සීරිච්ච උගුරු ගැන පෑරිච්ච අකුරු ගැන කවියො හෙට ලෝකෙට කියයි: අරගලයට පණ දුන් කව් ගී

■ ධනුෂි ලිහිණිකඩුව

ගාලු මුවදොර අරගලය මෑත ඉතිහාසය තුළ මෙතෙක් අප නොදුටූ විරූ අන්දමේ අරගලයක් බව ඊට පක්ෂ විපක්ෂ මත දරන සැමගේ අදහස වනවාට සැක නැත. අරගලය තුළින් සමාජගත වූ දේ බොහෝ වෙයි. ඒ අතර කලාකාමී අදහස්වලට වැඩි ඉඩක් හිමි වීම විශේෂත්වයකි. කලාවට හුරු වූ සිත කැළෑවට නොයන්නාක් මෙන් බොහෝ අරගලකරුවෝ කලාව තුළින් ප්‍රේමය ම පමණක් සමාජගත කිරීමට වෑයම් කරති. ඒ අතර අරගලය භූමිය තුළ කවිය උදෙසා තැනුණු වේදිකාව සුවිසල් ය. බොහෝ තරුණ, වැඩිහිටි අරගලකරුවන් සටන් පාඨවලට අමතරව ‘කවි, ගී’ සිය ප්‍රකාශන අවිය බවට පත්කරගෙන සිටිනු අප ඇස ගැටුණි.

අරගලයේ ගී යන්න සවනොත් විට අප මනසෙහි ඇඳෙන එක් අපූර්ව චරිතයකි. ඒ සුදු වත හැඳි කතයි. නමින් නන්දා මාලනී ය. දස දහසක් අරගලයේ නිරත දූ දරුවන්ට කිරි මව් ලෙස හිඳිනා බවට ශපථ වන ඇගේ ‘යදමින් බැඳ‘ ගීතය මෑත ඉතිහාසය තුළ මෙරට වැඩි ම වාර ගණනක් ගැයුණු, වැඩි ම වාර ගණනක් සවන වැකුණු ගීය බවට සැක නැත. අරගල ඉතිහාසයක සිහිවටනයක් එසේ රැව් පිළිරැව් දෙද්දී අරගලයේ වර්තනයද ඇගේ හඬින් සවි ලබන අයුරු ‘දඩබිමේ‘ ගීතය තුළින් අපට දක්නට ලැබුණි.

බිහිරි හදවත් දහක් අතරේ
කුමට සැමරුම් වැසී
අන්ධ මිනිසුන් පිරුණු අරණේ
කුමට මැයි මල් පිපී
රුදුරු රකුසන් සෙවණැලි ඇහැරී
තවම නර බිලි යදී
නුඹයි පෙරමුණ ගමනට යන්නේ
මගෙ පුතා ණය නැතී..

නන්දා මාලනිය හඬ මුසු කරන මෙම ගීතය ‘රතු කඳුළු මල්‘ ටෙලි නාට්‍යය වෙනුවෙන් රචනා කරන්නේ බුද්ධික සේමසිංහ විසිනි. ගී තනු නිර්මාණය හා සංගීතය තිළිණ රුහුණගේ කලාකරුවා විසිනි. ‘දඩ බිමේ රතු කඳුළු මල් පිපේ – පරපුරේ විරු යශෝ අතරින් නික්ම යන මගෙ පුතේ‘ යැයි ඇසෙන විට සවන මනස යා වී ‘යදමින් බැඳ විලංගු ලා මගේ පුතා රැගෙන යන්න – ඉඳිකටු ඇන ඇඟිලි තලා දෙතිස් වදය පමුණුවන්න‘ ගී රාවය රැව් දෙනු ඇසේ.
කෝටි දෙකකට ආසන්න මිනිස් සමාජයක හිස් තුළට විස එන්නත් කර යුගයෙන් යුගය කොටස්වලට බෙදා ඔවුනොවුන් හා ගැටීමට සැලැස්වූ පාලන ක්‍රමයක් හමුවේ රට දැන් මඩ ගොහොරුවක් වී හමාර ය. රාජ්‍යයේ සාරය උරා බිව් පල් හොර රැළට අතිශය උද්වේගකර ආමන්ත්‍රණයක් කරන්නේ ඉන්දිකා උපමාලිගේ ස්වරයෙනි. වචන මංජුල වෙඩිවර්ධනයන්ගේ ය.

පල් හොරුනි !
මල් නොවන මගේ කවි
ගල් වගේ දමා ගසනෙමි නුඹලාට
පල් වලක් කෙරුවාට
මල් සුවඳ හමා ගිය මගේ රට..

මංජුල වෙඩිවර්ධනගේ පද සැබැවින් ම වෙඩි උණ්ඩ මෙනි. ඒවා ඉලක්ක නොමැතිව තැබුව ද කෙලින් ම ගොස් ඇමිණෙන්නේ හදවතේ ම ය.

මව් බිමක මව් ළමැද
රිද්දමින් සපා කන
වෘකයන් හට කිරුළු පළඳමු ද ?
වල් වැදුණු මදහසට
ඇස් අතර පිපෙන්නට
සුන්දර ම මල් සුවඳ අතුරමු ද ?

පාලක පක්ෂයේ වහල්භාවයෙන් මිදී, පාට කණ්නාඩි ගලවා පසෙකට කර නිදහස් දෑසින් ලොව දෙස බැලීමෙහිලා පෙළඹවීමට තරම් ඔහුගේ කවි ප්‍රබුද්ධ ආමන්ත්‍රණයකි.

හයිකු කවියක ආකෘතියෙන් ලාංකීය කාව්‍ය සාහිත්‍ය පෝෂණය කරන්නට සමත් වූ මෑත කාලීන ජනප්‍රිය තරුණ කවියෙකු වන රුවන් බන්දුජීවගේ කවි කිහිපයක් ද අරගල බිමේ ඒ මේ අත ඇවිද යනු ඇසුණි.

තවත් එක් පඹයෙක් හදන්නට
ගිහින් එක්කහු වෙනව වෙනුවට
උපන් කමතට පොහොර වෙන එක
සැපකි සතුටකි පිදුරු ගසකට

ඔහුගේ ‘මීළඟ මීවිත’ කෘතියෙන් උපුටා ගැනුණු එම කවිය ලක්ෂ ගණනක් මිනිසුන් අරගල බිම් කරා කැඳවා තිබිණි. පඹයින් පසුපස සිට නොගන්නා කොඳු බිඳ නොගත් ජාතියක් ලෙස උපන් බිමට ණය නොවීමට එක් වූ ජනතාව අත විරෝධතා පුවරු අතරේ මේ කවි ද තිබෙනු දක්නට ලැබුණි.

නිදි සුව බින්ද මැඩියා
අන්දරේගෙන් මැරුම් කෑ පසු
මහ රජ සුවෙන් සැතපෙයි
ඒ වුණත් අන්දරේ
රෑට හීනෙන් බය වෙයි
තියුණු හීයක් ඇමිණූ
දුන්නක් අතින් ගත් මැඩියෙක්
‘බක බක‘ ගා හිනැහෙයි..

රාජ නියෝගයන්ට අනුව මැඩියන් මරා දැමූ අන්දරේලා මේ මොහොතේ පසුතැවෙන අයුරු බන්දුජීවගේ ‘අන්දරේ නැවතෙයි තිගැස්සී’ කවි පෙළින් වර්තමානය තුළ චිත්‍රණය කරයි. මෙය ද අරගලය මැද වෙඩි උණ්ඩවලින් ජීවිතය සිදුරුවූවන්ගේ සිද්ධි අළලා සමාජ මාධ්‍ය තුළ මෙන් ම අරගල බිමේ ද ඇසුණු කවියකි. රජ අණ තකා, මහජන දිවි නොතැකූ අන්දරේලාට මඳක් නැවතී සිතීමට යමක් කවියා ඒ තුළ ගැබ් කර ඇතැයි හැඟේ.

අරගලය ඉදිරියේ කවි අසිපත ලෙළවීමට එස්. මහින්ද පරපුරේ කිවි හිමි නමක් ද අපට මුණ ගැසුණි.ඒ ලියන්ගහවෙල පඤ්ඤාසේකර හෙවත් ‘සේකර හාමුදුරුවෝ‘ ය. රජ ගෙදර තාප්පය මත රත් පැහැ අකුරින් එහිමියන්ගේ කවියක් රැඳුණේ එහිමියන්ගේ ම අතින් වීම සුවිශේෂත්වයකි.

කොකා ගස්සපු එකා තාමත්
ඉඹින’වැති උගෙ ඇඟිල්ල
හීනෙනුත් රෑ දකිනවා ඇති
උරෙ’ක තරු පටි ඇඳිල්ල
කනට ලෝදිය වගේ වෙන්නැති
මැරුණු කොල්ලගෙ යැදිල්ල
දිනෙක රජුටත් හැරෙනවාමයි
ඉතිං අද තැබු වෙඩිල්ල
කපා ඇති බැව් දැන දැනත් උන්
පරපුරක ඉගිලෙන තටූ
තරු හිඟාකන කාකි වහලුනි
රස ද එතරම් මස් කටු

පොලිස් වෙඩිපහර හමුවේ අහිමිව ගිය අරගලකරුවන්ගේ ජීවිත වෙනුවෙන් නිළදරුවන්ගේ සැබෑ හෘදය සාක්ෂිය එලෙස අවදි කරවීමට එහිමියන් උත්සාහ දරා ඇත.

දියවන්නා ඔයේ ලගිනා හිවල් කැල
දඟලනු පෙනේ රැකගන්නට උන්ගෙ බල
ඔලුගෙඩි මාරු කළ පමණින් නොමැත ඵල
මගෙ රට කෑව තොපි සේරම ගෙදර පල
ලන්දේ නරින් ලෙස කෑවද මගේ රට
ඇන්දේ උන්ය විලි වැහුමට ශ්වේත පට
බින්දේ බලය අපිමය පැන රාජ ගෙට
නන්දේ හැකිද බේරෙන්නට ගසා බට

නොබියව නොපැකිලී කවි අවිය දිගු කරමින් රාජ මහාමාත්‍යාදීන්ට පහර දෙන එහිමියන් රට තවත් විනාශ නොකර ඉවත් ව යන ලෙස පාලකයන්ට බල කර සිටින්නේ මහා ජන ගඟක හඬ සිය පෑන් තුඩ අග රඳවමිනි.

තරකර ගත්තෙ රටටත් කෙලවා මඩිය
දැන් නම් පුටුවෙ හිටියා හොඳටම වැඩිය
ඨද කිව් තීරණේ බුරුලක් නැත දැඩිය
ලැගගෙන කරන්නේ තව මොන රිම්පිඩිය
කැව්වා නේද උඹ මුළු රටටම පුඩිය
මර්දනයටත් දැන් තෝරන්නේ වෙඩිය
බලපං ඒත් නිව් ජෙනරේෂන් එඩිය
අයියගෙ මන්දිරෙත් දැම්මා සුදු කොඩිය

මෑත ඉතිහාසයේ අතිශයින් ජනාදරයට පත්, උපහාසය පෙරදැරි කරගනිමින් කාව්‍යකරණයේ නියැලුණු ප්‍රියන්ත කොඩිප්පිලි කවියා අරගලය තුළ තවක් ප්‍රබල කවි හඬකි. රජ මැදුරුවල සුදු කොඩි දමන නිර්භය ජනතාවට උපහාර වනු පිණිස ඔහු සිය පන්හිඳ මෙහෙයවීය.

එනවා මර්දනය යළි තව වටේකින්
රට වියවුලක පවුලක හුටපටේකින්
ආවත් කියාගෙන මම වෙමි රටේ කිං
විළි වහගන්නවද නන්දේ බටේකින්
ගණනය කරන්නට බෑ මිනිසුන් තොගය
මේ හැම කියන්නේ උන් එළවන වගය
⁣අරගලේ බිමේ ජය දැන් දැන් අත ළඟය
හිටගමි මේ මමත් ඔබ අසලින් සගය
ප:ලි:
ජන ගඟ දුටුව නන්දෙට යන්නේ බොගය

සාමකාමීව ගොඩනැගුණු අරගලය මර්දනය කරනුවස් රජ මැදුරුවලින් දිගු වූයේ ගිනි බට ය. විසි වූයේ කඳුළු ගෑස් ය. ඇටවූයේ බැරියර් සහ යකඩ බට වැටවල් ය. එනමුදු රොද බැඳ ගලන මිනිස් හිස් දහස් ගණනක් හමුවේ ඒවා පයට යටවන දූවිල්ලකි. ඒ බව සිය කවිය තුළින් ජනගත කිරීමට කොඩිප්පිලි කවියා උත්සුක වී ඇත.

නව පරපුරේ සම්මානනීය කිවියර මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුල පසුගිය අප්‍රේල් 18 වන දින ගාලු මුවදොර පිටියේ දී සිය කවි සිත අවදි කළේ මෙලෙසිනි.

ෂැන්ග්‍රිලා ඔන්නොහොම
ඉස්සිලා බැලුවහම
ඇත්ත තත්ත්වය නුඹට පෙනෙයි
නුඹේ පාමුළ ගෙතුණු මේ මිනිස් පබළු වැල
ඇත්තටම අපිට හරි අගෙයි
යෝධයෙක් වගෙ හිටපු බණ්ඩාරනායකත්
බෝ පුංචි වෙච්ච බව හැබැයි
ඒ අයත් ඒ කාලෙ හොඳටෝ ම කරල නෑ
කළා නම් අද මෙහෙම නෙවෙයි
නිදිවරව් සකියනි කෑ ගාව් සකියනි
සත්‍ය කටුකයි සත්‍ය එයයි
සීරිච්ච උගුරු ගැන පෑරිච්ච අකුරු ගැන
කවියො හෙට ලෝකෙට කියයි

දශක හතකට වැඩි කාලයක් රට සූරා කෑ පාලනයට එරෙහිව කෑ ගසන්නට, අභියෝග කරන්නට එක්වන ලෙසට මස්ඉඹුල ඇරියුම් කරන්නේ සීරුණු පෑරුණු අකුරු, උගුරු ගැන කවියන් විසින් ලෝකයට කියාවි යන දිරිය ද ලබා දෙමිනි. ඔහුගේ ම තවත් ප්‍රකාශයක් ලෙස ‘අරගලය කියන්නේ ආදරයට තව නමක්‘ යන අදහස අරගල භූමියේ සැමගේ හදවත් තුළ එක ලෙස තැන්පත් ව ඇති එකක් බව පැහැදිලි වෙයි.

රුහුණ සරසවියේ ආර්ථික විද්‍යාව අංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ආචාර්ය නන්දසිරි කීඹියහෙටිටි අරගලයට රැගෙන ආ කවි රැසකි. වරින් වර අමන අදමිටු පාලකයන් වෙත සිය කවියෙන් දමා ගැසූ ඔහු අද කරළියට කවි සංදේශයක් ම රැගෙනවිත් තිබේ. ‘කපුටු සංදේශය‘ යන මැයින් කවි 122කින් යුත් ඔහුගේ පද්‍යාවලිය ඉකුත් මැයි 17 වන දින මාර්ගගතව දොරට වැඩීය.

හකුපාඩේ සුදු බුදුරැස් තියාගෙන
බොකු බඩවැල්වල දඩමස් උයා කන
ලොකු හැන්දෙන් මිතුරන්ටත් බෙදා දෙන
දකුණත්සව් බැහැදැකපන් උදෑසන

හක්කේ බුදු රැස් බබළන, බොක්ක තුළ දඩමස් ඇඹරෙන ශ්වේතාම්බර හැඳි පාලකයන්ගේ හැසිරීම උත්ප්‍රාසයට නගන්නට කවියා දෙවරක් සිතා නැත. සංදේශය පුරාවට ම ඇත්තේ වරදකාරී ළයෙහි ඇමිණෙන උල් හැඩැති අකුරු ය.

පුල් ම සයිස් අධි බලතල තියාගෙන
ගැල්වනයිස් බට බංකර ගසාගෙන
වොල්කනයිස් කර ලොකු හිල් වසාගෙන
ප්ලේජරයිස් රජු දැකගන් උදෑසන
අරගල යට ගියත් උඩ මතු වෙනවාමයි
අර ගල යට වුණත් උන් හැංගෙනවාමයි
අර ගල යට මිනී අළු ඇටකටු බෝමයි
අරගල නිසා අර ගල පෙරළෙනවාමයි

සාහිත්‍ය ලෝකයේ එක්තරා යුගයක සන්ධිස්ථානයක් නියෝජනය කරන රත්න ශ්‍රී විජේසිංහ කවියාගේද කවියක් අරගලය තුළ ලියැවී තිබෙනු දක්නට ලැබුණි. ජාති ආගම් පාට පක්ෂ පංති භේද නොසොයා එකට බැඳුණු හදවත් යෝධ බළඇණියකට වඩා බලවත් බව ඔහු කියයි.
සුන්දර ම මහ පොළොව තිබුණේ

එදා රෑ ඒ ගාලු මුවදොර
සිය දහස් පා ගැටුණු තැන්වල
සිය දහස් අත් බැඳුණු තැන්වල
ජාති ආගම් කිමැයි නොසොයා
එකට එක් වී බැඳුණු හදවත්
යෝධ බල වීරියෙන් පිරි හිත්
බළ ඇණියකට වඩා බලවත්..

බණ්ඩාර ඇහැළියගොඩ කවියා විසින්ද ‘ජය කණුව අත ළඟයි’ මැයෙන් රචිත කවි පෙළක් අරගල කවි අතර විය.

හැටනම ලක්ෂයකගෙන් අරගෙන ඡන්දේ
සම්මත කර විස්ස රජ සළු පිළි ඇන්දේ
අවුරුදු දෙකහමාරක් මොනවද දුන් දේ
ජනයා පෝලිමේ මහ උන් මර නින්දේ

තනතුරෙහි ලොබ බැඳ මව් බිම මුඩු බිමක් බවට පත් කොට, පවුල් මඩි තර කරගත් මැති ඇමැතිවරුන් එකෙකු නෑර දඬුවම් ලැබිය යුතු බව ඔහු කවිපෙළ අවසානයේ දෙවියන්ට ද කියයි.
කොළඹ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාල සංගීත ආචාර්යවරුන්ගේ ‘විරෝධයේ ගී’ නම් වූ අපූර්ව විරිදු පෙළකින් පවතින රජය කෙරෙහි සිය අප්‍රසාදය පළ කළ අයුරු මෙසේය.

එපා එපා අතාරින්න
සටන ඕන පෙරට යන්න
උන්ට ඕන අපි මරන්න
අපිට ඕන උන් යවන්න
කරා කරා හොඳට කරා
හිඟා කකා අපිව මරා
එපා එපා අතාරින්න
අපිට ඕන මුන් යවන්න..

අජිත් කුමාරසිරි ගායකයාගේ ගීත ද ගාලු මුවදොර පිටියේ ගැයෙනු ඇසිණි. එම ගීත තුළ ද වූයේ අරගලයට පණ දෙන ප්‍රබල වූ හැඟීම් සමුදායක් ජනගත කිරීමේ අභිප්‍රාය බවට නිසැක ය.
ගාලු මුවදොර කෙරෙන තරුණ අරගලයට ශක්තිය සපයනු පිණිස ගෝඨාගම මාතර ශාඛාවට ඒකරාශි වූ දකුණේ කවි කිවිඳියෝ පිරිසක් මහ කවි අරගලයක් දියත් කළහ. ඉකුත් අප්‍රේල් 23 වැනිදා සවස මාතර සනත් ජයසූරිය ක්‍රීඩාංගණයේදී පැවැති ඊට ජ්‍යෙෂ්ඨ ප්‍රවීණ, තරුණ කවි කිවිඳියන් රැසක් එක් ව සිටි බව වාර්තා වේ.

මාතර කවි අරගලයේ දී පියංකාරගේ බන්දුල ජයවීර කවියා ඔහුගේ ‘කවන්ධයක කන්දරය‘ කෙටි කවිය ඉදිරිපත් කළේය.

”කුමට දැයකට කිරුළක්?
නැතුව රජෙකුට ඔළුවක්.!”
එහි දී මිරාන් දමීන්ද්‍ර පෙරේරා සහ දිනූ රාජගුරු කිවිඳිය, රඹුක්කන ඛේදවාචකය ගැන ලියූ කවියක් ගායනා කළෝ ය.
අතපය හකුළුවා බෙනයක ලැග නොසිට
ඉගිළෙන්නට සිතා උදයෙම ආ නැඟිට
රැළකින් එකෙක් තහවුරු විය මළ බවට
උණ්ඩය වැදී තිබුණේ හිස්වුණු බඩට
සියොතුනි දැන් ඉතින් මළ කඳ වළලමුද
වියළුණු පරඬලා යට සඟවා ගමුද
හිස අත්ගසා ගෙන පස් කා වැලපෙමුද
අතිනත අල්ලගෙන ඉස්සරහට යමුද
පොළොවත් බිඳුණාය අහසත් ඉරුණාය
තරුවක් කැඩුණාය මලකුත් මැඩුණාය
ඔරුවක් ගිලුණාය වරුවක් හැඬුණාය
එකෙකුට තැබුණාය රටකට වැදුණාය
දෑතම රුධිරයෙන් නැහැවුණු මහලුන්ය
සාටකයෙන් වැසුණු ගොරතර ගහලුන්ය
කපටිය, හොරුය, ලැජ්ජා නැති හිවලුන්ය
තාමත් ආවඩන මිනිසුන් වහලුන්ය

අවියෙන් අරගලය කරනු වෙනුවට නව පරපුර කවියෙන් අරගල කිරීමට පෙළඹීම ජයග්‍රහණයේ පෙරමග සුබ ලකුණු පෙන්වා දෙන්නකි. ගඟක වුව ද පැවැත්මක් රඳන්නේ අවැසි තැන නිසළ වීමේ දී ය. නියම තැන සසළ විමේ දී ය. හැරී යා යුතු තැන හැරීමේ දී ය. කෙසේ ගමන් ගත්ත ද ගමනාන්තය දක්වා අඩියක් හෝ පසුපසට ගැනිම අරගලයකවත් ගඟකවත් සැටි නොවේ. කෙතරම් සාමකාමී වුව ද මර්දනයට ලක් වීමේ ඉඩකඩ ඇත. පාලක පන්තිය ඒ සඳහා නොයෙක් උපක්‍රම යොදනු ඇත. එහෙත් අරගලය කිසි දා මිය නොයයි. ඒ මන්ද යන්න මියන්මාර කවියක මෙසේ සටහන් ව ඇත.

ඔවුහු අපේ හිසට වෙඩි තැබූහ.
නමුත්,
අරගලය පණ ගැහුණේ අපේ හදවතිනි.

එබැවින් අතිශය තීරණාත්මක යුගය අතිශය තීරණාත්මක අරගලයක් කලාවෙන් ඔප දැමූ කලාකාමී හදවත් ඉතිහාසයේ නොමැකෙන ලෙස ලියැවෙනවාට සැක නැත.■