විරෝධතා ප්‍රකාශ කරන කණ්ඩායම්වල ඉදිරි පියවර සාකච්ඡා කිරීම සහ ඉක්බිතිව ඒවා අතර හමුවක් ඇතිවීම අත්‍යවශ්‍ය මූලික පියවරකි. වඩාත් ප්‍රායෝගික වන්නේ, එම කණ්ඩායම්වල නියෝජිතයන්ගේ ඒකාබද්ධ රැස්වීමකි. එම නියෝජිතයින් තෝරා ගැනීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස සිදුකිරීමද වැදගත් වනු ඇත.
පුරවැසියන් ඍජුව විරෝධතා දේශපාලන කටයුතුවලට සහභාගි වීමේ ලංකාවේ නව ප්‍රවණතාව පිළිබඳව තවදුරටත් සාකච්ඡා කිරීම මෙම ලිපියේ එක් අරමුණකි.
පුරවැසියන් ආණ්ඩුවට එළිපිටම, පාරට බැස විරෝධය දැක්වීම සාමාන්‍යයෙන් නිතර සිදු නොවන දෙයකි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයක් පැවතීම, ඒ සඳහා ඇති අත්‍යවශ්‍ය පූර්ව කොන්දේසියකි. ඒකාධිපති, අධිකාරවාදී මෙන්ම සමාජවාදී දේශපාලන ක්‍රමවලද, ආණ්ඩුවට විවෘතව විරෝධය පළකිරීම පුරවැසි අයිතිවාසිකමක් නොවේ. එය දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදකි.
ආණ්ඩු විවේචනය කිරීම, ආණ්ඩුවට විරෝධය පළ කිරීම පමණක් නොව, ආණ්ඩුවලට විරුද්ධව කැරලි ගැසීමද, ලිබරල්වාදී දේශපාලන න්‍යාය වෙතින් මහජනතාවට අයිතිවාසිකමක් ලෙස හිමිවේ. දැන් කාලයේ ලිබරල් ආණ්ඩු, හදිසි නීතිය, මහජන ආරක්ෂක නැතහොත් ජාතික ආරක්ෂක නීති මාධ්‍ය කොට ගෙන, ආණ්ඩුවට විරෝධය පෑමට මහජනතාවට ඇති අයිතිය සීමා කරන බවද අපි දනිමු. එසේ සිදුවන ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ රටවල තිබෙන්නේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නොව නිර්-ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයයි. අප මෙහිදී කතා කරන්නේ, නිර්-ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන නොව, සම්භාව්‍ය ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී න්‍යාය ගැනයි.
ආණ්ඩුව විවේචනය කිරීමට සහ ආණ්ඩු බලයට එරෙහි වීමට මහජනතාව සතු අයිතිය සම්භාව්‍ය ලිබරල් දේශපාලන න්‍යාය විසින් ආරක්ෂා කරනු ලැබීමට පදනම්වන ලිබරල්වාදී උපකල්පනයක් තිබේ. එය නම්, ‘දේශපාලන/රාජ්‍ය බලයේ උල්පත මෙන්ම හිමිකරුවන්ද වන්නේ මහජනතාවය’ යන්නයි. මෙම තර්කය පළමුවෙන් සහ ඉතා හොඳින් වර්ධනය කර ඉදිරිපත් කෙළේ 17 වැනි සියවසේ අග කාලයේ එංගලන්තයේ සිටි ජෝන් ලොක් නම් දේශපාලන චින්තකයායි. පාලකයන් සමාජයක් පාලනය කරන්නේ තමන්ට පරම්පරාවෙන් ලැබෙන බලයක් නිසා නොව, මහජනතාව විසින් කොන්දේසි සහිතව, එම බලය තමන් වෙනුවෙන් පාවිච්චි කරන ලෙස, තමන් විසින් ස්වේච්ඡාවෙන් පත් කරන ලද පාලකයින්ට, ලබාදී ඇති නිසාය. ඒ අනුව ආණ්ඩු බලය යනු භාරකාර බලයකි. අප රටේ පාසල්වල පුරවැසි අධ්‍යාපනය සහ දේශපාලන විද්‍යාව යන විෂයයන් හදාරා ඇති පුරවැසියෝ මේ බව දනිති.
පාලකයින්/ආණ්ඩු පාවිච්චි කරන දේශපාලන බලය මහජනතාවගේ කැමැත්ත වෙතින් පැන නඟින සහ සුජාතභාවය ලබන දෙයක්ය යන්න ලිබරල් න්‍යායෙන් කියැවුණ තවත් වැදගත් අදහසකි. පුරවැසියන් පාර්ලිමේන්තු හෝ ජනාධිපතිවරණවලදී කරන්නේ, එලෙස සිය කැමැත්ත සහ තෝරා ගැනීම ප්‍රකාශ කිරීමයි. ජනතාවගේ කැමැත්ත පාලකයන්ට නැති තැන, රට පාලනය කිරීමේ අයිතියද පාලකයන්ට අහිමි වන බව ලිබරල් න්‍යාය තවදුරටත් කියයි. වර්තමානයේදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රමයේ ප්‍රධාන මූලධර්මයක් වී ඇති මෙම අදහස, අප රටේ ජනතාව අතර තිබෙන දේශපාලන ‘එදිනෙදා දැනුමේ’ ද අංගයකි. එය ඔවුන්ගේ සාමාන්‍ය දේශපාලන විඥානයේද තිබෙන්නකි.
දේශපාලන න්‍යාය ගැන උනන්දුවක් දක්වන කෙනෙකුට මෙතැනදී නිරීක්ෂණය කළ හැකි වැදගත් කාරණයක් නම්, අවුරුදු සියයක් පමණ කාලයක් පැවත තිබෙන සර්වජන ඡන්ද බලය සහ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ඉතිහාසයක් සහිත ලංකාවේ සමාජයේ පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන විඥානය තුළ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලික ප්‍රතිමානීය සහ චර්යාධාර්මික අදහස්, මුල් බැසගෙන තිබෙන බවයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන පරිකල්පනයේ අංගයක් වී තිබෙන බව ප්‍රකාශ වන්නේ, රට දැනට පත්වී තිබෙන ආකාරයේ සමාජ-දේශපාලන අර්බුද මධ්‍යයේය.
නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය
ලංකාවේ පුරවැසියන් දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා ස්වයංක්‍රීයව සහ ස්වේච්ඡාවෙන් විරෝධතා පළකිරීමට ඉදිරිපත්වීමෙහි වැදගත් පසුබිම් ලක්ෂණ දෙකක් තිබෙන බවද අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඉන් පළමුවැන්න නම්, ඒවා දේශපාලන පක්ෂවලින් ස්වාධීනව සහ දේශපාලන පක්ෂවල ක්‍රියාකාරකම්වලට සමාන්තරව සිදුවීමයි. දෙවැන්න නම්, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති බරපතළ අර්බුදය ඉදිරියේ, එහි ඇති එක් මූලික හිදැසක් පිරවීමට පුරවැසියන් සතු අවිඥානක අධිෂ්ඨානය ඒ වෙතින් ප්‍රකාශවීමයි. මෙම කාරණා දෙක තරමක් විමසා බැලීමට තරම් වටිනා ඒවායි.
ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයේ ඇති එක් පැතිකඩක් නම්, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ කාර්යක්ෂමතාව පිළිබඳව පුරවැසියන් අතර ඇති කලකිරීම සහ විශ්වාසය බිඳවැටීමයි. දේශපාලන පක්ෂවලත්, දේශපාලන නායකත්වයේත් ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිහානියද නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මෙම අර්බුදයේම කොටසකි. මෙම පසුබිම තුළ පසුගිය අවුරුද්දේ සිට අප රටේ පුරවැසි පිරිස් වෙතින් ප්‍රකාශ වන්නට පටන් ගත් අදහසක් නම්, “අපේ දේශපාලන ඉරණම අපි අපේ අතටම ගන්නට ඕනෑ”ය යන්නයි. එයින් අදහස් වූයේ, දේශපාලන පක්ෂවලින් ස්වාධීන වූ දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා නව මාවත් සොයා ගත යුතුය යන්නයි.
මෙම පසුබිම තුළ, පසුගිය අවුරුදු දෙක තුළ අප සමාජයේ විවිධ ස්ථානවලින් ප්‍රකාශයට පත්වෙමින් තිබෙන ස්වාධීන පුරවැසි දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය සම්බන්ධයෙන් අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන උනන්දුව දක්වන සමාජ-දේශපාලන ක්‍රියාකාරී කොටස් දැක්විය යුත්තේ කවර ප්‍රතිචාරයක්ද? මේ කරුණ විමසා බැලීමට මෙම ලිපියේ ඉතිරි කොටස යොමු කරමු.
පුරවැසි ස්වාධීනතාව
මෙහිදී සැලකිල්ලට ගත යුතු ප්‍රධාන කරුණ නම්, පුරවැසියන් දේශපාලන පක්ෂවලින් ස්වාධීනව අභ්‍යාස කරන දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය, අප රටේ අර්බුදයට හා පරිහානියට පත්වී තිබෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සම්බන්ධයෙන් ඇති බෙහෙවින් සාධනීය වර්ධනයක්ය යන්නයි. පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන නිද්‍රාශීලීත්වය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පත්වී ඇති පරිහානියේම කොටසකි. නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, මිලිටරිවාදී, අන්තර් ජාතිවාදී බලවේගවලට ඡන්දය දී ඔවුන් බලයට පත් කිරීමද එම පරිහානියේම ප්‍රතිඵලයකි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අතින් පිරිහුණු පක්ෂ සහ දේශපාලන ප්‍රභූතන්ත්‍රයේ ග්‍රහණයට හසුවීමද, එම ක්‍රියාවලියේම තවත් පැත්තකි. වර්තමානයේ අප සමාජයේ පෙන්නුම් කරන්නේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය තමන් අතටද ගැනීමට පුරවැසි කොටස් සූදානම්ව සිටින්නෝය යන්නයි.
දේශපාලන පක්ෂ නායකයින්ද, විශේෂයෙන් දැනට විරුද්ධ පක්ෂයේ සිටින අය, මේ වෙතින් උගත යුතු පාඩමක් තිබේ. එය නම් පුරවැසි කොටස්, දේශපාලන වශයෙන් තමන්ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින සහ නිර්භීත වීමටත්, අවදානම් ගැනීමටත් සූදානම්ව සිටින බවයි. ආණ්ඩුව තරහ කර ගැනීමෙන් වැලකෙමින්, ඉතා පරිස්සමින් වචන පාවිච්චි කරමින්, දේශපාලන ප්‍රකාශ නිකුත් කරන සජබෙ නායකත්වයට වඩා ඉදිරියෙන් දුගී පුරවැසියන් සිටින බව මෙතැනදී විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතුව තිබේ.
රටේ නොයෙක් තැන්වල සිදුවෙන මෙවැනි පුරවැසි දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම්වල දේශපාලන අනාගතය කුමක් විය හැකිද? ඒවා පිළිබඳව ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිචාරය වනු ඇත්තේ, ඒවා තමන්ට තර්ජනයක් ලෙස සලකා ප්‍රතිචාර දැක්වීමයි. එය ඕනෑම ආණ්ඩුවක සහ පාලන පන්තියක පළමු ප්‍රතිචාරයද වෙයි. පොලිසිය සහ රහස් ඔත්තු සේවා යොදවා, ඒවාට සහභාගි වන පුද්ගලයන් ගැන තොරතුරු එකතු කරමින් ‘මර්දන’ ප්‍රතිචාර සඳහා ලැහැස්ති වීමද ආණ්ඩුව පැත්තෙන් සිදුවිය හැකි දෙයකි. මේ අතර දැනට ගැනෙන දෙයක් නම් මෙම පුරවැසි විරෝධතා ව්‍යාපාර මැඬ පැවැත්වීම සඳහා පොලිස් සහ යුද හමුදා මර්දනය යෙදවීමට තරම් අවකාශයක් ආණ්ඩුවට දැනට නැත යන්නයි. එවැනි මෙම පුරවැසි-විරෝධතා පළවීමට බාධා නොකරමින් ඒවාට ඉඩ හැරීමට ආණ්ඩුව දැනට සූදානම් බවද පෙනේ. එය කොතරම් කාලයක් පවතින්නේද යන්න පුරවැසියන් විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතු කරුණකි.
මේ අතර, ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්ෂවල ප්‍රතිචාරය කුමක් විය හැකිද? මහජන විරෝධතාවලට සහාය දැක්වීම ඒවායේ අනිවාර්ය ප්‍රතිචාරයක් වනු ඇත. එය නරක දෙයක් නොවේ. ඒවා තම දේශපාලන වාසියට හරවාගෙන පාවිච්චි කිරීමටද, තමන්ගේ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රය සහ ඉලක්කවලට අනුව ඒවායේ ගමන් මග හරවා ගැනීමටද දේශපාලන පක්ෂ ක්‍රියාකරන්නේ නම් ඒ ගැන අප පුදුම විය යුතු නැත. එවැනි දේ කිරීම දේශපාලන පක්ෂවල සාමාන්‍ය භාවිතය වන නිසාය. එසේ වුවත්, එය අනතුරුදායක හැකියාවක් බවද අමතක නොකළ යුත්තකි. එවිට සිදුවනු ඇත්තේ ස්වාධීනව ආරම්භ වූ පුරවැසි දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වයේ ස්වාධීනත්වයට හානි පැමිණීමයි. හානිදායක ප්‍රතිඵල ඇති කරන දේශපාලන පක්ෂ අතර ඇති තරගයට එම පුරවැසි ක්‍රියාකාරීත්වය මැදිවීමයි.
ස්වාධීන පුරවැසි ප්‍රයත්න විරුද්ධ පක්ෂයට සම්බන්ධ දේශපාලන පක්ෂවලින් හුදෙකලාව, ඒවා සමග ගනුදෙනු නොකර සිටිය යුතුය යන්න මෙයින් අදහස් නොවේ. එම පක්ෂ සමග දේශපාලන වශයෙන් ගනුදෙනු කළ යුතුය. එම පක්ෂවල සාමාජිකයන් සහ හිතවතුන් සමගද සාකච්ඡා, විවාද කරමින්, ඒවාට බලපෑම් කිරීමටත්, ඒවායේ ක්‍රියාකාරීත්වය හා න්‍යාය පත්‍රය හැඩගැස්වීමටත් උත්සාහ ගත යුතුය. වැළකිය යුත්තේ ඒවායේ උපාංග බවට පත්වීමයි. දේශපාලන පක්ෂ සමග සාපේක්ෂ ස්වාධීනතාව පවත්වා ගැනීම මූලෝපායික වශයෙන් වැදගත් ක්‍රියාමාර්ගයක් විය හැකිය.
පොදු ක්‍රියාමාර්ග
මේ අතර දේශපාලන වශයෙන් ප්‍රයෝජනවත් සහ නිර්මාණාත්මක තවත් පුළුල් ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනද සිතිය හැකිය. එය නම් දැනට විරෝධතා ක්‍රියාවන්ට සම්බන්ධ වන පුරවැසි කණ්ඩායම් අතර සම්බන්ධීකරණයක්ද, සාකච්ඡාවක්ද, ආරම්භ කරමින් ඒකාබද්ධ වැඩපිළිවෙළක් තුළින් විරෝධතා ව්‍යාපාරය ඉදිරියට ගෙනයෑමට අවශ්‍ය මූලික වැඩපිළිවෙළක් සකස් කිරීමයි. අප අමතක නොකළ යුතු කරුණක් නම්, මෙම විරෝධතා දිගටම තනි, තනිව සිදුවන්නේ නම්, ඒවා අක්‍රියවීමටද ඉඩකඩ තිබෙන්නේය යන්නයි. මේවාට සම්බන්ධ වන ක්‍රියාකාරික පිරිස් මේ පිළිබඳව දැන්ම සිටම අවධානය යොමු කිරීම වැදගත්ය.
මේ සඳහා කාර්යයන් දෙකක් විවෘතව තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, දැනට ලංකාවේ විවිධ තැන්වල විරෝධතා ක්‍රියාවල යෙදෙන පුරවැසි කණ්ඩායම් අතර සම්බන්ධීකරණයක් සහ සම්බන්ධතාවක් ගොඩනැඟීමයි. දෙවැන්න එම විරෝධතා ව්‍යාපාර, රටේ තිබෙන අනෙකුත් බහුජන ව්‍යාපාර ගොඩනැගීමට උනන්දුව දක්වන පුරවැසි සහ සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් සමග සහයෝගතා සන්ධානයකට එළැඹීමයි.
විරෝධතා ප්‍රකාශ කරන කණ්ඩායම්වල ඉදිරි පියවර සාකච්ඡා කිරීම සහ ඉක්බිතිව ඒවා අතර හමුවක් ඇතිවීම අත්‍යවශ්‍ය මූලික පියවරකි. වඩාත් ප්‍රායෝගික වන්නේ, එම කණ්ඩායම්වල නියෝජිතයන්ගේ ඒකාබද්ධ රැස්වීමකි. එම නියෝජිතයින් තෝරා ගැනීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස සිදුකිරීමද වැදගත් වනු ඇත. කණ්ඩායම් විසින් තම නියෝජිතයින් නම් කරනු ලැබීම හෝ ඡන්දයෙන් තෝරා ගනු ලැබීම ඒ සඳහා ඇති විකල්ප දෙකකි. නියෝජිතයින් ඡන්දයෙන් තෝරා පත් කර ගැනීම වාමාංශික දේශපාලන පක්ෂ සහ වෘත්තීය සමිති අතර ඇති වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී භාවිතයකි.
රටේ අනෙකුත් බහුජන සංවිධාන සමග සන්ධානයක් ඇතිකර ගැනීම, පුළුල් බහුජන ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීම සඳහා රටේ මතුවී තිබෙන උද්යෝගය ඉදිරියට ගෙනයමින්, ඵලදායී දේශපාලන මාවතක් විවෘත කරගැනීමට ද මෙම පුරවැසි ව්‍යාපාරවලට ආධාරකාරී වනු ඇත.
ලංකාවේ වර්තමානයේ තිබෙන්නේ පෙර නොවූ විරූ සහ ඉතා තියුණු වී ඇති ආර්ථික, දේශපාලන, ආණ්ඩුකරණ හා සමාජ අර්බුදයක්ය යන්න අතිශයෝක්ති ප්‍රකාශයක් නොව, යථාර්ථවාදී ප්‍රකාශයකි. මෙම අර්බුදය, නිෂේධනීය සහ සාධනීය යන දෙවර්ගයේම දේශපාලන ප්‍රතිඵල ඇති කිරීමට විභවතාව තිබෙන්නකි. දැනට ක්‍රියාකාරීව සිටින පුරවැසි සහ සමාජ ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායම්ද, වාමාංශික දේශපාලන පක්ෂ සහ කණ්ඩායම්ද ඉදිරියේ විවෘත වී තිබෙන මෙම අවකාශය තවත් කරුණක් සමග බැඳී තිබේ. එය නම්, මෙම මහා අර්බුදය, ලංකාවේ පරිවර්තනීය දේශපාලන හැරීමක්ද සංකේතවත් කරන්නක්ය යන්නයි. එම හැරීමේ කර්තෘක කාර්යයට උරදෙන පුළුල් මහජන බලවේගයක් දියත් කිරීමට අවශ්‍ය වාස්තවික පසුබිමද මෙම අර්බුදය තුළ තිබේ. ධනපති ප්‍රභූතන්ත්‍රය විසින් අත්හැර දමනු ලැබ තිබෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයද, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන න්‍යායද යළි අත්පත් කර ගැනීමට මහජනතාවට අවකාශයක්ද, මේ තුළ ගැබ්වී තිබේ. අද පුරවැසි විරෝධතාවල තිබෙන්නේ ඒ සඳහාද වන ප්‍රයත්නයකි. ■
