ජෑම් ගස් දෙකක්, රේල් පාරක් සහ ගෙවල් තුනක්

ජාඇළ ස්ටේෂමෙන් බැස්සාම පුත්තලම පැත්තම බැලුවාම කළුපාලම පෙනුණාම ඒ අසම වම් පැත්තේ කැඩුණු බිඳුණු ඉටිරෙදි තහඩු කෑලි වහල ලෑලි ගෙවල් තුනක් පේනවා. මිනිස් කූඹි පනහක රංචුවක් මේ ගෙවල් තුන අස්සේ හුස්ම ගන්නවා. ජෑම් ගස් දෙකක් විතරක් ආදරෙන් හෙවණ දෙනවා. ඊට ටිකක් එහායින් කිඹුල්ලු ඉන්න දිය කඳුර ඔහේ ගලනවා. ඔයට උඩින් දුම්රිය යකඩ පාලම් දෙක මේ නිවෙස්වලට ‘කළුපාලම ළඟ ගෙවල්’ කියලා නමක් දීලා ඔහේ බලන් ඉන්නවා.

ඩකොස් ඩොකොස් කෝච්චිය කන්දෙක උඩින් යනවා එනවා අස්සේ අපි මේ මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත අස්සට එබෙන්න හිතනවා. අම්මෝ රස්නේ වර්ගයේ දාහයක් සියොලඟම වෙළාගන්නකොට මම එක ජෑම් ගසක් හෙවණ හදපු ලෑලි බංකුවක් උඩ ඉඳගත්තා. චූටි එකෙක් වැනි වැනි අවුත් කවුද යකෝ මේ ඇවිත් ඉන්නේ ඉරියව්වෙන් මාව කිරලා මැනලා ඇස් දෙකෙන් උරාගත්තා. මම මේ පොඩි මිනිහට ඔච්චම් කරනවා. ඉසුරුවා පැත්තකට වෙලා පොටෝ අල්ලනවා.

නව යොවුන් කෙල්ලෝ දෙන්නෙක් පොටෝවලින් බේරෙන්නද කොහේද කළු පාලම පැත්තට රේල් පාරේ අත්වැල් අල්ලගෙන පැද්දෙනවා. ඒ අස්සේ චන්ද්‍රිකා සමන්ලතා අක්කා ඇවිත් හා එහෙනම් කතාකරමු වගේ ඉඟියක් වීසිකරලා හිනාවෙනවා. ඇගේ එක අතක දිග පච්චයක්. ‘මගේ ආදර පුතා කසුන්’ මම පච්චය කියෝනවා. ඈ හිනා වීසි කරනවා. ඩකොස් ඩොකොස් තෙල් කෝච්චියක් පුත්තලම පැත්තට පිම්මේ දුවනවා. වේලෙන්න කියලා රේල් පාරේ නිදාගෙන ඉන්න ගවුම් සරොම් චීත්ත සාය උඩට පාවෙලා ආයෙත් කෝච්චියක් ගියේ නෑ වගේ නිදාගන්නවා.

කෙහෙල් කැලේ තැනූ කැදැල්ලේ

‘මම පොඩි කාලේ ජීවත් වුණේ රත්මලානේ ආච්චි අම්මා ළඟ. ලොකු ළමයෙක් උනාට පස්සේ මම මඟුල් අරං කැවුම් කොකිස් එක්ක කෙළින්ම ආවේ ජාඇළ අම්මා ඉන්න ගෙදරට. එතකොට ජාඇළ බන්ටෙක ළඟ පොඩි ලෑලි ගෙදරක තමයි අම්මලා හිටියේ‘

සමන්ලතා අක්කා රත්මලානෙන් 1988 අවුරුද්දේ ජාඇළට වීසිවුණ ඒ අතීතය මතක් කරනවා. ඇයගේ ඇස් දිලිසෙනවා මට පේනවා. සමහර කතාබස් අතර දුම්රිය හිදැස් තියෙනවා. ඒ නිහැඬියාවල් අස්සේ මම ඇගේ මුහුණේ මතුවෙන වියැකෙන මිරිකෙන හැඟීම් කන්ද නඟිනවා බසිනවා.

‘1991 ජනවාරි 15 තමයි මම කසාද බැන්දේ. මහත්තයා ගම්පහා මැදගම කෙනෙක්. එයාටත් ගෙයක් දොරක් කියලා තිබුණේ නෑ. පළවෙනි පුතා හම්බවෙන්න ඉන්නකොට අපි මෙතන රේල්පාරෙන් අනික් පැත්තේ තැනකට ආවා පොඩි ඉටිරෙදි ගෙයක් ගහගෙන. පස්සේ අපි මෙතන දුම්රිය රක්ෂිතයට ආවා. අපි එනකොට කවුරුත් හිටියේ නෑ. කෙසෙළ් කැලයක් තමයි තිබුණේ. තව බෙහෙත් එඬරු ගස් යායට තිබුණා. අපි ඉතිං කෙසෙල් කැලේ අස්සේ පොඩියට මේ ගෙවල් ඉටිරෙදිවලින් තමයි මුලින්ම ගහගත්තේ. මම මාකර්ට් එකේ වැඩ කරන නිසා ගමේ අය කිව්වේ වෙන කවුරුත් බෑ ඔයා විතරක් ඉන්න කියලා. ඒත් තනියෙන් ඉන්න බයයි. ඒ දවස්වල හොරු මංකොල්ලකාරයෝ මෙතන ගොඩක් හිටියා. එහෙම තමයි අපි මෙතන පදිංචියට ආවේ.’

වතුකරයේ ලයින් කාමරයකින් භාගයක් නැති මේ හුණ්ඩු ඉඩේ මේ ජීවිතේ කොහොම ගෙවෙනවා ඇත්ද? අපි හදන සෙල්ලම් ගෙවල්වලටත් අන්ත මේ ගෙවල්වල අව්වැසි අස්සේ ගංවතුර අස්සේ තවමත් මේ මිනිස්සු නොනැසී ජීවත් වෙන තරමට භක්තිමත් වෙලා ජීවිතේට. හිතනකොටත් පිස්සුවගේ මේ හිසට සෙවණ පුංචි වහලවල් පොකුර අස්සේ මම තව ටිකක් ඇවිද්දා.

‘මම, මගේ දූලා දෙන්නා, දූලගේ මහත්වරු දෙන්නා, දරුවෝ, අපි දහදෙනෙක් විතර නිදාගන්නේ, ඉන්නේ සේරම කරන්නේ ඔය ගේ අස්සේ තමයි’ ගෙදර දොරෙන් අස්සට දාගත්ත ඇස්දෙක එළියට ගන්නත් කලින් සමන්ලතා අක්කා හේතු පැහැදිලි කරනවා.

ආගමක් නෑ

‘මට දරුවෝ පහක් ඉන්නවා. ලොක්කා කොල්ලෙක්, අවුරුදු 18න් හාට් ඇටෑක් එකක් ඇවිත් මැරුණා. කොල්ලා මැරෙනකොට කසාද බැඳලා හිටියේ, දරුවෙකුත් හිටියා, කොල්ලා මැරුණට පස්සේ ගෑනි වෙන කෙනෙක් එක්ක ගියා, දැන් ඒ දරුවත් මම ළඟ තමයි ඉන්නේ. මේ කොල්ලට අමතරව කෙල්ලෝ හතර දෙනෙක් මට ඉන්නවා. ලොකු දූලා දෙන්නම බැඳලා මෙතනමයි ඉන්නේ. පොඩි දූලා දෙන්න මීගමුවේ ළමා නිවාසෙක ඉඳලා පහුගිය අවුරුද්දේ තමයි ආයෙත් මම එයාලව භාරගත්තේ. ඒ දෙන්නට තවමත් අයිඩින්ටිය හදාගන්න බෑ. ග්‍රාමසේවක නෝනා ළඟට ගියාම පරිවාසයෙන් ලියුමක් අරගෙන එන්න කියනවා. මගේ එක බෑනෙක්ටත් අයිඩින්ටිය නෑ. මගේ මැරුණ මල්ලිටත් අයිඩින්ටියක් තිබ්බේ නෑ. හැබැයි අපිට ඡන්දය නම් තියෙනවා. ඡන්ද 20ක් මෙතන ඉන්නවා.’

හිසට හරියට සෙවණක් නෑ කියන්නේ, තමන් සන්තකේට තමන්ට කියලා බිම් අඟලක් නෑ කියන්නේ, මිනිස්සු වාටියෙන් අගාධයට තල්ලුකරන තැන. අසරණවීමේ සීමා මායිම තියෙන්නේ මෙතන. මිනිහෙක්ට ජීවත් වෙන්න තමන්ට කියලා බිම් අඟලක් නැත්තං ඒක දෙන එක රාජ්‍යයේ යුතුකම. හැබැයි ශ්‍රී ලංකාව ඒ යුතුකම පැහැර හැරලා මිනිස්සු වාටියෙනුත් අගාධ කළු කුහරයකට ඇදලා දාලා. දැන් ඉතිං මේ මිනිස්සුන්ගේ ජීවිතය කියන්නේ ඛේදවාචකයක්.

‘අපි උපතින්ම කතෝලික. මගේ පුතා නැතිවුණාම මම පල්ලියේ ෆාදර්ට ගිහිං කිව්වා අවසන් වතාවත් කරන්න එන්න කියලා. එතකොට ඒ ෆාදර් කිව්වේ රේල්පාර අයිනේ ගෙවල්වලට එන්න බෑ කියලා. අන්තිමට පේරළන්ද පල්ලියට කියලා තමයි බ්‍රදර් කෙනෙක් ගෙන්නගත්තේ. මගේ දරුවන්ගේ දරුවන්ට අද ආගමක් කියලා එකක් නෑ. අපිව පල්ලියට ගන්නේ නෑ. අපේ ළමයි කතෝලික කරන්න කියලා ඉල්ලුවට ඒක කරලා දෙන්නේ නෑ‘

සමන්ලතා, ජේසුස් වහන්සේගේ ලංකා නියෝජිතයින් අහක බලාගත්තාය කියපු මේ කතාව ඇහුවට පස්සේ ශුද්ධවූ මතෙව් කියපු මේ කතාව මට මතක් වුණා. මම ඒක නිකමට වගේ මෙහෙම ලියන්නම්. ‘වෙහෙසවෙන්නාවූ, බර උසුලන්නාවූ සියල්ලෙනි, මා වෙතට එන්න, මම නුඹලාට සහනය දෙමි‘. අද දුකට පත් මේ මිනිස්සුන්ට සහනය සලසන්න පල්ලිය සූදානම් නෑ. ඒ ඇයි? මේ මිනිස්සු මිනිස් දූවිලි විදිහට වාටියෙනුත් එළියට වීසිකරලා කියලා අපි කියන්නේ ඒකයි.

මිනිස් දූවිලි

‘විශ්‍රාම ගිය හමුදාකාරයෙක් සහ තවත් ඡන්දය ඉල්ලන කෙනෙක් එක්ක දහදෙනෙක් විතර ඉන්නවා අපිට මෙතන ඉන්නම දෙන්නේ නෑ. අපිව එළවන්නම තමයි හදන්නේ. මෙතන සෙවණට ගස් තිබ්බා. ඒ සේරම කපලා වීසි කළා. අපිට යන්නම කියලා තමයි කියන්නේ. අපේ ළමයෙක්ට අයිඩින්ටි කාඩ් එකක් හදන්න ගියත් හදන්න දෙන්නේ නෑ. හදිස්සියේ ගෙදරට නෑයෙක් ආවාත් එයාලා ඇවිත් අපේ මේ ගෙවල් චෙක් කරනවා. අපේ ළමයෙක් අලුතින් සපත්තු දෙකක් දාගෙන ඉස්කෝලේ ගියොත් ඇවිත් අහනවා උඹලා කොහොමද අලුත් සපත්තු ගත්තේ කොහෙන්ද උඹලට සල්ලි කියලා. අපි කාලයක් පොඩි ජෙනියක් තියාගෙන කරන්ට් එක ගත්තා. ඇවිත් ඇහුවා ජෙනියක් කොහෙන්ද, තෙල් ගහන්න සල්ලි කොහෙන්ද කියලා. දවසක් විස්සක් විතර ඇවිත් මගේ එක බෑනෙක්ට වටකරගෙන හොඳටම ගැහුවා. අපි ගුටිකාලා පොලීසියට ගියාම පොලීසිය ගන්නෙත් අපිට ගහපු මිනිස්සුන්ගේ පැත්ත. අපිව බල්ලටම දාලා තමයි මේ මිනිස්සු අපිට සලකන්නේ‘

පැරණි සමාජය කුලයෙන් පහත් මිනිස්සුන්ට සලකපු සැම්පලේට තමයි මේකියන ජාඇළ මිනිස්සු මේ ගෙවල් තුනේ දුප්පතුන්ට සලකන්නේ. මේක වෙනමම කතාවක්. හිතාගන්න බැරි කතාවක්. මේ මිනිස්සු මෙහෙම හිරිහැර කරනකොට පොලීසියට දිව්වත් වැඩක් වෙන්නේ නෑ. සමහරවිට ඒ දිවිල්ල බන්ධනාගාර ගතකිරීමක් විදිහට අවසන් වෙන්න පුළුවන්. ගොඩක් වෙලාවට නීතියේ පිහිට මේ මිනිස්සුන්ට ලැබෙන්නේ නෑ.

‘බොරු කියන්න ඕනි නෑ මෙහේ හිටපු පිරිමි ඉස්සර කුඩු බිව්වා. මගේ මල්ලිත් කුඩු ගැහුවා, බෑනලත් කුඩු ගැහුවා. හැබැයි දැන්නම් එහෙම නෑ. ඒත් මේ මිනිස්සු අපිට තවමත් සලකන්නේ කුඩුගහන කුඩු විකුණන මිනිස්සුන්ට වගේ. මම ළඟ කුඩු පැකට් එකක් තිබුණා කියලා, තව රුපියල් එක්ලක්ෂ විසිදාහක් සල්ලි තිබුණා කියලා, මේ අවුරුද්දේ මාර්තු මාසේ 10 මාව ඇතුළට දැම්මා. මාස අටක් ඇතුළේ ඉඳලා මේ මාසේ දෙවෙනිදා තමයි බැස්සේ. ඇතුළේ ඉන්න කාලේ ටොයිලට් හෝදලා තමයි ඇප තියන්න සල්ලි සොයාගත්තේ. ඔය ලොකු ලොකු අයගේ ටොයිලට් එක සෝදලා කොටුව සුද්ද කළාම රුපියල් 4000ක් දෙනවා, ඒක එකතුකරලා දුවගේ එකවුන්ට් එකට දාලා තමයි රුපියල් පනස්දාහක් එකතුකරලා ඇප තිබ්බේ. ඊටකලිනුත් කුඩු කෑල්ලක් දාලා මාව මාස තුනක් ඇතුළට දැම්මා. මේවා සේරම කරන්නේ අපි මෙතන ඉන්නවට කැමති නැති මේ පිරිස. මම මේ ගමන හිරේ ඉඳලා එනකොට මේ දරුවන්ට කන්න බොන්න මොකවත් නෑ. බාල කෙල්ලෝ දෙන්නා සාමාන්‍ය පෙළ ලියන්න හිටියේ, උන්ට මම හිරේ ගිය නිසා ඒක කරගන්නත් බැරිවුණා. හඳුන් කූරු කපුරු පැකට් විකුණලා, ගෙවල්වලට ගිහිං හිඟාකාලා තමයි මේ දරුවෝ මම එනකම් ජීවිතේ රැකගෙන තිබුණේ.’

රැකියාවක් නෑ

මෙතන ඉන්න මිනිස්සුන්ට හරිහමන් රස්සාවක් නෑ. ගොඩක් අය කරන්නේ කුලී වැඩ. සිකියුරිටි වැඩ. රස්සාවක් හොයාගෙන ගියත් ජාඇළින්නම් රස්සාවක් හොයාගන්න ලැබෙන්නේ නෑ. ඒකට හේතුව කුඩු ලේබලය. ඉන්න හිටින්න තැනක් නැතිකම. කළුපාලම ළඟ ඉන්න මිනිස්සු කියලා ලේබල් එකක් අලවලා තියෙන එක.

‘මෙතන ඉන්න පිරිමි ගොඩක් වෙලාවට කුලී වැඩ තමයි කරන්නේ. කනත්තේ වැඩට යනවා. බස්වල සිංදු කියනවා. බඩු පටවන්න යන අයත් ඉන්නවා. ගැහැනු නම් ඉතිං ඔය ෆුඩ්සිටි ඉස්සරහට ගිහිං හඳුන්කූරු කපුරු පැකට් වගේ දේවල් විකුණනවා, නැත්තං ගෙවල්වල වැඩට යනවා. මම නම් කාලයක් ස්විප් ටිකට් විකුන්නා, කීර විකුන්නා. ඊටපස්සේ කෑම කඩයක් කළා කොරෝනා නිසා ඒක වහන්න වුණා. කඩේ පාවිච්චියට ගත්ත ගෑස් ළිප් එහෙම හොරු ගත්තා. ඒකෙන් තමයි මම හොඳටම වැටුණේ. කාලයක් මම මහබාගේ හන්දියේ රඹුටන් දූරියන් විකුණුවා. ඊටපස්සේ ලොරියක් අරගෙන පලතුරු වෙළඳාම කළත්, ලොරිය ෆිනෑස් එකෙන් අරගෙන ගියා, ඒ වැඩෙත් එතනින්ම ඉවරයි. දැන්නම් ඔය කඩවල්වල මඟුල් ගෙවල්වල උයන්න යනවා, එක දවසක් ඉව්වාම රුපියල් 3000ක් විතර හම්බවෙනවා. එහෙම තමයි ඉතිං ජීවත් වෙන්නේ. කොහේහරි තැනකින් වන්නියේ නැතුව ඉඩමක් දෙනවා නම් අපි යන්න ලෑස්තියි. ඒත් සමුර්ධියවත් නොදෙන අපිට ඉඩම් දෙයිද මහත්තයා…!”

පහුගිය කොරෝනා කාලය කියන්නේ මේ මිනිස්සු කබලෙන් ළිපට වැටුණ කාලයක්. අපි කන හැටි ළිපා දනී කිව්වට මේ ගෙවල් තුනටම තියෙන්නේ එක පොදු කුස්සියක්. ඉන්න පනහටම එකට සාමූහිකව තමයි උයාපිහින්නේ. මම යනකොටත් සමන්ලතා අක්කා පොලොස් ගැට ටිකක් එක්ක ඔට්ටුවෙන ගමන් හිටියේ. පොලොස් ගැටයි බෝල්ලා මාළුයි දවල් බතට ඉදෙමින් තිබ්බා. ඒ ඉදෙන අස්සේ තමයි සමන්ලතා අක්කා මේ කතාව කිව්වේ. ජෑම් ගහයි මායි විතරයි කතාව අහගෙන හිටියේ. මගේ පොටෝ අල්ලන්නා ඉසුරුත් එහෙට මෙහෙට යමින් එමින් පොටෝ ගසමින් හිටියා. කෝච්චිය එහෙට මෙහෙට කී සැරයක් නම් ගියාද කියන්න දන්නේ නෑ. ඒත් ඩකොස් ඩොකොස් ඔළුවට ගහන සද්දේ නිතරම වින්ඳා. සමන්ලතා අක්කා නිතරම කන්ද උඩ රේල්පාරේ කොන්ක්‍රීට් සිල්පරේ උඩ තමයි වාඩිවෙලා හිටියේ. ඒක එයාගේ පුරුද්ද. මම පහළ ජෑම් ගහා යට ඉඳලා කතාව අහගෙන හිටියා.

හුරු බන්ධනාගාරය

සමන්ලතා අක්කගේ ලොකු දූලා දෙන්නත් බන්ධනාගාරයට ගිහිං ආපු දෙන්නෙක්. මේ හැවෝටම තියෙන්නේ කුඩු චෝදනා. බස්වල සිංදු කියන්න යනකොට ලැජ්ජාවක් නැතිව බසෙකට නැඟලා ඒ වැඩේ කරන්න තමයි ගොඩක් පිරිමි මුලින්ම කුඩු ගහලා තියෙන්නේ. පස්සේ තමයි ඇබ්බැහිය එන්නේ. සමහරු කංසාවලින් කුඩුවලට මාරුවෙලා තියෙනවා. කොහොම වුණත් මේ සේරමට හේතුව දුප්පත්කම ඉන්නහිටින්න තැනක් නැතිකම. මේවගේ හුණ්ඩු ගෙදරක කෝච්චිය බෙල්ල උඩින් යන දුරක ජීවත් වෙන්න පියවි සිහියෙන් ඉදලා පුළුවන්ද? මට ඇත්තටම එහෙම හිතුණා. මේ ඇත්ත ලෝකේ තියෙන දුකෙන් මිදෙන්න මත් ලෝකෙට ගියා වෙන්න බැරිද? දැන් කුඩු ගැහුවේ නැතත් මේ මිනිස්සුන්ට මේ කුඩු ඉතිහාසය කුඩු කරලා අලුත් ජීවිතයක් පටන් ගන්න නම් වෙන තැනක පදිංචියට යන්නම වෙනවා. ඒ දේ කරලා දෙන්න රාජ්‍යයට පුළුවන් නම් මේ මිනිස්සු මේ ලෝකෙන් ගැලවිලා සාපේක්ෂව හොඳ ලෝකයකට යයි.

මේ ඉඩම් රේල්ලුවේ ඉඩම්. ඒනිසාම මේ මිනිස්සුන්ට කරන්ට් එක නෑ. ලියාපදිංචියක් නෑ. රේල්ලුවේ ඉඩම් අල්ලගෙන ඉන්න ධනකුවේරයෝ ගැන දේශපාලකයෝ ගැන බලපුළුවන්කාරයෝ ගැන අපි ඕනෑවට වඩාත් ටිකක් දන්නවා. ඒ මිනිස්සුන්ට විරුද්ධව කටක් හොල්ලන්නේ නැති රේල්ලුව මේවගේ අසරණයෝ දැක්කාම උඩපැන පැන තමයි ගහන්නේ. දෙමටගොඩ මරදානේ වගේ තැන්වල වටින කියන රේල්ලුවේ ඉඩම් බලවන්තයෝ අල්ලගෙන ඉන්නකොට කිසිවක් නොකරන රේල්ලුවට ඕනෑනම් මේ මිනිස්සුන්ට මේ ඉඩමේ අයිතිය දෙන්න පුළුවන්. නැත්තං මේ මිනිස්සු වෙනත් රේල්ලු ඉඩමක නීත්‍යනුකූලව පදිංචි කරන්නත් පෙරමුණ ගන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ කිසි දෙයක් වෙන්නේ නෑ. ඒකට හේතුව මේ මිනිස්සු මිනිස් දූවිලි විදිහට ගණන් ගැනීම.

කුඩු ගෙන්නන මිනිස්සු පාර්ලිමේන්තුවේ ඉඳලම යෙහෙන් ඉන්නකොට, ඒ ගේන කුඩු බිව්වා කියලා එහෙමත් නැත්තං විකුන්නා කියලා අල්ලලා හිරේට දාන නැත්තං නඩු මදිවුණාම අරගෙන ගිහිං නඩු දාන මේ මිනිස්සුන්ගේ මේ දුක ජීවිතය වෙනස් කරන්නේ කොහොමද? අපි හැවෝම වහාම ඒ ගැන හිතන්න ඕනෑ කියලා තමයි මටනම් හිතෙන්නේ.

ඡායා – ඉසුරු අධිකාරි