අවුකන පුවතේ ලංකාව

යම් සමාජයක පුද පූජා විධි (religious rituals) තුළින් ඒ සමාජයේ ස්වභාවය පිළිබඳව ඉඟි කෙරෙන බව මානව විද්‍යාඥයන්ගේ මතයයි. විශේෂයෙන්ම සංස්කෘතික මානව විද්‍යාව (Cultural anthropology) තුළ පුද පූජා විධිමත්ව හැදෑරීමට විශේෂ තැනක් හිමිවේ. මෙම ක්‍රමවල විකාශනය හරහා අදාළ සමාජයේ පරිවර්තනයන් පිළිබඳ යම් අදහසක් ලබා ගත හැකි බව සංස්කෘතික මානව විද්‍යාව උගන්වයි.

ලංකාව තුළ ආධිපත්‍යධාරී සිංහල-බුද්ධාගමේ පුද පූජා විධික්‍රමවල විකාශනය පිළිබඳ ශාස්ත්‍රානුකූල පතපොත විරලය. නමුත් මෙම වෙනස්කම් සිදුවන ආකාරය පිළිබඳව ඇසිය හැකි, දැකිය හැකි දේ බොහෝය. තම ජීවිත කාලය තුළ ‘බෝධි පූජා’ සංකල්පය වෙනස් වූ ආකාරය පිළිබඳව ගල්කන්දේ ධම්මානන්ද හිමියන් කරන විස්තරය මෙයට උදාහරණයකි. තම ළමා කාලයේ පැවතුණු බෝධියට මල් පහන් පූජා කිරීමේ ක්‍රමය තම තරුණ කාලයේ බෝධියෙන් පිහිට, සරණ පතන සංකීර්ණ චාරිත්‍ර විධික්‍රමයක් දක්වා වර්ධනය වූ බවත්, ඊළාම් යුද්ධය වැනි දේශපාලනික ප්‍රචණ්ඩත්වයන් හරහා බිහිවූ සමාජ කම්පනය හා අනාරක්‍ෂිතභාවය මෙයට එක් හේතුවක් විය හැකි බවත් ඒ හිමියන්ගේ අදහසයි.

අතීතයේ එවන් වෙනස්වීම් සමාජගත වීමට කාලයක් ගෙවුණද, සන්නිවේදන ජාලයන්ගෙන් එකට බැඳුණු වත්මනේ නව චාරිත්‍ර සමාජගත වීම ඉතාමත් ඉක්මනින් සිදුවිය හැක. කඨින පින්කම් විධි ක්‍රමයන් විකාශනය වන ආකාරය වසරින් වසර අපට අන්තර්ජාලයෙන් හා අනෙකුත් මාධ්‍ය හරහා දැකිය හැක. එක් උදාහරණයක් නම් යම් මුදලක් අය කොට කඨින චීවරය නිවසක පැය 24ක් තබාගැනීමට ඉඩ දීමේ ක්‍රමයක ඇරඹුමයි. අනෙක නම් අවුකන ප්‍රතිමාවට සිවුරු පළඳවා පාවහන් යුවලක් පූජා කිරීමයි.

කඨින සිවුර ‘කුලියට’ දීමේ නව ක්‍රමය භික්‍ෂූන් කිහිප දෙනකුගේ විවේචනයට ලක්වී තිබුණද ඉදිරි කාලය තුළ එය සමාජගත වීමේ හැකියාවක් නැත්තේ නොවේ. මන්ද එය අදාළ භික්‍ෂුවට/පන්සලට ධනය උපයා ගත හැකි, පින්වතුන්ට පින් උපයාගත හැකි, එබැවින් දෙපසටම වාසිදායක ගනුදෙනුවක් වන බැවිනි. බුද්ධ ප්‍රතිමාවලට කඨින සිවුර ඇන්දවීම සමාජගත වීමට ඇති ඉඩකඩ ඊට අඩුය. විශේෂයෙන්ම පුරා විද්‍යාත්මක වටිනාකමක් ඇති, එබැවින් පුරා විද්‍යාත්මක පනත යටතට වැටෙන, ප්‍රතිමාවකට සිවුරු පැළැඳීම නම් යළි සිදු නොවනු ඇත. සමාධි ප්‍රතිමාව මෙම පින් උන්මාදයෙන් ආරක්‍ෂිත වුවද එවැනි ඓතිහාසික වැදගත්කමක් නැති සාමාන්‍ය ප්‍රතිමාවන්ට සිවුරු අන්දවා පාවහන් පමණක් නොව පාත්‍ර, කුඩ, පමණක් නොව යාන වාහන පවා පූජා කරන සම්ප්‍රදායක් අනාගතයේ ස්ථාපිත වුවද අප එයින් පුදුම විය යුතු නැත. අවුකන පුවත අපේ වත්මනේ පිළිබිඹුවකි. අනාගතය පිළිබඳ ඉඟියකි.

අවුකන පුවත පුරා දිවෙනුයේ අන්ධ විශ්වාසය නමැති හුයයි. අවුකන පිළිමයට සිවුරු ඇන්දවීමේ යෝජනාව කළේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරයකු බව මුලින් කියැවිණි. ඊළඟට කියැවෙනුයේ මොහු විශ්ව ශක්තියෙන් ලෙඩ සුව කරවන්නකු බවය. එනම් රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ රාජකීය වෛද්‍යවරයා ලෙස කලක් වැජඹුණු ඒලියන්ත වයිට් නමැත්තාගේත් කාලි පැණියේ නිර්මාතෘ ධම්මික නමැත්තාගේත් සංකලනයක් බවය. ඉංග්‍රීසියෙන් මෙවැන්නන්ට කියනුයේ quack කියාය. එනම් හොර වෙදුන්ය.

තමන් අවුකන ප්‍රතිමාවේ භාරකාරයා විනා අයිතිකාරයා නොවන බවත්, එම ප්‍රතිමාව සම්බන්ධයෙන් තම හිතුමතයට කටයුතු කළ නොහැකි බවත් විහාරාධිපති ශාස්ත්‍රවෙල්ලියේ ධම්මකිත්ති හිමියන් දැන සිටියාදැයි අපැහැදිලිය. කෙසේ වෙතත් කඨින සිවුරු පූජා කිරීම හා සිවුරක් පැළඳවීම අතර ඇති වෙනස නම්, වැඩිහිටි භික්‍ෂුවකට තබා කුඩා දරුවකුට වුවත් පැහැදිලි වනු නියතය. බුදුන්ට මල් පුජා කිරීම යනු මල් ආසනය මත මල් තැබීම විනා මලින් බුදු පිළිමය සැරසවීම නොවේ. ගිලන් පස පූජාව යනු අදාළ ආහාර පාන ටික වෙලාවකට ප්‍රතිමාව ඉදිරියේ තැබීම විනා ඉණිමඟක නැග ප්‍රතිමාවට තැඹිලි පොවන්නට, බත් අයිස්ක්‍රීම් කවන්නට යාම නොවේ. කඨින පිංකම් තුළ කඨින සිවුර භික්‍ෂුවට දෙනවා විනා එය ඔහුට අන්දන්නට යන්නේ නැත. අවුකන විහාරාධිපති හිමියන්ට මේ සරල වෙනස නොතේරුණේ හොර වෛද්‍යවරයාගෙන් ඇන්දුණු (රැවටුණු) නිසාද? නැතහොත් නව ගනුදෙනුකාරී සම්ප්‍රදායක් ආරම්භ කිරීමටත් ප්‍රසිද්ධිය හා ප්‍රශංසාව දිනාගැනීමටත් ඇති කැමැත්ත නිසාද?

මෙම ප්‍රශ්නයට පිළිතුර වටහා ගැනීමට පරචිත්ත විජානන ඥානයක්ම අවශ්‍ය වනුයේ මේ පුරාවිද්‍යාත්මක අපරාධයට නීතිය ක්‍රියාත්මක වන බවක් නොපෙනෙන නිසාය. අවුකන පුවතින් හෙළිවන කාරණා තුනක් තිබේ. එකක් නම් මෙරට පවතින සිංහල-බුද්ධාගම කෙතරම් නම් බුද්ධ ධර්මයෙන් ඈත් වී විකෘති වී තිබෙනවාද යන්නය. දෙවැන්න නම්, සිංහල-බෞද්ධ සමාජය තුළ මරණීය පිළිකාවක් මෙන් පැතිර යන අන්ධ භක්තියේ බලවත්කම හා බරපතළකමයි. තෙවැන්න නම් නීතිය කොතරම් නම් කහ සිවුරට නැවෙනවාද යන්නයි.
නීතිය චීවරයට යටවීම

ගබෝ මතේ (Gabo Mate) නම් යුදෙව් ජාතික වෛද්‍යවරයා ළදරුවකු ලෙස නට්සි යුදෙව් සංහාරයෙන් (Holocaust) දිවි ගලවාගත්තෙකි. පලස්තීන නිදහස වෙනුවෙන් පෙනීසිටින ඔහු ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයේ මේ දිනවල සිදුකරන මහා විනාශයට විරුද්ධව හඬ නගන්නෙකි. ඊශ්‍රායල්-පලස්තීන ප්‍රශ්නය සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු මාධ්‍ය දක්වන පක්‍ෂග්‍රාහීත්වය ඔහු හෙළිදරව් කළේ මෙසේය. ‘උද්ඝෝෂකයන් හොංකොංහි පොලිසියට ගල් ගසන විට ඇමරිකානු මාධ්‍ය එම ක්‍රියාව හඳුන්වන්ගේ වීරකමක් විදියට. නමුත් පලස්තීන ළමුන් ඊශ්‍රායල් සොල්දාදුවන්ට ගල් ගසන විට ඔවුන්ව හඳුන්වන්නේ ත්‍රස්තවාදීන් විදියට.’ මෙම පක්‍ෂග්‍රාහී සමාජ මතය තුළින් නීතියද පක්‍ෂග්‍රාහීව ක්‍රියාත්මක වීමට උපකාරි වේ. හොංකොං උද්ඝෝෂකයන් අත්අඩංගුවට ගැනීම මර්දනය ලෙස නිවැරදිව දකින බටහිර මාධ්‍ය පලස්තීන ළමුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම සාධාරණ හා යුක්ති සහගත ලෙස සලකයි.

නතාෂා එදිරිසූරිය ප්‍රහසනවේදිනියගේ, සේපාල් අමරසිංහ මාධ්‍යවේදියාගේ හා ජෙරොම් ප්‍රනාන්දු පාස්ටර්වරයාගේ ප්‍රකාශ බුදු දහමට හා බුදුන් වහන්සේට අපහාසයක් ලෙස විස්සෝප වූ සිංහල මාධ්‍ය හා සමාජයම අවුකන ප්‍රතිමාවත් සමග කළ විගඩම පිළිබඳව එවැනි කෝප-වේදනාවක් පළ නොකළේ මන්ද? අයිසීසීපීආර් පනතින් එදිරිසූරිය මහත්මිය, අමරසිංහ මහතා හා ප්‍රනාන්දු මහතා දඩයම් කිරීමට තුඩු දෙන සමාජ පසුබිම නිර්මාණය කළේ කෙන්ද මහමෙරක් කළ මෙම කෑකෝගැසීම්ය. අවුකන ප්‍රතිමාවත් සමග හොර වෛද්‍යවරයකු හා භික්‍ෂුවක් කළ විගඩම පිළිබඳව පවතින නිහැඬියාව නීතිය ඉබිගමනින් ක්‍රියාත්මක වීමට එක් හේතුවක්ද?

වසර 1500කට වඩා පැරණි ඓතිහාසික ප්‍රතිමාවක් මෙලෙස අපයෝජනය කිරීම පුරා විද්‍යාත්මක පනත උල්ලංඝනය කිරීමක් බව බැලූබැල්මට පෙනේ. විහාරයේ ආරක්‍ෂාවට යොදා ඇති ග්‍රාම ආරක්‍ෂක භටයන් භික්‍ෂුවගේ හා හොර වෙදාගේ මෙහෙයවීම යටතේ ඉණිමංවල නැග ප්‍රතිමාවට සිවුර අන්දන ඡායාරූප ඇති පමණ තිබේ. නමුත් තවමත් නීතිය ක්‍රියාත්මක වන බවක් නොපෙනෛ්. මේ ක්‍රියාවේ නියමුවන් අත්අඩංගුවට ගෙන ඔවුන්ව අධිකරණයට ඉදිරිපත් කිරීමක් මේ දක්වාම සිදුව නැත.

සිංහල-බෞද්ධ භික්‍ෂූන් ඉදිරියේ නීතිය අඳ ගොළු බිහිරි වීම අලුත් ප්‍රපංචයක් නොවේ. රාජ්‍ය ආයතනවලට බලහත්කාරයේන් කඩාවදින, රජයේ නිලධාරීන්ට තර්ජනය කරන, පුරා විද්‍යාත්මක ස්ථාන අපයෝජනය කරන භික්‍ෂූන්ට එරෙහිව නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පොලිසිය පසුබට වීම සාමාන්‍යයක් බවට පත්ව තිබේ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නීතියට ඉහළින් සිටීම පමණක් නොව, නීතිය යනු තම අභිමතයයි සිතන නීතිය අතට ගෙන කටයුතු කරන භික්‍ෂූන්ද විරල නැත. මෙවැනි අකටයුතුකම් ගැන කතාකිරීම හා ලිවීම පවා අයිසීසීපීආර් පනත යටතේ අත් අඩංගුවට පත්ව ඇප නොමැතිව සති-මාස ගණන් සිරගත වීමට හේතුවීම දක්වා මෙරටේ නීතියේ ආධිපත්‍යය හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නිදහස පිරිහී තිබේ. භික්‍ෂූන් නීතිය අතට ගෙන ක්‍රියා කිරීම මූඪ චාරිත්‍ර උත්පත්තියට හා ප්‍රවර්ධනයට පමණක් සීමාවී නැත. එය ඍජුවම දේශපාලන අරමුණු වෙනුවෙන්ද ක්‍රියාත්මක වේ.

නැගෙනහිර පළාතේ මේ දිනවල ඉස්මතු වෙමින් පවතින දිවුලපතාන ප්‍රශ්නය වැනි දෑ මෙයට උදාහරණයන්ය. 2013 වසරේදී රාජපක්‍ෂ පාලනයේ පූර්ණ අනුග්‍රහය සහිතව සිංහල රාවය සංවිධානය යාපනයේ නාවක්කුලි පෙදෙසේ සිංහල- බෞද්ධ පවුල් කිහිපයක් පදිංචි කරවා ඔවුන්ට හමුදාවේ ‘ශ්‍රම දායකත්වයෙන්’ පන්සලක් සාදවා, එය ‘සිහලාරාමය’ ලෙස නම් කළේය. සිහලාරාමය යනු හුදෙකලා ක්‍රියාවක් නොව උතුරු-නැගෙනහිර දෙපළාතේ ජන සංයුතිය වෙනස් කිරීමේ රාජපක්‍ෂ පිළිවෙතේ ප්‍රකටතම හා ප්‍රබලතම ප්‍රකාශනයයි. පලස්තීන ප්‍රදේශවල යුදෙව් ජනාවාස පිහිටුවීමේ ඊශ්‍රායල් පිළිවෙත ආදර්ශයට ගත් මෙහි ප්‍රධානතම විධික්‍රමයක් වූයේ හමුදා කඳවුරුවලින් නඩත්තු වන පන්සල් ඉදිකොට ඒවා අනාගත සිංහල- බෞද්ධ ජනපදකරණ ක්‍රියාවලියක කේන්ද්‍රයක් බවට පත්කර ගැනීමයි.

2015 රාජපක්‍ෂ පරාජය නිසා අකර්මණ්‍ය වූ මෙම ව්‍යාපෘතිය 2019 රාජපක්‍ෂ ජයග්‍රහණයෙන් යළි සක්‍රිය විය. රනිල් වික්‍රමසිංහ පාලනය යටතේ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය හා අනුමැතිය යළිත් අහිමිවූ මෙම ව්‍යාපෘතිය මේ වන විට ඇදගෙන යනුයේ දේශපාලන භික්‍ෂූන් හා කලක් රාජපක්‍ෂවරුන්ට අතවැසිකම් කළ අන්තවාදී දේශපාලනඥයන් පිරිසක් විසිනි. රාජ්‍ය අනුග්‍රහයකින් තොරව මෙම ව්‍යාපෘතිය ඉදිරියට ගෙන යා නොහැකි බවත්, වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයා යටතේ එවැනි අනුග්‍රහයක් නොලැබෙන බවත් ඔවුහු දනිති. ඔවුන්ගේ ක්‍ෂණික අරමුණ උතුරු-නැගෙනහිර කොතැනක හෝ සිංහල-දෙමළ/බෞද්ධ-මුස්ලිම් ගැටුමක් ඇතිකොට ජාතිවාදී සුනාමියක් බිහිකිරීමයි.

දිවුලපතාන ‘ගම්මානය’ අසලට පැමිණි මැදගොඩ අභයතිස්ස හිමියන් කළ ප්‍රකාශයකින් මෙම අරමුණ පැහැදිලි වේ. (2020 මහ මැතිවරණයේදී ගෝඨාභය ජනපතිවරයාට සහාය දක්වන පාර්ලිමේන්තුවක් වෙනුවෙන් ඡන්දය භාවිත කිරීම මරණ මංචකයේදී සිහිකොට සතුටු විය හැකි ක්‍රියාවක් ලෙස නිර්වචනය කළේ මේ හිමියන්ය.) උතුරු-නැගෙනහිර සිංහල දුක කිසිවකුටත් නොවැටහෙන බවට මැසිවිලි නැගූ අභයතිස්ස හිමියෝ සිංහලයන් තමන් උපන්බිමේ අනාථයන්ව ඇති බවත්, දේශපාලකයන් මෙම ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් නොදුනහොත් ඔවුන්ට එරෙහිව සංඝාඥාවක් නිකුත්කරන්නැයි ඉල්ලා සිටින බවත් ප්‍රකාශ කළහ. සැබෑ සැලැස්ම එළි දැක්වුණේ ඉන් පසුවය. මේ රටේ සිංහලයන්ගේ අයිතීන් යළි දිනාගැනීම සඳහා ජනතාව එක්රැස්කොට පුළුවන් උපරිම දුර යන බවට ඔහු ප්‍රකාශ කළේය.

ජාතිවාදී දේශපාලන භික්‍ෂුවක් ජනතාව එකතු කොට සිංහල අයිතීන් යළි දිනාගැනීම සඳහා උපරිම දුර යන්නට සැරසෙන විට ඒ ගමන කෙළවර වනුයේ දෙමළ, මුස්ලිම් හෝ කිතුනු ජනකොටසකට එරෙහිව ප්‍රචණ්ඩත්වයකින් බව අනුමාන කිරීම අපහසු නැත. එවන් අනාගතයක් බියකරු හා බිහිසුණු බවද අවිවාදිතය. ප්‍රශ්නය නම් සමාජ පක්‍ෂපාතීත්වය හා නීතිය අක්‍රියවීම තුළ මෙම විනාශකාරී උත්සාහයන් බීජ අවස්ථාවේම නිෂ්ක්‍රිය කිරීමේ හැකියාව අහිමිවීමයි.

අවුකන පුවතින් හෙළිවන භික්‍ෂූන් වෙනුවෙන් නීතිය නැවීමේ වර්තමානය තුළින් බිහිවිය හැක්කේ ජනවාර්ගික/ආගමික ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් ඇළලී ගත් ලේ වැකුණු අනාගතයකි. පෙර නොවූ විරූ මැතිවරණ තරගබිමක් 2024 මැතිවරණ වර්ෂයකි. ජනපතිවරණය 2024දී පැවැත්වීම ව්‍යවස්ථානුකූලව අනිවාර්ය වන අතර ඊට පෙර හෝ පසුව මහා මැතිවරණයක් පැවැත්වෙනු ඇතැයි කතාබහක් වේ. දශක ගණනාවක් පුරා මෙරට මැතිවරණ තරගබිම බෙදුණේ එජාප හා එජාප-විරෝධී රේඛාවෙනි. 2005න් පසු මෙම බෙදුම් රේඛාව රාජපක්‍ෂවාදී හා රාජපක්‍ෂ-විරෝධී ලෙස වෙනස් විය.

අද මේ බෙදුම් රේඛාවන් අහෝසි වී ඇත. රාජපක්‍ෂවරුන් තවමත් දේශපාලන සාධකයක් වුවද එය කිසිම ලෙසකින් තීරණාත්මක සාධකයක් නොවේ. එජාපයද අකර්මණ්‍යව ඇත. එබැවින් 2024 මැතිවරණයන් පැවැත්වෙනු ඇත්තේ වාදී/විරෝධී පැහැදිලි බෙදුම් රේඛාවකින් තොර සංදර්භයකය.
මෙරට මෙතෙක් ලොකු කුඩා සියලු මැතිවරණ තුළ ප්‍රධාන තරගය තිබුණේ ආණ්ඩු පක්‍ෂයත් ප්‍රධාන විපක්‍ෂයත් අතරය. 2024දී තත්වය මෙයින්ද මුළුමනින්ම වෙනස්ය. නවතම ජනතා මත විමසුම් අනුව 2024 තරගය ඇත්තේ සජබය හා ජවිපෙ අතරය. එනම් විපක්‍ෂ අවකාශය තුළ සිටින ප්‍රතිමල්ලවයන් දෙදෙනකු අතරය.

නවතම ජනතා මත විමසුම්වලට අනුව ජනපතිවරණ තරගයෙන් පෙරමුණේ සිටිනුයේ අනුර කුමාර දිසානායක මහතාය. ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ මෙම තත්වය වෙනස් වේද, එසේ නම් කවර දිශාවකටද යන්න අනුමාන කිරීම අසීරුය. ඉදිරි මැතිවරණයකදී ජයග්‍රාහකයා හා පරාජිතයා අතර පරතරය විශාල නොවන බව නම් යම් විශ්වාසයකින් අනුමාන කළ හැක. පරාජිතයා මැතිවරණය දූෂිත එකක් බවට චෝදනා කරන බවත් ජයග්‍රාහකයාට පාලනය අපහසු වන අයුරින් විරෝධතා රැලි මාලාවක් ජනිත කිරීමට උත්සාහ කරන බවත් වඩාත් විශ්වාසයකින් අනුමාන කළ හැක.

2024 යනු ඊළාම් යුද ජයග්‍රහණයේ 15 වන සැමරුමයි. රාජපක්‍ෂවරුන් හා අනෙකුත් අන්තවාදී දේශපාලකයන්ද දේශපාලන භික්‍ෂූන්ද මෙම සැමරුමෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගන්නට මාන බලනුවා නොඅනුමානය. ඔවුන්ට සංවිධානාත්මකව ජයක් අත්කරගත නොහැකි වුවද ඔවුන්ගේ මතවාදයන්ට- එනම් සිංහල-බෞද්ධ ජාතිවාදයට/ආධිපත්‍යධාරිවාදයට- ඉදිරි පිම්මක් පැනීමට හැකි වුවහොත් එය පශ්චාත් මැතිවරණ දේශපාලනය තවත් ව්‍යාකුල කිරීමට හේතුවනු ඇත.

වත්මන් කාලය තුළ දැකිය හැකි බෙහෙවින් සාධනීය ලක්‍ෂණයක් නම්, එජාපය, ශ්‍රීලනිපය, සජබය හෝ ජවිපෙ ඍජුවම හා නිල වශයෙන් සිංහල-බෞද්ධ අගතිගාමීත්වයට අනුගත නොවීමයි. නමුත් අගතිගාමීත්වයට විරුද්ධ වීමට ඔවුන් දක්වන මැලිකම හා ඒ අගතිගාමීත්වයේ ප්‍රධානතම ප්‍රකාශකයන් වන සිංහල-බෞද්ධ භික්‍ෂු සංස්ථාව හා සිංහල-බෞද්ධ හමුදාව දිනාගැනීමට ඔවුන් දක්වන උත්සාහය තුළින් ගම්‍ය වනුයේ අගතිගාමී මානසිකත්වයට අනියමින් ගොදුරු වීමට තිබෙන හැකියාවයි. කොයි දේ ගැනත් ගිරිය පුප්පාගෙන කෑගසන පක්‍ෂ විපක්‍ෂ දේශපාලකයන් අවුකන පුවත නොදැක්කා සේ සිටීමත්, ඒ සිද්ධියට සම්බන්ධවූවන්ට එරෙහිව නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසට ඉල්ලා නොසිටීමත් තුළින් පෙනීයන්නේ භික්‍ෂූන් නීතිය අවභාවිත කිරීම විවේචනය කිරීමට දේශපාලකයන් තුළ ඇති නොකැමැත්තයි.

පූජකවාදය (clericalism) යනු ආගමික පූජකයන්, රාජ්‍ය හා සමාජ පාලනයට හවුල් වීමයි. බෞද්ධයන්ට ආගන්තුක මෙම සංකල්පය මධ්‍යතන යුගයේත් ඉන් පසුත් බොහෝ කිතුනුවන්ට සාමාන්‍යයක් විය. දේශපාලන භික්‍ෂුවගේ අභිමතාර්ථය බුද්ධ ධර්මයට මුළුමනින්ම ආගන්තුක වූ මෙම ක්‍රමය ලංකාව තුළ රෝපණය කිරීමයි.

ලංකාව යනු කුමක්ද? එහි හිමිකරුවන් කවුරුන්ද? ජාතිය ගොඩනැගීමේ ව්‍යාපෘතියකට කේන්ද්‍රීය වූ මෙම ප්‍රශ්න දෙකට අතීතයේ ලැබුණු පිළිතුර වූයේ ලංකාව සිංහල-බෞද්ධ රටක් බවත් එහි සැබෑ හිමිකරුවන් සිංහල- බෞද්ධයන් බවත්ය. යුද්ධය හා ලේ වැගිරවීම මෙම උත්තරවල ප්‍රතිඵලයයි. දේශපාලන භික්‍ෂුව හා අන්තවාදී දේශපාලකයන් උත්සාහ කරන්නේ අපට විනකළ මෙම අතීත දැක්ම අනාගතයටද ගෙනයාමය. නොනවතින ගැටුම ඔවුන්ගේ පැතුමයි. ගැලවීමයි.

අවුකන පුවත තුළින් හෙළිවන අන්ධ භක්තිය හා අහේතුක විශ්වාසය ඔවුන්ගේ ව්‍යාපෘතියට ජවය සපයන මතවාදී බලශක්තීන්ය. සත්වයන්ට මෛත්‍රිය දැක්වීම පදනම් කරගත් ධර්මයක් තුළ ආගම වෙනුවෙන් අන්‍යාගමිකයන් මරාදැමීමට ඉඩක් ඇතැයි විශ්වාස කරන ජාතියකට, විශ්වාස නොකළ හැකි විහිළුමය/අපරාධමය බොරුවක් නොමැත. අවුකන පුවතින් හෙළිවනුයේ අප තවමත් කළු ජුලියේ වරදක් නොදුටු, කැලණි නයා විශ්වාස කළ ජනතාවම බවය. 2024 තවත් 2019ක් විය හැක්කේ එබැවිනි.