ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාලගේ ‘කවිය ඔබ උණ්ඩියල් ක්‍රමයට’ ලිපියට ප්‍රතිචාරයක්
කවර්සෝන්ග් නිෂ්පාදනයක් නිසා ඩොලී පාර්ටන් වැනි ලෝ පතළ ගායිකාවක මෙසේ උදම් වෙද්දී අපේ රටේ දීපිකා වැනි ගායිකාවකට දුක්ගැනවිලි කීමට සිදුවී ඇත්තේ ඇයිද කියා ගැඹුරින් විමසා බැලීමට ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාල වැනි බුද්ධිමත් කලා රසිකයින්ට කාලය එළැඹ තිබේ යයි මම යෝජනා කරමි.
■ ලූෂන් බුලත්සිංහල
‘කවිය ඔබ උණ්ඩියල් ක්‍රමයට’ යනුවෙන් ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාල මාර්තු 27දා කම්පිත හදින් ලියා තිබුණු ලිපිය කියවද්දී ‘උණ්ඩියල් ක්‍රමය’ කුමක්දැයි මම දැන නොසිටියෙමි. එය දෙමළ වචනයක් බවට අනුමාන කළෙමි. කතුවර ජනරංජන මහතාගෙන් විමසා දැන ගත් පරිදි මැද පෙරදිග වැනි රටවල දහඩිය කඳුළු හෙළන දුප්පත් ශ්‍රමික ප්‍රජාව තමන් උපයා ගන්නා විදේශ මුදල මෙරට තම අදරැතියන් වෙත එවද්දී එහි උපරිම දේශීය වටිනාකම ඔවුන්ට ලබාදීමේ අරමුණින් බැංකු පද්ධතියට වෙට්ටුවක් දමන අහිංසක ප්‍රයෝගයකි. ඒ අනුව ඔවුහු බැංකු මඟහැර තමන් සේවය කරන රටවල එවැනි ගනුදෙනු සඳහා පේවී ඉන්නා තැරැව්කාර ඒජන්තවරුන් මාර්ගයෙන් මෙරට පෞද්ගලික විනිමය ව්‍යාපාරිකයන් වෙත මුදල් එවති. එම පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයෝ බැංකුවලට වඩා වැඩි වටිනාකමක් මෙරටදී ගෙවති. උණ්ඩියල් ගනුදෙනු ක්‍රමය එයයි. එම දෙමළ වචනයේ තේරුම දෙමළ මිතුරෙකුගෙන් අසා දැනගෙන මට කීවේ ලසන්ත රුහුණගේ මිතුරායි. ‘උණ්ඩියල්’ කියන දෙමළ වචනයේ සිංහල තේරුම ‘සල්ලි කැටේ’ යන්නයි.
දීපිකාට නොකියා රෝහණ සහ සුනිල් ආර්. යුගල එක්ව ‘කවිය ඔබ’ ගීතය කවර් සෝන්ග් නිෂ්පාදනයක් කිරීම ආචාර්ය ගුණපාල කියන පරිදි උණ්ඩියල් ක්‍රමයේ අත යට ගනුදෙනුවක් නොවේ. එය ජාත්‍යන්තර සංගීත ප්‍රජාව සාමූහික සම්මුති මගින් ඇති කරගෙන තිබෙන බුද්ධිමය දේපළ කළමනාකරණ මනා සංස්කෘතියට අනුව අභ්‍යාස කරන ගීත නිෂ්පාදන මාදිලියකි. රෝහණ සහ සුනිල් ආර්. කර ඇති වරද නම් එම සාමූහික කළමනාකරණ යාන්ත්‍රණයේ මහා සංස්කෘතිය මේ රටේ ද ස්ථාපිත කිරීම සඳහා අප ගත් සියලු ප්‍රයත්නවලට බාධා කරමින් සිට එම සංස්කෘතියේ එක් අංශුමාත්‍රයක් රහසින් ප්‍රයෝජනයට ගෙන තම තම ආත්ම ලාභය සලසා ගැනීමයි. අතිසංවේදී කලා රසිකයෙකු වූ ආචාර්ය ගුණපාල, දීපිකා+ රෝහණ+ සුනිල් ආර්. නොහොඳ නෝක්කාඩුව දෙස සදාචාරාත්මක මනෝභාවයකින් පමණක් බලා අපේ සංගීත නිර්මාණ ක්ෂේත්‍රය ගැන කම්පාවට පත්වෙයි. නීතිය පැත්තකින් තියා මනුස්සකමින් මේ ප්‍රශ්න විසඳා නොගත්තේ මන්දැයි කියා ඔහු අසන්නේ ඒ නිසාය. එහෙත් අප ලබා ඇති අවබෝධය අනුව නම් සදාචාරය රැකෙන්නේ නීතිගරුක මිනිසුන් සිටින සමාජවල පමණි. ලංකාවේ වත්මන් යථාර්ථයම එයට උදාහරණයකි. ආචාර්ය ගුණපාලගේ අවධානයට ලක්වී නැතත්, මේ කවර් සෝන්ග් ගීත මාදිලිය ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් මහා පරිමාණයේ දැවැන්ත සංගීත නිර්මාණ මංකොල්ලයක් දවල් රෑ නැතුව සංවිධානාත්මකව සිදුවේ. ප්‍රකට රූපවාහිනී මාධ්‍ය පොදියේ ප්‍රධාන වැඩසටහන් ධාරාවක් වී තිබෙන රියැලිටි ගීත සංදර්ශන සඳහා යොදා ගන්නේද මේ රටේ සංගීත නිර්මාණ ප්‍රජාව සතු ජනප්‍රියම ගීතයි. කිසිදු අවසරයකින් තොරව චණ්ඩිකමින් එම නිර්මාණ භාවිත කරන මේ මාධ්‍ය ආයතනද අභ්‍යාස කරන්නේ කවර් සෝන්ග් නිෂ්පාදන මාදිලියම බව ආචාර්ය ගුණපාලගේ නිරීක්ෂණයට හසුවී නැත. රාජ්‍ය ආශීර්වාදය ලබමින් මේ සියලු විද්යුත් මාධ්‍ය ආයතන කරගෙන යන සංවිධානාත්මක මංකොල්ලයේ හෝදාපාලුව නොදැක්කා සේ දීපිකාගේ නෝක්කාඩුව වැනි පුංචි සිදුරක් වෙත රසිකයාගේ අවධානය යොමු කරවීමට ආචාර්ය ගුණපාල හිතා මතා මේ ලිපිය ලිව්වා යයි මම කිසිවිටකත් නොකියමි. එහෙත් ඔහු දැන හෝ නොදැන ඉතාමත් සාහසික ලෙස ජාත්‍යන්තර බුද්ධිමය දේපළ හිමිකම් සංවිධානයේ මානව හිමිකම් නිර්දේශයක් නිෂේධනය කරමින් මෙසේ ප්‍රශ්න කර තිබේ.
“කොපි රයිට් හෙවත් කර්තෘ භාගය සම්බන්ධ නීතිය අද ගීත රචකයා හා සංගීතඥයා අවියක් ලෙස අමෝරා සිටින බවකි විද්‍යමාන වෙන්නේ. ගීතයක අයිතිය රචකයාට හා සංගීතඥයාට පමණක් යයි විනිශ්චය කිරීම කිසිසේත් යුක්ති යුක්ත නැත. ගායකයා හෝ ගායිකාව කුලී මෙහෙයක චරිතද?”
මේ තර්කය සාධාරණීකරණය සඳහා ඔහු මහගම සේකරයන්ගේ ‘තුන්පාද කනප්පුව’ පිළිබඳ වූ උපමාවද ගෙන හැර දක්වයි. සේකරයන් ජීවත් වූ යුගයේ මේ තරම් මාධ්‍ය ජාවාරමක් නොතිබුණේය. තිබුණේ ගුවන්විදුලිය පමණි. එහි තිබුණේද පුද්ගලික අමනාපකම් නොහොඳ නෝක්කාඩුය. යථාවාදී තථාකාරී සේකරයන් අද ජීවත්ව සිටියා නම් ඔහුද ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය සමග සිට ගන්නා බව මට විශ්වාසය. ඒ මන්දයත් ‘තුන්පාද කනප්පුවේ’ ගායකයා හා ගායිකාවටද ජාත්‍යන්තර සංගීත ප්‍රජාවගේ සම්මුතිය අනුව හිමිකමක් ලබාදී ඇති නිසාය. එය හඳුන්වා දී ඇත්තේ ආසන්න හිමිකම (Related Right) යනුවෙනි. කොපි රයිට් වෙනුවට රිලේටඩ් රයිට් යනුවෙන් එය හඳුන්වා දීමට හේතුව මේ ලිපිය දීර්ඝ වන නිසා සඳහන් කරන්නට උත්සාහ නොකරමි. කිව යුත්තේ එම හිමිකම සඳහාවත් මෙරට සංගීත ප්‍රජාව සාමූහික කළමනාකරණ යාන්ත්‍රණයකට තවමත් ඒකරාශී වී නැති බව පමණි. එම ප්‍රජාව තවමත් කොතරම් පසුගාමීද යත් ක්ෂේත්‍රයේ ගැටලු දෙස බලන්නේ පෞද්ගලික දෘෂ්ටි කෝණවලිනි. සාමූහික සම්මුතියෙන් විසඳුම් ලබාදෙන ජාත්‍යන්තර කළමනාකරණ සංස්කෘතියක් විශ්වාස කරනවා වෙනුවට ඔවුන් විශ්වාස කිරීමට පුරුදු වී සිටින්නේ පුද්ගලික හිතවත්කම් සහ ධනය බලය ඇති තැන්ය. කවර් සෝන්ග් නිෂ්පාදනයක් නිසා දීපකා දුක්ගැනවිලි කීමත් ආචාර්ය ගුණපාල එයින් සංවේගයට පත්වීමත් අප දකින්නේ සම්මුති සංස්කෘතියක් නැති රටක හැඟීම්බර වීමක් ලෙසින් පමණි.
මේ රටේ එසේ වුවද ලෝක බුද්ධිමය දේපළ හිමිකම් සංවිධානය (WIPO) අනුදත් ජාත්‍යන්තර යාන්ත්‍රණයේ සුරක්ෂිතභාවය ලැබූ ගායක ගායිකාවෝ තමන්ගේ ගීත කවර් සෝන්ග් නිෂ්පාදනවලට යොදා ගත් විවිධ අවස්ථාවලදී එමගින් තවත් ඉසුරුමත් වූ බව උද්දාම වෙමින් ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කර තිබේ. යථාර්ථය හෙළිදරව් කිරීම පිණිස ලෝක ප්‍රකට එක් ගායිකාවක කවර් සෝන්ග් නිෂ්පාදනයකින් උදම් වූ සැටි මෙසේ සටහන් කරමි.
ඇය අන් කවුරුන්වත් නොව ගැමි-ජන සංගීත (Country Music) ගායන ධාරාවේ ලෝක පුරාවෘත්ත ප්‍රතිරූපයක් සේ සම්මානිත සුදු ඇමරිකන් ගායිකාවක වූ ඩොලී පාර්ටන් (Dolly Parton) ය. (I always love you) ‘අයි ඕල්වේස් ලව් යූ’ නම් ජනප්‍රිය ගීතයේ හිමිකාරිය ඇයයි. ඇගේම නිර්මාණයක් වූ එම ගීතය 1972දී මුලින්ම ගැයුවේද ඇයමයි. එහි ජනප්‍රියත්වය නිසාම ඊට වසර විස්සකට පසු 1992 නොවැම්බරයේදී තිරගතවූ (Bodyguard) ‘බොඩිගාඩ්’ සිනමාපටය සඳහා මෙම ගීතය නැවත ගායනා කළේ තවත් ලෝ පතළ ගායිකාවක වූ විට්නි හූස්ටන්ය. විට්නි එම ගීතය ගයමින්ම එහි ප්‍රධාන නිළි භූමිකාවද රඟපෑවාය.
දිනක් ඩොලී පාර්ටන් තම රිය පදවාගෙන යමින් සිටියදී එම රථයේ රේඩියෝවෙන් පළමුවරට ‘අයි ඕල්වේස් ලව් යූ’ ගීතය ශ්‍රවණය කළාය. ඒ මොහොතේ ඈ තුළ ඇතිවූ හැඟීම් ධාරාව සංවාදශීලී ඔප්රා වින්ප්‍රේ සමග කළ රූපවාහිනී පිළිසඳරකදී ඇය හෙළිදරව් කළේ මෙසේය.
‘මගේ පපුව තදින් ගැහෙන්නට පටන් ගත්තා. ‘අයි ඕල්වේස් ලව් යූ’ ඒ මුල් වචන විට්නිගේ මුවින් ගිලිහෙද්දී මට අවබෝධ වුණා මේ මගේ ගීතයම තමයි කියලා. ඒක නම් පුදුම හාස්කමක්-මට අදහා ගන්නා බැරිවුණා.”
විට්නිගේ එම විස්මිත ගායනය එම ගීතය තවත් පරම්පරාවකට කර්ණ රසායනයක් වූවා පමණක් නොව එමගින් 1990 දශකයේදී පමණක් ඩොලර් මිලියන දහයකට වැඩි කර්තෘභාග හිමිකමක් ඩොලී පාර්ටන්ට ලැබුණු බව ෆෝබ්ස් (FORBES) වාර්තා සටහන් කර තිබේ.
2012දී හදිසි අනතුරකින් සිදුවූ විට්නි හූස්ටන්ගේ අභාවය ඛේදවාචකයක් විය. ඩොලී පාර්ටන් එයින් මොනතරම් සංවේදී වූවාද යත් චිට්නි හූස්ටන් ගායනා කළ කවර්සෝන්ග් නිෂ්පාදනය තමන්ට අත්කර දුන් ධන සම්භාරයෙන් කළු ජාතිකයින් ජීවත් වෙන නාශ්විල් නම් පළාතෙන් නිවසක් මිලදී ගත්තේ විට්නි සිහිකිරීම පිණිසය. ඇය ප්‍රකාශ කළේ තම නිර්මාණය ජනප්‍රියත්වයේ උපරිම තලයකට ඔසවා තැබූ විට්නිට ගෞරව කිරීමට හොඳම විදිය එය බවයි. ඇය තවදුරටත් මෙසේ පැවසුවාය.
“මම හිතුවා දැන් මම ඇගේ මිනිසුන් සමග කියා. ඔවුන් මගේත් මිනිසුන් තමයි. ඉතින් මට හිතෙනවා ඇය නිසා මට ලැබුණු ධනය මම හොඳ දේකට වියදම් කළා කියලා. මේ තමා විට්නි හූස්ටන් මා වෙනුවෙන් ගොඩ නඟපු ගේ කියලා මම හුඟාක් සතුටු වෙනවා.”
කවර්සෝන්ග් නිෂ්පාදනයක් නිසා ඩොලී පාර්ටන් වැනි ලෝ පතළ ගායිකාවක මෙසේ උදම් වෙද්දී අපේ රටේ දීපිකා වැනි ගායිකාවකට දුක්ගැනවිලි කීමට සිදුවී ඇත්තේ ඇයිද කියා ගැඹුරින් විමසා බැලීමට ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාල වැනි බුද්ධිමත් කලා රසිකයින්ට කාලය එළැඹ තිබේ යයි මම යෝජනා කරමි. මේ රටේ මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කරන රාජ්‍යය හැමවිටම එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ මානව හිමිකම් කමිටු යාන්ත්‍රණය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් දේශීය යාන්ත්‍රණ ගැන මතුරයි. එසේ කරන්නේ යථාර්ථය යට ගැසීමටයි. එම රාජ්‍යයටම බැලමෙහෙ කරන ව්‍යාපාරික විද්යුත් මාධ්‍ය ආයතනද සංගීත නිර්මාණකරුවන්ගේ හිමිකම් මහ දවාලේ කොල්ලකමින් ජාත්‍යන්තර යාන්ත්‍රණ පසෙක තබා දේශීය යාන්ත්‍රණයක් යෝජනා කරන්නේද සොරකම් නීත්‍යනුකූල කිරීමටයි. වින්දිතයෝ අපි වෙමු. විශිෂ්ට නිර්මාණකරුවෝ රැසක් අන්ත දරිද්‍රතාවේ ගැලී දිවි ගමන නිමා කළහ. සංගීතඥ එච්.එම්. ජයවර්ධන ඉන් එක් වින්දිතයෙකු පමණි.
ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාලගේ පෑන්තුඩ මෙහෙයවිය යුත්තේ පුංචි නොහොඳ නෝක්කාඩු ගැන කම්පාවීමට නොවේ. මහ දවල් සිදුවෙන මංකොල්ලයක් පිටු දකිමින් අපේ නිර්මාණකරුවන්ටත් ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව සමග අත්වැල් බැඳ ගැනීමට මගපෙන්වීමටයි. මහා නිර්මාණ සංස්කෘතියක් ඇතුළේ සාමූහිකව බැඳී ගැටලු නිරාකරණය කරගන්නටයි. අපේ නිර්මාණකරුවන් අතරිනුත් ඩොලී පාර්ටන්ලා, විට්නි හූස්ටන්ලා වැනිම වූ එකිනෙකාට ආදරේ කරන කලාකරුවන් බිහි කළ හැකි ශිෂ්ටත්වයට ළඟාවිය හැකි පාර කියා දීමටයි.■
