මහින්ද 19 ගේන්න හදන්නේ රෙදිත් ඇඳගෙනද?

■ අරුණ ජයවර්ධන

අප්‍රේල් 19 වැනිදා, අගමැති මහින්ද රාජපක්‍ෂ පාර්ලිමේන්තුවේදී 19 වැනි සංශෝධනය යළිත් බලාත්මක කිරීමක් ගැන කතා කළේය. මේ ඔහු ඒ ගැන පාර්ලිමේන්තුවේදී පළ කළ අදහස්ය.
‘ආර්ථික අර්බුදයට විසඳුම් සොයන විට ඒ සඳහා අපේ රටේ ආර්ථික, දේශපාලන හා සමාජීය ස්ථාවරත්වයත් ඉතා වැදගත්. ඒ සඳහා ගත හැකි කඩිනම් හා ප්‍රායෝගික විසඳුම ලෙස ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් ඇතිවිය යුතුයැයි මා විශ්වාස කරනවා. එහි ආරම්භක පියවර ලෙස දහනව වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අත්‍යවශ්‍ය හා කාලීන සංශෝධන සහිතව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව බලාත්මක කිරීම කෙටි කාලීනව ගත හැකි කාලෝචිතම විසඳුම බවයි මගේ විශ්වාසය. ඒ ඔස්සේ යමින් අතිගරු ජනාධිපතිතුමාගේද ආශීර්වාදය ඇතිව පුළුල් නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් දක්වා අප ගමන් කළ යුතු වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් අප ගන්නා වෑයමට පක්‍ෂ විපක්‍ෂ භේදයකින් තොරව ඔබ සැමගේ සහායත් ජනතා ආශීර්වාදයත් ලැබෙනු ඇතැයි මා අපේක්‍ෂා කරනවා.’

අගමැතිවරයාට මේ වගේ දෙයක් පාර්ලිමේන්තුවේ කියන්නට සිදුවීමම දෛවයේ මහා සරදමකි. අනෙක් අතට, රාජපක්‍ෂ පවුල මේ වන විට වැටී තිබෙන කනගාටුදායක අගාධය (රටේ මහජනතාවට නම් එය සතුටකි.) සංකේතවත් කරන්නකි.

මහින්ද රාජපක්‍ෂට හදිසියේම 19ක් මතක් වී තිබෙන්නේ ඇයි? බිමටම සමතලා වෙන්න ඔන්න මෙන්න තිබෙන රාජපක්‍ෂ පවුලේ ආධිපත්‍යය, මුක්කුවක් ගහලා වත් හිරකර ගන්නට ඕනෑ නිසාය. එහෙත් රටේ වාසනාවට රාජපක්‍ෂ පවුල දැන් ඉන්නේ මුක්කු ගසා නැවැත්විය හැකි කඩාවැටීමක් අද්දර නොවේ. හතරමුනින් බිම පතිතවන අවස්ථාවේය.

මහින්ද රාජපක්‍ෂ කියන ‘ජනාධිපතිතුමාගේ ආශීර්වාදය ඇති අත්‍යවශ්‍ය සහ කාලීන’ සංශෝධන සහිත 19ක් කියන්නේ මොකක්දැයි අප දන්නේ නැත. රටේ ආර්ථික දේශපාලන සහ සමාජීය ස්ථාවරත්වය සඳහා කඩිනමින් 19 ගෙනඒමෙන් සිදුවෙන්නේ මොන කෙංගෙඩියක්දැයි අප දන්නේද නැත. එහෙත්, මහින්ද රාජපක්‍ෂ 19ක් ගැන කතාකරන විට අතීතය දන්නා ඕනෑම කෙනකුට දෙකොනින් හිනා යන තත්වයක් උද්ගතවෙයි.

19 සංශෝධනයේ කතාව පටන් ගන්නේ 17න්ය. චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක ජනාධිපතිනියගේ කාලයේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ, ඇය සමග පරිවාස ආණ්ඩුවක් හැදීමට ඉදිරියට දැමූ කොන්දේසිය 17 වැනි සංශෝධනය සම්මත කළ යුතු බවයි. 17 වැනි සංශෝධනය ජවිපෙ නිර්මාණයක් නොවේ. එහි කෙටුම්පත සැකසුවේ එවකට ලංකාවේ වෘත්තිකයන්ගේ සංවිධාන සම්මේලනයේ (ඕපීඒ) මැදිහත් විමෙන් පැවැත්වුණු යහපාලනය සඳහා වූ පුරවැසි ව්‍යාපාරය (citizen’s movement for good governance -CIMOGG) විසිනි. ජවිපෙ කළේ එම කෙටුම්පත පරිවාස ආණ්ඩුවට ඉදිරිපත් කිරීමයි. ඒ අනුව, 2001 ඔක්තෝබර් 3 වැනිදා 17 වැනි සංශෝධනය ලෙස පාර්ලිමේන්තුවේදී සම්මත වුණේ, එම මුල් කෙටුම්පතෙහි වෙනස් කරන ලද සහ සමහර විට විකෘති කරන ලද ලියවිල්ලකි.

කොහොම වුණත්, 17 වැනි සංශෝධනය, එතෙක් පැවැති අත්තනෝමතික විධායක ජනාධිපති ධුරයේ බලතල සෑහෙන තරමට සීමා කළ එකකි. රටේ ඉහළ-ස්වාධීන තනතුරුවලට පුද්ගලයන් පත්කිරීම එතෙක් තිබුණු විදියට ජනාධිපතිට හිතුමතේ කරන්නට ඉඩ නොදී ආණු්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවක් පිහිටුවා එහිද මැදිහත්වීමෙන් කළයුතු බවට නියම කෙරුණේ 17නි.

ඒ සමගම වැදගත් ක්‍ෂෙත්‍ර ගණනාවක් නියාමනය කිරීමට ස්වාධීන කොමිෂන් සභා එමගින් ඇතිකෙරිණි. ඒ නිසා 17 යනු ලංකාවේ විධායක ජනාධිපතිගේ තටු කිසියම් දුරකට බැඳදැමූ ප්‍රගතිශීලී ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයකි. එහෙත්, 2005දී ජනාධිපති පදවියට පත්වූ මහින්ද රාජපක්‍ෂට 17 මහා හිසරදයක් විය. ඔහුට වුවමනා විදියට, අධිකරණය, රාජ්‍ය සේවය නම්මවා ගන්නට 17 නිසා නොහැකිවූ බැවින් ඔහු සිටියේ අවස්ථාව ආ විගස 17 ආපස්සට හැරවීමේ චේතනාවෙනි. ඔහු නිතරම 17ට දොස් කීවේය. ‘මගේ ගමට මට වුවමනා විදියට පොලිස් ස්ථානාධිපති කෙනකු පත්කරගන්න බැරි නම් ජනාධිපතිකමෙන් ඇති වැඩේ මොකක්ද’ කියා ඔහු ප්‍රසිද්ධියේ ඇසුවේය. ඒ, පොලිස් නිලධාරීන් පත්කිරීම, ස්ථාන මාරු කිරීම ඇතුළු කාරණා සම්බන්ධ බලතල 17න් ජාතික පොලිස් කොමිසමට පවරා තිබුණු නිසාය.

ඒ නිසා මහින්ද රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයා, මේ කොමිෂන් සභාවලට කෘත්‍රිම මරණයක් අත්කර දෙන්නට කටයුතු කළේය. සමහර කොමිෂන් සභාවලට සාමාජිකයන් පත්නොකළ අතර, කොමිෂන් සභා නොසලකා තමාට වුවමනා පරිදි නිලධාරීන් පත්කිරීම්, ඉවත්කිරීම් කළේය.
2009 යුද්ධය දිනාගත් පසුව, ඒ හරහා ලැබුණු ජනප්‍රසාදය පාවිච්චි කර ඔහු 2010 ජනාධිපතිවරණයත්, මහමැතිවරණයත් ඉහළින් ජයගත්තේය. විපක්‍ෂයේ කිහිප දෙනකුද බාගැනීමෙන් පසු, 18වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කෙටුම්පතක් සැකසුවේය. එයින් කෙරුණේ, 17වැනි සංශෝධනයෙන් ඇතිකළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව ඇතුළු ස්වාධීන කොමිෂන් සභා සියල්ල පුස් ආයතන බවට පත්කර, 1978 තිබුණු තත්වයටම ජනාධිපති වන තමාගේ බලය වැඩිකර ගැනීමය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව නම් ස්වාධීන සභාව වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු සභාව නම් ජනාධිපතිගේ නූල ඇදීම මත නටන රූකඩ සභාවක් පිහිටුවන ලදි. 1978 ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණේ එක් පුද්ගලයකුට ජනාධිපති ලෙස පත්විය හැක්කේ වාර දෙකක් පමණක් බවයි. බල ලෝභයෙන් පැසව පැසවා සිටි මහින්ද රාජපක්‍ෂ මේ වාර දෙකේ සීමාව 18න් ඉවත් කර දැම්මේය. එවිට එක් පුද්ගලයකුට මරණය දක්වා ජනාධිපති ධුරයට තරග කළ හැකි තත්වයක් ඇතිවුණේය. 1978 ව්‍යවස්ථාවට අනුව, ජනාධිපතිගේ 1 වැනි ධුරකාලයෙන් අවුරුදු 4ක් ඉක්ම ගිය තැන ඕනෑම වෙලාවක ජනාධිපතිවරණයක් කැඳවීමට බලය තිබුණි. 18 සංශෝධනය අනුව, 1 වැනි ධුර කාලයට පමණක් තිබුණු එම බලය සෑම ධුර කාලයකටම බලපවත්වන සේ වෙනස් කළේය. එවිට, බලලෝභයකුට, අවුරුදු 6ක ධුර කාලයෙන් අවුරුදු 4ක් ඉක්ම ගිය තැන (ඒ කියන්නේ මහජනතාවට විවිධ වරදාන, සහන ලබාදී තමන්ට වාසිදායකම අවස්ථාවක) ජනාධිපතිවරණය පැවැත්විය හැකිය. මේ විදියට මුළු ජීවිත කාලය පුරාම ජනාධිපතිධුරයේ රැඳී සිටීමට හැකියාව ලැබේ. මේ ප්‍රතිපාදන මහින්ද රාජපක්‍ෂගේ බල ලෝභය සමග හොඳින්ම ගැළපුණේය. ඔහුට අවශ්‍ය අන්දමට 18 සැකසුණේය.

තවත් වැදගත් කාරණයක් තිබේ. 18 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය පාර්ලිමේන්තුවට ගෙනාවේ, හදිසි පනතක් හැටියටය. හදිසි පනතක් හැටියට ඉදිරිපත් කරන විට එය ජනාධිපතිවරයා විසින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට යවා, පැය 24ක් තුළ, එහි ව්‍යවස්ථා අනුකූලභාවය ගැන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මතය ලබාගත යුතුය. ඉන්පසු පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කෙරේ. හදිසි පනතකදී, සාමාන්‍ය පනතකදී මෙන්, එයට අභියෝග කිරීමට මහජනතාවට දෙන 14ක කාලයක් නොලැබේ. ඒ නිසා හදිසි පනතක් ලෙස ගෙනෙන්නේ මහජන සංවාදයට ලක් නොවී හොරෙන්ම සම්මත කරගැනීමේ වුවමනාවෙනි. එහෙත්, ඒ ගැන දැනුවත්ව සිටි පාර්ශ්ව වහාම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ පෙනීසිට කෙටුම්පතේ අන්තර්ගතය ගැන හබ කළෝය. එහෙත් පෙත්සම්කරුවන් අතට ලැබී තිබුණේ නිවැරදි කෙටුම්පත වත් නොවේ. අවසානයේදී නියම කෙටුම්පත පෙත්සම්කරුවන්ට ලැබුණේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරුන්ගේ මැදිහත්වීමෙන් නීතිපතිවරයා වෙතිනි. මේ විදියට ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් හදිසි පනතක් ලෙස හොර රහසේ ගෙනඒම රටකට කොයිතරම් හානිකර දෙයක්ද යන්න අලුතෙන් කිවයුතු නැත.

2015දී මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපති වුණු පසුව, 2015 මැයි මස 15 වැනිදා, 19වැනි සංශෝධනය ගෙනවුත්, 20 අහෝසි කර 19හි තිබුණු මුල් අවස්ථාවට ව්‍යවස්ථාව ගෙනයන ලදි. නැවත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සහ ස්වාධීන කොමිෂන් සභා යථා පරිදි පිහිටුවන ලදි. ජනාධිපතිගේ ධුර කාලය පවා අවුරුදු 6 සිට 5 දක්වා අඩුකරන ලදි. වාර දෙකකට ධුර කාලය සීමා කරන ලදි.

2019 නොවැම්බර් 16 වැනිදා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපති වුණු පසුව, නැවතත් 17ට සහ 19ට එරෙහි වෛරී ව්‍යාපාරය පටන්ගත්තේය. 19න් තමාගේ අතපය බැඳ දමා ඇති බව ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ප්‍රසිද්ධියේ කිව්වේය. වැඩ කරන්න නම් 19 ඉවත්කර 20ක් ගෙනා යුතු බව කිව්වේය. ඒ අනුව, 2020 ඔක්තෝබර් 29 වැනිදා සම්මත කරගත් 20හි තිබුණේ, 18හි අන්තර්ගතයමය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු සභාව නමැති රූකඩයක් යළි බිහිකරන ලදි. ජනාධිපතිගේ අත්තනෝමතිකභාවය නැවත පිහිටුවන ලදි.

එදා සිට අද දක්වා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ පාලනය ගෙනයන්නේ 20 යටතේය. 20 යනු තමන්ගේ පවුලේ බලය ශක්තිමත් කර ගැනීමට රාජපක්‍ෂවරුන් ඇටවූ ව්‍යවස්ථා මගඩියයි. කොච්චරද කියනවා නම්, 20න්, ද්විත්ව පුරවැසියන්ට පාර්ලිමේන්තුවට ඒමට අවස්ථාව සලසා දී බැසිල් රාජපක්‍ෂ නම් ද්විත්ව පුරවැසියාට පාර්ලිමේන්තුවේ ආසනයක්ද, ඉන්පසු මුදල් ඇමතිකමද පුදකළේය.

එහෙත්, අවාසනාවන්ත ලෙස දැන් රාජපක්‍ෂ දේශපාලනය රටේ මිහිදන් වෙමින් පවතියි. පස්වලට යට නොවී සිටීමටවත්, 19 නැවත ගෙන ආ යුතුයැයි මහින්ද රාජපක්‍ෂගෙන්ම යෝජනාවක් එන්නේ එනිසාය. රාජපක්‍ෂ පවුල වනාහි තමන්ගේ බලය අඩුකර ගැනීමට කැමැති අය නොවෙති. තමන් වෙත බලය ගෙන පවුලේ ඊළඟ පරම්පරාවලටද ඒ බලය සුරක්‍ෂිත කරන පිරිසකි. එහෙව් පවුල් කාටලයකට, 20 අත්හරින්න සිදුවීම මහා දුක්ඛදායක බව අලුතෙන් කිවයුතු නැත. එහෙත්, දේවල් සිදුවෙන්නේ ඒ විදියටය.

මහින්ද රාජපක්‍ෂ 19ක් ගැන කියන විට, අවදිමත් මහජනතාවට නම් දෙකොනින් හිනා යන්නේ ඒ නිසාය.

ඇත්ත වශයෙන්ම 19ක් අවශ්‍ය නම්, රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ කුස්සියේ ඉදෙන සූපයක් බවට එය පත්නොකර, රාජපක්‍ෂ පවුලේ දේශපාලනය අවසන් කරන, රාජපක්‍ෂවරුන් කාබාසිනියා කළ රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය නැවත තහවුරු කරන අන්දමේ කෙටුම්පතක් බවට එය පත්කරගත යුතුය.■