■ ආචාර්ය සිරිල් ගුණපාල
සියල්ල මුදල මත තීරණය වන සමාජයක පාරිශුද්ධ කලාවක් තිබිය නොහැකි ය. ඒ අනුවම සනාථ වන්නේ පරමාදර්ශී කියා කලාකරුවන් යනුවෙන් පිරිසක් ද නැති බව ය. කලා නිර්මාණයන්හි නිමග්නව තම කුසලතාවලින් යම් දීප්තියක් ලද පුද්ගලයන් ‘මුදල‘ අබිමුව කටයුතු කරන අන්දම ඉතා අවලස්සණ බව පවසන්නට සාධක අපමණය. ඒ අවලස්සණ කාරණා අතරට අලු‍තෙන්ම එක්ව තිබෙන්නේ දීපිකා ප්‍රියදර්ශිනී ගායනා කළ ‘කවිය ඔබ’ නමැති ගීතය ‘උන්ඩියල් ක්‍රමයට’ විකිණීම ය.
ඩොලර් නැතිකම නිසා අද ලංකාවේ ජන ජීවිතය එහෙම පිටින්ම කඩා වැටී තිබේ. එනමුත් ජාවාරම්කාරයන්ට ඩොලර් හිඟ නැත. කවර දෙයක් වුව ආනයනය කිරීමට ඩොලර් අවශ්‍ය තරම් තිබේ. ඩොලර් ගනුදෙනුව සිදු වන්නේ උන්ඩියල් ක්‍රමයට ය. මේ වූ කලී නීතියට අනුකූල නැති හොර පාරේ වැඩකි. එහෙත් හොර පාරේ වැඩවලට නීතියෙන් අවහිරතා නැත.
බල්ලො මරලා හරි සල්ලි
ජීවත් වෙන්නට කිසිම විදිහක් නැති විට අසරණ වන මිනිසුන් කරන කිසිවක සදාචාරයක් විමසීමේ තේරුමක් නැත. එහෙත් හොඳින් – ඉතා යහතින් ජීවත්වන පුද්ගලයන් අසංස්කෘතික අන්දමට හම්බ කිරීමට පෙළඹීම සදාචාර සම්පන්න නොවේ.
”කතාව දෝලාවෙන් ගමන පයින්” යන්න වඩාත් ගැළපෙන පිරිසක් බවට ලංකාවේ කලාකරුවන් පත්ව සිටින බව අසන්නට දකින්නට ලැබෙන්නේ කලක සිට ය. බුද්ධ පුත්‍රයන් තරමට පේවී සිටින කලාකරුවන් – වැදි බණ කියන තත්වයට පත්ව හිරිකිතයක් – අපුලක් නැතිව මුදලට කෑදරව සදාචාරයේ අවම සීමාවන් හෝ නොතකා කටයුතු කිරීම රටේ හැටි ද? කාලයේ හැටි ද? රාජපක්ෂකරණය වීමේ හැටි ද?
බොහෝ කලාකරුවන් ද ජීවන අරගලයේ කොටස්කාරයන් බව කිව යුතු නැත. අද කලාකරුවන් රසිකයන් පිනවීම කරන්නේ පිනට නොවන බව ද කිව යුතු නැත. තමන් සතු කුසලතාව නමැති භාණ්ඩයට සුදුසු මිල අය කරන කලාකරුවන් තමන් කලාකරුවන් නිසා මහජන මුදල්වලින් වරප්‍රසාද භුක්ති විඳීමට සැරසීම නම් ශිෂ්ට නැත.
”අපිත් ජීවත් වෙන්න ඕනැනෙ”
කලාකරුවන් මෙලෙස පවසන්නේ මුදල මුල් කරගෙන කරන හැම කටයුත්තක්ම සාධාරණීය කිරීමට ය. එයින් පැවසෙන්නේ අපේ කලාකරුවන් කලා නිර්මාණවලට කැපවුණ ‘වෘත්තිකයන්‘ බව ද? බහුතරයක් කලාකරුවෝ කිසියම් ජීවන වෘත්තියක නිමග්නව සිටි හා සිටින අය වෙති. ඇතැමුන් එහෙම නැත. තවත් අය තමාගේ ජීවන වෘත්තියෙන් එහෙම පිටින්ම ඉවත් වී කලා නිර්මාණවල නිමග්න වන්නේ කාලය සම්බන්ධ ප්‍රශ්නයක් තිබෙන නිසා ය. එමෙන්ම ජීවන වෘත්තියෙන් ලැබෙන වැටුපට වඩා මුදලක් – ප්‍රතිලාභ කලාවේ නිමග්න වීමෙන් ලැබෙන නිසා බව ද බැහැර කළ නොහැකි සාධකයකි. තවත් කලාකරුවන් කලාව නිසා දිනා ගත් කීර්ති නාමය පාදක කරගෙන ‘දේශපාලන පත්වීම්‘ ලබා තිබෙන අන්දම – ලබන්නට දක්වන උනන්දුව ද ප්‍රකට ය.
කලාකරුවන් අතරින් ‘නොවතින ආදායමකට‘ හිමිකම් කියන්නේ ගායක ගායිකාවන් හා සංගීතඥයන් බව පෙනී යයි. නළුවෙකු – නිළියක සිය රංග කාර්යයට සැලකිය යුතු මුදලක් අය කළ ද එය එපමණම ය. ගායකයෙක් – ගායිකාවක් ගයන හැම අවස්ථාවකම ආදායමකට හිමිකම් කියති. එහිදී ගීත රචකයා සහ සංගීතඥයා බොහෝ විට ආදායමක් ලබන්නේ නැත. බොහෝ ගායක ගායිකාවන් ඉතා ජනප්‍රිය ගීත අනේක වාරයක් ගායනා කළ ද ගීතයේ රචකයාට හා සංගීතඥයාට නිල වශයෙන් ගෙවීමකට බැඳී නැති තත්වයක් ද ඇත. මෙහිදී සඳහන් කළ යුතු අනෙක් කාරණාව වන්නේ කිසියම් ගායකයෙකු හෝ ගායිකාවක ගයන ලද හැම ගීතයක්ම එක ලෙස ජනප්‍රිය නොවන බවත් හැම ගීතයක්ම අනේක වාරයක් ගායනා කරන්නට අවස්ථාව නොලැබෙන බවත් ය. තවත් අවස්ථාවල රාජ්‍ය අනුග්‍රහයන් ද ලබමින් පවත්වන ගීත ප්‍රසංගවල සජීවීව ගයන්නේ හා වයන්නේ නැත. තාක්ෂණය ඔස්සේ රසිකයන් මුළා කිරීමය කරන්නේ. එහිදී ගායකයාට ගායිකාවට අමතරව සංගීතඥයා සහ වාදකයන් ද ශිල්ප දක්වන්නේ අභිනය ඔස්සේ රසිකයන් මුළා කරමිනි. මේ අන්දමට හරි හම්බ කර ගන්නට අද එක එක තාලයේ වැඩ – ක්‍රම සහ විධි ඇත.
නූතන ගීතයේ අතීතය
ගැමි රඟ මඬලේ සිට නාඩගම් – නූර්ති සහ නාට්‍ය හා සිනමාව ‘ගීතය‘ නම් මාධ්‍යය බිහි කරන්නට දායක වී තිබේ. ග්‍රැමෆෝනය – ගුවන් විදුලිය ඔස්සේ ගීතය වෙසෙස් මාධ්‍යයක් ලෙසින් වැඩී වර්ධනය විය. ගීත නිර්මාණයට වැඩිම දායකත්වය සපයන ලද්දේ ගුවන් විදුලිය බව පැවසීම නිවැරදි ය. එහෙත් අතීතයේ දී ගීත නිර්මාණයෙන් සේම ගායනයෙන් වැඩියෙන්ම ලැබුණේ මුදල්වලට වඩා කීර්තිය යයි සිතමි. බොහෝ ගායක ගායිකාවන් ගුවන් විදුලිය ඔස්සේ පමණක් ගීත නිර්මාණය වී ප්‍රචාරය වන විට විශාල වශයෙන් අදායම් ලබන්නට සමත් වූ බවක් කොතනක හෝ සඳහන් නොවේ. ඇතැම් ගායිකාවන් සිය ජීවිතයේ අවසාන කාලයේ කිසිම ආදායමක් නැතිව අසරණව සිටි බව ද ඇත්තකි.
නූතන ගීතයේ අතීතය වෙත අවධානය යොමු කරන විට කැපී පෙනෙන්නේ උසස් රස වින්දනය උදෙසා ගීතය නිර්මාණය වුණ බවය. එහෙත් ක්‍රමයෙන් ගීත නිර්මාණය – ප්‍රචාරය හා ශ්‍රවණය විවිධ අවකාශයන්හි වැඩුණ විට ගීතයේ ස්වරූපය වෙනස් විය. ගීත නිෂ්පාදනය ආදායම් උපයන කටයුත්තක් බවට ද පත් විය. කැසට් පටි භාවිතය සමඟම ගීත නිෂ්පාදනය කොට බෙදා හරින ආයතනත් බිහි විය. ගායක ගායිකාවන් සංඛ්‍යාවෙන් වැඩි විය. ගීත නිෂ්පාදනය පුළුල් කටයුත්තක් විය. අද වන විට ගීතය තවත් වෙළඳ භාණ්ඩයක තත්වයට පත්ව තිබේ. මේ වෙළඳ භාණ්ඩය කාගේ ද? එහි අයිතිකරුවා කවුරුන් ද? ගීතයේ ස්වාමිත්වය කාටද යනුවෙන් වාද විවාද පැවැත්විණි, ලිපි ලේඛන ද ලියැවිණි.
නිර්මාණය සේම ගායනය ‘ආත්ම තෘප්තිය‘ උරුම කරන්නකට වඩා ආදායමක් – ලාභයක් ලැබීම අත්පත් කර ගත හැකි දෙයක් බවට පත්වීම සමඟම නඩු හබ කියන තත්වයට ගීතය මැදි වුණු සැටියක් ද පෙනේ.
අතීතයේ ගීතයක් නිර්මාණයට දායක වූ කවුරුත් යම් මුදලක් උපයා ගත්තේ නම් ඒ ඉතා සුළු වශයෙන් යයි සිතමි. ඒ නිසාම අලකලංචිද තිබුණේ නම් ඒවාත් සුළු වශයෙන් යයි සිතමි. එහෙත් විද්යුත් මාධ්‍ය ව්‍යාප්තිය – පෞද්ගලික ජන මාධ්‍ය බිහිවීම – සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ ගීත ප්‍රචාරණය හේතුවෙන් ගීත නිෂ්පාදනයේ මුහුණුවර වෙනස් වී ඇත.
කුලකතක් වෙසඟනක වීම
තරුණියක තරුණයෙකුට ආදරය කිරීම – ආදරවන්තයන් විවාහ වීම – අඹුසැමියන් දරුවන් හැදීම – දෙමාපියන් දරුවන් පෝෂණය කොට රැක බලා ගැනීම අදටත් ලාංකේය සමාජයේ පිළිගත් ධර්මතාවන්ට අනුකූලව පවතියි. එහෙත් මේ පිළිගත් ධර්මතාවන්ට අනුකූල නොවන දේවල් ද පවතී. ඒවා ශිෂ්ටත්වයට හෙවත් සදාචාරයට පටහැනිය.
ලංකාවේ ගුවන් විදුලිය නිසි අන්දමින් හැදූ වැඩූ ගීතය කුලකතක් වැනිය. එහෙත් ඒ කුලකත නානාප්‍රකාර අන්දමින් අපහරණය කිරීම – අවිනීත ලෙස ඒ කුලකතගේ රස පහස උරා බීමට උත්සුක වීම, අවසන ඇය වෛශ්‍යා වෘත්තියේ යෙදවීම අපරාධයකි. මේ අපරාධය කරන්නේ ඒ කුලකත රැක බලා ගත යුතු අයම වීම ඛේදයකි.
කිසියම් යුවළකට තමන් බිහි කොට ලොකු මහත් කළ දරුවන් තමන්ට අයිතියි කියා ඔවුන් මරා දැමිය හැකි ද? පියෙකුට සිය දියණිය අලෙවි කළ හැකි ද? මවකට සිය පුත්‍රයා අලෙවි කළ හැකි ද?
නීතියට බොහෝ දේ සම්බන්ධයෙන් සාධාරණය ඉටු කළ හැකි ය. නීතියට අනුව හැමදේම සාධාරණ නැති බව අපි මහමෙර තරමට අත්විඳින්නට සමත් වූවෝ නොවෙමු ද?
කවියක් හිමි කවිය ලියූ පුද්ගලයාට ය. ගී පද මාලාවක් හිමි ඒ ගී පද මාලාව ලියූ පුද්ගලයාට ය. කවිය එකලාව පැවතුණත් ගී පදමාලාවට එකලාව පැවැත්මක් නැත. එබැවින් ගී පද මාලාව යනු ගීතය නම් නොවේ. ගී පද මාලාවක් ගීතයක් වන්නේ සංගීතය හා ගායනය ඔස්සේ ය. පද මාලාවකට සංගීතය නිර්මාණය කළ පමණින්ම එය ගීතයක් වන්නේ ද නැත. පද මාලාවට යෙදූ තනුව ඔස්සේ එය ගායනා කළ යුතුය. අවසන රසිකයෙකු ශ්‍රවණය කරන්නේ තුන් දෙනෙකුගේ නිර්මාණ කුසලතාවෙන් නිර්මාණය වූ අපූරු වස්තුවකි. මේ වස්තුව සම්බන්ධ අයිතිය තිදෙනාම සතු විය යුතු නොවේ ද?
කොපි රයිට් හෙවත් කර්තෘ භාග සම්බන්ධ නීතිය අද ගීත රචකයා සහ සංගීතඥයා අවියක් ලෙස අමෝරා සිටින බවකි විද්‍යමාන වන්නේ. ගීතයක අයිතිය රචකයාට හා සංගීතඥයාට පමණක් යයි විනිශ්චය කිරීම කිසිසේත් යුක්ති යුක්ත නැත. ගායකයා හෝ ගායිකාව කුලී මෙහෙයක චරිත ද?
කවර නීතියක් වුව ස්ථාවර ඝන දෙයක් නොවේ. ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතිය හෝ පිළිගැනීම රචකයා සහ සංගීතඥයා ඉස් මුඳුනින් පිළිගන්නා විට ගායකයා හෝ ගායිකාව අවප්‍රමාණ කිරීමක් සිදු වන්නේමය.
තුන්පාද කනප්පුව
‘කවියක් නිර්මාණය වීම කවියාගේ පෞද්ගලික වෑයමක ප්‍රතිඵලයකි. එහෙත් ගීතයක් නිර්මාණය වීම සඳහා ගීත රචකයා සංගීතඥයා සහ ගායකයා යන තිදෙනෙකු හවුල් විය යුතුය. ඇතැම් ගීතයක් රචනයේ ඇති කාව්‍යමය ගුණය අනුව ද, තවත් ගීතයක් ඊට යොදා ඇති සංගීතය අනුව ද තවත් ගීතයක් එය ගායනා කරන ගායකයාගේ කට හඬ හා ගායන විලාසය අනුව ද උසස් තත්වයක් ගන්නට පුළුවන. එහෙත් විශිෂ්ට ගීතයක් නිර්මාණය වීමට නම් මේ තිදෙනාම තමන්ට අයත් කාර්යයන් විශිෂ්ට අන්දමින් ඉටු කළ යුතුය.’ – මහගමසේකර (1972)
ගීතය උසස් සාහිත්‍යාංගයක් ලෙස මෙරට වැඩී වර්ධනය වූයේ මහගමසේකර කියන පරිදි තුන්දෙනෙකු නිසි ලෙස ස්වකීය කුසලතා ප්‍රකට කරන්නට සමත් වුණ බැවිනි. එසේ වැඩී වර්ධනය වුණ ගීතය තාක්ෂණික මෙවලම් – මාධ්‍ය ඔස්සේ අලෙවි කරන්නට නැඹුරු වුණ විට ‘කොපි රයිට්‘ අයිතිය පෙරටු කරගෙන රචකයා හා සංගීතඥයා සටන්කාමී භූමිකා උරුම කර ගන්නේ කාට එරෙහිව ද? ගායකයාට හෝ ගායිකාවට එරෙහිව බව පැහැදිලිය. ඒ එරෙහි වීම මුදල් ප්‍රතිලාභ බෙදා ගැනීමේ සීමාව ඉක්මවා ‘ගීත උන්ඩියල් ක්‍රමයට’ අලෙවි කිරීමට ගායකයා හෝ ගායිකාව තුට්ටුවකට මායිම් නොකර පියවර ගන්නා තැනට පත්වීම නතර වන තැන කොතන ද?
ගායනය යනු රචනයට හා තනුවට පහළින් තැබීම සාමූහික කලාවක් ලෙස ගිනිය හැකි ගීතය සම්බන්ධයෙන් යුක්ති යුක්ත නැත.
‘මිහිරි හඬින් කතා කරන හැම දෙනාටම මිහිරි හඬින් ගයන්නට නුපුළුවන් වීමත් අමිහිරි හඬින් කතා කරන ඇතැමුන් මිහිරි හඬින් ගැයීමත් එක්තරා විස්මයකි. කෙසේ වෙතත් අප ‘ගායක‘ යන පදයෙන් හඳුන්වනුයේ මිහිරි කටහඬ ඇත්තවුන් නො ව ගායනයෙහි හැකියාව ඇත්තවුන් ය……ගේය කාව්‍යකාර, තනු නිර්මාණක, ගායක යන ත්‍රිපුද්ගල දායකත්වයෙන් බිහි වන ගීතයෙහි ගායකයාගේ භූමිකාව ඉතා වැදගත් වූවකි. ගේය කාව්‍යකාරයා ගීතයක් රචනා කළත් සංගීතඥයා ඊට තනුවක් රචනා කළත් එම නිර්මාණයෙහි වාහකයා (ගෙන යන්නා) ගායකයා ය. දුර්වල ගායකයාට කෙතරම් විශිෂ්ට ගේය කාව්‍යයක් කෙතරම් මධුර තනුවක් සැපයුණත් ඉන් පලක් නැත. ගීතයක් නිර්මාණයෙහි දී ගායකයා සම්බන්ධ වන්නේ තුන් වැන්නා හැටියටය. ගේය කාව්‍යයත්, තනුවත් නිර්මාණය වූ පසුව ය. එහෙත් ගීත රස වින්දනයේ දී ඔහුට හිමි වනුයේ පළමු වැනි තැන ය. ශ්‍රාවකයා පළමුව ආකර්ෂණය කර ගන්නේ ඔහුගේ කටහඬ ය……..නිවැරදි ස්වර ස්ථානවල පිහිටා කරන ගායනය අප හඳුන්වනුයේ ‘ශ්‍රැතිය නොබිඳ‘ කරන ගායනයක් හැටියට ය. ශ්‍රැතිය බිඳ කරන ගායනය අමිහිරි ය, කර්ණ කටුක ය, සංගීතය නොදත් රසිකයෙකුට පවා මේ අමිහිර හඳුනා ගත හැකි තරම් ය…….ගායකයකුට අවශ්‍ය වන්නේ ‘ස්වරඥානය‘ පමණක් නොවේ. ‘තාල ඥානය‘ ද ප්‍රධාන අවශ්‍යතාවකි. තාලය යනු ගායනයෙහි කාල මානයයි,………” -සුනිල් ආරියරත්න (2008)
විවිධ ප්‍රාමාණිකයන් ලියා පැහැදිලි කර තිබෙන කරුණුවලින් මොනවට පැහැදිලි වන්නේ ”ගායනය” යනු වැදගත් – වෙසෙස් කුසලතාවක් බව ය. එබැවින් ගීතයකින් ආස්වාදයක් ලත් කිසිම රසිකයෙකු ගීතයේ උරුම රචකයා හා සංගීතඥයා සින්නක්කරව උරුම කර ගනිමින් ගායකයා හෝ ගායිකාව බැහැර කිරීම අනුමත කරනු නැත.
කවර් සෝන්ග්
කිසියම් ගායකයෙකු හෝ ගායිකාවක විසින් ගායනා කරන ලද, ජනප්‍රිය වූ ගීතයක් වෙනත් අයෙකු දැනුවත්වම මුදල් හරි හම්බ කිරීම අරමුණු කරගෙන ගායනා කරන සම්ප්‍රදායක් තිබෙන බවට අපමණ තොරතුරු ඇත. එහෙත් ඒ හැම අවස්ථාවක දීම නීතියට ඉහළින් ”සදාචාරය” කියා එකක් තිබෙන බවට සාක්ෂි බොහෝ වෙයි.
මේ ලිපිය ලියන්නට මත්තෙන් සිදු කළ විමසීම්වලට අනුව හැම ගායකයෙකු – ගායිකාවකම තමන් ගායනා කළ ගීතයක් තමා ජීවතුන් අතර සිටිය දී තමන්ට රහසින් ‘උන්ඩියල් ක්‍රමයට’ ගායනා කිරීම ගැන අප්‍රසාදය කළේ සියුම් ශෝකයකිනි, වේදනාවකිනි. ඊට හේතු දක්වමින් පැවසූ අදහස්වල සාරය වූයේ – එංගලන්තය – ඇමෙරිකාව වැනි රටක රසික සමාජයේ තත්වය – ප්‍රමාණය ලංකාවේ තත්වයට වඩා වෙනස් බවත්, සිංහල ගීත අසන රසික සමාජය කුඩා බවත්, ඒ රසික සමාජය තුළ ද නමක් දිනා ගැනීම පහසු නොවන බවත් ය.
ලංකාවේ ජනප්‍රිය ගායක ගායිකාවන් බොහොමයකට මධුර තනු නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ රෝහණ වීරසිංහ ය. ඒ තනු ගායනා කරමින් ලබන ආදායමින් රෝහණ වීරසිංහට නියමාකාරව කර්තෘභාග ගෙවා නැති බව ද අසන්නට ලැබේ. ඇතැම් ගායක ගායිකාවන් පවසන්නේ තනුව නිර්මාණය කළ පසුව ඊට අදාළ ගාස්තුව ගෙවා නිම කිරීම සිදු කළ බවය. මේවායේ ශාස්ත්‍රීය තත්වය හා අශාස්ත්‍රීය තත්වය කුමක් වෙතත් රෝහණ වීරසිංහ වැන්නෙකු තමන් අතින් නිමවූ රසික ජනාදරයට ලක්වුණ ගීතයක් – වෙන අයෙකු නොව, තමන්ම වෙනත් අයෙකු ලවා මුදල් ඉපයීම හෝ අන් කරුණක් පරමාර්ථය කරගෙන ගායනා කරවීම ශිෂ්ට සම්පන්න නැත.
දීපිකා සහ රෝහණ
දීපිකා ප්‍රියදර්ශිනී හොඳ ගීත රැසක් ගායනා කරමින් කීර්තියක් හිමි කර ගත් ගායිකාවකි. ඇය ජනප්‍රිය තලයේ ගායිකාවක් වුණ පසුව, ජන මාධ්‍ය ඔස්සේ ද, වෙනත් අවකාශයන්හිදී ද තමන්ගේ ගායන ජීවිතයේ පදනම හා ආලෝකය උදා කළ පුද්ගලයා ලෙසින් රෝහණ වීරසිංහව නිති සිහිපත් කළේ අපමණ ගෞරවයෙනි, කිසියම් ගුරු බැතියකිනි. එසේම රෝහණ වීරසිංහව බුහුමනින් සිහිපත් කරන ගායකයෙකි සුනිල් එදිරිසිංහ. සැබවින්ම මේ දෙදෙනාගේ ගායන ජීවිතවලට රෝහණගේ නිර්මාණ කුසලතාවෙන් ලැබී තිබෙන දීප්තිය ගැන වාදයක් නැත. එහෙත් උන්ඩියල් ක්‍රමය සහ තවත් වැඩ නිසා දීපිකා සහ සුනිල් යන දෙදෙනා අතර තිබුණ බැඳීම සිත් සතන්හි නිර්ව්‍යාජව තිබුණ දිදුලන ගෞරවය ඉරිතලා තිබෙන සැටි අසා රසිකයෙකු ලෙස මමත් කම්පා වීමි.
දීපිකාගේ ගායන ජීවිතයේ මුතු ඇටයක් වන් ”කවිය ඔබ” ගීතය ‘උන්ඩියල් කිරීම’ සම්බන්ධ තැවුල හා වේදනාව නිවා යටපත් කරගෙන සංයමයකින් සෝබරිත ලිපියක් රෝහණට ලියා තිබෙන සැටි මුහුණු පොතෙන් දුටිමි. ඒ ලිපිය තුළින් ඇය රෝහණව ඉහළම අසුනක වාඩි කරවා තමා පහළ අසුනක වාඩිවී සියුම් දුක්ගැනවිල්ලකි පවසා සිටිනුයේ. ඇය අසන එක් අනුවේදනීය ප්‍රශ්නයක් වේ. එය නම් එක දූරකථන ඇමතුමකින් හෝ ඇය දැනුවත් නොකර මේ දේ කළේ මන්ද? යන්නය. රචකයා සහ අලු‍තෙන් ගයන්නිය හෝ දීපිකාට කිසිදු දැනුම් දීමක් කර නැති බව ද ඉන් වැටහුණි. මේ ඇත්ත නම් රහසින් – හොර රහසින් මේ කටයුත්ත කර තිබෙන්නේ වරදක් එහි තිබෙන වග දැන දැනම නොවේද?
කිසියම් ජ්‍යෙෂ්ඨයෙකු තමන් අත හිත දී ඉහළට ගිය කෙනෙකු යම් අවස්ථාවක අවප්‍රමාණ කරනවා නම් ඊට අදාළ හේතු දෙකක් කැපී පෙනේ. එකක් ඉහළ ගිය තැනැත්තා උපයා ගත් කීර්තිය ධනය හෝ සියල්ල ගැන හදවතින් සතුටු වීමට නොහැකිකම ය. අනෙක නම්, තමන් සතු අධිමානය හා ආධිපත්‍යය, බලය විසින් මඬනා ලද මමංකාරයයි.
දීපිකා තරුණ වියේ මිහිරට ගයමින් නමක් දිනා ගත්තා විය හැකිය. ඇගේ ගායන කුසලතාව – පරාසය යම් සීමාවක වන්නටත් පුළුවන. තුරුණු වියේදී තරම් මිහිරට අද ඇයට ගයන්නට අපහසුතාවක් තිබෙන්නටත් පුළුවන. ඒ නිසාම ඇය අවප්‍රමාණ කිරීම අවතක්සේරු කිරීම යුතු ද? සාධාරණ ද? යුක්ති යුක්ත ද?
පියවරු සහ පුත්තු
ලංකාවේ ජනප්‍රිය ගායකයන්ගේ පුත්තු ගණනාවක්ම පියාගේ ගීතවලින් ජීවත්වන්නෝ – යැපෙන්නෝ වෙති. ඒ පුත්තු පියාගේ මළමිනිය විකුණාගෙන ජීවත්වීමය කරන්නේ. එහි යම් අහිංසකබවක් ඇත. දයානුකම්පාවට ඔවුන් ලක්විය යුතුය. තවත් පුත්තු වෙනස් අය වෙති. ඒ අයට පියාට සේ ගායනා කළ නොහැකිය. පියාට සේ ලියන්නට නොහැකිය. පියාට සේ තනු නිමවන්නට ද නොහැකිය. එහෙත් ඔවුන්ගෙන් යම්කිසි අධ්‍යාපනයක් ලබා බටහිර දියුණු රටවල ජීවත්වීමට වාසනාව උරුම කර ගෙන තිබේ. ඔවුන් සිය දැනුම භාවිතයට ගෙන කල්පනා කරන්නේ පිය උරුමය උපරිමයෙන් භුක්තියට සවි කර ගැනීමට ය. මේ වූ කලී ලංකාවේ සමාජ සංස්කෘතික ජීවිතයේ සෝදාපාළුවේ එක් තීරුවක යථාර්ථය වේ. මේ පුත්තු බහුතරයකට ලංකාවේ සමාජ බලය කියවා ගන්නට පුළුවන්නේ තම පියවරුන් රාජපක්ෂකරණය වීම ඔස්සේම වීම උත්ප්‍රාසනීය වේ.
සල්ලි හම්බ කිරීම – හොඳට සල්ලි එකතු කර ගැනීම -වැල යන අතට මැස්ස ගසා උපරිමයෙන් නෙළා ගැනීම මේ අලුත් පරම්පරාවලට අනුව ”දියුණුව” ලෙස අර්ථකථනය වී ඇත. සදාචාරය – සංස්කෘතිය – මානව බැඳීම් – මානව ධර්මතා ඔවුන්ට වැදගත් නැත. සැබවින්ම මේ පරපුර දැන හෝ නොදැන කරන්නේ මනුෂ්‍ය සමාජයක දිගු කලක් පැවතුණ ”මානව ගෞරවය හෙවත් සමාජ සංස්කෘතික විඥානය” විනාශ කිරීමකි. එහි ගඳ සුවඳ විචාරශීලීව වටහා ගන්නට ඇතැම් පියවරුන් ද අසමත් බවක් පෙනේ. මේ වූ කලි මහින්ද රාජපක්ෂ ලංකා සමාජයේ කීර්තියක් උරුම කර ගත් චරිත නිරුවත් කර දමා කළ අනර්ථයේම තවත් පැත්තක යථාවයි.
රචකයන්ගේ දීනකම
කවිය ඔබ ‘උන්ඩියල් කිරීම’ අරභයා මුහුණු පොතේ පළවුණ විවිධ අදහස් නිරීක්ෂණය කරන විට පසක් වූයේ සමාජ හර පද්ධතිය බරපතළ අන්දමට තුවාල වී තිබෙන සැටියකි.
කවිය ඔබ ගීතය තමන්ට රහසේ අන් අයෙකු ගායන කිරීම හෝ ගායනා කරවීම දීපිකාට සාධාරණ චිත්ත පීඩාවක් ඇති කරන්නක් බවට වාදයක් නැත. එහෙත් ඒ අල්ල පනල්ලේ විද්‍යමාන වූයේ දීපිකාගේ සැමියා ගරිල්ලා සටන්කරුවෙකු වීම ය, චොප්පෙ අයියා කෙනෙකු වීම ය. අතීත කුණු කන්දල් පවා අවුස්සන්නෙකු වීමය. සිය භාර්යාවට අත්වුණ සිත් වේදනාව ඔහුටද දැනුණා වෙන්නට පුළුවන. ඒ සිත් වේදනාව හිසට ගෙන අවිචාරවත් අන්දමින් චණ්ඩියෙකු වීමේ විපාක – වන්දි මතු මතුවටත් ගෙවන්නට වන්නේ දීපිකාට යයි සිතමි. ඊට පදනම සවිමත් කරන්නේ ගීත රචකයන්ය.
ලංකාවේ තරුණ ගීත රචකයන්ගෙන් බහුතරය කීර්තියක් දිනා සිටින්නේ තමන් ලියූ වචනවලට රෝහණ තනුවක් යොදා දක්ෂ ගායකයෙකු – ගායිකාවක ලවා හොඳින් ගායනා කරවීම නිසා ය. ඒ නිසාම නමක් හිමි වුණ රචකයන් ස්වකැමැත්තෙන් රෝහණගේ යටත්වැසියන් වීමට කැමැත්තෝ වෙති. තව දුරටත් ඔවුන්ට මැණිකක් ගැන සිහින දල්වන පතළ රෝහණගේ තනු දෝනාව ය.
මා අසා තිබෙන අන්දමට සුනිල් ආර්. ගමගේ අහිංසක මනුස්සයෙකි. ගී පබැඳීමේ පරිචයෙන් දෙපයින් නැඟී සිටින්නෙකි. කුසලතා ඇති රචකයෙකි. එහෙත් මේ හැඟීම් බර අහිංසකයා තුළ අසරණයෙකුත් සිටියි. ඒ අසරණකම තුළින් උද්දීපනය වන්නේ තියුණු විචාරශීලී දෘෂ්ටියක් නැතිකමය. එනිසා නොවේ නම් ”මහරජාණෝ” ලියා මෝඩ චූන් එකකින් ස්වයංවින්දනයක් ලබන්නේ නැතැයි සිතමි.
රෝහණ ඉල්ලූ සැණින් සුනිල් ආර් ගමගේ සිය අවසරය රෝහණට දෙන්නේ ඇයි?
දැන් දීපිකා ගායනයෙන් විශ්‍රාමික කලාපයක වසන්නීය. ඇය දැන් බිත්තියේ එල්ලා තබා ගන්නට වටිනා ඡායාරූපයක් වැනිය.
රෝහණ! තවමත් කෙළි මඬලේ නොදැවී සිටින්නෙකි. ඔහුගේ පයුරු පාසානයෙන් තව තව වාසි විනා අවාසි නැත. හදවතකට එකඟව වරදක් වුණත් එය සිතකින් නොවේ නංගියේ යයි දීපිකාට මතු දවසක කියා සැනසෙන්නට සිතුවා වෙන්නටත් පුළුවන. තමන්ගේ පදමලා කීයක් නම් රෝහණ නිසා දීප්තිමත් ගී පදමාලා වී ද? අලුත් වැස්ස සුනිල්ගෙන් හමාර වුවත් රෝහණ ”සිය වියපත්කමට දන්වා තිබෙන්නේ තව බොහෝ දේ කරන්නට තිබෙන බව” ය. ඉතින් උමාරි – උමාරියාගෙන් දික් විජය තරණය කරන ගමනේ දී තමන්ටත් අතුරු පසක් හෝ ලැබේ යයි සිහිනයක් දැකීමේ කවර නම් වරදක් ද?
උත්ප්‍රාසය නම් ජාතික ජන බලවේගයේ විප්ලවීය රචක රවීටත් ”උන්ඩියල් සාධාරණීකරණය” කරන්නට සිද්ධ වීම ය. ඒ ඇයි? තව දුරටත් රවි උච්ච වන්නට රෝහණගෙන් ලැබිය හැකි – පැතිය හැකි දේ අමතක කරන්නේ කෙසේ ද?
දීපිකාගේ පරාදය හා රෝහණගේ ජයග්‍රහණය
උන්ඩියල් ක්‍රමයට මතු දිනෙක සිදු වෙන ”කවිය ඔබ” ගනු දෙනුවට දැන් හොඳටම ප්‍රචාරය ලැබී ඇත. එය එළියට ආ පසු නවතින්නේ යොහානි හඹාපසු කරමින් වෙන්නටත් බැරි නැත.
මෙන්න සින්දු!
රෝහණ අයියේ නියම වැඩක්, අපි එකෙන්ම.
රෝහණ සර් ඔබ තරුණෙක්වීම ගැන අපේ මෙව්වා එක.
දීපිකා දැන් ඔබ සිල් සමාදන් වන්න. රෝහණ සර් ළඟ මතු ආත්මයක උමාරියාවක් වන්නට පාරමී දම් පුරන්න.
මුහුණු පොතෙන් ඉස්සෙන්නට – උස්සවා ගන්නට – ඉස්සුණ අය පොළොවේ ගසන්නට – නෙළුම් කුලුනේ හිස සිඹින්නට අවැසි සියල්ල කරන්නට පිවරුන්ගේ පුත්තු සමත් යුගයකි මේ. අබුද්දස්ස යුගයකි මේ.
සුනිල් එදිරිසිංහ, දීපිකා ප්‍රියදර්ශිනී ගායනා කළ බොහෝ ගීත පමණක් නොව තවත් රෝහණගේ තනු නිර්මාණවලින් ජනප්‍රිය වූ ගීත ඒවායේ රචකයන්ගේ අවසරයෙන් මතු මතුවටත් උන්ඩියල් වන්නටත් බැරි නැත.
මා දන්නා දැන උගත් බෞද්ධ භික්ෂුවක් – පන්සල් කිහිපයක් ගොඩ නැඟූ භික්ෂුවක් – සාසනයට පරපුරක් තැනූ භික්ෂුවක් අනපේක්ෂිතව රාජපක්ෂකරණය වී අලුත් දහම් දෙසන්නෙකුව පරභාවයට පත්ව සිටින බව අසා මම කම්පා වීමි.
කලා ක්ෂේත්‍රයේ දිරියෙන් ගොඩ නැඟීම පහසු නැත. ඉක්බිතිව උරුම තැන අහිමි කර ගන්නට එතරම් මහන්සි විය යුතු නැත.
උසස් කලා නිර්මාණයක් රසික සමාජයක් වැළඳ ගත් පසු එහි සංස්කෘතික අයිතියක් ඔවුන්ටත් හිමි ය. ඒ අයිතිය නොතකා හැරීම නිර්මාපකයන්ම කරන්නේ නම් එය වරදකි. එහි බරපතළ දොසක් ඇත. එහෙත් කරන්නට දෙයක් නැත.
මයි පැට්රල් – මයි කාර් – මයි ලෝ.
එක අතකට බලන කළ රටම විකුණන රටක සින්දුවක් විකිණීම මොන කජ්ජක් ද?■
