අර්බුදයට විසඳුම ආපදා කොමියුනිස්ට්වාදයයි: කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කථිකාචාර්ය
සුමිත් චාමින්ද

■ අමන්දිකා කුරේ

වර්තමානයේ ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දී තිබෙන අර්බුදකාරී තත්වය පිළිබඳ ඔබේ විග්‍රහය කුමක් ද?

මේ මොහොතේ අපි සිටින්නේ බහුවිධ අර්බුදයකයි. එය බැලූ බැල්මට ආර්ථික අර්බුදයක් වශයෙන් පෙනුණත් ඒ හා සම්බන්ධ වූ දේශපාලන අර්බුදයක් තිබෙනවා. වසංගතය සමග වර්ෂ කිහිපයක් පුරා පවතින සෞඛ්‍ය අර්බුදයක් සහ වැඩිය සාකච්ඡාවට බඳුන් නොවන පාරිසරික අර්බුදයක් තිබෙනවා. සමාජීය ව්‍යුහයන් තුළත් අර්බුදයක් නිර්මාණය වෙලා තියෙනවා. ඒ අනුව යම් බිඳ වැටීමක් සමාජයේ පහළ තලයේ සිදුවෙමින් පවතිනවා. මේ ප්‍රශ්න වගේ ම අවධානය යොමු කළ යුතු තවත් වැදගත් අංශයක් වන්නේ අපේ රටේ විදේශ සම්බන්ධතා ක්ෂේත්‍රයේ නිර්මාණය වෙලා තිබෙන අර්බුදය. මේ ඇතිවෙලා තිබෙන්න තත්වය ගැන ස්ලැවෝයි ශිශෙක් ඔහුගේ ‘වසංගතය’ පොතේ සඳහන් කර තිබෙනවා ‘පරිසමාප්ත කුණාටුවක්’ යනුවෙන්. එයින් අදහස් වන්නේ කුණාටු කිහිපයක් එකතු වෙලා හැදෙන විශාල කුණාටුවක් කියන අර්ථය. ලංකාවේ දැන් අපි මුහුණ දෙමින් සිටින්නේ එවැනි පරිසමාප්ත කුණාටුවකට.

මේ ඇති වෙලා තිබෙන තත්වයට දිගු කාලීන හේතු හැටියට 1970-80 සිටම අනුගමනය කළ ආර්ථික හා රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිවලින් නිර්මාණය වූ තත්වයන් සැලකිය හැකියි. එය ඉතාම පුළුල්ව සාකච්ඡාවට බඳුන් කළ යුතු දෙයක්. මෑත කාලීන හේතුසාධක වශයෙන්, 2019 දී මෙරට ඇති වූ නව පාලන තන්ත්‍රය අපට බැහැර කළ නොහැකි හේතුවක්. එය රෙජීමයක් වශයෙන් හැඳින්විය හැකියි. එය ක්‍රියාත්මක වූයේ ධනවාදී සංවර්ධනය පිළිබඳ යම් අධිකාරීමය ප්‍රවේශයක් සහිතව. ඔවුන් ම පැවසූ ආකාරයට සිංගප්පූරුව, තායිවානය, වැනි නැගෙනහිර ආසියාතික රටවල ධනවාදී සංවර්ධන මාදිලිය මූලාශ්‍රය කරගත් යම් සංවර්ධන ආකෘතියක් ගැන ඔවුන් විශ්වාස කළා. ඒ තුළ ඇති විශේෂ ලක්ෂණය වුණේ එය ආර්ථික තලයේ දී ඉතා නිදහස් ලිබරල්වාදී ආකෘතියකින් ක්‍රියාත්මක වුවත් දේශපාලන තලයේ දී ඉතාම අධිකාරීවාදයකින් මෙහෙයවීම. දෙවැනි හේතුව වන්නේ වත්මන් පාලනාධිකාරිය වසංගතයට මුහුණ දුන්නු උපාය මාර්ගය. එය ඉහළ සිට ක්‍රියාත්මක වූ අධිකාරීමය ලක්ෂණ සහිත උපායමාර්ගයක් හැටියට හඳුනාගත හැකියි. සමාජය සක්‍රියව සෞඛ්‍ය අර්බුදයට මුහුණ දීමට යොදාගන්නවා වෙනුවට ජන ඉහළ සිට ක්‍රියාත්මක වන නියෝග සම්ප්‍රදායක් ඇතුළේ සමජය නිෂ්ක්‍රිය කීමක් තමයි සිදුවුණේ. ඒ වගේම මෙම උපාය මාර්ගය යටතේ ඔවුන් ක්‍රියාත්මක කළේ ‘මරණ දේශපාලනයක්”(necropolitics). සමාජයේ වඩාත්ම අසරණ හා දිළිඳුම කොටස් වසංගතයට ගොදුරු වෙන්න ඉඩ හැරලා කෙසේ හෝ පවතින දේශපාලන ආර්ථික ක්‍රමය පවත්වාගෙන යාමට උත්සහ කිරීම එයින් අදහස් වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලය මේ වන විට අපට දැකගන්න පුළුවන් වෙලා තිබෙනවා. මේ තරම් විවිධ ක්ෂේත්‍රවල අර්බුදයක් නිර්මාණය වෙලා තිබිය දී පවතින ආර්ථික හා දේශපාලන ක්‍රමයම ඔවුන් පවත්වාගෙන යන්නේ ඒ මරණ දේශපාලනය හරහායි. විශාල ආදායම් ලබන ධනපති පංතිය සහ සැලකිය යුතු අන්දමේ ආදායමක් ලබන මධ්‍යම පංතියේ එක් කොටසක් තවමත් මේ අර්බුදයට ලක් නොවී තමන්ගේ සුපුරුදු ජීවන රටාව අරගෙන යනවා. ඒ අනුව පැහැදිලියි මේ අර්බුදයට දශක ගණනාවක් පුරා ඇති වූ ඓතිහාසික හේතූන් වගේ ම මෑත කාලීනව ඇති වූ හේතූනුත් බලපාලා තිබෙනවා.

විදේශ සම්බන්ධතා ක්ෂේත්‍රයෙන් ලංකාව මුහුණ පා සිටින අර්බුදකාරී තත්වය සහ පොදුවේ අන්තර්ජාතික දේශපාලනය තුළ නිර්මාණය වී තිබෙන යුදමය තත්වය ශ්‍රී ලංකාවට කුමනාකාරයෙන් බලපාවිද?

අප දැන් සිටින්නේ ලෝකය මෙතෙක් පැවති ක්‍රමයේ යම් පරිවර්තනයක් සිදුවෙමින් පවතින කාලපරිච්ඡේදයක. 1991 සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටීමෙන් පසුව ඇමරිකාව උත්සහ කළා ඇමරිකාව කේන්ද්‍ර කරගත් ඒකධ්‍රැවීය ක්‍රමයක් ගොඩනගන්න. නමුත් වෙනත් ආර්ථික සහ දේශපාලන බලවතුන් කලාපීය වශයෙන් ඉදිරියට පැමිණීම නිසා ඇමරිකාවේ එම උපාය මාර්ගය වර්තමානය වන විට අසාර්ථක වෙලා තිබෙනවා. නව කලාපීය සහ ලෝක බලවතුන් බිහිවීම තුළ අනාගත ලෝක ක්‍රමය නිර්මාණය වන්නේ කොහොමද කියන එක අවිනිශ්චිත කාරණයක් වී තිබෙනවා. තවමත් මිලිටරි සහ දේශපාලන ක්ෂේත්‍රවල ඇමරිකාවේ බලපෑම තදින් ම ක්‍රියාත්මක වනවා වුවත් චීනයේ නැගීම සමග පවතින ලෝක රටාවේ යම් පරිවර්තනයක් ඇතිවීමක් සිදුවෙනවා. ඇතැම් ජාත්‍යන්තර සබඳතා පිළිබඳ බුද්ධිමතුන් අදහස් දක්වනවා මේ වන විට අපි දෙවැනි ශීත යුද්ධයකට යමින් සිටිනවා කියා.

ශ්‍රී ලංකාවේ භූ දේශපාලනික පිහිටීමත් සමග ශ්‍රී ලංකාව සිටින්නේ එම ශීත යුද්ධයේ වඩාත්ම තීරණාත්මක හා සංවේදී කලාපයක් තුළ. පළමු ශීත යුද්ධයේ දී වඩාත්ම තීරණාත්මක රටවල් වුණේ නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවල් සහ නැගෙනහිර ආසියාතික රටවල්. නමුත් වර්තමානයේ ඇමරිකාව, චීනය සහ ඉන්දියාව අතර වඩාත්ම ගැටුම්කාරී කලාපය වන්නේ ඉන්දු පැසිෆික් කලාපය. ඒ නිසා චීනය විසින් නිර්මාණය කරන තීරු සහ මාර්ග උපායමාර්ගය තුළ ලංකාවේ හම්බන්තොට වරාය ඇතුළත්ව තිබීම නිසා අලුත් ගෝලීය බලවතුන්ගේ ගැටුමේ කේන්ද්‍රස්ථානයක් බවට පත්වන බවක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. මේ තත්වය නිසියාකාරව විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් යටතේ කළමනාකරණය කරගැනීමට නොහැකි වුණොත් පවතින ආර්ථික අර්බුදයත් නිසා පහසුවෙන් ම විදේශීය බලවතුන්ගේ ග්‍රහණයට ලංකාව ලක්විය හැකියි. නමුත් දැනට එවැනි සාර්ව දැක්මක් සහිතව විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් මෙහෙයවන බවක් පෙනෙන්නට නෑ.

අර්බුදය සහ ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාකලාපය නිසා ලොකු ජනතා විරෝධයක් නිර්මාණය වෙලා තිබෙනවා. එය ප්‍රගතිශීලී තත්වයක් නෙවෙයි ද?

මේ ගැන පැහැදිලි කිරීමේ දී මා ඕ සේතුංගේ ප්‍රසිද්ධ ප්‍රකාශයක් උපුටා දක්වනවා. ‘දෙව්ලොව යට සියලුම දේවල් වියවුලක. තත්වය ඉතාම කදිමයි.’ නමුත් මේ තත්වය උපහාසයට ලක්කරමින් ස්ලැවෝයි ශිශෙක් පොතක් ලියා පළ කළා, දිව්‍යලෝකයත් පවතින්නේ අවුලක නම් අප දැන් කුමක් කළ යුතු ද කියලා. මා ඕ සේතුං සාම්ප්‍රදායික මාක්ස්වාදයට අනුව විශ්වාස කළා විශාල ආර්ථික හා සමාජ අර්බුදයකින් පසුව වඩා යහපත් යුගයක් උදාවෙන්න නියමිතයි කියන එක. නමුත් වර්තමානයේ එවැනි බලාපොරොත්තුවක් තබා ගත නොහැකි මට්ටමට අර්බුදයට උග්‍ර නම් පැරණි මාක්ස්වාදී චින්තනයට අනුව තත්වය ඉතාම කදිමයි කියා කියන්නට බෑ. ලංකාවේ වර්තමාන තත්වයට විසඳුම් සෙවීමට එවැනි පැරණි ආකෘතිවලින් එතරම් සහයෝගයක් ලැබෙන්නේ නෑ. ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂ සහ සංවිධානවලට කාලයක් පුරා මුල් බැසගත් ජනතා පදනම් තිබෙනවා. ඒ නිසා ලංකාවේ විරෝධතාවයන් සංවිධානය වන්නේ බොහෝදුරට ඒ පක්ෂ හා සංවිධාන හරහා. ඊට අමතරව ජනවාර්ගික හා ආගමික බෙදීම් මූර්තිමත් වන ආකාරයටයි. ඒ නිසා මේ අර්බුදයට විසඳුම් සෙවීමට යම් පොදු ප්‍රවේශයක් අවශ්‍ය වෙනවා. කෙනෙක්ට පහසුවෙන් ම කිවහැකි දේ තමයි මේ ආණ්ඩුවට ඉල්ලා අස්වෙන්න කියන එක. නමුත් ඒ ප්‍රවේශය පමණක් මේ අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට ප්‍රමාණවත් වන්නේ නෑ.

ආණ්ඩුවේ අප්‍රායෝගික පොහොර ප්‍රතිපත්තිය නිසා අසරණභාවයට පත්වුණු ග්‍රාමීය කෘෂිකාර්මික ගොවියන් විශාල ප්‍රමාණයක් සිටිනවා. වසංගතය හේතුවක් වනවාටත් වඩා පාලනාධිකාරියේ ප්‍රතිපත්ති නිසා ඔවුන් පීඩාවට පත්වුණේ. ග්‍රාමීය තලයේ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන බිඳවැටීම ඉතා ඉක්මනින් නාගරික දරිද්‍රතාව ඇතිකිරීමට හේතුවෙනවා. අසංවිධිත අංශයේ කම්කරුවන් සහ කුඩා පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයන් වගේ ම විරැකියාවෙන් පෙළෙන විශාල ජනකොටසක් වසංගතය පැවති කාලය පුරාවටම විශාල දරිද්‍රතාවකින් පීඩා වින්දා. මුදලයේ අගය පිරිහීම, ජීවන වියදම ඉහළ යාම සහ උද්ධමනය නිසා මේ තත්වය වඩාත් ඛේදජනක වෙලා තිබෙනවා.

ඒ නිසා මේ ජන කණ්ඩායම්වලට ඉතාම ඉක්මන් කෙටිකාලීන විසඳුම් අවශ්‍යයි. ලංකාවේ දරිද්‍ර තීරුවලට, ආහාර සලාක, දිළිඳු සහන, සමුපකාර ක්‍රමය වගේ විකල්ප සහ සුබසාධනවාදී ක්‍රමයන් ඉතාම ඉක්මන් ක්‍රියාමාර්ග වශයෙන් ගන්න සිදුවෙනවා.

අර්බුදයේ තීව්‍රතාව නිසාම දිගුකාලීන විසඳුම් සොයාගැනීමත් වැදගත්. පසුගිය කාලයේ ලංකාව තුළ ක්‍රියාත්මක වුණේ ‘ආපදා ධනවාදයක්’ (disaster capitalism). නයෝමි ක්ලයින් අපදා ධනවාදය කියලා හැඳින්වුවේ සමාජයේ ක්ෂණික කම්පනයක් ඇතිවූ වාතාවරණයක් තුළ දී නිදහස් වෙළඳපොළ ප්‍රතිසංස්කරණ වේගයෙන් ක්‍රියාත්මක වීම. නමුත් අපට සිදුවෙනවා ආපදා ධනවාදයකට වඩා වෙනස් ආපදා කොමියුනිස්ට්වාදයකට (disaster communism) යන්න. එය අපි සාම්ප්‍රදායිකව කොමියුනිස්ට්වාදය කියා හඳුන්වන එක නෙවෙයි. එයින් අදහස් වන්නේ මේ අර්බුදයට මුහුණ දීම සඳහා නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රමය තුළ සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමවේදවලට වඩා වෙනස් ක්‍රියාමාර්ග ගන්නවා කියන එක. ලංකාවේ බදු ප්‍රතිපත්තිය මෙතරම් අර්බුදයක් පවතින තත්වයකදී පවා සෘජු බදු ප්‍රතිශතය තවමත් අඩුයි. එවැනි ප්‍රතිපත්ති සංශෝධනය කිරීම ආපදා කොමියුනිස්වාදයේ කොටසක් විදිහට හඳුන්වන්න පුළුවන්. දැනට ආදායාම් බදු පැහැර හැරලා තියෙන ප්‍රමාණය ඉතා විශාලයි. ඒ නිසා එවැනි තත්වයන්වලට ඉතාම රැඩිකල් ක්‍රියාමාර්ගයන් ගන්න සිදුවෙනවා. අපට ආනයන හා අපනයන අංශවල යම් යම් කැපකිරීම් කරන්න සිදුවෙනවා කියන එක සත්‍යයක් වුණත් මොනවාද අපි කැපකරන්නේ කියන එක ගැන ප්‍රශ්නයක් තිබෙනවා. පසුගිය කාලයේ අපි දුටුවේ පොහොර, මූලික ආහාර සහ ඖෂධ එහෙම කැප කළා. වසංගතය පවතින කාලයක් තුළ කිසිසේත් නොකළ යුතු ආකාරයේ දෙයක්. කළ යුත්තේ මූලික ආහාර සහ ආහාර නිෂ්පාදනයට, අධ්‍යාපනයට සෞඛ්‍යයට අවශ්‍ය දේවල් වැනි දේවල්වලට ප්‍රමුඛත්වය ලබා දෙන විදිහේ සමාජ සුබසාධනවාදී ප්‍රතිපත්තිවලට යාම. ලංකාවට වැඩිම විදේශ ආදායමක් උපදවලා දෙන්නේ සමාජයේ වඩාත්ම දරිද්‍ර වතුකම්කරුවන්, ඇඟලුම් සේවකයන්, විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් වගේ අය. නමුත් අපේ රටේ විදේශ වත්කම් වැඩියෙන් ම එළියට ගලාගෙන යන්නේ පාරිභෝජනවාදී ඉල්ලුම් සපුරාලන්න. ඒවා බොහෝදුරට මධ්‍යම පන්තිය හෝ ධනපති පන්තිය විසින් නිර්මාණය කරන ඉල්ලුමක්. එවැනි විෂම චක්‍රයක් වර්තමානයේ පවතින්නේ.

මේ අර්බුදය දේශපාලන පක්ෂ මාරුවකින් හෝ සම්මුතියකින් විසඳාගැනීමට නොහැකි ඇයි?

ඒ වගේම ඇතැමුන් විශ්වාස කරනවා මේ තත්වය දේශපාලන පක්ෂ අතර සම්මුතියකින් හෝ දේශපාලන ප්‍රභූන් අතර සම්මුතියකින් විසඳාගත හැකි අර්බුදයක් කියලා. එවැනි සම්මුතියකට වඩා දැන් අවශ්‍ය වන්නේ සමාජීය වශයෙන් ඇති කරගන්නා සමාජ සම්මුතියක්. ලංකාවේ ලිබරල්වාදීනුත් උපුටා දක්වන ජින් ජැක්විස් රූසෝගේ සමාජ සම්මුතිය කියන පොතේ එයා පැහැදිලි කරන්නේ මැතිවරණවල දී ඇතිකරගන්නා බහුතරයකගේ සම්මුතියක් නෙවෙයි. ඒ මැතිවරණ සම්මුතිය පදනම් වන වඩා ගැඹුරු සමාජ සම්මුතියක අදහසක්. අපේ දේශපාලන ක්‍රමය පදනම් වෙලා තිබෙන්නේ කුමන සම්මුතියක් මතද කියන එක නැවත ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නයක්. දැන් අපට අවස්ථාවක් ලැබිලා තිබෙනවා දැනට පවතින සම්මුතිය ගැන විචාරාත්මකව බලලා නව සමාජ සම්මුතියක් පරිකල්පනය කරන්න. ඒ සාමූහිකත්වය තුළ අපි හමුවේ තිබෙන දිගු කාලීන සහ කෙටි කාලීන අර්බුදවලට මුහුණ දෙන්නේ කොහොමද කියන එක ගැන වඩා පුළුල් සම්මුතියක් ඇති කරගැනීමේ අවශ්‍යතාව තියෙනවා. එක් පක්ෂයකින් තවත් පක්ෂයකට බලය මාරු වීමේ මැතිවර්ණ සම්මුතියෙන් විසඳාගැනීමට නොහැකි තරම් මේ අර්බුදය උග්‍රයි.
වසංගතය මැදදී වසංගතය පාලනය කිරීමට ග්‍රාමීය ජනතාවගේ ස්වේච්ඡා ශ්‍රමය සහ ඔවුන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංස්කෘතික ලක්ෂණ යොදාගත්තා නම් වසංගතය හමුවේ සමාජය නිෂ්ක්‍රිය වනවා වෙනුවට සමාජය සක්‍රිය කරගන්න තිබුණා. වසංගතය ජයගැනීමට අවශ්‍ය ආපදා කොමියුනිස්වාදයේ කොටසක් හැටියටත් මෙය සලකන්න පුළුවන්. කොමියුනිස්ට්වාදය කියලා අපි හඳුන්වන්නේ යම් මනෝරාජික දෙයක් නෙවෙයි. අපේ ජනසමාජය තුළ කාලයක් පුරාවටම පවතින සාමූහිකත්වය, අන්‍යෝන්‍ය උපකාරීත්වය, පොදු යහපත පිළිබඳ හැඟීම සහ සමානාත්මතාව වගේ දේවල් කොමියුනිස්ට් ලක්ෂණ. සමුපකාර විඥානයට ආමන්ත්‍රණය කරන මහජන ව්‍යාපාරයක් අවශ්‍යයි කියලා සිතනවා. ඒ අනුව අපි නව සමාජ සම්මුතියක් ගොඩනගාගත යුතුයි. එසේ කිරීමට අප අසමත් වුවහොත් බොහෝවිට අර්බුදයට හමුවේ පැන නගින විරෝධය ඉතාම අරාජිකවාදී විනාශකාරී පැත්තකට යාමට ඉඩ තිබෙනවා. අතීතයේ තිබුණු ලිබරල්වාදී සහ මාක්ස්වාදී චින්තනයේ තිබුණු ප්‍රධාන ලක්ෂණයක් වුණේ විශාල අර්බුද තිබුණත් වඩා යහපත් අනාගතයක් අනිවාර්යයෙන් ම උදාවෙනවා කියන බලාපොරොත්තුව. අදටත් ලංකාවේ ගොඩක් අය උපුටා දක්වන ගුරු ගීතයේ එන ‘තද සීත කුණාටු හමාවි ඒත් වසන්තය එනවා සත්තයි’ විශ්වාසය එවැනි එකක්. නමුත් අපි දැන් ඉන්නේ අර්බුද මැද්දේ අනිවාර්යෙන් ම වසන්තයක් එනවා කියන සර්වසුබවාදයක් කරා යාමට අපහසු තැනක.

වසන්තය උදාකළ හැකියි මනුෂ්‍යයන්ගේ ධෛර්යයෙන්. නමුත් එය එන්න නියමිත නෑ. කළුවර බිංගෙයක අපි අතරමංවෙලා සිටියදී බිංගෙයින් ඈත කෙළවරක ආලෝකයක් දකින්න පුළුවන් කියලා විශ්වාස කළත් ඒ පෙනෙන ආලෝකය අපව යටකරගෙන යාමට නියමිත දුම්රියක ආලෝකය වෙන්න පුළුවන්. මේ අර්බුදය තුළත් මේ ගොඩනැගෙන සමාජ විරෝධය වඩාත් අරාජිකවාදී සහ විනාශකාරී ප්‍රවේශකයකට යොමු වුණොත් ඒ එක්කම විශාල මර්දනයකුත් පැමිණිය හැකියි. එසේ වුවහොත් අප ඉදිරියේ තිබෙන්නේ දරිද්‍රතාව, සාගින්න, හිංසනය, අරාජිකත්වය සහ සර්ව අසුභවාදය සහිත අනාගතයක්. එවැනි අනාගතයක් බිහිවීමේ අනතුර වළක්වා ගැනීමට පක්ෂ ප්‍රභූන්ගේ සම්මුතියකට ඔබ්බෙන් යන පුළුල් සමාජ සම්මුතියක් ඇතිකිරීමට අවධානය යොමු කළ යුතු අවශ්‍යතාවක් තිබෙනවා. මේ අර්බුදයට විසඳුම තිබෙන්නේ තවදුරටත් වඩාත්ම දරිද්‍ර කොටස් වසංගතයට හෝ සාගින්නට ගොදුරු කරවීම තුළ නොව ඔවුන්වත් මෙම සමාජ ක්‍රමය තුළ ආරක්ෂා කරගනිමින් සිදුකරන ආපදා කොමියුනිස්ට්වාදී ප්‍රවේශයක් තුළයි■