කොළඹ වරාය අවට මුහුදේදී ගිනිගෙන මුහුදු බත් වූ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව සම්බන්ධ සිදුවීමේදී අධිකරණ ඇමතිවරයා වශයෙන් විජේදාස රාජපක්ෂ රඟපානු ලැබුයේ වීර භුමිකාවකි. ඒ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වමින් වරක් ඔහු මාධ්‍ය අමතමින් කීවේ එම නැවේ රක්ෂණකරුගෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250ක අල්ලස් ලබා ගැනීමක් සම්බන්ධයෙන් ඔහුට වාර්තා වී ඇති බවත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් විමර්ශනයක් සිදුකරන ලෙස ඔහු පොලිස්පතිවරයාට හා අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව භාර නියෝජ්‍ය පොලිස්පතිවරයාට උපදෙස් ලබාදී ඇති බවත්ය.
ඉන්පසු අවස්ථාවක පාර්ලිමේන්තුවේ අදහස් දක්වමින් විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයා පැවසුවේ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ ක්‍රියාකරු ශ්‍රී ලංකාව වන්දි මුදල් ලබා ගැනීම වැළැක්වීම සඳහා චාමර ගුණසේකර නැමැති පුද්ගලයෙකුගේ ගිණුමට ඩොලර් මිලියන 250ක මුදල බැරකර ඇති බවයි. ඒ සම්බන්ධයෙන් වගකිව හැකිදැයි විපක්ෂය ප්‍රශ්න කරද්දී ඔහු කීවේ ඔහුට ලැබුණ තොරතුරක් පවසන බවත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් වගකිව නොහැකි බවත් හා ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය හා පොලීසිය ඒ සම්බන්ධයෙන් පරීක්ෂණ පැවැත්විය යුතු බවයි.
මෙම කරුණු සමාජගත වීමට ප්‍රථම එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ ගින්න සම්බන්ධයෙන් විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයාට චෝදනා රාශියක් එල්ල විය. ඉන් එකක් වූයේ එම ගින්නේ හානිය තක්සේරු කිරීම හා වන්දි ලබා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය සිදුකරමින් සිටි වැඩකටයුතුවලට ඔහුගෙන් බාධා එල්ල වූ බවයි. එමෙන්ම සමුද්‍රීය ආරක්ෂණ නීතිය පිළිබඳ විශේෂඥයින් ඒ සම්බන්ධයෙන් දී තිබූ උපදෙස් නොතකා ඔහු කටයුතු කරමින් සිටින බව හා එම නෞකා අනතුර සම්බන්ධයෙන් දේශීය වශයෙන් නඩු පැවරිය හැකි වූවත් එය ඔහු මඟ හරිමින් සිටින බවයි.
එමෙන්ම තවත් චෝදනාවක් වූයේ නෞකාව විසින් ගෙවිය යුතු වන්දිය සීමා කිරීම සඳහා රක්ෂණකරුවන් විසින් එංගලන්තයේ පවරා ඇති නඩුවට නිසි අවස්ථාවේ මැදිහත් නොවුන බව සහ නෞකා ගින්නේ වන්දි ලබා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව නඩු පැවරිය යුතු අවසන් දින තෙක්ම එය පමා කරමින් සිටින බවයි. තවද ඒ සම්බන්ධයෙන් අවසන් මොහොතේ සිංගප්පූරුවේ නඩු පැවරුවද ශ්‍රී ලංකාවේ විශේෂඥයින්ගේ කණ්ඩායම විසින් ගණනය කරන ලද වන්දි මුදලට ඉතා අඩු වන්දි මුදලක් ලබා ගැනීම සඳහා සිංගප්පූරුවේ නඩු පැවරූ බවයි.
එංගලන්ත අධිකරණයට නෞකාවේ හිමිකරුවන් හා රක්ෂණකරුවන් ගොස් තිබුණේ වන්දිය බි්‍රතාන්‍ය පවුම් මිලියන 19.2කට සීමා කරන ලෙස ඉල්ලමින් වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ විශේෂඥ කණ්ඩායම ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇස්තමේන්තුගත කර තිබූ හානි වටිනාකම ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 6.4කි. එමෙන්ම විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයා වැඩිදුරටත් පාර්ලිමේන්තුවට පවසා තිබුනේ අතුරු ගෙවීමක් ලෙස නෞකාවේ රක්ෂණකරුවන්ගෙන් මහා භාණ්ඩාගාරයට ඩොලර් 890,000ක් හා සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය දරන ලද වියදම් සඳහා හා විපතට පත් ධීවර ප්‍රජාව සඳහා වන්දි වශයෙන් රුපියල් මිලියන 16ක් ලැබී ඇති බවයි.
එංගලන්තයේ තිබූ වන්දි සීමා කිරීමේ නඩුවට මැදිහත් වන බව විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව හමුවේ කීවද, වාර්තා වන්නේ ඉල්ලූ වන්දි සීමාව වන බි්‍රතාන්‍ය පවුම් මිලියන 19.2 ට යටත්ව එම නඩුව අවසන් වී තිබෙන බවයි. එසේම නඩු පැවරිය යුත්තේ දේශීය වශයෙන් නොව ජාත්‍යන්තර වශයෙන් යැයි කියමින් සිංගප්පූරුවේ පැවරූ නඩුවට සිදුවූයේ කුමක්ද යන්න මේ වනවිට වාර්තා වන්නේ නැත.
දැන් ඇත්තේ එක්ස්ප්‍රස් පර්ලි නෞකාවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ සමුද්‍ර ජීවීන්ට හා පරිසරයට, වෙරළ තීරයට සහ ධීවර ප්‍රජාවට සිදුවූ හානිය සම්බන්ධයෙන් වන්දි ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලා පරිසර යුක්ති කේන්ද්‍රය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය හමුවේ පැවරූ නඩුව පමණය. දේශීය වශයෙන් නඩු පැවරීමට බැහැ යැයි කීවද එහි වගඋත්තරකරුවන්ට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය නොතිසී නිකුත් කළා පමණක් නොව ඔවුන් වගඋත්තරද බැන්ඳෝය. එම නඩුවෙන් විශේෂඥ වාර්තාව අනුව යමින් හානිය වශයෙන් පෙන්වා දී ඇත්තේ ඩොලර් බිලියන 6.4ක වන්දියකි.
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ ගින්න සම්බන්ධයෙන් වන්දිය පිළිබඳ කතාව එසේ යටගොස් තිබියදී විගණකාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර ඇති සිය 2022 වාර්ෂික වාර්තාවේ අධිකරණ, බන්ධනාගාර හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ අමාත්‍යාංශය යටතේ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ වන්දි සම්බන්ධයෙන් සඳහන් කර තිබේ. ඒ ‘වන්දි මුදල් ඇමරිකානු ඩොලර්වලින් ලබා නොගෙන දේශීය මුදලින් ලබා ගැනීම’ යන උධෘතයෙන් යුතුවය. එම කරුණ විගණකාධිපතිවරයා සඳහන් කර ඇත්තේ මේ ආකාරයටය.
‘ගිනිගෙන තිබූ MV X-Press Pearl නෞකාව නිසා සිදු වී තිබූ සමුද්‍රීය උපද්‍රව්‍ය හේතුවෙන් මුහුදු පද්ධතියට වෙරළ බඩ හා ගොඩබිම් පද්ධතියට ධීවර ප්‍රජාවට සිදු වූ හානි ප්‍රතිපූර්ණය සඳහා නීතිමය පියවර ගැනීමට ඕස්ටේලියානු නීතිඥ සමාගමකට රු. මිලියන 77ක් ගෙවා තිබුණි. මෙලෙස ඉහළ මිලක් ගෙවා ජාත්‍යන්තර නීතිඥ සමාගමක සේවය ලබාගෙන තිබුණද, වන්දි මුදල ඇමරිකානු ඩොලර්වලින්ම ලබා නොගෙන රු. මිලියන 912ක වටිනාකමකින් යුත් වන්දි මුදලක් අභ්‍යන්තර ප්‍රේෂණය වශයෙන් භාර ගැනීම විගණනයේදී ගැටළු සහගත විය.’
මෙම වන්දි භාර ගැනීම විගණකාධිපතිවරයාට මෙන්ම අපටද ප්‍රශ්නකාරීය. ඒ නැව් හිමිකාර පාර්ශවය හා රක්ෂණකරුවන් සිටින්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ නොවන බැවිනි. විගණකාධිපතිවරයා ගැටළු සහගත විය යනුවෙන් සඳහන් කරන්නේ ඒ ගැන විය හැකිය. විදේශ පාර්ශවයක් විසින් ගෙවන ගෙවීමක් මෙසේ අභ්‍යන්තර ප්‍රේෂණයක් වශයෙන් ලැබීමට නම් එම විදේශ පාර්ශවය රටේ යම් පුද්ගලයෙකුට හෝ ආයතනයකට විදේශ පේෂණයක් වශයෙන් එම මුදල් එවා තිබිය යුතු වීමය. ශ්‍රී ලංකා රජයට සෘජුව මුදල් නොඑවා එසේ කළේ ඇයි? ශ්‍රී ලංකාවෙන් එම මුදල් බාර ගත්තේ කවුද? රජයට එම මුදල් දේශීය වශයෙන් ගෙව්වේ හෙවත් ප්‍රේෂණය කළේ කවුද?
විගණකාධිපතිවරයා සඳහන් කරන එම ගනුදෙනුව මුදල් විශුද්ධිකරණයක් සිදුවී ඇතිද යන සැකය මතු කරන්නකි. ඒ නිසා ඒ සම්බන්ධයෙන් අනිවාර්යෙන් සෙවිය යුතුය. එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් රක්ෂණ වන්දි යටපත් කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 250ක අල්ලසක් බැංකු ගිණුමකට බැරවී ඇති බවට ඝෝසා කළ විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයාට විගණකාධිපතිවරයා පෙන්වා ඇති කරුණ නොපෙනී යෑමට හේතුවක් නැත. මන්ද 2022 විගණකාධිපතිවරයාගේ වාර්තාවේ සියල්ලම නොවුණත් ඔහුගේ අමාත්‍යාංශයට අයත් කොටස හෝ ඔහු කියවා ඇතැයි සිතිය හැකි නිසාය. එහෙත් සැබෑ ලෙසම ඔහු එය කියවා නැත්නම් හෝ ඒ ගැන දන්නේ නැත්නම් මේ ආකාරයට එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ වන්දි වශයෙන් දේශීය වශයෙන් මුදල් දී ඇත්තේ කවුද යන්න හා ඔවුන්ට ඒ සඳහා ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද යන්න සෙවිය හැකිය. එහි යම් ප්‍රශ්නයක් ඇත්නම් ඒ සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන ලෙස පොලිස්පතිවරයාට හා අදාළ ආයතනවලට දැනුම් දිය හැකිය.
විගණකාධිපතිවරයා සිය වාර්තාවෙන් පෙන්වා දී ඇති එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව යම් වන්දි මුදලක් දේශීය ප්‍රේෂණ වශයෙන් ලැබීම ගැන විජේදාස රාජපක්ෂ ඇමතිවරයා සොයා බලනු ඇතිද? එසේ සොයා බලා ඒ සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුරටත් පරික්ෂා කරන ලෙස පොලිස්පතිවරයාට හෝ අදාළ අංශවලට ඔහු උපදෙස් දෙනු ඇතිද? මෙය එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව වන්දි ලබා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය සම්බන්ධයෙන් චෝදනාවට ලක්වන ඔහු පරීක්ෂාවට ලක්වන තවත් අවස්ථාවක්ද වනු ඇත.
