එඩ්මන්ඩ් ජයසිංහ මහතාගේ “පියවි ඇස” නව කථාව ප්‍රකාශයට පත් කෙරුණ 2022 මාර්තු 10 වෙනි දින මහවැලි කේන්ද්‍රයේ දී පවත්වන ලද දේශනය ඇසුරිනි. මේ අවස්ථාවේ එහි මුලසුන හෙබවූයේ ගුණදාස අමරසේකර මහතා ය.
එඩ්මන් ජයසිංහ මහතා රචනා කර තිබෙන්නේ චරිතාපදානමය වෘත්තාන්තයක්. ආරම්භයේ සිට ම පරිකල්පනයට වඩා ‘සත්‍යය’ උද්දීපනය ‘පියවි ඇස’ කෘතියෙහි මුඛ්‍ය ලක්ෂණයයි. පසුබිම – චරිත – සමාජ සංසිද්ධීන් සියල්ලම ලංකා සමාජයේ යථාරූපී මූලාශ්‍ර භාවිත කරමින් බව පැහැදිලි යි. පොහොසත් හා සරල ජීවන පැවතුම් තිබුණ ගැමි සමාජය විපරිණාමයට පත්ව අධ්‍යාපන වරප්‍රසාදයෙන් සමාජය පරිණාමයකට පත්වුණ අන්දම පෙන්වා දෙන කතුවරයා දියුණු සමාජයක් දේශපාලනිකව ගොඩ නඟා ගන්න අපොහොසත් වුණ අන්දම සම්බන්ධයෙන් විවරණයක් මේ කෘතියෙන් සිදු කර තිබෙනවා. එනමුත් මේ ප්‍රබන්ධය තුළින් විදහාපාන ‘සත්‍යය’ රසවත් ජීවන වෘත්තාන්තයක් බවට පත් කරනු රිසියෙන් කතුවරයා සිය පුළුල් කැන්වසය මතට එක් යුගයක ජීවනයේ විවිධ ස්තර නියෝජනය කරන හැඩතල සහ වර්ණ භාවිතයට ගනිමින් ‘හෘදයංගම ආවර්ජනා’ පාඨකයාට අත් විඳින්නට උවමනාවෙන් ම ඉඩ හැර තිබෙනවා.
මේ දීර්ඝ නවකතාව අත්පිටපතක් ලෙස කියවන්නට පටන් ගත් අවස්ථාවේ සිට එය කියවා හමාර වනතුරු මගේ සිතෙහි පිබිදී සැරි සැරුවේ ගුණදාස අමරසේකර නම් විශිෂ්ට සාහිත්‍යධරයාගේ අදහස් බව කියනු කැමැත්තෙමි. ඊට හේතු කාරණා ගණනාවක් තියෙනවා. ඉන් කාරණා කීපයක් දක්වන්න කැමතියි.
1976 දී පළ කළ ‘අබුද්දස්ස යුගයක්’ කෘතියෙන් අමරසේකර මහතා ඉදිරිපත් කළ ප්‍රවාදයයි මේ.
“ඕනෑම ශිෂ්ට සමාජයක් තුළ ඕනෑම අවදියක ඒ සමාජය තුළ ඇති චින්තනය මේ යයි පළ කරන සංවාදයක් දැක්ක හැක. සමාජයක ඉන්නා රාෂ්ට්‍ර පාලකයන්, ජන නායකයන්, ආගමික නායකයන්, චින්තකයන් විසින් ඒ සමාජයේ වසන ප්‍රබුද්ධ පිරිස හා ගෙන යන මේ සංවාදය දේශපාලන සමාජ සංවාදයක් වශයෙන් හැඳින්විය හැක…”
මේ අදහස පළ කොට අදට වසර හතළිස් හයක්.
මෙහිදී මා මතු කරන ප්‍රශ්නය ඇත්තටම මෙවැනි සංවාදයක් පසු ගිය දශක කිහිපය තුළ හෝ ගොඩ නැඟුණි ද යන්නයි. නැත යන්න මගේ අදහසයි.
ඒ කෙසේ වෙතත්, ලංකාවේ සමාජ සංස්කෘතික විපරිණාමය සහ අනාගතය නවකථාව මාධ්‍යයෙන් සංවාදයකට බඳුන් කිරීම ආරම්භ කළේත් අමරසේකර බව පැවසීම අවශ්‍යයි. එතුමාගේ ‘ගමනක මුල’ නවකථාව’ පළ වන විට මා විශ්ව විiාලයේ ශිෂ්‍යයෙක්. මේ කෘතිය සහ ‘අබුද්දස්ස යුගයක්’ – ‘අනගාරික ධර්මපාල මාක්ස්වාදී ද?’ යන කෘති දෙකත් පාදක කරගෙන විශ්ව විiාලය තුළ අපි විචාරාත්මක කථිකාවක් ගොඩ නැඟුවා එතුමාට මතක ඇති. අනතුරුව ‘ගමනක මුල’ නවකථාවෙන් ඇරඹුණ සාකච්ඡාව දීර්ඝ ගiමය ප්‍රබන්ධ මාලාවක් ලෙසින් එතුමා අතින් මෑතක් වනතුරුම ලියවුණා.
අමරසේකර පළ කළ ‘අබුද්දස්ස යුගයක්’ නිමා කරමින් ලියන වැකි කීපයයි මේ.
“අබුද්දස්ස යුගයක් අවසන් කොට, අද යන්තමින් ඇරඹී ඇතැයි මට හැඟෙන මේ අවදිය තුළ සාහිත්‍යකරුවන් වශයෙන් අප සතු වගකීම් රාශියක් ඇතැයි මම විශ්වාස කරමි. ඉන් ප්‍රධාන ම වගකීම වන්නේ අප නිවසන මේ සමාජය පිළිබඳ කැඩපත ප්‍රබුද්ධයන් උදෙසා නිර්මාණය කිරීමයි. ඒ කැඩපත නැතිව ඉදිරි ගමනක් නොහැකිවාක් මෙන්ම සාහිත්‍යකරුවා නැතිව ඒ කැඩපත නිර්මාණය වීමක් ද නොසිඳුවන බව අප විසින් සිහිකට යුතුයි.”
‘අප නිවසන මේ සමාජය පිළිබඳ කැඩපත ප්‍රබුද්ධයන් උදෙසා නිර්මාණය කිරීම’
මෙහිදීත් මා මතු කරන ප්‍රශ්නය ඇත්තටම මෙවැනි සංවාදයක් පසු ගිය දශක කිහිපය තුළ හෝ ගොඩ නැඟුණි ද යන්නයි. නැත යන්න මගේ අදහසයි.
කෙසේ වෙතත් ඉහතින් කී ප්‍රකාශය මතයි අමරසේකර සිය පසු කාලීන ප්‍රබන්ධ කතා නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ.
මගේ නිරීක්ෂණය නම් එඩ්මන්ඩ් ජයසිංහගේ ‘පියවි ඇස’ ව්‍යායාමයට අදාළ පදනමත් ‘අප නිවසන මේ සමාජය පිළිබඳ කැඩපත ප්‍රබුද්ධයන් උදෙසා නිර්මාණය කිරීම’ බවයි මගේ හැඟීම. ඒ ගැන අදහස් ස්වල්පයක් පැවසීමට මත්තෙන් මං කැමතියි අමරසේකරයන් ලංකාවේ අනාගත අභිවෘද්ධිය වෙනුවෙන් ගොඩ නඟන ලද තවත් ප්‍රවාද කීපයක් කෙටියෙන් දක්වන්න.
මේ එක් ප්‍රබල ප්‍රවාදයක්.
★ “මෙරට අනාගතය බාරගන්නේ උගත් ගැමි පරපුරයි” යන මැයෙන් අමරසේකර 1962 දී පළ කළ ප්‍රසිද්ධ ලිපියකි. එහි අවසන් වැකි දෙක යි මේ.
“බහු ජනතාව කෙරෙන් බිහිවන මේ අලුත් පරපුර තමන් සතු සංස්කෘතියෙහි හරය උකහා ගත්තෝ වෙති. විදෙසින් එන හැම බලපෑමකම සරු කොටස සිය ආත්මය නොසිඳ ලබා ගැනීමට ඔවුනට හැකිවනු ඇත. බොරු ජාතිවාදයක් ඔවුනට අනවශ්‍ය වෙයි….”
මේ ප්‍රවාදය යථාර්ථයක් බවට පත් වුණේ ද? නැහැ. ගැමි උගත් තරුණ පරපුර අතින් සිදු වන්නේ රට විපතකට පත් කිරීමයි. ආපස්සට හැරවීමයි. 71 කැරැල්ල ලංකාවේ අනාගතය අබල දුබල කළ අනුවණ කටයුත්තක්. රටට ඉන් සිදුවුණ විනාශයේ මිල නොකළ හැකි දේ වන්නේ තරුණ ජීවිත රැසක් අහිමි වීමයි.
මේ අමරසේකර ඊට අදාළව කළ දෙවෙනි ප්‍රවාදයයි.
“විසි පස් වසරකට පෙර ම විසින් ලියන ලද ඒ නිබන්ධනයට මෙවර මාක්ස්වාදී අර්ථකථනයක් සැපයීමෙන් මා බලාපොරොත්තු වනුයේ මේ තරුණ පරපුර හිස පැන් වත් කොට අභිෂේක කිරීම යයි කිසිවකු නිගමනය කළොත් එය සfදාස් නොවේ. ඒ සඳහා සුදුසු අවස්ථාව දැන් උදා වී ඇතැයි මට සිතේ. ඒ සඳහා සුදුසුකමක් ද මින් විසිපස් වසරකට පෙර ඉදිරිපත් කළ මා සතුව ඇතැයි මම සිතමි…”
මේ ප්‍රවාදය 1988 දී අමරසේකර පළ කළ “ගනදුරු මැදියම දකිනෙමි අරුණළු” කෘතියෙනුයි ඉදිරිපත් කරන්නේ. මේ මතයට පාදක වන්නේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට ඒ අවස්ථාවේ එතුමා ආසක්තවීම යි. මේ ප්‍රවාදයත් ඉතා අවංක සිතිවිලි ඔස්සේ පැවසූ එකක් විය හැකියි. එහෙත් තරුණ පරපුර හිස පැන් වත් කොට අභිෂේක කිරීම ට එතුමන්ට හැකි වුණා ද? හැකි වන්නේ නැහැ.
එහෙත් අමරසේකර ප්‍රවාද ගොඩ නැඟීම අත්හරින්නේ නෑ. ඒ අතුරින් මෑතක ගොඩ නඟන ලද ප්‍රවාදයක් මේ.
“ත්‍රස්තවාදය අවසන් කළ ජාතිය මේ වන විට කවන්ධයක් බවට පත්ව අයාලේ යන බව නොවේ ද අද දක්නට ඇත්තේ? ඒ අයාලේ යෑම ලබන ලද ජයග්‍රහණය නිෂේධ කරන්නක් මෙන්ම භයානක ප්‍රතිඵළ වැඩි කල් නොගොස් අත් කර දෙන්නක් ද විය හැකි යි. එහි පෙර නිමිති දැනටම පහළ වෙමින් පවතී. එබැවින් අවශ්‍යව ඇති දේශපාලන සමාජ දැක්ම – අවශ්‍ය හිස සැපයීම නොපමාව කළ යුත්තක් සේ මම දකිමි. එය අප හැම එකකු ම සතු වගකීමක් වෙයි.”
2011 දී ‘අමතක වූ උරුමය කවන්ධයට හිසක්’ මැයෙන් පළ කරන කෘතියේ ‘පෙරවදනේ’ සඳහනකි මේ.
මෙහිදී අමරසේකරයන් කල්පනා කරන්නේ නූගත් හා පිරිහුණු දේශපාලන නායකයන්ට ප්‍රඥාව සපයන්නට පුළුවන්ය යන්නයි. ධර්මයේ සිට සියලු සංස්කෘතික හර බලය වෙනුවෙන් අවභාවිත කළ දේශපාලනඥයන් ප්‍රඥාවන්තයන් යයි සැලකිය හැකි හැම දෙනාම උපක්‍රමශීලීව නිරුවත් කොට නන්නත්තාර කරන්නටයි වග බලා ගන්නේ. මහින්ද රාජපක්ෂ, වාම දේශපාලනය නියෝජනය කළ පුද්ගලයන්, විවිධ විභවතා පළ කළ සාහිත්‍යකරුවන් කලාකරුවන් – නළු නිළියන් තමන්ගේ බලය වෙනුවෙන් හීලෑ කර ගැනීම හා වහලුන් කර ගැනීම හරි ශෝචනීයයි. ඒ නම් යස ප්‍රඥාවක්!
‘අමතක වූ උරුමය කවන්ධයට හිසක්’ නම් කෘතියේ අවසානයේ අමරසේකර ගොඩ නඟන ප්‍රවාදය ‘ඇඟ හිරිවට්ටන’ ප්‍රවාදයක්. පරම්පරා ගණනාවක බුහුමනට බඳුන් වූ සාහිත්‍යධරයෙකු වැඩවසම් සමාජයක් වඩාත් සැහැසි මුහුණුවරකින් අපේක්ෂා කිරීම හා ඒ වෙනුවෙන් කැපවීම නිසා අද රටට අත්ව තිබෙන ඉරණම පැහැදිලියි. මේ අමරසේකරගේ වචන ස්වල්පයක්.
“බෞද්ධ රාජ්‍යයේ පදනම වූ ත්‍රිකෝණාකාර බල මඬුල්ලෙහි දෙ වන බල කණුව වූයේ රාෂ්ට්‍ර පාලකයා යි – රජු යි. එ වැනි රජකු දැන් අප සතු ව නොමැති බව ද, ඇත්තේ වසර කීපයකට පත් කරනු ලබන පාලකයකු බව ද අපි පෙන්වා දුන්නෙමු. එ වැනි රජකු නොමැති නමුදු පසුගිය කාලය තුළ අප දැන හෝ නො දැන හෝ අවිඥානික ලෙස නැඹුරු වී ඇත්තේ එ වැනි රජකු බිහි කරගැනීමට නො වේ ද? රජකුට සමාන විධායක ජනාධිපතිවරයකු පත් කරගෙන ඇති අතර ඒ විධායක ජනාධිපතිවරයාට කාල සීමාවකින් තොර ව පාලනය කිරීමේ බලය අප අද වන විට හිමි කර දී ඇත්තේ නොවේ ද? ඔහුට ‘මහරජාණෝ’ වශයෙන් ආමන්ත්‍රණය කිරීමට ද අප සූදානම් වී ඇත. මේ ප්‍රතික්‍රියාව – ජනතාව විසින් රාජත්වය පිළිගැනීම, එය අහිතකර ප්‍රවණතාවක් ලෙස නොසැලකීම පිටු පසින් ඇත්තේ අතීත සංස්කෘතික ස්මරණය මෙන් ම මෑත කාලයේ අප ලද අත්දැකීම් යයි මම සිතමි. මහින්ද රාජපක්ෂ පෙර රජ දරුවන් සිහි ගන්වමින් සිය පූර්ණ විධායක බලය අභීත ලෙස යොදා නොගත්තා නම් ප්‍රභාකරන්ගේ ත්‍රස්තවාදය කිසි දිනක විනාශ කළ නොහැකි වනු ඇති බව ජනතාවට ප්‍රත්‍යක්ෂ විය. පැරණි රජවරුන් රාජ්‍ය බලය ජනතා හිත සුව පිණිස යොදාගත් අතර ජනතාව පෙළන ඒකාධිපතියන් නොවූයේ ඔවුන් අනුගමනය කළ නීති සමුදායක් තිබුණ බැවිනි. ඒ නීති සමුදාය අඳූන්වන ලද්දේ දශ රාජ ධර්මය ලෙස යි. ඒ දශ රාජධර්මය නොපිළිගන්නේ නම් සිය හිස දස කඩකට පැළේ වා යි සිහසුනේ වාඩි වන රජු ප්‍රකාශ කරන බව ජනප්‍රවාදයේ සඳහන් වෙයි…..”
මෙහිදී විමසිය යුතු ප්‍රශ්නය නම් සැබවින්ම මහින්ද රාජපක්ෂ දශ රාජධර්මය පිළිගත්තේ ද?
යන්නයි. එවැනි දෘෂ්ටියක් ඔහුට තිබුණේ ද යන්නයි.
වත්මනේ පාලකයාගේ පමණක් නොව මැති සභයේ දෙසිය විසි පහේම සිය හිස් දස කඩකට පැළේ වා ය යන්න ප්‍රබලව ප්‍රකාශ වන තත්වයක් ඇති වී තිබෙන්නේ මක් නිසා ද?
මහින්ද රාජපක්ෂගෙන් දශ රාජ ධර්මය රකින රජෙකු පැතීම කොතරම් මුග්ධ ද යන්න අද කාට වුණත් පැහැදිලි යි. ඔහු බලය සිය පවුල සන්තක කර ගැනීමට මුල සිටම වග බලා ගත් බව ඉතා පැහැදිලියි. එය කිසි හිරිකිතයක් නැතිව ඔහු කළ සැටි විස්තර කළ යුතු නැහැ.
තතු කෙසේ වෙතත් අමරසේකර ගොඩ නඟන අලුත්ම ප්‍රවාදයත් සිහි කරන්න කැමතියි.
‘සභ්‍යත්ව රාජ්‍යයක්’ උදෙසා ප්‍රවාදයකි අමරසේකර අලුතින් ගොඩ නඟන්නේ.
2016 දී ‘සභ්‍යත්ව රාජ්‍ය කරා’ යන කෘතිය පළ කරමින් අමරසේකර විවිධ වකවානුවල ඉදිරිපත් ප්‍රවාදවලට අදාළ දෘෂ්ටිවාද සම්පිණ්ඩනය කොට කුළු ගන්වා ඒ ඔස්සේ ඔහු අවධාරණය කරන්නේ කුමක් ද”
මේ ඔහුගේම වචන
“ජේ. ආර් ජයවර්ධන අපගේ සභ්‍යත්ව රාජ්‍යයෙන් ආභාසය ලබා මේ විධායක තනතුර නිර්මාණය කළේ නම් ඒ සභ්‍යත්ව රාජ්‍යය හෙබවූ රජු විසින් පිළිපදින ලද යුක්ති ධර්මය – විනය මාලාව ද ඒ සමඟ ස්ථාපිත කරනවා ඇත. එවැන්නක් ඔහු අතින් සිදු නොවී ය. එවැන්නක් හිමි කරදීමේ වගකීම් ඇති පාර්ලිමේන්තුව ඔහු අතෙහි රබර් මුද්‍රාවක් විය…… ජේ. ආර් අතින් දූෂණයට පත් වූ, ජනතාවගේ පිළිකුලට භාජන වූ විධායක ධූරය මේ තත්වයෙන් මුදා ගන්නා ලද්දේ 2005 දී ඒ පදවිය බාර ගත් මහින්ද රාජපක්ෂ විසිනි…..”
අමරසේකර පවසන මේ මුදා ගත් අන්දම ගැන විවරණ අවශ්‍ය නැතැයි මං හිතනවා.
අමරසේකර එහි තව දුරටත් මෙසේ සඳහන් කරණවා.
“පසු කලෙක ‘රෙජීම් චේන්ඡ්’ කොන්තරාත්තුව බාර ගත් සෝභිත හිමියන්, එන්.ජී.ඕ නඩය විසින් විධායක ජනාධිපති ධුරය ඒ සඳහා දඩමීමා කර ගත්ත ද එයින් ඒ ධුරය පිළිබඳ ජනතා මනස තුළ ඇති වූ පිළිගැනීම අඩු වී යයි මම නො සිතමි……”
“විධායක ජනාධිපති ධුරයේ අවශ්‍යතාව මේ අයුරින් ජනතා සිත් සතන් තුළට ප්‍රවිෂ්ට වීම සභ්‍යත්ව රාජ්‍යය කරා යන විකල්ප ගමනට අත් වූ ඉමහත් පිටිවහලක් ලෙස මම දකිමි. මා කළු වලා අතරින් රිදී රේඛාවක් දැක ගැනීමට එක් හේතුවක් ද මෙයයි…..”
අද අප ජීවත් වන්නේ අමරසේකරයන් කළු වලා අතරින් දැකගත් රිදී රේඛාව ‘දඹ රත්තරන් රේඛාවක්’ බවට පත්ව ජනතා සිත් සතන් බබළවමින් පවතින අවධියක දැයි දන්නේ නෑ.
මට මෙහිදී මතු කිරීමට අවශ්‍ය වූයේ 1962 සිට 2016 දක්වා දක්වා අමරසේකර ඉදිරි පත් කළ ප්‍රවාද සියල්ලම නිරර්ථක ඒවා වී ඇති බවයි. ඒවා හුදු මතිභ්‍රම බවයි.
මේ පැහැදිලි කිරීම මා කළේ එඩ්මන්ඩ් ජයසිංහගේ ප්‍රවාදය හෙවත් ඔහු රටට යෝජනා කරන මොඩලය ගැන කතා කරන්නයි.
මේ මොඩලය අමරසේකරයන්ට අනුව, පරගැති – විජාතික – එකක් වන්නටත් පුළුවන්. ඒ ගැන කතා කරන මා පරගැති විජාතික පරයෙක් වන්නටත් පුළුවන්.
සිංහල බෞද්ධ රාජ්‍යයක් ගොඩ නඟන බවට අසීමිත බලකාමයෙන් මුසා බස් fදාඩා රටක් රැවටූ පුද්ගලයෙකු වෙනුවෙන් වහසි බස් fදාඩා ලංකාව එහෙම පිටින්ම එක පවුලකට අත් කර දෙන්නට දර දිය ඇදීමට වඩා ඒක එක අතකට හොඳයි.
දැන් මං කැමතියි කෙටියෙන් එඩ්මන්ඩ් ජයසිංහ යෝජනා කරන දේ තරමක් විස්තර කරන්න.
පියවි ඇස ව්‍යාපාරය යනු ජයසිංහ මහතා ශිෂ්‍යයෙකුව අවධියේ නායකත්වය දුන් සංවිධානයක්. ‘පියවි ඇස’ ඔස්සේ අභ්‍යාස කරන අවධියේ තරුණ සමාජයෙන් ඔවුන් අත් විඳ තිබෙන්නේ කුමක් දැයි ප්‍රථමයෙන් පවසන්න කැමතියි.
තරුණයෙකු ලෙස පියවි ඇස ව්‍යාපාරය වැඩ කරගෙන යන විට ඊට ප්‍රතිපක්ෂව සේ රෝහණ විජේවීර නායකත්වය දෙන දේශපාලන ව්‍යාපාරය, ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයක් ලෙසින් විශ්ව විiාලය තුළ වේගවත්ව ගොඩ නැගී තිබෙනවා. ඔවුන්ට පියවි ඇස ව්‍යාපාරය හිසරදයක්. පියවි ඇස ඔවුන්ගේ ගර්හාවට ලක් වන්නේ මෙසේ ය.
“ධනවාදය භංග කරමු. විප්ලවයක් දියත් කරමු”
“දුප්පතාව රජ කරවමු”
“බටහිරට ගැත්තෝ අපට අයිති නැත්තෝ”
“තරුණයිනි නැගිටියව් විප්ලවයට සැරසියව්”
“පියවි ඇස පොට්ට කරව් අපිත් සමඟ එකතු වෙයව්”
මට වැටහෙන්නේ මේ සටන් පාඨ හිසින් ගත් පරම්පරා කිහිපයක් ලංකාව විනාශයේ මුව විට කරා තල්ලු කර තිබෙන බවයි. පසු ගිය කාලයේ මේ සටන් පාඨවලට එහා ගිය දෘෂ්ටිවාදත් සමාජ ගත කෙරුණ බව කිව යුතුයි.
ඉතිරි කොටස ලබන සතියේ.■
