■ ජයන්ත අමරසිංහ
අද අප ජීවත් වන්නේ ජාතියක මධ්‍ය ස්නායුව ලෙස පිළිගැනෙන භාෂාව බෙලසුන් ව අකර්මන්‍ය ව යමින් පවතින අවධියක ය. සිංහල භාෂාව යනු හුදෙක් කිසියම් අදහසක් කෙසේ හෝ සන්නිවේදනය කිරීම සඳහා යොදා ගැනෙන මාධ්‍යයක් බවත් එය කෙසේ යොදා ගත්ත ද වරදක් නැති බවත් මේ වන විට සමාජයේ පැලපදියම් වෙමින් පවතින අදහසක් බව දැකගත හැකි ය. මේ ආකල්පය රජයන්නේ සිංහල භාෂාව සම්බන්ධයෙන් පමණක් වන අතර විශේෂයෙන් ම ඉංග්‍රීසි භාෂාව සම්බන්ධයෙන් එබඳු ආකල්පයක් පවතින බවක් නො පෙනේ. ලංකාවේ වත්මන් රාජ්‍ය නායකයා ව්‍යවහාර කරන භාෂාවේ හරි අඩක් පමණ සිංහල වන අතර අනෙක් අඩ ඉංග්‍රීසි ය. හිටපු අගමැතිවරයාටත් තවත් ඇමතිවරුන්ටත් සිංහල වචන හරිහැටි උච්චාරණය කිරීමට පවා නොහැකි ය. මුල් පෙළේ රාජ්‍ය නිලධාරීන් ද සිංහල භාෂාව වහරන්නේ සාවද්‍ය ආකාරයෙනි. අඩ සියවසකට අධික කාලයක් සිංහල භාෂාව සහ සාහිත්‍යය නොවැදගත් දෙයක් ලෙස සලකා කටයුතු කිරීම නිසා අද වන විට මෙරට පැරණිතම ජාතික පුවත්පත්වල පවා ‘දෙටු ප්‍රවීණ’ වැනි විගඩම් ව්‍යවහාරවලට ඉඩ විවරව ඇති සැටියක් පෙනෙයි. ‘අයවලුන්’ ‘පුරාවට’ ‘නිසාවෙන්’ වැනි වදන් වගකිවයුත්තන් නිතර වහරන සැටි ජන මාධ්‍යවලින් දැක ගත හැකි ය. මුද්‍රිත සහ විද්‍යුත් මාධ්‍යවල නිවැරදි සිංහල ව්‍යවහාරයක් දක්නට හෝ අසන්නට හෝ නොමැති තරම් ය. සිංහල විෂයට සම්බන්ධ ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්යවරයකු සිංහල භාෂාව පිළිබඳ ලියා තිබෙන කෘතියක අකර්මක වැකි කර්මකාරකයට හරවන ආකාරය නිදසුන් මගින් දක්වා ඇති බව මෑතක දී පුවත් පතක පළ වී තිබිණ. ඒ මහාචාර්යතුමාගෙන් රෙකමදාරු ලැබ මහාචාර්ය පදවි ලැබූවන්ගේ සිංහල භාෂා ඥානයේ මහිමය ගැන කියනුම කවරේ ද?
මෙවන් අන්ත පරිහාණියකට සිංහල භාෂාව ඇද වැටුණේ අවුරුදු හාරසියයකට අධික කාලයක් පිරිහී තිබුණු සිංහල භාෂාව සියවසකට අධික කාලයක් දෙස් විදෙස් ගිහි පැවිදි පඬිවරුන් රැසකගේ අප්‍රතිහත ධෛර්යයෙන් පුනර්ජීවනය ලැබ සියවසක් ඉක්ම යන්නටත් පෙර ය. මෙරට භාෂා සාහිත්‍ය පුනරුත්ථාන ව්‍යාපාරය ක්‍රියාත්මක වූයේ ජාතික පුනර්ජීවනයේ ආබද්ධ අංගයක් ලෙසිනි. ඩී. බී. ජයතිලක, ඒ. පී. ද සොයිසා, ඩබ්ලිව්. ආතර් ද සිල්වා භාෂා ශාස්ත්‍ර ඥානයෙන් පිරිපුන් නායකයෝ වූහ. ඔවුන්ගේ ජාති මාමකත්වය රැඳුණේ හැඳිවතේ නොව හදවතේ ය. මතු සිදුවන ජාතික පුනර්ජීවනයේ අරුණලු ඒ වන විටත් භාෂා සාහිත්‍ය පෙරඹරෙහි දිස් විය. සිංහල භාෂා සාහිත්‍ය පුනර්ජීවන ව්‍යාපාරයේ එක් වැදගත් බලවේගයක් වූයේ මුනිදාස කුමාරතුංග පඬිවරයාණන්ගේ පුරෝගාමිත්වයෙන් ඇරඹුණු හෙළ හවුල නමැති සංවිධානය යි. නිවැරදි සිංහල වහර මතු නොව බසෙහි නිර්මාණාත්මක පාර්ශ්වය ද පෝෂණය උදෙසා මං පෙත් පෑදූ හෙළ හවුල නිර්මාණකරුවන් රැසකට සෙවණ දුන් වනස්පතියක් විය.හෙළ හවුලට සම්බන්ධ විශිෂ්ට පඬිවරයකු වූ ශ්‍රී චාල්ස් ද සිල්වා ස්වකීය පැරකුම්බා සිරිත සංස්කරණයේ හැඳින්වීමෙහි ලෝ පතළ වාග්වේදියකුගේ අදහසක් මෙසේ උපුටා දක්වා තිබිණ. ‘බසක් යම් සේ ද රැසත් එ සේ මැ යි.’ ඒ උපුටා දැක්වීමෙන් නොනැවතුණු චාල්ස් සිල්වා සූරීන් මහා කවි මිල්ටන් ස්වකීය මිත්‍රයකුට යැවූ අස්නක වූ කරුණක් ද එහි ලා මෙසේ දක්වා තිබිණ. ‘මව් බස නීරෝගී ද රෝගී ද එය යෝග්‍ය ලෙස සාමාන්‍යයෙන් ව්‍යවහෘත ද යන ප්‍රශ්න ගැන සැබැවින් ම සැලැකිලිමත් වීම සුළු කරුණෙක් නො වේ. ඇඳුම් පැලැඳුම් සිරිත් විරිත් ආදියෙහි සම්පූර්ණ විපර්යාසය ජාතියක විනාශයෙහි පෙරනිමිත්තෙක යනු ප්ලාතො මතය යි. එහෙත් භාෂාවෙකැ විශේෂ නිරවද්‍ය භාවය නො සැලැකිල්ලට ගොදුරු වීම ඒ මැ බස වහරන ජාතියේ පරිහාණියටත් එහි මහිමයේ ග්ලානියටත් හේතු වේ මැ යැ යනු මගේ අදහස යි. වදන් මිල බාල වී, ලාබ වී, එහි ඇඳි රුවත්, කළ සටහනත් මැකී මතක නැති වී ගිය සඳැ, එ මැ බස වහරන යම් කිසි හීන දීන ශක්ති විරහිත මිනිස් රැසෙක් වේ ද ඔවුන් ගේ සිත් එක්තරා පරාධීන භාවයකට මැ සුදුසු වන බව සක් සුදක් සේ නො පැහැදිලි ද? එහෙත් ස්වභාෂාවෙහි නිරවද්‍යභාවයත් නිර්මලත්වයත් කෙරෙහි තමන්ගේ උද්‍යෝගය පැවති තෙක් කිසි ම රටක් හෝ අදිරජයක් හෝ මඳ විසින් වත් නො බැබළුණු බවක් කිසි කලෙක වත් අපි නොඇසුමු.’
හෙළ හවුල යනු සුබස් වහර ගැන පමණක් තැකූ සංවිධානයක් නො වී ය. හෙළ හවුල භාෂාවේ නිරවද්‍යභාවය මුල් තන්හි ලා සැලකුවේ මිනිස් චින්තනයේ නිරාකුල බව උදෙසා ය. නිරාකුල චින්තනය වහල් භාවයෙන් නිදහස් වීම උදෙසා ය. නිදහස උදෙසා උස් මනසක් උවමනා ය. නිපැයුම් හැකියාව උපදින්නේ අදීන උස් මනසක් ඇතොත් පමණි. කිවියාව ද මිනිසාගේ උස් නිපැයුම් හැකියාවේ අංගයකි. හෙළ හවුල නමැති වනස්පතියේ අතුපතර රැඳි මල් ඵල මිහිර විඳිමින් කව් ගී කූජනයෙන් ලොව රසාලිප්ත කළ කවි කෝකිල විබුධයන් අතර අරීසෙන් අහුබුදුවන්ට හිමි වන්නේ විශේෂ ස්ථානයකි. අහුබුදුගේ කවිත්වය කාව්‍ය ප්‍රබන්ධ සහ ගීත පදමාලා යන උභය නිර්මාණ ක්ෂේත්‍රයන්හි ම එකසේ විරාජමාන වූ අතර ගීතය නමැති ජනප්‍රිය සංගීතාංගය භාෂා ඖදාර්යයෙන් ඔප් නංවා පෝෂණය කිරීමේ ගෞරවය ඉඳුරා ම හිමි වන්නේ අහුබුදුවන්ට ය. ජනප්‍රිය කලාංගයක් උදාරත්වයට පත් කිරීමට ඔවුන් දැරූ ප්‍රයත්නය සිංහල භාෂාවේ උදාරත්වය පොදු මහජනතාවය වටහා දීමට ගත් වක්‍ර මාර්ගයක් ද වන්නේ ය. වෙනත් ලෙසකින් කිව හොත් හෙළ හවුලේ සුබස් මෙහෙය අහුබුදු පොදු මහජනතාව වෙත රැගෙන ගියේ ස්වකීය රසාලිප්ත පද්‍ය නිර්මාණ මගිනි. ඒවා සංගීතඥයන්ගේ හා ගායකයන්ගේ නිසි දායකත්වයෙන් මනහර ගීත නිර්මාණ බවට පත් විය. හෙළ හවුලේ ඇතැම් කවීන්ගේ නීරස සහ කඨෝර පබැදුම් හේතුවෙන් රසික ප්‍රජාව ඔවුන් අනුදත් වහර බැහැර කරන කල අහුබුදු හෙළ වහරේ සැබෑ ඔද තෙද රසික සමාජයට පිරිනැමුයේ අපූර්ව නිරිමාණශීලී කුසලතාවකිනි. මානවසිංහ, අහුබුදු, සේකර සිංහල භාෂාවේ නිර්මාණාත්මක ගුණය ගීත බවට පත් වුණු විශිෂ්ට කාව්‍ය නිර්මාණ මඟින් මෙරට පොදු ජන මනසට සමීප කළෝ පොදු ජනයාගේ රස වින්දන ශක්තිය ඉහළට ඔසවා ලූහ.
අරීසෙන් අහුබුදු ලාංකේය සංගීත ඉතිහාසයේ ඓතිහාසික සන්ධිස්ථානයක් සලකුණු කිරීමට දායක වූ බව අප්‍රකට කරුණකි. සංගීතය හදාරා ඉන්දියාවේ සිට පැමිණි පසු උතුරු ඉන්දියානු රාගධාරී සංගීතයේ ග්‍රහණයෙන් මිදීමට තමාට බලපෑවේ මුනිදාස කුමාරතුංග විසින් රචිත හෙළ මීයැසිය නමැති කෘතිය බව සුනිල් සාන්ත පවසා තිබේ. උතුරු ඉන්දියානු සංගීත ආධිපත්‍යයෙන් මිදීමේ උවමනාව සුනිල් සාන්තට ඇති වන විට කුමාරතුංග මෙලොව හැර ගොස් තිබුණ ද ඔහුට අවශ්‍ය නිර්මාණාත්මක අනුප්‍රාණය ලැබ ගැනීමට තරම් වාසනා ගුණය සහිත හෙළ හවුලේ නිර්මාණකරුවන්ගේ සහ චින්තකයන්ගේ දායකත්වය ලැබීම නිසා සුනිල් සාන්තගේ අරමුණ යම් තාක් දුරකට සපල කර ගැනීමට හැකි විය. රේඩියෝව මෙරට පොදු ජන වින්දන මාධ්‍යයක් ලෙස ප්‍රචලිත වෙමින් පැවති සමයේ නව ගීත නිර්මාණ රේඩියෝවෙන් ජනතාව අතරට ගෙන යාමෙහි ලා පුරෝගාමී වූවෝ සුනිල් සාන්තයෝ ය. ඒ නිර්මාණ පර්යටනයට අවශ්‍ය සාහිත්‍ය දායකත්වය අහුබුදු ප්‍රමුඛ හෙළ හවුලේ කවීන්ගෙන් ලැබිණ. 1946 වර්ෂයේ දී ලංකා රේඩියෝවෙන් ප්‍රචාරය වුණු ‘ලංකා ලංකා පෙම්බර ලංකා’ නමැති ගීතය මේ නිර්මාණකරුවන් දෙදෙනාගේ සුසංයෝගයේ බිහි වුණු මුල් ම නිර්මාණය යි. උත්තර භාරතීය රාගධාරී සංගීත ආධිපත්‍යයෙන් මිදී මෙරට පොදු ජනයාට පහසුවෙන් වින්දනය කළ හැකි එසේ ම ඔවුන්ට ම පහසුවෙන් ගයා ආස්වාදයක් ලැබිය හැකි සංගීත ආරක් බිහි කිරීමේ අරමුණක් සුනිල් සාන්තයන්ට තිබිණ. මේ සඳහා මාත්‍රා දෙකන් තුනෙන් යතිය පිහිටන පද සංඝටනා බිහි කිරීමේ මනා සමත්කමක් අහුබුදු කෙරෙහි විය. මේ දෙපොළගේ දායකත්වයෙන් බිහි වූ මුල් ම නිර්මාණය වන ‘ලංකා ලංකා’ ගීතයේ ස්වර වින්‍යාසය විභාග කර බලන විට මේ කරුණ පැහැලිදි වනු ඇත. එපමණක් නොව අරීසෙන් අහුබුදුගේ පදමාලාවන්හි සංගීතඥයාට තම සංගීත සංරචනයට අවශ්‍ය නිර්මාණාත්මක හැඩතල ද නිරායාසයෙන් ගැබ් වී තිබීම විශේෂ ලක්ෂණයකි. මේ පදවැල් කිහිපය විමසා බලන්න:
‘වළා කුළින් බැසැ
සමන් කුළත් වැඳැ
එ ලෝ බලා යනවා
අනේ මගෙන් වැඩ
ගනිවු ගනිවු හඬ –
හඬා ඔහේ යනවා
දැවී දැවී බිම්
නැගී රදස් දුම්
බැලූ බැලූ හැම’තේ
යවවු යවවු මා
එහේ මෙහේ හා
ගිමන් නිවා පොළොවේ’
‘වළා කුළින් බැසැ සමන් කුළත් වැඳැ එ ලෝ බලා යනවා’ නමැති ගීතය පංච මධුර වැඩසටහනෙන් බිහි වූවකි. පංච මධුර වැඩසටහනෙන් බිහි වූ ගී රැසක් සුනිල් සාන්තයන්ගේ සංගීත අත්හදා බැලීම් බව පැහැදිලි ය. ඒ වැඩසටහනෙන් බිහි වූ ‘තෙල් ගාලා හිස පීරන් නෑනෝ’ නම් ගීතයට පාදක වන්නේ අරීසෙන් අහුබුදුවන්ගේ පබැදුමකි. එහි පද්‍ය ඛණ්ඩ තුනෙහි අන්තර්ගත වන තුන් ආකාරයක රිද්ම රටා සංගීතඥයාගේ කාර්යයට මහත් පිටුබලයක් වී ඇති සැටි බලන්න:
‘තෙල් ගාලා හිස පීරන් නෑනෝ
ඇට වැල ඇරගෙන බැඳගන් නෑනෝ
සේලේ ඉණ වට ඇඳගන් නෑනෝ
ගොයම් නෙළන්නට යමු අපි නෑනෝ –
යමු නෑනෝ
තෙල් ගාලා හිස පීරාලා –
නිලට නිලයි නෑනෝ
ගෙලැ ලාලා ඇට වැල් මාලා රුව –
සුදිලෙයි නෑනෝ
සේලේ ඉණ වටැ රැළි දීලා –
නෙරිය එළෙයි නෑනෝ
ගොයම් නෙළන්නට කුඹුර බලා –
යමු අපි රන් නෑනෝ
කුඹුර මැදින් නියර දිගේ මල් පුබුදිනවා
පිනි මුතුයෙන් ළා තණ පත් සේළ එළනවා
රෑන ගිරා රෑන උඩින් වියන් බඳිනවා
බාල ලියන් සුබ නැකතින් කෙතට බසිනවා’
අරීසෙන් අහුබුදු සුනිල් සාන්තයන් විසින් ස්වාධීන ලාංකේය සංගීත සම්ප්‍රදායක් බිහි කිරීමේ අධ්‍යාශයෙන් අරඹන ලද ප්‍රයත්නයට දායක වූයේ ඒ සංගීත මාර්ගය අනුදත් ගායකයන් කිහිප දෙනෙකුට ම ගීත සඳහා පද මාලා සම්පාදනයෙන් දායක වීමෙනි. අද දවසේ නාම මාත්‍රික ව හෝ සඳහන් නොවන සුනිල් සාන්ත සංගීත මග අනුදත් නිමල් ගුණරත්න ගායකයා වෙනුවෙන් අහුබුදු පබැඳූ ගීත මීට දසක පහකට පමණ පෙර බෙහෙවින් ජනප්‍රිය ව පැවතිණ. ‘බටඅත කැළයෙන් ගෙනා රිළා හාමියේ’ නමැති ගීතය ඒ අතරින් ප්‍රමුඛ ය. අයිවෝ ඩෙනිස් ගැයූ ගී රැසක පදවැල් ගෙතුනේ ද අහුබුදු සූරීන් අතිනි. මේ කරුණ මෙහි ලා ගෙන හැර දැක්වූයේ කුමාරතුංග චින්තනයෙන් අනුප්‍රාණය ලැබ බිහි වූ සුනිල් සාන්ත සංගීත ආර පෝෂණය උදෙසා අහුබුදු සූරීන්ගෙන් ඉටු වූ දායකත්වය මෙතෙක් නිසි අවධානයට ලක් නොවූ බැවිනි.
අහුබුදුවන් විසින් විරචිත ව මධුර ගීත නිර්මාණවලට පාදක වූ පදමාලා විමසන කල ඒවාහි කාව්‍ය මාර්ග දෙකක අපූර්ව සංලනයක් දැකිය හැකි ය. සම්භාව්‍ය සිංහල ගී කාව්‍යය ඇසුරු කරමින් රචිත ඇතැම් ප්‍රබන්ධයක අර්ථෝද්දීප්තිය සඳහා ගී කාව්‍ය භාෂා රීතියත් ධ්වනි ගුණයත් නිර්මාණාත්මක ව භාවිත කළ වෙනත් ගී පදමාලා රචකයෙක් සිහියට නොනැඟේ. හලන්ත අක්ෂර භාවිතයෙන් ජනිත කළ හැකි මාධුර්ය ගුණය සංගීතඥයාට මනා පිටුබලයක් වන අතර එමගින් සියුම් මනෝභාව ජනනය කිරීමට අවකාශ උදා වේ. කව් සිළුමිණෙහි ප්‍රථම සර්ගයෙහි කුසාවත් පුරය ගැන කෙරෙන වර්ණනයෙහි එන මේ ගීයේ හලන්ත අක්ෂර යෝජනය ඊට එක්කොට තිබෙන මාධුර්යය බලන්න:
‘පියනත්වැල් වත් මිණි කැලුමලු විමනත්
වත් පහළඟනන් සහා මිහිකපුරු දුම්ලේ’
කව්සිළුමිණි බස්වහර සහ රීතිය අරීසෙන් අහුබුදු සිය ප්‍රබන්ධයකට මුසු කොට තිබෙන්නේ අපූර්ව ආකාරයකිනි. මේ බස් විස්කම් මහිමය ‘බුදු මඟුල’ ගී නළුවෙහි එන ‘අතු අගැ දිළි වන මල්’ නමැති ගීතය ස්ත්‍රී-පුරුෂ ප්‍රේමයේ අන්‍යෝන්‍ය ආකර්ෂණය උත්කර්ෂයෙන් ප්‍රකාශ කිරීමෙහි ලා උපයුක්ත ආකාරයෙන් හොඳින් පැහැදිලි වෙයි.
‘අතු අගැ දිලි වන මල් – පිපෙන්නා
විඳැ විඳැ සඳ සිහිලැල්
ම – සිත් ඔබ හද සිහිලැල් – ලබාලා
පරයයි ඒ හැම කල්
දෝතලු තුරු එල් වැල් – එලෙන්නා
කොහි එ ගසින් අත් වැල්
මට ඇති ඔබ අත් වැල් – වෙළෙන්නෙම්
මම ඔබ හා හැම කල්’
අනෙක් රචනා මාර්ගය ජන කවි සම්ප්‍රදායෙන් පෝෂණය ලද්දකි. මෙහි දී දැකිය හැකි විශේෂත්වය වන්නේ ජන කවි ආර සුබස් ආරෙන් ඔපමට්ටම් කළ ද ජන කවියේ ආවේණික ජීව ගුණය නොමියෙන අයුරින් ඒ කාරිය කිරීමට රචකයා සමත් වීම ය. මේ ආකාරයේ රචනා වැඩි වශයෙන් හමුවන්නේ සල රූ ගී අතර ය. ‘කටේ කිරි සුවඳ යන්නට පවා බැරි වුණා’, ‘පුරුතුගීසි කාරයා රටවල් අල්ලන්න සූරයා’ යන ප්‍රසිද්ධ ගීතවලට පාදක වූ පද්‍ය ප්‍රබන්ධ මෙකී සමත්කමට නිදසුන් දෙකක් පමණි.
මෙවන් පබැදුම්වල මිහිරෙන් – රසයෙන් ඔද වැඩුණු සහෘදයන් අතුරින් පැන නැඟුණු නිර්මාණ අංකුර තවත් දශක කිහිපයක් සුබස් වහරෙන් රසික හද මන රංජනය කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ මෙහෙවර තව දුරටත් ඉදිරියට ගෙන යාම විශේෂත්වයකි. මීට අඩ සියවසකට පමණ පෙර සිටි පාසලේ සිංහල ගුරුවරයාගෙන් ලැබුණු මග පෙන්වීමට අමතර ව දහර වියේ සිසුන්ගේ භාෂා ඥානය මෙන් ම පරිකල්පන ශක්තිය ද වර්ධනය වීමෙහි ලා එකල පැවති එක ම එක රේඩියෝ විකාශනයෙන් විසිරණය වූ ඉහත සාකච්ඡාවට බඳුන් කළ ආකාරයේ කලාත්මක ගුණයෙන් පිරිපුන් ගීතවලින් ඉටු වූයේ අමිල මෙහෙයකි. නවසිය හැට-හැත්තෑව දසකවල ද හෙළ හවුලට සම්බන්ධ ගුරුවරු ලංකාවේ විවිධ පාසල්වල සේවය කළෝ සිසු පරපුරෙහි භාෂා සාහිත්‍යය ඥානය උපරිම ශක්ති ප්‍රමාණයෙන් වර්ධනය කළහ. අරීසෙන් අහුබුදු ද පාසල් ගුරුවරයකු ලෙස මේ උතුම් මෙහෙවරට දායක විය. එමතු නො ව නවසිය හැත්තෑව දශකයේ අග භාගයේ පමණ ආරම්භ වුණු යොවුන් ජනතා පුවත් පතට එතුමන් විසින් සම්පාදිත ලිපි සහ සම්මුඛ සාකච්ඡා නව පරපුරක භාෂා සාහිත්‍ය ඥානයේ වර්ධනයට බෙහෙවින් උපකාර විය. මේ සියලු කරුණු සලකා බලන කල අපට තිබෙන එක ම සැනසුම දනවන හැඟීම නම් භාෂා – සංස්කෘතික පරිහාණියේ අන්තය කරා යමින් සිටින රටකට අහුබුදුවන් විසින් ඉටු කරන ලද සංස්කෘතික මෙහෙයේ මහිමය මතු මතුවටත් ජාතියට අනුප්‍රාණයක් ලැබීමට ඇති විභවයක් ය යන්න පමණි.■
