පළමුවැනි ලෝක යුද්ධය අවසන් වූ 1919 වසරේදී, අයර්ලන්ත ජාතික ඩබ්ලිව්.බී. යේට්ස් නම් කවියා “ද්වීතීයාගමනය” (The Second Coming) නමින්, පසුව මහත් ප්‍රසිද්ධියට පත්වූ කවියක් ලිවීය. ලෝක යුද්ධය නිසා යුරෝපයේ ඇතිවූ මහා විනාශය සහ අරාජකත්වය එම කවියේ තේමාවයි. එහි ඇති, වචන හතකින් යුත් පේළියක්, ලෝකයේ ඇතිවන ඕනෑම ව්‍යාකුල, අවුල්සහගත සහ විනාශකාරී තත්වයක් හඳුන්වන ආප්ත ප්‍රකාශයක් ලෙස තවමත් භාවිත වේ.
ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන, ආර්ථික සමාජ සහ ආණ්ඩුකරණ අර්බුදය හා ව්‍යාකුලත්වය හැඳින්වීමටද ඉතා සුදුසු එම කවි පදය මෙසේය. ,Things fall a part. the centre cannot hold, එහි සරල වාච්‍යාර්ථය නම් “මධ්‍යය බිඳී යද්දී අනෙක් සියල්ල ද කැඩී විසිරී යයි.” නයිජීරියාවේ ගෝත්‍රික සමාජ ක්‍රමය මෙන්ම අප්‍රිකාවේ බි්‍රතාන්‍ය යටත්විජිතවාදයද පත්වූ ව්‍යාකුල අවසානය සංකේතවත් කරමින් චිනුවා අචිබේ නම් නයිජීරියානු ලේඛකයා 1958දී පළ කළ නවකථාවේ නමද ,Things Fall Apart, යන්නයි.
පසුගිය සති කිහිපය තුළ උත්සන්න වී ඇති ලංකාවේ පවත්නා දැවැන්ත අර්බුදයෙහි තිබෙන්නේද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව නමැති ගොඩනැගිල්ලේ මධ්‍යය කැඩී බිඳී යමින්, එයට සම්බන්ධ යටලී, පරාල, බිත්ති කණු යනාදි සියල්ලමද විසිරී යාමයි. මෙම අත්‍යන්ත ව්‍යාකුලත්වය නිරීක්ෂණය කරමින් මගේ මිත්‍රයෙකු කියා සිටියේ රට පුදුමාකාර අරාජක තත්ත්වයකට පත්වී තිබෙන බවය. ඒ ගැන කල්පනා කරද්දී මට සිතුණේ, ලංකාවේ දැනට අරාජකත්වයක් තිබේ නම් එය පාලක පවුල සහ ඔවුන් වටා සිටින බල හවුල විසින් නිර්මාණය කරන ලද්දක් බවයි. එය ඔවුන්ගේ අදක්ෂතාව සහ රාජ්‍ය පාලන අසමර්ථතාව විසින්, ඔවුන් නොදැනම ඇතිවූ දෙයක්ද? නැත්නම්, ඔවුන් විසින් සිතාමතාම නිර්මාණය කරන ලද්දක්ද යන්න පැහැදිලි නැත. එම විග්‍රහ දෙකම සිදුවිය හැකි ඒවා බව කිව යුතු වේ.
හදවතක් නැති පාලකයෝ
මේ අතර පැහැදිලිවම පෙනෙන දෙයක් නම්, ආණ්ඩුව පිළිබඳ මහජන කෝපයක්ද ගොඩනැගෙමින් තිබෙන බවයි. මෙය පසුගිය වසරේ නොතිබුණු අලුත් තත්වයකි. පසුගිය වසර පුරාම පුරවැසියන් අතර පැවතුණේ ආණ්ඩුව ගැන විවේචනයක් සහ කලකිරීමකි. ආණ්ඩුව ගැන කලකිරුණු ගොවි ජනතාව සහ සාමාන්‍ය ජනතාව දැක්වූයේ ආණ්ඩුවට හිනාවීම සහ බැනවැදීමද මිශ්‍ර ප්‍රතිචාරයකි. දැන් එය අවඥාව සහ දේශපාලන කෝපය මිශ්‍ර බැනවැදීමක් බවට පරිවර්තනය වී තිබෙන බව පෙනේ. මෙම පරිවර්තනයට හේතුව කුමක්ද? ජනතාව අතර ගොඩනැගෙන දේශපාලන කෝපයේ ඊළඟ අවධිය කුමක් වනු ඇත්ද?
මෙම තත්වයට ප්‍රධාන හේතුව ලෙස පෙනෙන්නේ දැනට උග්‍රවී ඇති ආර්ථික අර්බුදය, විදේශ විනිමය අර්බුදය වැනි ව්‍යුහාත්මක ගැටලු පමණක්ම නොවේ. එම ගැටලු විසඳීම සඳහා ආණ්ඩුවේ නායකත්වයත්, මැති ඇමතිවරුනුත්, නිලධරතන්ත්‍රයත් දක්වන අසමත්කමමද නොවේ. ඒ සියල්ලද සමග බැඳී තිබෙන තවත් කාරණයකි. එය නම්, එම අර්බුදවලින්ද, ජීවන වියදම ඉහළ යාම, දෛනික ජීවිතයේ කඩා වැටීම් යන මේවා නිසාද දිවා රෑ නොතකා දුක් විඳින පුරවැසි ජනයාගේ ඉරණම පිළිබඳව ජනාධිපති, අගමැති, ඇමති මණ්ඩලය සහ පොහොට්ටු මන්ත්‍රීවරුන් දක්වන අසංවේදීතාවයි. සංවේදීවීමට ඇති නොහැකිවීමයි. තමන්ගේම වැරදි නිසා විපතට පත්වී ඇති ජනතාව විඳින දුක පිළිබඳ කිසිදු පශ්චාත්තාපයක් පළකිරීමට ඔවුන් දක්වන නොහැකියාවයි. අසමත්කමයි. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ප්‍රදර්ශනය කරන විශාලතම අසමත්කම සජිත් ප්‍රේමදාස, හරින් ප්‍රනාන්දු, අනුර කුමාර දිසානායක වැනි විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරුන් පෙන්වා දෙන ආණ්ඩුකරණයේ අසාර්ථකත්වය පමණක් නොවේ. හදවතක් ඇති පාලකයන් වීමට රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව දක්වන අසමත්භාවයයි.
මධ්‍යම පන්තිය පාරට බැසීම
පසුගිය සති කිහිපය තුළ වර්ධනය වී තිබෙන්නේ, ලංකාවේ අර්බුදයේ අලුත් අවධියක් බව පෙනේ. එහි ප්‍රධාන ලක්ෂණය බව පෙනෙන්නේ, ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ වන මහජන කෝපයයි. මෙම පාලකයන්ට විරුද්ධ මහජන කෝපය ප්‍රකාශ වීම බහුලව සිදුවූයේ ගෑස්, ඩීසල්, පෙට්‍රල් ලබා ගැනීමට, පැය ගාණක් ගිනි අව්වේද, රෑ දවල් නොබලාද, සමහරවිට බඩගින්නේද රස්තියාදු වූ පුරවැසියන්ගෙනි. වාහන රියැදුරන්, ත්‍රීවිලර් හිමියන්, මධ්‍යම පන්තික වාහන හිමියන්, ගෘහිණියන්, ගෙවල්වල පිරිමි ගැහැනු ආදි මධ්‍යම පන්තිය, කම්කරු පන්තිය, දුප්පත් වශයෙන් වන සමාජ ස්තරවල පුරවැසියෝ විශාල සංඛ්‍යාවක් මෙම අත්දැකීමට ලක්වූහ. පුරවැසියන් විශාල සංඛ්‍යාවක් එසේ දුක් විඳිද්දී, ආණ්ඩුව දැක්වූයේ ඒ පිළිබඳ කනගාටුවක් හෝ තමන්ගේම මහා වැරදි පිළිබඳව එම ජනයාගෙන් සමාව අයැදීමක් නොවේ. ජනතා කෝපය අවුළුවන ප්‍රතිචාරයයි. ලංකාවේ නාගරික මධ්‍යම පන්තියේ පුරවැසියන් දැන් පාරට බැස තිබෙන්නේ මෙම පසුබිම තුළයි.
නාගරික මධ්‍යම පන්තිය, ඉටිපන්දම්ද, සටන් පාඨ පුවරුද රැගෙන පාරට බැසීම, එක් අතකින් බලන විට, පසුගිය වසරේ සිදුවූ ග්‍රාමීය ගොවි ජනතාව හා රජයේ ගුරුවරුන් පාරට බැසීමේ ක්‍රියාවලියේම තවත් අවධියකි. එහෙත් තවමත් සිදු නොවන බව පෙනෙන්නේ, විවිධ සමාජ පන්තිවලට අයත් සියලු ජන කොටස් එකට එකතු වී පාරට බැසීමයි. එහෙත් එවැන්නක් ඉබේ සිදුවන්නේ නැත. එයට සංවිධානාත්මක මගපෙන්වීමක් හෝ නායකත්වයක් අවශ්‍ය වේ. එය සැපයිය හැක්කේ විපක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂ, ස්වාධීන වෘත්තීය සමිති හෝ පුරවැසි සංවිධාන එකතුවක් මගිනි. එහෙත්, විපක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂ පිළිබඳව මහජන විශ්වාසය කඩවී තිබෙන අවස්ථාවක එය පහසු කාර්යයක් නොවේ.
මධ්‍යම පන්තිය පාරට බැසීම වැදගත්, එහෙත් සීමිත දේශපාලන විභවතාවක් ඇති, ප්‍රවණතාවක් බවද පිළිගත යුතුව තිබේ. මධ්‍යම පන්තිය යනු සංවිධානාත්මක සමාජ ස්තරයක් නොවේ. එබැවින් මධ්‍යම පන්තික පුරවැසියන් දේශපාලන ක්‍රියාකාරිත්වයට පැමිණෙන්නේ සාමාන්‍යයෙන් තනි පුද්ගලයන් ලෙසින්, සමාජ-ආර්ථික-දේශපාලන අර්බුදවලට ස්වයංක්‍රීයව සහ අසංවිධානාත්මකව ප්‍රතිචාර දක්වමිනි. මේ දිනවල කොහුවල, තුම්මුල්ල, රාජගිරිය ආදි ස්ථානවල පැවැත්වෙන පුරවැසි විරෝධතා මෙම ලක්ෂණ සහිත මධ්‍යම පන්තික දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම්ය. ඒවා කල්පවත්නා සමාජ ව්‍යාපාර බවට පත්වන්නට නම්, ඒවාට සංවිධානාත්මක මගපෙන්වීම්ද අවශ්‍ය වේ.
වෘත්තීය සමිති
ලංකාවේ දැනට තිබෙන දේශපාලන තත්වය තුළ වෘත්තීය සමිතිවලින් පළ කෙරෙන නිහඬතාව තරමක හෝ විග්‍රහයකට භාජනය විය යුත්තකි. අධ්‍යාපන හා සෞඛ්‍ය අංශවල වෘත්තීය සමිති පසුගිය වසරේ සිට සිය අයිතිවාසිකම් සඳහා සටන් කිරීමට ඉදිරියට පැමිණියහ. සෞඛ්‍ය අංශයේ සමහර වෘත්තීය සමිති මේ දිනවලද අරගලවල යෙදී සිටිති. වතුකරයේ කම්කරුවෝද, සිය ආර්ථික ඉල්ලීම් මත අරගලවල යෙදුණහ.
එහෙත් පසුගිය වසරේ සිට තවමත් සිදු නොවී තිබෙන දෙයක් නම්, වෘත්තීය සමිති අතර පොදු අරගල සඳහා පොදු පෙරමුණක් ගොඩ නැගීමයි. එය වඩාත්ම සටන්කාමී බවක් දැක්වූ ගුරු සංගම්, සෞඛ්‍ය සේවයේ සමිති සහ වතුකරයේ වෘත්තීය සමිති මූලික කරගෙන සිදුවිය යුතුව තිබිණ. එහෙත් එවැන්නක් සිදු නොවීය. එයට එක් හේතුවක් නම්, ලංකාවේ වෘත්තීය සමිති ව්‍යාපාරයේ දැනට ඇති සාපෙක්ෂ වශයෙන් අදේශපාලනික ස්වභාවයයි. ඒවා මූලික වශයෙන්ම ‘වෘත්තීය ඉල්ලීම්’ සඳහා සාමාජිකයන් මෙහෙයවන සංවිධානයි. මෙම සීමාවන් ඉක්මවා යාමට වෘත්තීය සමිතිවලට බල කෙරෙන වාස්තවික තත්ත්වයක් දැන් නිර්මාණය වෙමින් තිබේ. එහෙත් නැත්තේ, ‘දේශපාලන නායකත්වය’ නම් සාධකයයි. පැරණි වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ භාෂාවෙන් කියන්නේ නම්, රැඩිකල් දේශපාලන පරිවර්තනයක් සඳහා සුදුසු ව්‍යුහාත්මක සාධක, එනම් ‘වාස්තවික තත්වයක්’, ලංකාවේ නිර්මාණය වෙමින් පවතී. එහෙත්, එම තත්වය දේශපාලන යථාර්ථයක් බවට පත්කිරීමට අවශ්‍ය ‘මනෝමූල සාධකය’ නැත. එම මනෝමූල සාධකය නම් දේශපාලන නායකත්වයයි.
වාමාංශික දේශපාලන භාෂාව තුළ මනෝමූල සාධකය යන්නෙන් නිශ්චිත වශයෙන් අදහස් වූයේ කම්කරු පන්ති සහ විප්ලවවාදී පක්ෂයයි. වාස්තවික සාධකය යනුවෙන් අදහස් වූයේ ආර්ථික, සමාජ, දේශපාලන අර්බුදය තියුණු වී, දේශපාලන පරිවර්තනයක් අත ළඟ තිබෙන්නේය යන අර්ථයයි. ලංකාවේ තිබෙන්නේද එවැනි අර්බුදයක් වුවද එහි විශේෂත්ව දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න මෙම අර්බුදය සමාජවාදී පරිවර්තනයක් සඳහා අවකාශයක් ක්ෂණිකව විවෘත කරන එකක් නොවන්නේය යන්නයි. අවකාශය තිබෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනතන්ත්‍රයක් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරමින් ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයක්’ යනුවෙන් සංකල්පගත කළ හැකි රාජ්‍යය, ආණ්ඩුව, දේශපාලනය හා සමාජය යළි-ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණයට පාත්‍ර කළ හැකි පරිවර්තනයක් සඳහායි. දෙවැන්න, එවැන්නකට නායකත්වය දිය හැකි කම්කරු පන්ති පක්ෂයක් ලංකාවේ දැනට නැත යන්නයි. ඒ තබා, ධනේශ්වර-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කර්තව්‍යයන් ඉටු කිරීම භාරගත හැකි සහ ඒ පිළිබඳ සවිඥානක සමාජවාදී පක්ෂයක්ද ලංකාවේ නැත. ලංකාවේ දෙවැනි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයට නායකත්වය සැපයිය හැකි සමාජවාදී හෝ ධනේශ්වර දේශපාලන පක්ෂයක් නොවීම, රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීම අරමුණු කරගෙන සිටින පුරවැසියන් ඉදිරියේ තිබෙන බලවත්ම අභියෝගයයි.
ලංකාවේ ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ විප්ලවය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ රාජ්‍යය, දේශපාලන ව්‍යුහයන්, ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලිය සහ සමාජ විඥානය ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය කිරීමේ සමස්ත ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලියකට මග පිරීමකි. එය හුදෙක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ, පාර්ලිමේන්තු සහ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට සීමාවන ක්‍රියාවලියක් නොවේ. පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට සමාන්තරව ජාතික ප්‍රශ්නය රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති තුළින් විසඳීම, ආර්ථික සහ සමාජ අයිතිවාසිකම් තහවුරු කිරීම, සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එකම දේශපාලන විකල්පය ලෙස පිළිගන්නා පුරවැසි බහුතරයක් සිටින සමාජයක් නිර්මාණය කිරීමද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ අංග විය යුතුය.
ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්ෂය වන සමගි ජන බලවේගය මේ වන විට පෙන්නුම් කර ඇත්තේ එය බුද්ධිමය සහ දේශපාලන වශයෙන් දරිද්‍රකරණයට භාජනය වී ඇති, තම පක්ෂයට ඓතිහාසික කාර්යභාරයක් තිබෙන්නේය යන කරුණ ගැන අවබෝධයක් නැති නායකත්වයක්ද ඇති පක්ෂයක්ය යන්නය. ජවිපෙ වනාහි සජබෙහි ‘වාමාංශික’ ප්‍රකාශනයකි. වාමාංශික පක්ෂයකට ලංකාවේ දේශපාලනයෙහි ඉටු කිරීමට තිබෙන දෙවැනි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයට නායකත්වය සැපයීමේ ඓතිහාසික කාර්යභාරය ගැන එහි නායකයන් සවිඥානක නැත. ජවිපෙ දැනට පවතින්නේ ‘අවිඥානක’ එනම් දැනුවත් අවබෝධයක් නැති වුවත් ප්‍රායෝගිකව ටික දුරකට හෝ එම කාර්යය කරන දේශපාලන පක්ෂයක් ලෙසය. ලංකාවේ දැනට තිබෙන මහා අර්බුදය විසඳීමට අවශ්‍ය කර්තෘකත්වය සහ නායකත්වය සැපයීමට ජවිපෙට ඇත්තේ සීමිත හැකියාවක් පමණක් වන්නේ එබැවිනි. මා වැනි පුරවැසියන්ද, වෙනත් බොහෝ පුරවැසියන්ද ඊළඟ මැතිවරණයේදී ජවිපෙට ඡන්දය දෙනු ඇත්තේ එහි ඇති මෙම පරිවර්තනීය ශක්‍යතාව සහ සීමිත බව දැනුවත්ව හෝ ඉවෙන් මෙන් අවබෝධ කර ගැනීමෙනි.
පුරවැසි දේශපාලන කෝපය
අඟහරුවාදා සජබ විසින් සංවිධානය කරන ලදුව, කොළඹදී පැවැත්වූ විරෝධතාවේ වැදගත් කරුණු දෙකක් ගැබ් වී තිබුණු බව පෙනේ. පළමුවැන්න, ආණ්ඩුවට හා එහි විනාශකාරී ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලියට විරෝධය ප්‍රසිද්ධියේ පළකිරීමටත්, එය මහජන දේශපාලන ක්‍රියාවක් ලෙස සිදුකිරීමටත්, සජබෙ නායකත්වය සාමාන්‍යයෙන් දක්වන මැලිකම නොතකා, එහි සාමාජිකයන්ද, හිතවතුන්ද, සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ද ප්‍රදර්ශනය කළ දේශපාලන ආවේගයයි. දෙවැන්න, රටේ මහජනතාව අතර ආණ්ඩුවට එරෙහිව ගොඩනැගී තිබෙන දේශපාලන කෝපය, එම විරෝධතාව තුළින් ප්‍රබලව සහ සාමකාමීව ප්‍රකාශ වීමයි. ජවිපෙද ඇතුළු විරුද්ධ පක්ෂ විසින් බැරෑරුම් ලෙස සැලකිල්ලට ගත යුතුව තිබෙන්නේ පුරවැසියන්ගේ ස්වයංක්‍රියව ප්‍රකාශ වන මෙම දේශපාලන කෝපය ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන මොහොත තීරණය කරන වැදගත් ‘මනෝමූල සාධකයක්’ වී තිබෙන බවයි. ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන මොහොතේ ඇති ගුණාත්මක අලුත් බවෙහි විශේෂත්වය වන්නේද එයයි.
‘දේශපාලන කෝපය’ යනු පුරවැසියන් අතර ඇති සාමූහික දේශපාලන විඥානයකි. එය හුදෙක් තනි පුද්ගල භාවමය හැඟීමක් හෝ උද්වේගයක් නොවේ. පුරවැසියන් ලබන අත්දැකීම් පදනම් කරගෙන, ඔවුන්ගේ දේශපාලන හැඟීම්වලත්, අවබෝධයේත් ඇතිවන තියුණුවීමක් සංකේතවත් කරන, දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා පුරවැසියන් ස්වයංක්‍රීයව මෙහෙයවන සාමූහික මනෝභාවයකි. “පන්ති විඥානය” යනුවෙන් මාක්ස්වාදී විග්‍රහයේ ඇති සංකල්පයෙන් ප්‍රකාශ වන්නේ මෙවැනි සාමූහික මනෝභාවයකි. සාධනීය දේශපාලන පරිවර්තකයින් බවට පුරවැසියන් පත්වීමේ පළමු අවධිය වන්නේ මෙම “පුරවැසි දේශපාලන කෝපය” විවෘතව ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශයට පත්වීමයි. එහි ඊළඟ, වඩා දියුණු අවධිය වන්නේ එය පුරවැසියන්ගේ සාමූහික දේශපාලන ක්‍රියාකාරිත්වයේ නිතිපතා හා දෛනික අංගයක් බවට පත්වන විටය. ‘දේශපාලන නායකත්වය’ යන සාධකය වැදගත් වන්නේ මෙතැනදීය.
ඉදිරි කාලයේදී ලංකාවේ පුරවැසියන්ට උනන්දුවෙන් බලා සිටින්නට සිදුවනු ඇත්තේ මෙම ‘දේශපාලන නායකත්ව’ සාධකය සාක්ෂාත් කිරීමට කවර පක්ෂයක්, පක්ෂ එකතුවක්, පුරවැසි සංවිධානයක් ඉදිරිපත් වන්නේද යන්නයි. දැනට නම් පෙනෙන්නේ, අප රටේ තිබෙන ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්ෂ දේශපාලන පක්ෂවලට මෙම කරුණ පිළිබඳ සවිඥානක බවක් නැති බවයි. ඊළඟ මැතිවරණවලට සූදානම් වීමේ පටු න්‍යාය පත්‍රයෙන් එළියට පැමිණීම, එම පටු චින්තන රාමුව ඉක්මවා යාම සඳහා එම පක්ෂවලට අවශ්‍ය වේ. මන්දයත්, ලංකාවේ දැනට ගොඩ නැගෙන දේශපාලන පසුබිම ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයක්’ සඳහා සමාජය සූදානම් කිරීමේ අවකාශද විවෘත කරන එකක් වන හෙයිනි.■
