විවිධ සාහිත්‍ය ශානර යටතේ ග්‍රන්ථකරණයේ යෙදෙන ජගත් ජේ. එදිරිසිංහ යොවුන් පාඨකයන් වෙනුවෙන් මුලින්ම නිර්මාණ කෘතියක් තිළිණ කරන්නේ 2010 වර්ෂයේදීය. ඒ ඉස්කෝලෙ කාලේ නමින්ය. ජගත් ජේ. එදිරිසිංහගේ දෙවන යොවුන් නවකතාව දැන් එළිදැක ඇත. ඒ මම සමන් නමිනි. නව යෞවන සාහිත්‍යයෙහි සීමා මායිම් මනාව හඳුනා ගනිමින් රචනා වී තිබෙන මම සමන් සිංහල යොවුන් සාහිත්‍යයේ ගැඹුරු සලකුණක් තබා ඇති බව පෙනේ. ළමා විය ඉක්මවා පොතපත කියවීමේ රුචිය ඇති කරගත් නව යෞවනයන් උදෙසා සම්පාදනය කෙරෙන සාහිත්‍ය කෘති නව යෞවන සාහිත්‍යය :්ාදකැිජැබඑ ඳ න්‍මඩැබසකැ ඛසඑැර්එමරු* ලෙස පොදුවේ පිළිගැනේ. යොවුන් සාහිත්‍ය පිළිබඳව මහාචාර්ය ඒ.වී. සුරවීර ‘සාහිත්‍ය කලා ප්‍රදීපිකා’ කෘතියේ කරන හැඳින්වීම මෙහිදී උපුටා දැක්වීම සුදුසු යැයි සිතමි.
නව යෞවන වයස නිශ්චිත වශයෙන් දැක්වීමට සහේතුක නොවෙතත්, අවුරුදු 12-18 අතර කාලය බව සාමාන්‍ය පිළිගැනීමය. ත්‍රාසය, වික්‍රමය, වීරත්වය, පෞරුෂ වර්ධනය, අභියෝගවලට මුහුණ දීම, ස්වාධීනත්වය ආදිය ආශ්‍රිතව සරල කතා නව යෞවන සාහිත්‍යයට විශේෂයෙන් වස්තු වන බව පිළිගනු ලැබේ. නව යෞවනයන් උදෙසා සම්පාදනය වන මෙවැනි කෘති විශේෂයෙන් ඒ වයස් කාණ්ඩවලට පමණක් නොව, සෙසු පාඨකයන්ට ද කියවා ආස්වාදනය කළ හැකි වනු ඇත. (මහාචාර්ය ඒ. වී. සුරවීර, සාහිත්‍ය කලා ප්‍රදීපිකා, පිටුව: 128)
මම සමන් කෘතිය යොවුන් පාඨකයන් පමණක් නොව වැඩිහිටි පාඨකයන් ද ඇදබැඳ තබාගන්නට සමත් වෙයි. සමන් නැමති පාසල් දරුවා වටා ගෙතී ඇති කතාංග නවයකින් සමන්විත මේ කෘතිය කුතුහලයත්, හාස්‍යයත්, යොවුන් දරුවන්ගේ විවිධ වූ ලෝකයත් පාඨකයාට සමීප කරවයි. ලේඛකයා සමස්ත කතාවම ඉදිරිපත් කරන්නේ සමන් මාර්ගයෙනි. යොවුන් මනසේ සිතුවිලිවලට ඔරොත්තු නොදෙන එකුදු වැකියක් හෝ කතාවට ඇතුළත් නැත. නිර්මාණකරුවා මනා හික්මීමකින් යුතුව සමන් ලවා කතාව ඉදිරිපත් කරයි. බොහෝ යොවුන් නවකතාකරුවන් ආටෝපය සඳහා සොයා යන ආකෘතීන් හෝ භාෂා හරඹවලින් තොර අව්‍යාජ අත්දැකීම් රැසක් සමන්ගේ චරිතය හරහා පාඨකයා වෙත රැගෙන ඒමට කතාකරුවා සමත් වී ඇත.
“සමන් කඩේ ගිහින් සීනි බාගයක් ගේන්න” අපේ අම්මා කියයි. වැඩට කම්මැලියා වුණත් ඒ වැඩේට මගේ අකමැත්තක් නැත. ඒ කැමැත්ත නිසාම මම දවසට තුන් හතර සැරයක්වත් කඩේ යමි. පාන් ගේන්නටය. ඉඳිආප්ප ගේන්නටය. හාල් ගේන්නටය. සබන් ගේන්නටය. මේ හැම එකක්ම අපේ අම්මාට මතක් වෙන්නේ එක එක වෙලාවටය. ඒ මතක් වෙන මතක් වෙන වෙලාවක් පාසා මම කඩේ දුවමි. ඒ ගමනින් පාඩුවක් වෙන්නේ නම් නැතිය. තුන් හතර පාරකට එක වතාවක්වත් සීනි මුරුක්කු කන්නට හෝ තල කැරැල්ලක් කන්නට හෝ අඩුම ගානේ සීනි බෝලක් කන්නට හෝ අවස්ථාවක් මට ලැබෙයි.
සමන් කතාව කියන්නට පටන් ගන්නේ එලෙසින්ය. කෘතියේ එම ආරම්භක ඡේදයෙන්ම තමන් කියවන්නට යන්නේ දේශීය පන්නරයට හුරුවුණු සහ වර්තමාන කාර්මීකරණයෙන් ඔද්දල් නොවූ සමාජ වටපිටාවක ගොඩනැඟුණු කතාවක් බව පාඨකයාට පසක් වේ. ඒ බව ලේඛකයා ඍජුව නොකියයි. ඔහු චරිත නිරූපණය මගින් පාඨකයාට ඒ බව ගම්‍ය කරවයි. එය කලාත්මක යොවුන් නවකතාව ලක්ෂණයකි. ලේඛකයා ඉස්මතු වී යම් යම් අදහස් ඉදිරිපත් කිරීම කලාත්මක යොවුන් නවකතාවක ලක්ෂණයක් නොවේ. නාට්‍යයක් වේදිකා මත ප්‍රදර්ශනය වන විට නාට්‍යයේ අධ්‍යක්ෂවරයා වේදිකාවට පැමිණ චරිතවලට උපදෙස් දීම හෝ ඔවුන් හඳුන්වා දීම හෝ කරන්නේ නැත. ප්‍රේක්ෂකයා දකින්නේ නාට්‍යයේ නළු නිළියන් හා රඟපෑම් මිස, අධ්‍යක්ෂවරයා නොවේ. මෙකී තාක්ෂණික කරුණු මනාව ප්‍රගුණ කර තිබෙන ජගත් ජේ. එදිරිසිංහ හැමවිටම අදෘශ්‍යමානව සැඟවී සිටියි. සමන් පාඨකයා සමග නිර්මාණාත්මක චාරිකාවක යෙදෙයි.
සීනි භාගයක් රැගෙන ඒමට නිවසින් පිටව යන සමන් රතු මාමාගේ වැස්සිය වන සුද්දී සමග කතාබහකට එක්වෙයි. ඒ ගොළු භාෂාවෙනි. ඔහු සුද්දීගේ බඩගිනි නිවීමට ඉදිරිපත් වේ. පළමුව ඌට මඩුවේ පසෙක තිබූ තණකොළ මිටිය ආහාරයට ලබා දේ. එයින් සුද්දීගේ බඩ නොපිරුණු නිසා අසල තිබූ පුන්නක්කු මිටියෙන් ද බාගයක් දිය කර දෙයි. සුද්දීගේ බඩගින්න නිවෙන්නේ නැත.
මම ඉතිරි පුන්නක්කු මිටි බාගයත් බාල්දියට දමා කලගෙඩියෙන් වතුර දමා තවත් තලපයක් සෑදුවෙමි. සුද්දී බොහොම ආසාවෙන් එය ද ගිල දමන්නට පටන් ගත්තාය. ඌ තවත් ඉල්ලූ බැවින් මඩුව කෙළවරේ කුඩා බෑගයේ තිබූ පුන්නක්කු වගේ පෙනුණ කුඩු ටික ද බාල්දියටම දමා දිය කොට දුන්නෙමි. සුද්දී මහත් සතුටකින් එය ද කෑවාය. ඒ මදිවාට කෑමෙන් පසු මා දුන් වතුර බාල්දි දෙක ද එහෙම පිටින්ම බීවාය. ඉන්පසු කොට්ට ගෙඩියක් මෙන් වූ බඩ බොහොම අමාරුවෙන් බිම තබාගෙන බර නින්දකට වැටුණාය.
පාඨකයා සිතන්නේ කතාංගය එතනින් අවසන් වනු ඇති කියාය. සමන් කළ යහපත් ක්‍රියාව පිළිබඳව යම් පැහැදීමක් ද පාඨකයාගේ සිතෙහි මතු වේ. නමුත් සිදුව ඇත්තේ වෙනත් දෙයකි. එය පාඨක සිතට ගෙන එන්නේ හාස්‍ය රසයකි. කතුවරයා එම අවස්ථාව වාග් චිත්‍රයකට මවයි. රතු මාමාගේ ගෝරණාඩුව අප ඉදිරියේ රූපරාමුවක් මෙන් මැවී පෙනෙයි. සමන් මුහුණ දෙන්නේ උභතෝකෝටිකයකටය. ඔහු සීනි වෙනුවට ගෙනැවිත් ඇත්තේ ද ලුණුය.
“කවුද අසමජ්ජාතියෙක් මං ගෙදර නැති වෙලාවෙ සුද්දිට පුන්නක්කු මිටියම බොන්න දීලා. ඒ මදිවාට පෝර බෑග් එකත් දිය කරලා දීලා නොවැ. ඒකිට බඩඑළිය යනවා වක්කඩ කැඩුවා වගේ. අම්මපා මේක කළ එකා මට අහුවුණොත් පොවනා ඌටත් කැට පෝර බඩ දෙපිටින් යන්ඩ.” සාමාන්‍යයෙන් ගැමි ගෙදරක සිදුවන හාස්‍ය පිරුණු සිදුවීමක් කතුවරයා තාත්විකව නිරූපණය කරයි. එකී අවස්ථාව සංකල්ප රූප ජනනය කිරීමට ද සමත්වේ. කතුවරයා ගැමි කටවහරේ ආලෝකය ලබයි.
සමන් පාසලේ දී මුහුණ දෙන අත්දැකීම් සහ ඔහු ඇතුළු පිරිස ඒවාට දක්වන ප්‍රතිචාර ඉතා රසවත් ලෙස පාඨකයා හමුවට රැගෙන ඒමට කතුවරයා සමත් වෙයි. තාර්කික චින්තනය, නිර්මාණශීලී චින්තනය, සන්නිවේදනය හා සහයෝගිත්වය යන චතුර්විධ කුසලතාවන් සෑම සිසුවෙකු වෙතම අත්පත් කරදීම පාසල් අධ්‍යාපනයේ මුඛ්‍ය අරමුණ වේ. ඒ සඳහා එකල ගුරුවරුන් ගත් වෙහෙස ද මේ කෘතිය තුළ නිර්මාණාත්මකව සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ. අලි සහ ළමයි කතාංගයේදී පාසලේ ගණිතය උගන්වන සෝමා ටීචර් පිළිබඳව සමන් මෙසේ කියයි.
අපට ගණිතය උගන්වන්නට ඇය දරන්නේ සුළු පටු මහන්සියක් නොවේ. විවිධාකාර රූප සටහන්, ප්‍රස්තාර, පෝස්ටර්, පත්‍රිකා පමණක් නොව විවිධ ප්‍රමාණයේ කාඩ්බෝඩ් පෙට්ටි, නෙකවන් බෝල වර්ග සහ වෙනත් සෙල්ලම් බඩු පවා ඇය පන්තියට ගෙන් එන්නීය. බොහෝ විට ඇය ඒවා දමාගෙන එන දැවැන්ත කාඩ්බෝඩ් පෙට්ටිය පන්තිකාමරයේ මේසය මත තබන විට ඇගේ නළල මත දහඩිය බිංදු නැගී ඇති සැටි අප දකිමු. ඒ පෙට්ටිය ඒ තරම් බරය. ඒ සකලවිධ ආම්පන්න වරින්වර පාවිච්චි කරමින් ඈ අපට ගණිතයේ විවිධ කරුණු කාරණා උගන්වන්ට අපමණ වෙහෙසක් දරන්නීය. ඇය නොකරන්නේ ගණිතය දියකර අපට පොවන එක විතරය.
වර්තමානයේ සෝමා ටීචර් වැන්නවුන් ගුරු වෘත්තිය තුළ සිටින්නේ අතළොස්සකි. එකල අධ්‍යාපනය යනු අවස්ථාවකි. මෙකල අධ්‍යාපන අවස්ථාවක් නොව ගැටලුවක් බවට පත්ව ඇත. සමන් ලද පාසල් අධ්‍යාපනයෙන් සිදුවූයේ මනෝභාවයෙන් නිවැරදි ව්‍යුහය සැකසීමේ මූලික ක්‍රියාවලියකි. ඒ මගින් වැඩි පරිකල්පනයක් සහිත නිර්මාණශීලී මිනිසකු බිහි කිරීමට ඉඩප්‍රස්ථාව සැලසුණි. එකී අධ්‍යාපනයේ අවසාන පරමාර්ථය වූයේ මිනිසුන් හරි දේ කිරීමට පෙළඹවීම් පමණක් නොව, එය කිරීමෙන් සතුටක් ලැබීමයි. වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරන පුද්ගලයින් පුහුණු කිරීම පමණක් නොව, වැඩ කිරීමට ආදරය කරන ප්‍රජාවක් බිහි කිරීමයි. දැනුමැති පුද්ගලයන් පමණක් නොව, දැනුමට ඇලුම් කරන ප්‍රජාවක් බිහි කිරීමයි. මේ නිසාම සමන්ලා ජීවිතය වින්ද බව කතාකරුවා අපට කතාවේ යටි පෙළ හරහා විදාරණය කරයි.
මම සමන් කෘතියෙහි එන “ඔලුබක්කෝ”, “කටකාරයා”, “තල මලේ අපලය”, “හොඳම වෙසක්”, “නහය කන නළල හිස මුදුන” සහ “රිටි පැන්නෝ” යන පරිච්ඡේද කියන නූතන යොවුන් පාඨකයන් තමන්ට එවැනි මිහිරි අවධියක් හිමි නොවීම ගැන පසු තැවෙනවා පමණක් නොව, පවතින ලුම්පත් ධනේශ්වර සමාජ ක්‍රමය තුළ තමන්ට අහිමි කරන ලද ඒ සොඳුරු ජීවිතය නැවත ලබා ගැනීමට ද වෙහෙස වනවා ඇත. කෘතිය කියවන වැඩිහිටි පාඨකයන් සමන්ගේ අත අල්ලාගෙන තමන්ගේ අතීතයට පිය නගනවා නිසැකය.
‘කලා නිර්මාණයක යථාර්ථය ජය ගැනීමෙහි කලාකරුවාගේ පෞද්ගලික භාවිතයයි. අතීත අත්දැකීම් සහ සංවේදනා ගවේෂණය කිරීමේ දී පමණක් නොව ඒ සියල්ලෙහි හරය අධ්‍යාත්මයට සමීකරණය කර ගනිමින්, පරිකල්පන රූප මගින් ඒවා ප්‍රකාශ කර ගැනීමේදී ද කලාකරුවාගේ පෞද්ගලිකත්ව බලපවත්වයි. යථාර්ථය අතික්‍රමණය කිරීමෙහි කලාකරුවාගේ සහ විද්‍යාඥයාගේ භාවිතයන් අතර පවතින වෙනස ද මේ අයුරින්ම අපට අවබෝධ කර ගත හැකිය. යථාර්ථයට මුහුණ දීමේ දී විද්‍යාඥයාගේ දෘෂ්ටිය බෙහෙවින් වෛෂයිකය. කලාකරුවාගේ දෘෂ්ටිය බෙහෙවින් පෞද්ගලිකය. කලා නිර්මාණය යථාර්ථය අතික්‍රමණය කිරීමෙහි කලාකරුවාගේ පෞද්ගලික භාවිතය වන නිසා කලාකරුවාට පෞද්ගලික වූ ලක්ෂණ කලා නිර්මාණයෙහි අංගප්‍රත්‍යවල අනිවාර්යෙන්ම දැකිය හැකිය.’ (මහාචාර්ය පියසීලි විජේගුණසිංහ, සාහිත්‍ය භෞතිකවාදී අධ්‍යයනයක්)
ලේඛකයා යොවුන් අවධියේදී තමන් ලද අත්දැකීම් සඳහා පරිකල්පනය මුසු කර නිර්මාණශීලීව අප හමුවේ තබනවා විය හැක. ඒ නිසා මම සමන් කෘතිය පුරා දැකිය හැක්කේ අව්‍යාජබවකි. යොවුන් පාඨකයන් පමණක් නොව වැඩිහිටි පාඨකයන් ද ආනන්දයෙන් ප්‍රඥාව වෙත රැගෙන යාමට මේ කෘතිය මගින් කතාකරුවා සමත්ව ඇත.
