සරාගය තුළ තමයි ලාංකේය ජාතිය බිහිවෙලා තියෙන්නේ – සුජිත් අක්කරවත්ත

වායාම තමයි ඔබගේ අලුත්ම පොත. සෑහෙන්න ලොකු ඉතිහාසයක් ආවරණය වෙලා තියෙනවා මේ පොත ඇතුළේ වෙනස් මාතෘකා යටතේ. මේ පොත කියෙව්වාම මට හිතුණේ ප්‍රධාන දහරාවේ ඉතිහාස කතාව අස්සේ මඟහැර යන කතා තමයි ඔබ මේ පොත හරහා උඩට ගෙනත් තිබෙන්නේ. මම ආසයි මේ ඉතිහාස අධ්‍යයන නැඹුරුව ගැන ටිකක් කතාකරන්න.

මට තේරුණා ඉතිහාසය නිවැරදිව කියවාගන්න අවශ්‍ය නම් හැම ගුරුකුලයක් හරහාම ගිහිං ඒ හරහා ඉතිහාසය දිහා බලන්න ඕනෑ කියලා. පස්සේ තව ටික දුරක් යනකොට මට තේරුණා ගුරුකුල කියන්නෙත් තමන්ට ප්‍රතිපක්ෂ මතයක් තියන් ඉන්න පිරිසක් නේද කියන දේ. තමන්ට එකඟ නැති මතයක් තියන් ඉන්න කොටසක්. මට ඕනෑ වුණා එතැනිනුත් හැරෙන්න. මොකද ඉතිහාසයේ පදනම තියෙන්නේ ජාතිය සහ ආගම මත. ඉතිහාසයේ ආරක්ෂණවාදය තියෙන්නේ ජාතිය ආගම මත. ඊළඟ ආරක්ෂණවාදය තියෙන්නේ ගුරුකුලය මත. ඒ අනුව මම කල්පනා කළා මේ මානවලින් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත්වෙලා ඉතිහාසය දිහා බලන්න.

ඉතිහාසය ලියලා තියෙන්නේ පාලි භාෂාවෙන්, නැත්තං සංස්කෘත භාෂාවෙන්. ඉතිං මුල් කර්තෘවරු ලියපු කෘති දිහා බැලුවාම මට තේරුණා ඒවායේ ගුරුකුල ලක්ෂණ අඩුයි. විශේෂයෙන් මහාවංසය දීපවංසය කියන පොත් දෙකම දිහා බැලුවාම ඒක තේරෙනවා. විශාල සමබරතාවකින් තමයි ලියලා තියෙන්නේ. ඒක එහෙම ලිව්වා කියන එක මට නම් විස්මයක්. මම මේ කියන්නේ මහානාම හාමුදුරුවෝ ලියපු මහාවංසය ගැන.

ලෝකයේ තියෙන හැම විෂයක්ම නිදහස්ව පවතිනවා. නීතිය කවිය සාහිත්‍යය වගේ. ඉතිහාසය පමණක් අන් විෂයන් අස්සෙන් තමයි බලන්නේ. ජාතිය, ආගම, දේශපාලනය, විද්‍යාව, පුරාවිද්‍යාවෙන් පවා ඉතිහාසය දිහා බලනකොට පේන්නේ විද්‍යාත්මක දේ විතරයි. මේ සියලු මානවලින් ඉවත්වෙලා බැලුවාම පියවි මනුෂ්‍යයා ඉතිහාසයේ ඉන්න තැන පේනවා. අපේ ඉතිහාසයෙන් මනුෂ්‍යත්වය පිටමං කරලා තියෙන්නේ. ඒකට හේතුව තමයි මෙන්න මේ මම කියන කාරණය. ආලරාග හැඟීම් කිසිවක් එහි නෑ. ජාතිය මත හෝ ආගම මත පදනම් වෙලා තියෙන්නේ. ඉතිං මට අවශ්‍ය වුණා බහුමානයෙන් මේක දකින්න. ඉතිහාසයේ තත් මොහොතට ළංවෙලා ඒ මනුෂ්‍යයා දකින්න මට ඕනෑ වුණා. අපි ඉතිහාසය දෙස බලනවා කියලා කරන්නේ අද ඉඳලා එතනට ගිහිං බලන එක, නෑ මම කියන්නේ එතනට ගිහිල්ලා අදට එන්න ඕනෑ කියලා.

ඉතිහාසය ප්‍රබන්ධයක් කියන එක ලෝකයේ ප්‍රචලිත මතයක්. ඔබ කියන මේ ඉතිහාසයත් ප්‍රබන්ධයක් නේද? ප්‍රබන්ධයකට එහාගිය ඉතිහාසයක් මේ කතාවලට තියෙනවාද?

මම පිළිගන්නේ නෑ ඉතිහාසය කියන්නේ ප්‍රබන්ධයක් කියන දේ. නමුත් ඉතිහාසය ප්‍රබන්ධාකාරව ලියවෙනවා, ඒක වෙන්න පුළුවන්. ඉතිහාසය ප්‍රබන්ධ කරන්නේ යම් සිදුවුණ සිද්ධියක් මත ඉඳලා. අපි ප්‍රබන්ධයක් කියන්නේ එහි මට මනාප දේ නැතිවුණාම. මම මහාවංසයට පක්ෂ කෙනෙක්වත් විපක්ෂ කෙනෙක්වත් නෙවෙයි, හැබැයි මහාවංසය තුළ ලියවෙලා තියෙන්නේ මහාවිහාර මතය කියලා, මහාවංසයට මේ රටේ මහා ශාස්ත්‍රීය අයුක්තියක් උරුම කරලා දීලා තියෙනවා. මහාවංසය ක්‍රිස්තුවර්ෂ 300න් පස්සේ ලියවෙලා නෑ. ක්‍රි.ව. 300න් පස්සේ ඒ නම අරගෙන ඉතිහාසය අඛණ්ඩව වාර්තා කිරීම රාජ්‍යයේ වැඩක් වෙනවා. මහාවංසය ප්‍රබන්ධයක් කියන කතාව එන්නෙම මට මනාප දේ එතන නෑ කියන එකත් එක්ක.

මහාවංසය දෙමළ විරෝධී පොතක් කියනවා, හැබැයි කොතනකවත් මහාවංසයේ දෙමළ විරෝධයක් නෑ. මහාවංසයේ යම් සිද්ධියක් තියෙනවා නම් ඒක දිහා අපිට තවත් ලියවෙලා තියෙන සමාන්තර මූලාශ්‍රයන් හරහා බලන්න පුළුවන්. ඒ හරහා විතරයි හැබෑම මොහොත සොයාගන්න පුළුවන් වෙන්නේ. මම එක මානයක හිරවෙලා ඉන්නකම් මට ඒ සැබෑ මොහොත සොයාගන්න ලැබෙන්නේ නෑ.

සාක්ෂි නැතුව ප්‍රබන්ධයක් කරන්නත් බෑ. සාක්ෂි නැතුව ප්‍රබන්ධයක් කරන්න ගිහිං ජැක්සන් ඇන්තනීගේ ජීවිතය සහ බුද්ධිමය ව්‍යාපාරය සම්පූර්ණයෙන් විහිළුවක් වුණා. ඉතිහාසය කියන්නේ ප්‍රබන්ධයක් නෙවෙයි, යම් මොහොතක සිදුවුණ සිද්ධි සමුදායක්. එහෙම බැලුවාම ඉතිහාසය ඇසුරෙන් අනාගතය දකින්නත් පුළුවන්.

මම කැමතියි අභයගිරි ඉතිහාසය ගැන ඔබගේ කතාව අහන්න..

මහා විහාරය වඩා දියුණු තැනකට තල්ලු වෙන්න හේතුව වුණේ අභයගිරිය බිහිවීම. දැන් ගොඩක් අය මහා විහාරයට විරුද්ධව අභයගිරිය, අභයගිරියට විරුද්ධව මහා විහාරය කියලා මේ දෙක ප්‍රතිපක්ෂයක් විදිහට හිටවන එක කරනවානේ, ඔය මතයෙන් මම හිතන්නේ නෑ ඇත්තටම මහා විහාරය හෝ අභයගිරිය හෝ දකින්න පුළුවන් කියලා. මේ දෙක මැද ඉදලා බලන්න ඕනෑ.

මේ විහාර දෙක බිහිවීම හුදු ථෙරවාදය මහායානය අතර ගැටුමක් නෙවෙයි. ලංකාවේ ආර්යමූල ජානවලින් හැදුණ ජාන සංස්කෘතියත්, ආර්යමූලයට විරුද්ධව තියෙන ජාන සංස්කෘතියත් අතර තියෙන ප්‍රශ්නය තමයි මේ තියෙන්නේ. මෙතන තියෙන්නේ ජානමය යුද්ධයක කතාවක්. මේ විහාර දෙකේ මහණ වුණ අය මහණ වුණ කුල ගැන බැලුවොත් මම මේ කියන එක පෙනේවි. එළාර නිසා තමයි අභයගිරිය බිහිවෙන්නේ. ඒක කවුරුත් කතාකරල නෑ. එළාර ක්‍රිස්තුපූර්ව පළවෙනි සියවසේ රට පාලනය කරලා යුද්දෙන් පරාජයට පත්වෙලා අවුරුදු 42කින් තමයි අභයගිරිය බිහිවෙන්නේ.

අපි බලන්න ඕනෑ එළාර ලංකාව පාලනය කළ ඉස්මත්ත අබියසම ඇයි අභයගිරිය බිහිවෙන්නේ කියලා. ඒකට හේතුව තමයි එළාර විසින් බුදුදහම විශාල වශයෙන් ජෛනකරණයට සහ හින්දුකරණයට ලක් කිරීම. ඒක මම කුමන්ත්‍රණයක් විදිහට දකින්නේ නෑ, ඒක ඔහුගේ ස්වාභාසය නිසායි කරන්නේ. ඔහු බුදුදහම අඳුනගන්නේ ඔහුගේ ජෛන සහ හින්දු කියවීම අස්සේ. අතිඅවිහිංසාවාදී දහමක් බවට බුදුදහම පත්කරන්න යනවා. අතිභක්තිවාදයක් බුදුදහමට ආරෝපණය කරන්න යනවා. මේක පණ්ඩුකාභයගේ ඉඳලා ලංකාවේ තිබුණ ස්වීය බුදුදහම නෙවෙයි. පූර්ණ සරාගී නිදහස මත තිබුණ සමාජයක්, දාර්ශනික බස මුල් කරගත්ත සමාජයක් භක්තිවාදයටයි අවිහිංසාවාදයටයි රාජ්‍ය අනුග්‍රහයටයි යටකරගත්තාට පස්සේ ඇතිවෙන අසමතුලිතභාවය සහ ලෝක වළල්ලේ ඇතිවෙන මහායාන පිබිදීම් සහ ථෙරවාදය අතර යන ගැටීමේ ප්‍රතිඵල කියන මේ සියල්ලම නිසා තමයි අභයගිරිය බිහිවෙන්නේ.

වළගම්බා රජ්ජුරුවෝ අභයගිරියට නායකත්වය දෙන්නේ ඇයි? තිස්ස හාමුදුරුවෝ නායකත්වය දෙන්නේ ඇයි? ඒක හොඳට පැහැදිලි වෙයි සියම් නිකාය, අස්ගිරිය, මල්වත්ත බිහිවෙන්නේ ඇයිද කියලා හෙව්වොත්. අනික තමයි මතුපිට තලයේ ඇතිවෙන ලෞකිකත්වය සහ ලෝතුරත්වය අතර තිබෙන කියවීම්වල ප්‍රශ්නය. මහා විහාර කියවීම ක්‍රිස්තුපූර්ව 5 වෙනි සියවසේ ඉඳලා අඛණ්ඩ අවුරුදු 500ක් අධිපතිව ආවා. අභියෝගයක් නෑ. අභියෝගයක් නැති නිසාම ඒක අර්බුදයට ලක්වුණා. ඒ අර්බුදය තමයි මේ පෙන්වන්නේ. මුටසිවගෙන් පස්සේ ලංකාවේ රාජ්‍යය දෙවන පෑතිස්ට ගිහිල්ලා දෙවන පෑතිස්ගෙන් පස්සේ ලංකාවේ රාජ්‍ය පාලකයෝ ඔක්කොම අසාර්ථක වෙන්නේ ඇයි? විශාල ආර්ථික සුරක්ෂිතතාවක් තියෙද්දී මොකද්ද මේ වුණේ කියලා අපි හිතන්න ඕනෑ.

මහලු රජ පෙළපතක් ඇතිවෙනවා, උන් සේරම ජීවිතය අතාරිනවා, නිස්සාරත්වය පැත්තට යනවා, ජීවිතය දිහා ලෞකික ප්‍රබෝධයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වියුක්තවෙලා කල්පනා කරන පාලකයෝ හතර දෙනෙක් ලංකාවේ පාලනයට එනවා. මේ සියල්ල හරහා තමයි අභයගිරිය එන්නේ. අභයගිරිය තමයි ලංකාවේ ඥාන කලාපය අරින්නේ, ඒකේ විවාදයක් නෑ. හැබැයි දාර්ශනික කලාපයයි ඥාන කලාපයයි නෙවෙයි, බුදුදහමේ පදනම වෙන්නේ, බුදුදහමේ පදනම වෙන්නේ ප්‍රඥාව. අන්තිමට අභයගිරියත් මහා විහාරයම කරපු දේ කළා. මහා විහාරයට විරුද්ධ දේශපාලන නායකත්වයක් රාජ්‍යත්වයට ගේන්න පෙරමුණ ගත්තා. දේශපාලනය කළා. මේ අනුව දෙකේම හිටිය අවබෝධකාමීන් අඩුවෙලා ධර්මධරයන් අඩුවෙලා බලකාමීන් වැඩිවුණා. අවසානයේ අභයගිරිය පරාජය වෙනවා, මහාවිහාරය දිනනවා ඒකයි කතාව.

මහාවංසය ලිව්ව මහානාම හාමුදුරුවෝ වගේ භික්ෂු චරිත එන්න එන්නම පිරිහෙන්න පටන් ගන්නවා. මේකට හේතුව මොකද්ද ඇත්තටම..

බුදුදහම වේගයෙන් එළාරගේ අනුක්‍රමයෙන් ඇවිත් විශේෂයෙන් ගෝඨාභයගෙන් පස්සේ වෝහාරික තිස්ස රාජ්‍ය සමයන්වලට පස්සේ වේගයෙන් ලෞකිකකරණයෙන් දුරස් වෙනවා. ඒ අනුව බුදුදහම ලෞකික විරෝධී ආස්ථානයකට තල්ලුවෙනවා. ඒ සඳහා දේශපාලන හේතු තිබුණා වගේම භික්ෂූන් වහන්සේලා ගිහියාගේ ලෞකික ජීවිතය මරා දැමීම සඳහා කටයුතු කිරීමේ ප්‍රතිඵලය තමයි මේකට හේතුව. සීගිරි කාශ්‍යපගේ ඇදවැටීමෙන් පස්සේ ලංකා රාජ්‍යය චූල මූලයට ගමන් කරනවා. පොළොන්නරුවෙන් පස්සේ අපිට මහා නගරයක්වත් නෑ. අපි හිතාගන්න බැරි පහළකට වැටුණා. මහා විශාල චෛත්‍ය වෙහෙර කර්මාන්ත කරපු මිනිස්සුනේ අපි. සුද්දෝ එනකොට අපි කොතනද හිටියේ.

රාජ්‍යය අවසානයේ මිනිස්සුන්ගේ රාග නිදහස අතට ගන්න තැනට පත් වෙනවා. අවසානයේ සාසනයට අනුග්‍රහය දක්වන්න පටන් ගන්නවා. මතවාද හදන්න නිර්ණායක ඉදිරිපත් කරන්න පටන් ගන්නවා. ලෞකිකත්වය නැතිවීමම කියන්නේ ශාස්ත්‍රීය භාෂාවන්වලට පවතින්න තියෙන ඉඩ අහිමි වෙනවා කියන දේ. ඊළඟට භික්ෂූන් රාජ්‍ය ලේඛනාගාරයේ වැටුප් සහිත ලියන්නෝ බවට පත්වෙනවා. මහාවංශය වාර්තා කිරීම භික්ෂූන් වහන්සේලා අතට ගන්නවා. අපි හිතනවානේ සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශ බිහිවීම හොඳ දෙයක් කියලා, හැබැයි අනෙක් පැත්තට ඒකෙන් කලාවට සංස්කෘතියට තිබුණ නිදහස් ස්වාධීන පැවැත්ම අර්බුදයට අරගෙන යනවානේ.

ඊළඟ කාරණය සේන රජ්ජුරුවෝ කරපු ජාතික අපරාධය. ලියන්න පුළුවන් බුදුසිරිත ගැන විතරයි කියලා නීතියක් පනවනවා. සියබස්ලකර විශිෂ්ට කෘතියක් ඒකේ ආයේ කතා දෙකක් නෑ. හැබැයි සියබස්ලකර විසින් ලංකාවේ බෞද්ධ චින්තනයට මාරක ප්‍රහාරයක් එල්ල කළා, ලේඛකයෙකුට ගැදියෙන් ලිව්වත් පැදියෙන් ලිව්වත් ලියන්න පුළුවන් බුදු සිරිත ගැන විතරයි කියලා. මේක තමයි තීරණාත්මක තැන. දෙවන පැරකුම් කව්සිළුමිණ ලියන්නෙත් මේක අනෙක් පැත්තට හරවන්න, කෝට්ටේ යුගයේදී රාහුල හාමුදුරුවෝ වගේ අය මේක වෙනස් කරන්න උත්සාහ කළත් ප්‍රවාහයක් වගේ ගලාගෙන ගියේ නෑ. මේකෙන් පසුව භික්ෂුව ලියපු එකම පොතක්වත් මහාවංසයට උඩින් නෑ. මහාවංසය ළඟින් තියන්නත් බෑ. ඒවා හිටපු රාජ්‍යයේ රාජ්‍ය පාක්ෂික වාර්තා ටිකක් විතරයි. අද දවසට එනකොට භික්ෂුවට සිද්ධවෙලා තියෙන්නෙත් මේකම තමයි. අපි යතිවරු විදිහට දැක්ක කඹුරුපිටියේ වනරතන හාමුදුරුවෝ, එල්ලාවල හාමුදුරුවෝ වගේ හැමෝටම සිද්ධ වුණේ ඓතිහාසික සිංහල බෞද්ධ රාජ්‍යයක් තිබුණා කියලා කියන්න දත්ත සම්පාදනය කරන්න විතරයි. එතනින් එහාට දෙයක් ඔවුන් කළේ නෑ.

1956 බණ්ඩාරනායක අගමැතිවරයා සිංහල භාෂාව රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත් කිරීම සමහරුන් විප්ලවයක් විදිහට දකිනවා. ඔබ මේ වෙනස දකින්නේ කොහොමද?

ඒක ලංකා රාජ්‍යයේ විකෘතියක්. මම සිංහල භාෂාව රාජ්‍ය භාෂාව කිරීමට පක්ෂයි, ඒ එක්කම ඉංග්‍රීසි භාෂාව රාජ්‍ය භාෂාවෙන් ඉවත් කිරීමට විරුද්ධයි. අපේ ඉතිහාසයට එබිලා බලන්න, අපේ මුල් පොත් ඔක්කොම ලියලා තියෙන්නේ, අපි ව්‍යවහාරයේ භාවිත කරපු නැති කතාකරපු නැති භාෂා දෙකක් වන පාලි සහ සංස්කෘතවලින්. මොකද ලෝක භාෂා දෙක ඒක. ඉතාමත් පටු මහනුවර යුගයෙත් අපි ඒ භාෂා දෙක තියාගත්තා.

පෘතුගීසි, ඕලන්ද, ප්‍රංශ, බි්‍රතාන්‍ය, ඒ සේරම ආශ්‍රය කරලා ඉංග්‍රීසි භාෂාව අතෑරියා. 1956න් පස්සේ මට පේන්නේ නවීන විය නොහැකි අභ්‍යන්තරික වශයෙන් විශාල දෙබිඩි ගතියක් තියෙන ජන සම්ප්‍රදායක් අස්සට තමයි අපි ගමන් කරලා තියෙන්නේ. 1956 මේ වෙනස තේරුම් ගන්න පුළුවන්, 1924 ඉඳලා 1959 වෙනකම් ලංකාවේ මහාවංස පරිවර්තන 16ක් ඇවිත් තිබෙනවා, මේ ටික කියෙව්වනම්. මුල් මහාවංසය සහමුලින්ම ඒකපාර්ශ්වීයව විකෘති කරලා තමයි මේ පරිවර්තන සිද්ධකරලා තියෙන්නේ.

ලංකා ඉතිහාස මූලය සීගිරි කාශ්‍යපගෙන් පස්සේ හෙළ මූලයකට ඈඳෙනවානේ, අදත් කියනවානේ බුදු හාමුදුරුවෝ ලංකාවෙ ඉපදුණා කියලා. ශාස්ත්‍ර සිද්ධාන්ත, ජනප්‍රිය මත හදමින්, අපි මහාවංසය බොරු කියලා කියමින් විජයගේ අධිපත්‍යයෙන් නිදහස් වෙන්න හදනවා. මහාවංස කතුවරයා මේක හරි ලස්සනට ගේනවා. මහාවංස කතුවරයා පොත පටන් ගන්නේ සරාගී රාත්‍රියකින්. මොකද සරාගය තුළ නිර්වාණය විවරණය කරපු පොතක් ඒක. සරාගය තුළ තමයි ලාංකේය ජාතිය බිහිවෙලා තියෙන්නේ. තැනින් තැනින් ආව හැම ජාන වංශයක්ම ඇතුල් කරගන්න දුන්නා. ඒ ඇතුල් කරගත්ත ජාන වංස නිසා සිරිත් ගොඩක් බිහිවුණා. සිරිත් ගොඩක් නිසා රටවල් ගොඩක් බිහිවුණා. රටවල් ගොඩක් නිසා රාගසිරිත් ගොඩක් බිහිවුණා. එක රාගසිරිතක් නෑ. එතකොට මනරම්ම රාගසිරිත තියෙන රජ්ජුරුවන්ගේ රාජ සිරිත තමයි රාජ්‍යයේ රාගසිරිත වුණේ.

කුවේණිය පිට පුරුෂයෙකුගේ ලිංගික වශීමය ස්වභාවයට ආකර්ෂණය වෙනවා. මේ ඇවිත් ලංකාවේ හෙළ පිරිමියාගේ ලිංගික විචිකිච්චාවේ ප්‍රශ්නය. මහාවංසය මේක ගැන කතාකරනවා. මේ මහාවංසයට විරුද්ධව චූලවංසයක් ඔසවා තැබීමේ උත්සාහයක් දිගටම එනවා. සීගිරි කාශ්‍යපගෙන් පස්සේ මේක වේගයෙන් කඩාගෙන පැනලා පොලොන්නරුවෙන් පස්සේ මේක අධිපති චින්තනය බවට පත්වෙනවා. පොලොන්නරුවෙන් පස්සේ අපිට මහාමූල චින්තනයක් ඇත්තෙම නෑ. ඒක නිශ්ශංකමල්ල රජ්ජුරුවෝ ආයතනගත කරනවා.

මහා විජේබාහු ඉතාම පුළුල් මනුස්සයෙක්. ඔහු පුරුෂ ශාසනේ පිහිටෙව්වාට ඔහුට ස්ත්‍රී ශාසනය නැවත ස්ථාපනය කරන්න බැරිවෙනවා. පොළොන්නරුවේ ලීලාවතී, කල්‍යාණි කියලා රාජිණියන් දෙදෙනෙක් ඉන්නවා, හැබැයි කාටවත් බැරිවෙනවා නැතිවෙලා ගිය මෙහෙණි සසුන නැවත ස්ථාපනය කරන්න.

ක්‍රිස්තු පූර්ව 3වන සියවසේ වෝහාරික තිස්සගෙන් පස්සේ අග්බෝ, මානවම්ම වගේ රජවරු යම් තැනකට ගේන්න උත්සාහ කළත් මේක වෙනස් කරන්න බැරිවෙනවා. මහා පරාක්‍රම බාහුගේ කාලේ සුගලා බිසව කැරැල්ලක් ගහන්නේ ඇයි? සුගලාගේ කැරැල්ලේ දේශපාලනය මොකද්ද? ඇය නියෝජනය කළ පන්තිය මොකද්ද? මෙන්න මේ ඉතිහාස කතාවම තමයි 1956දීත් රඟදෙන්නේ.

ඔබ දිගින් දිගටම ජනමූල ඉතිහාසයක්, අපේ ජාන සැකැස්මේ ඉතිහාසයක් ගැන කතාකරනවා…

මිශ්‍ර වෙන්නේ නැතිව අපිට පවතින්න බෑ. ඒකට අපේ පොළව වගේම අපේ භූ කලාපය බලපානවා. ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ තියෙන විශේෂත්වය තමයි ඒක. අපෙයි දෙමළ සමාජයෙයි විතරයි නිර්මාණවාදී දෙවියෙක් පිළිගත්ත නැති ජන මූල දෙක. පසු කාලෙක හින්දු මහා බ්‍රහ්මට යම් ප්‍රමාණයකට යටත් වෙනවා දෙමළ සමාජය. සිංහල, දෙමළ කොච්චර ගහගත්තත් යට තියෙන ආලය තමයි ඕක. තනි බල ව්‍යාපෘතියකට අපේ චින්තනය තුළ ඉඩක් නෑ.

ලංකාවේ රාග සිරිත් අස්සේ විශාල ඉතිහාස කතාවක් තියෙනවා. ඒක මිනිස්සු ලියන්නේ නෑ. මහාවංසය ආරම්භයේම සිංහ වංශිකයන්ගේ ශුක්‍රාණු, චන්ද්‍ර වංශිකයන්ගේ ඩිම්බාණු, ශාක්‍යයන්ගේ ශුක්‍රාණු, හෙළයන්ගේ ශුක්‍රාණු, ඩ්ම්බ රීමික්ස් කිරීම ගැන තමයි කතාකරන්නේ. පණ්ඩුකාභයගේ උපත මුල්කරගෙන කියන කතාව. මහාවංසයේ බේස් එක තමයි ශුක්‍ර-ඩිම්බ කලවම් කිරීම. මම වායාම අස්සෙ ගෙනාවෙත් ඒ විසිතුරු නිදහස් රාග සිරිත. මොකද රාගය රාජ්‍යය තීරණය කරන්නේ නැති තැන, මිනිස්සු තමයි ඒක තීරණය කළේ. මිනිස්සු තමයි සීමා මායිම් දාගත්තේ. නැත්තං පුළුල් කරගත්තේ. ඔක්කොම එක රටක් අස්සේ තියාගත්ත ක්‍රමය තමයි මෙතන තියෙන්නේ.