■ අමන්දිකා කුරේ
සමාජය හා සංස්කෘතිය ගැන කතා කරන විට ඒ තුළ ජීවත් වන මනුෂ්‍යයා අත්නොහැරිය හැකි වැදගත්කමක් දරන කොට්ඨාසයක්. මිනිසුන් ශිෂ්ටාචාරගත වීම සමග විවිධ පාලනතන්ත්‍ර හරහා රාජ්‍ය බිහිවීම ආරම්භ වුණා. ඉතිහාසයේ විවිධ අවධි රැසක් මේ වන විට මිනිසුන් විවිධ බාධකවලට මුහුණ දෙමින් අවසන් කර තිබෙනවා. සාගත, වසංගත, මූල්‍ය අර්බුද ලෝක යුද්ධ වැනි විශාල සංධිස්ථාන රැසක් මිනිසුන් මේ වන විට පසු කර අවසන්. ඒ ඒ කාලවකවානුවලදී මුහුණ දෙන්න සිදු වුණු අත්දැකීම් එක්ක ඒ ඒ කාලවල උපත ලබා ජීවත් වුණ අයගේ සිතුම් පැතුම්, ගතිගුණ සහ හැසිරීම් රටාවල ඇතැම් විට සමාන ලක්ෂණ තිබිය හැකියි.
මේ වගේ ලක්ෂණ අනුව ඒ කාලවල ජීවත් වන අයව පරම්පරාවලට වෙන් කරනවා. මේ විදිහට පරම්පරාවලට වෙන් කරන්නේ කිසිම ආයතනයක් විසින් හෝ වෙනත් කිසිම නිශ්චිත සිද්ධාන්තයක් යටතේ නෙවෙයි. ඒ නිසා එක් එක් පරම්පරාව හඳුන්වන්නේ කුමන නමකින්ද සහ එය ආරම්භ වන්නේ කවදාද සහ අවසන් වන්නේ කවදාද යන්න කිසිදු නිල කොමිසමක් හෝ කණ්ඩායමක් තීරණය කරන්නේ නෑ. ඒ වෙනුවට විවිධ මාධ්‍ය ව්‍යවහාර සහ සමාජයේ ගොඩනැගෙන මත හරහා එක් එක් පරම්පරාවලට නම්, ඒවා ආරම්භ වන වර්ෂ සහ අවසන් වන වර්ෂ ගැන මතයක් ඉදිරිපත් වෙනවා. එය ජනප්‍රියවාදී මතයක්. පරම්පරා බොහෝ විට නිශ්චිත සිදුවීම් මගින් හැඩගස්වා ඇති නිසා, ඒවායේ ලේබල් සහ පරාසයන් සමහර විට එක් රටකින් තවත් රටකට වෙනස් වෙනවා. එයට හේතුව සමහර රටක් මුහුණ දුන් තීරණාත්මක සිදුවීමකට තවත් රටක් මුහුණ නොදී තිබෙන්නට ඉඩ ඇති නිසායි.
මේ විදිහට නම් කළ පරම්පරා අතරින් විශේෂයෙන් ම ලෝකය පුරා සාකච්ඡාවට ලක්වෙලා තිබෙන පරම්පරා තුනක් තිබෙනවා. ඒ එක්ස් පරම්පරාව, වයි පරම්පරාව සහ ඉසෙඩ් පරම්පරාවයි. ඒ පරම්පරා තුනම වර්තමානයේ ජීවත්වන පරම්පරා තුනක්. ඔවුන්ගේ වෙනස්කම් හා සමාජීය හැසිරීම වෙන් කර දකින්න පුළුවන් නිසා ඔවුන්ව මේ විදිහට පරම්පරා තුනකට වෙන් කරලා තිබෙනවා. නිශ්චිත බෙදුම් රේඛා නැති නිසා ඒ අනුමාන කරන ලද බෙදුම් රේඛාව ආසන්නයේ උපත ලැබූ පුද්ගලයන් ඔවුන්ගේ සිතුම් පැතුම් සහ හැසිරීම අනුව ඒ ඒ පරම්පරාවලට අයිති වෙනවා.
1944 ලෝක යුද්ධවලින් පසුව ඉපදුණු පරම්පරා ‘බේබි බූමර්ස්’ ලෙස හඳුන්වනවා. ඔවුන් 1960 දශකය දක්වාම ජීවත් වුණු කණ්ඩායමක්. නමුත් ඔවුන්ගේ හැසිරීම් බොහෝ දුරට වෙනස් වුණේ රටින් රටට ලෝක යුද්ධය ගැන මුහුණ දෙන්න වූ අත්දැකීම් වෙනස් වූ නිසා. හිපි සංස්කෘතියට අනුව ජීවත් වූ අය කණ්ඩායමකුත් අයත් වන්නේ මේ පරම්පාරවට. කොහොම වුණත් ලෝකය පුරාම කතා වුණ සහ පර්යේෂණ කෙරුණු පරම්පරා තුනේ ආරම්භය සිදු වන්නේ ඉන්පසුවයි.
ඒ එක්ස් පරම්පරාවයි. එක්ස් පරම්පරාව ඉතාම නිහඬ පරම්පරාවක් ලෙස සැලකෙන බේබි බූමර් පරම්පරාවේ දරුවන් වුණා. ඔවුන් බේබි බූමර් කණ්ඩාමයමෙන් පසුව සහ නව සහස්‍රයේ ආරම්භයට පෙර උපත ලැබූවන්. 1960 දශකයේ මැද භාගයේ සිට 1980 දශකයේ මුල භාගය දක්වා උපත ලැබූවන් එක්ස් පරම්පරාව ලෙස හඳුන්වනවා. මෙම කණ්ඩායමේ ස්වභාවය නිසාම ඔවුන්ට පරම්පරා ලේබලයක් ඇලවීම ජනප්‍රිය මතයට පහසු වුණේ නෑ.
ඒ වන විට ලොව පුරා පැතිර යමින් තිබූ දේශපාලන හා සමාජ වෙනස්කම් මේ පරම්පරාව තුළ පැහැදිලි වෙනස්කම් ඇති කරන්න සමත් වුණා. දෙමවුපියන් දෙදෙනාම රැකියාවලට යොමුවීම සහ කාන්තාවන් වැඩි වශයෙන් සේවා ස්ථානවලට ඇදී ඒම මේ පරම්පරාව කුඩා කාලයේ දක්නා ලැබුණු විශේෂ ලක්ෂණයක්. කුඩා දරුවන් වශයෙන්, දවසේ වැඩි කාලයක් සඳහා ඔවුන්ගේ දෙමාපියන්ගෙන් සුළු හෝ අධීක්ෂණයක් ලැබුණේ නෑ. පෙරදිග රටවලටත් වඩා මෙම ලක්ෂණය දැකගන්න හැකි වුණේ බටහිර සහ යුරෝපීය රටවල. ඔවුන්ගේ හැසිරීමට බොහෝ දුරට බලපෑවේ දෙමව්පියන්ට වඩා ඔවුන්ගේ සම වයසේ මිතුරන්ගේ හැසිරීම්. මේ කාලයේ කුඩා දරුවන්ව සිටි ඔවුන්ගේ දෙමව්පියන්ගේ දික්කසාද වීමේ අනුපාතය ඉහළ මට්ටමක පැවතුණා. ඒ නිසාම ඇත්ත වශයෙන් ම මේ දරුවන් කෙරෙහි දෙමවුපිය අධීක්ෂණය පැවතුණේ ඉතාම අඩු මට්ටමකින්.
එක්ස් පරම්පරාව හිපොප් සංගීතයේ සහ විකල්ප රොක් සංගීතයේ බලපෑම ලැබූ කණ්ඩායමක්. ඒ නිසාම එක්ස් පරම්පරාව ස්වාධීනත්වයේ සහ අවිධිමත්භාවයේ වටිනාකම අගය කරන අතර, තාක්ෂණික වශයෙන් ද බුද්ධිමත්, ඔවුන්ගේ දෙමාපියන්ට වඩා උගත් සහ වඩාත් නම්‍යශීලී පරම්පරාවක්. ඔවුන් නිතරම ස්වාධීනත්වය සහ නිදහස අගය කළා. ඒ වගේම තාක්ෂණයේ දියුණුව සහ ඒ පිළිබඳව තිබූ කුතුහලයත් සමග තාක්ෂණය පිළිබඳව යම් අවබෝධයක් ලබා ගැනීමටත් සමත් වුණා. උසස් පාසල්වල හිපොප් සංස්කෘතිය පැතිර ගියේත් මේ පරම්පරාව හරහායි. ඔවුන් ඉගෙනීමටත් විශාල උනන්දුවක් දැක් වූ කණ්ඩායමක් වූ නිසාම උගත් වැඩි පිරිසක් ඔවුන්ගේ පරම්පරාව නියෝජනය කරනවා. මෙම පරම්පරාව තුළ ජීවත්වූවන් බහුතරයක් වෙළඳාම් සහ ව්‍යවසායකත්වයට උනන්දු අය. ඔවුන් උපදින්නේ උපත් පාලනය හඳුන්වා දුන්, ගබ්සාව නීතිගත කළ, විනෝදාත්මක මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය ප්‍රචලිත වූ යුගයකයි. එය කාන්තා අයිතිවාසිකම් නැගී එන යුගයක් ද වුණා.
එක්ස් පරම්පරාව තනිව වැඩ කිරීමට පුරුදු වූ පරම්පරාවක්. දෙමව්පියන් දෙදෙනාම රැකියාවලට යාම ආදි හේතු නිසා ඔවුන්ට කුඩා කල සිටම හැදී වැඩෙන්නට වුණේ තනිවමයි. ඒ නිසා ඔවුන් තනිව තම තමන්ගේ වැඩ කරගැනීමට පුරුදු වූ පරම්පරවක් විදිහට සැලකිය හැකියි. කුඩා කල සිටම තනිව වැඩ කිරීමට පුහුණු වී සිටින නිසා ඔවුන් කාර්යක්ෂම පරම්පරාවක් ලෙසත් හඳුන්වනවා. එමෙන් ම වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරනවා. නාගරීකරණයත් සමග මිතුරුකණ්ඩායම් වැඩි වශයෙන් ආශ්‍රය කළා. අඩු අධීක්ෂණයක් යටතේ වැඩ කිරීමට හැකි නිසා ව්‍යාපෘති කළමණාකරණයේ දී ආයතනවලින් ඔවුන්ව වැඩි වශයෙන් තෝරාගනු ලබනවා. ඔවුන් සමග ව්‍යාපෘතිවල වැඩ කරන අයට ඔවුන් සිටීම ඉතාම පහසුවක්. එක්ස් පරම්පරාව වෙනස්වන සංස්කෘතික සහ සේවා ස්ථාන තත්වයන්ට අනුවර්තනය පහසුවෙන්ම කරන කණ්ඩායමක්. ඔවුන් තම පරිසරයේ වෙනස්කම්වලට හොඳින් අනුගත වන අතර විවිධත්වය අගය කරනවා. දක්ෂ ලෙස වැඩ කරන අතරතුරම තම පවුලත් සමතුලිතව පවත්වාගෙන යාමට උනන්දු වනවා. වැඩ කරන අතරතුරදීම රැකියා ස්ථානයේන් නිවාඩු ලබාගෙන ලොව පුරා සංචාරය කිරීමත් ඔවුන්ගේ දකින්නට හැකි විශේෂ ප්‍රවණතාවක්. මෙම කණ්ඩායම තාක්ෂණය වෙනස් වන ආකාරයත් සමග ජීවත් වූ කණ්ඩායමක්. ජංගම දූරකථන හා ස්මාට් ජංගම දූරකථන පාවිච්චි කළ පළමු කණ්ඩාම විදිහට බටහිර සැලක්නෙන්නේ මේ පරම්පරාවයි.
එක්ස් කණ්ඩායමෙන් පසුව එන්නේ වයි කණ්ඩායමයි. 1981 සිට 1996 දක්වා උපත ලැබූවන් සමාන්‍යයෙන් වයි කණ්ඩායම ලෙස හැඳින්වූවත් ඔවුන්ගේ හැසිරීම් සහ සිතුම්පැතුම් මත 2000න් පසුව උපත ලැබූ ඇතැමුන් ද වයි කණ්ඩායමට ඇතුළත් වෙනවා. මේ කණ්ඩායම බොහෝ විට එක්ස් පරම්පරාවේ අයගේ දරුවෝ. කෙසේ වෙතත් මේ කණ්ඩායම සලකන්නේ තමන්ගේ දෙමවුපිය පරම්පරාවට සාපේක්ෂව අඩු ආර්ථික ස්ථාවරත්වයක් හිමි කරගන්නා කණ්ඩායමක් ලෙසයි. ඔවුන් උසස් අධ්‍යාපනයට වැඩි උනන්දුවක් දැක් වූ අයයි. එක්ස් පරම්පරාවේ අය වගකීම් සහගත දෙමවුපියන් ලෙස හැසිරීම නිසා මේ කණ්ඩායම වැඩි වශයෙන් දෙමවුපියන්ගේ අධීක්ෂණය මත හැදී වැඩුණු කණ්ඩායමක් වුණා. නමුත් දෙමවුපියන් තුළ තිබූ නිදහස් චින්තනවාදී අදහස් නිසා දරුවනුත් නිදහසේ සිතන්නට පුරුදු වූ කණ්ඩායමක් වුණා. දෙමවුපියන්ගේ ව්‍යාපාර භාරගැනීම හෝ රැකියාවකට යාමට ඔවුන් උනන්දු වුණා. මෙම පරම්පරාව තාක්ෂණය සමග කුඩා කාලයේ සිටම හැදී වැඩුණු කණ්ඩායමක් නිසා ජංගම තාක්ෂණ උපකරණවලට වැඩි වශයෙන් ඇබ්බැහි වූ කණ්ඩායමක්. සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කිරීමේ ආරම්භක සමයේ ඔවුන් සිටියා. ඔවුන් සැම ප්‍රශ්නයක්ම සමාජ මාධ්‍ය හරහා විසඳාගැනීමට උත්සාහ කරන බවක් තිබෙනවා. ඔවුන්ට පෙර පරම්පරාව තමන්ගේ ප්‍රශ්න අනෙකාට දැනගැනීමට නොහැකි වන පරිදි සඟවාගෙන සිටීමට උනන්දු වුණා. නමුත් මේ පරම්පරාව ඊට සාපේක්ෂව සිය ප්‍රශ්න සමාජ මාධ්‍ය හරහා ප්‍රසිද්ධියේ කතා කිරීමට වැඩි ප්‍රවණතාවක් දක්වනවා. එය ඇතැම් විට හොඳ ප්‍රතිඵල ලබා දුන්නත් බොහෝ විට නරක ප්‍රතිඵල උදා කර දී තිබෙනවා. තාක්ෂණය පිළිබඳ ඇති දැනුම සහ ඒ ආශ්‍රිතව ගොඩ නැගී ඇති සිතුම් පැතුම් නිසාම සාම්ප්‍රදායික අලෙවිකරණ උපායමාර්ග සහ රැකියාවලට බඳවා ගැනීමේ ප්‍රමිතීන් ඔවුන්ට එතරම් ප්‍රායෝගික නෑ. නමුත් පෙරදිග රටවල තවමත් එම ගතානුගතික බඳවා ගැනීමේ ක්‍රම ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතිනවා. අලෙවිකරණය නම් බොහෝදුරට වෙනස් වී තිබෙනවා. රැකියා ස්ථානවලදී වයි පරම්පරාව මහජන සම්බන්ධතා ගොඩනගාගැනීමට දක්ෂතාවක් දක්වනවා. ඒ වගේම මිතුරන්ට සහ තමා අවට ආයට වැඩි වශයෙන් ඇහුම්කන් දෙන කණ්ඩායමක්. පරිගණකය ආශ්‍රිත දැනුම වැඩි හෙයින් ඔවුන් බොහෝ විට බහුකාර්යයන් සඳහා දක්ෂතාව දක්වනවා.
තමන්ගේ දෙමවුපිය පරම්පරාවට වඩා අඩුවෙන් දරුවන් බිහි කිරීමට ඔවුන් පෙළැඹී තිබෙනවා. සිය ප්‍රායෝගික ජීවතය තුළදීම අධික ජනගහනය අත්විඳි නිසා එය සිදුවිය හැකියි.
වයි කණ්ඩායම තුළ දැකිය හැකි ප්‍රධානම ලක්ෂණය වන්නේ ඔවුන් රාජ්‍ය ආයතන සහ රාජ්‍යය කෙරෙහි පවත්වන අවිශ්වාසයයි. දේශපාලනිකව ස්වාධීන කණ්ඩායමක් ලෙස ඔවුන්ව හඳුනාගත හැකියි. ඔවුන්ගේ වැඩිහිටි පරම්පරාව තරමක් පුද්ගල වන්දනාමය දේශපාලනයේ සහ දෙමව්පියන්ගේ දේශපාලනය පිළිබඳ උනන්දුවක් ඇති අයයි. නමුත් වයි කණ්ඩායම ඔවුන්ගෙන් කැපී පෙනෙන වෙනසක් ළඟාකරගෙන තියෙනවා. ආණ්ඩු විරෝධී විරෝධතාවලට සහාය දෙන මූලික කණ්ඩායමක් ලෙස ඔවුන්ව හඳුනාගත හැකියි. එමෙන් ම විරෝධතා හරහා පත් කරගත් නව ආණ්ඩු බහුතරයකට සහය දක්වා ඇත්තේ ද මේ කණ්ඩායමයි. සමාජ සාධාරණත්වය සහ ආර්ථික සමානාත්මතාව පිළිබඳව ඔවුන් වඩා සැලකිලිමත්.
ඉසෙඩ් පරම්පරාව ආරම්භ වන්නේ වයි පරම්පාරාවේ උපන් වර්ෂවල අවසානය වන 1990 දශකයේ අග භාගයේ දී සිට 2010 දක්වා කාලවකවානුව තුළයි. ඔවුන් හුදෙක්ම ජංගම තාක්ෂණික උපාංග සමග හැදීවැඩුණු කණ්ඩායමක්. ඔවුන් උපතේ සිටම ඒවා සමග හැදීවැඩුණා. ඒ නිසාම ඔවුන් ”ඩිජිටල් ස්වදේශිකයන්” ලෙස නම් කර තිබෙනවා. ඩිජිටල් අවකාශයට ඇබ්බැහි වීම නිසා මෙම පරම්පරාව තුළ සෘණාත්මක ලක්ෂණ දැකිය හැකියි. සිය පෙර පරම්පරාවලට සාපේක්ෂව සමාජශීලී ගතියෙන් සහ සාමාන්‍ය හැසිරීම් රටා ආශ්‍රයෙන් ඔවුන් පෙන්නුම් කරන්නේ සෘණාත්මක ලක්ෂණයි. මේ වන විට ලෝකයේ 30%ක පමණ ජනගහනය මේ පරම්පරාවයි. ඔවුන් අන්ත දෙකකට වෙන් වී තිබෙනවා. එක් අන්තයක් තාක්ෂණය හරහා ලෝකයේ යහපත වෙනුවෙන් වැඩ කරන කණ්ඩායමක්. අනෙක් කණ්ඩායම තාක්ෂණයට ඇබ්බැහි වී ඒ තුළම සිරවී සිටින කණ්ඩායමක්. ඔවුන්ගෙන් සමාජ යහපත පිළිබඳ උනන්දු කණ්ඩායම ඕනෑම මතයකට ඇහුන්කන් දීමේ සහ ගරු කිරීමේ විවෘත මනසකින් යුතු අයයි. ඔවුන් ස්ත්‍රී අයිතිවාසිකම් සහ එල්ජීබීටී අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් විශාල සහයෝගයක් දක්වනවා. මෙම කණ්ඩායම බොහෝ විට සිය දොළොස්වන උපන්දිනයේ සිට පමණ ස්මාට් ජංගම දූරකථන තනි පාවිච්චිය සඳහා ලබා ගත් කණ්ඩායමක් බවට සමීක්ෂණවලින් හෙළි වන කරුණක්. ඔවුන්ගේ පැරණි පරම්පරා රූපවාහිනිය නැරඹීමට උනන්දු වුවද ඉසෙඩ් පරම්පරාව එම ඒ සඳහා වැඩි උනන්දුවක් දක්වන්නේ නෑ. ඒ වෙනුවට ඔවුන් දූරකථනවල වැඩි කාලයක් ගත කරනවා. මීට පෙර පරම්පරාවලට සාපේක්ෂව ජනවාර්ගිකව වැඩි වශයෙන් මුසු වූ පරම්පරාවක් වන්නේ ද මෙම ඉසෙඩ් පරම්පරවයි. මෙම කණ්ඩායම වැඩි වශයෙන් නින්දට ඇබ්බැහි වීම සහ මානසික ව්‍යාකුලතාවෙන් පෙළීම වැඩි වශයෙන් නිරීක්ෂණය වන බව පර්යේෂකයන්ගේ මතයයි. එය බොහෝ දුරට තක්ෂණික උපාංගවලට ඇති ඇබ්බැහිය මත රඳා පවතින බව ඔවුන් පෙන්වා දෙනවා.
තමන් අයිති පරම්පරාව කුමක් ද කියා මෙය කියවන ඔබටත් මෙයින් අදහසක් ලබා ගන්න පුළුවන්. නමුත් බටහිර තවයට වඩා පෙරදිග තත්වය සාපේක්ෂව වෙනස් වුවත් මූලික ලක්ෂණ මෙම පරම්පරා වල දැකිය හැකියි. විශේෂයෙ ම වයි පරපරාවේ ඇති සටන්කාමී ලක්ෂණ මේ වන විට අප ප්‍රායෝගිකව අත් විඳිමින් සිටිනවා. මේ පිළිබඳව විවිධ සමීක්ෂණ පවතින නිසා විවිධ මත තිබිය හැකියි. ඒවා තුළ ඇති පොදු ලක්ෂණ තමයි මේ.■
