණත්, මේ වැඩසටහන ඉදිරියට යන නිසා කිසි බියක් ඇතිකර ගත යුතු නැත. ඒ වැඩසටහන ක්රියාත්මක කරන්නට, වර්තමාන පොහොට්ටු ආණ්ඩුවේ සිටිනවාක් මෙන් අන්ත දූෂිත මංකොල්ලකාරී මැති ඇමතිවරුන් පිරිස වෙනුවට, වෙනත් නායකත්ව පර්ෂදයක් යොදාගන්නට මහජනයාට දැන් වුවමනාවක් තිබේ. ඒ අයිතිය ජනතාවට පාවිච්චි කරන්නට ඉඩ තිබිය යුතුය. ඒ අයිතිය නිසි ලෙස පාවිච්චි කළහොත්, ජනාධිපති රනිල් වික්රමසිංහගේ දේශපාලන ජීවිතය අවසන් වනු ඇති අතර දූෂිත පොහොට්ටුව දේශපාලන භූමියෙන් අතුගෑවී යනු ඇත. එහෙත් අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ඉදිරියට යනු ඇත.
