අපිට පෙනෙනවා, ප්රේක්ෂකයා ආනන්දනීය අත්දැකීමක් විඳිනවා කියන එක අපට ප්රත්යක්ෂ වෙනවා. මම හිතන්නෙ ඒකම තමයි ඥානනය. කලාකෘතියක සාමාන්ය ගෙදරකට ඇතුළුවෙනවා වගේ දොරක් හැම වෙලාවෙම ඇරලා තියන්නෙ නැහැ. ඒ නිසා දොර හොයා ගන්න සිද්ධ වෙනවා. දොරක් නැත්නම් ගේ වටේ ගිහිල්ලා අතපත ගාන්නත් සිද්ධ වෙනවා. කලාකෘතියක් කියන්නෙ අමුතු වස්තුවක්. ඒක ලේසියෙන් කඩල බිඳලා ආපහු අමුණන්නත් බැහැ.
■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික
දීර්ඝ කාලයකින් පසුව නැවතත් සෞම්ය ලියනගේව ප්රේක්ෂකයාට දැක ගැනීමට හැකිවෙලා තියෙනවා.
මම අවුරුදු 4ක් ලංකාවෙ හිටියේ නැහැ. ආචාර්ය උපාධියට ඕස්ටේ්රලියාවට යන්න සිද්ධ වුණා. ඒකට ප්රවේශ වුණාට පස්සෙ තමයි එය කෙතරම් බරසාර කටයුක්තක්ද කියන අවබෝධය ආවෙ. මම තීරණය කළා ඒ වැඩේ මුලින්ම ඉවර කරන්න. ඒ වෙනකන්ම මම රාජිත දිසානායකගේ සහ තවත් නාට්ය කිහිපයකම වැඩ කරමින් හිටියා. නමුත් ඒ නාට්ය සියල්ලම මට නතර කරන්න සිද්ධ වුණා. මම ලංකාවට ආවෙ 2014 අග හරියෙදි විතර. 2015 ඉඳන් විශ්වවිද්යාලයේ වඩාත් සක්රියව වැඩ කරන්න සිද්ධ වුණා. 2019 වන තෙක් එක දිගට විද්යාර්ථීන්ගේ ඉගැන්වීම් කටයුතු පර්යේෂණ කටයුතු සහ නාට්ය නිෂ්පාදන ක්රියාවලිය සිද්ධ කළා. වාර්ෂිකව නාට්ය උළෙලක් පවා පැවැත්වූවා. යම් යම් විපරිවර්තනයන් කරන්න පුළුවන් වුණා නැවත පැමිණීමත් එක්ක. නාට්යවල පෙනීහිටිනවා වෙනුවට මම තිරෙන් පිටිපස්සෙ ඉඳගෙන අනෙක් කණ්ඩායම්වල ශක්යතා ප්රගුණ කරලා, වේදිකාවට ගේන්න ඒ කාලය තුළ සෑහෙන්න මහන්සි වුණා. ඒ වකවානුව තුළ අපි අන්තර්ජාතික ජර්නල්වල සහ අන්තර්ජාතික විශ්වවිද්යාල සමග විශාල වශයෙන් වැඩකරලා තියෙනවා. ඒවා දීර්ඝකාලීනවයි ප්රතිඵල දායක වෙන්නේ. මේ වෙනකොටත් එහි ප්රතිඵල පෙනෙන්නට තියෙනවා. පසුගිය රාජ්ය නාට්ය උලෙළේ නියෝජනය වෙච්ච කෙටි නාට්ය හා දිගු නාට්යවල රඟපාපු හා අනෙකුත් විෂය ක්ෂේත්රවල වැඩ කරපු ගොඩක් ඉන්නවා සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්යාලයේ මගේ දෙපාර්තමේන්තුවෙන් එළියට ආ අය. ඒ පසුගිය අවුරුදු නමය දහය ඇතුළෙ කරපු දේවල්වල සාධනීය ප්රතිඵල. ඒ වගේම නාට්ය කලාව, නාට්ය නිෂ්පාදනය කරන්න, රඟපාන්න පමණක් නොවෙයි, නාට්ය ගැන ලියන්න කියන්න, නාට්ය පිළිබඳ පර්යේෂණ කරන්න හා ශාස්ත්රීය අධ්යනයන්ට අවශ්ය කරන ඉගන්වීම් කටයුතු සිද්ධ කළා. මේ දේවල් නිසා මම නළුවෙක් හැටියට කළ භූමිකාව මගෙන් ගිලිහුණා. නමුත් මට අතෘප්තියක් තිබුණේ නැහැ. අපේ අය වේදිකාවෙ ලස්සනට රඟපානවා දැක්කාම මම රඟපානකොට ලැබෙන තෘප්තියම මට ලැබෙනවා. ඒ නිසාත් මම ටිකක් කම්මැලි වුණා රඟපාන්න. අනෙක් පැත්තෙන් මෑත ඉතිහාසයේ සංස්කෘතික නිෂ්පාදන ක්ෂේත්රයේ ඇදවැටීම් කඩාවැටීම් සහ පිරිහීම් මාව විශේෂයෙන්ම සිනමාවෙන් හා රූපවාහිනියෙන් ඈත් කරන්නත් හේතුවක් වෙන්න ඇති කියලා මම හිතනවා.
ඔබ 2010 පස්සෙ ආචාර්ය උපාධියේ වැඩ කටයුතු සඳහාත් ඉන් අනතුරුවත් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සෙ නියැලිලා හිටියේ නාට්ය හා රංග කලාව සම්බන්ධ ශාස්ත්රීය අධ්යනයන් හා පර්යේෂණත් සමග. ඒ තුළින් හොයාගත්ත අලුත් දේවල් සහ එළියට ගත්තේ මොනවාද කියලා ගොඩක් අය දන්නේ නැහැ.
මගේ විෂය ක්ෂේත්රය ඇතුළේ මම 2016 ලංකාවට ආවාට පස්සෙ මම රංග කලාව පිළිබඳ ඉංග්රීසි භාෂාවෙන් කෘතියක් සම්පාදනය කළා, මෙඩිටේෂන් ඇන්ඩ් ඇක්ටින් (Meditations on Acting: Theory Practice and Perfomance) කියලා. මේකෙ තියෙන්නෙ මගේ අධ්යයන කටයුතු පදනම් කරගෙන අපේ විෂය ක්ෂේත්රය ඇතුළට කරන්න හදපු මැදිහත්වීමක්. සමහර තේමාත්මක වෙනස්කම්, පර්යේෂණ විෂය ක්ෂේත්ර හඳුන්වාදීම් විශේෂයෙන්ම හියුමන් බොඩි එක පිටිපස්සෙ තියෙන දේශපාලනය සහ දාර්ශනික සංකථනය පිළිබඳ ලොකු සංවාදයක් අපේ තිබුණේ නැහැ. මම ආචාර්යවරයෙක් විදිහට විවිධ පරිසංවාද, පර්යේෂණ පත්රිකා, විවිධ තේමා යටතේ කළ පර්යේෂණ සහ ඉගෙනුම් සහ ඉගැන්වීම් ක්රියාවලියේදී රංග කලාව පිළිබඳ ශික්ෂණවේදයක් පවතින බව යම් විදියකට තර්ක කරන්නට හා හඳුන්වාදෙන්නට පුළුවන් වුණා. අනිත් කාරණය තමයි ඇක්ටින් ගැන රිසර්ච් කරන්න පුළුවන්ද කියලා දැනගෙන හිටියේත් නැහැ. මම තමයි ප්රථම වතාවට ලංකාවෙ ඇක්ටින් බේස් කරගෙන ආචාර්ය උපාධියක් කළේ. ඒකෙන් එක්තරා සන්නිවේදනයක් ගියා ඇක්ටින් කියන්නේ විෂයක් කියලා. ඇක්ටින් කියන විෂය හදාරන්න නළුවෙක් වෙන්නම ඕනෑ නැහැ. ශාස්ත්රඥයෙක් හැටියටත් රංග කලාව හදාරන්න පුළුවන්. පසුගිය දශක දෙක ඇතුළේ ලෝකයේ විශාල පිමි ටිකක් පැනලා තියෙනවා නාට්ය කලාව ඇතුළෙ. ඒවා නාට්ය නිෂ්පාදනය හා රංගනයට එහා ගිය පුළුල් ක්රියාවලියක්. ඒක ඇතුළෙ ලෝකයේ තව ගොඩක් දේවල් සිද්ධ වෙනවා. මට පුළුවන් වුණා ඒ වගේ අලුත් විෂය ක්ෂේත්ර හඳුන්වාදෙන්න. අලුත් පර්යේෂණ ඉසව් හඳුන්වාදෙන්න පුළුවන් වුණා. විශේෂයෙන්ම රංග කලාව සහ දර්ශනය කියන විෂය ක්ෂේත්ර දෙක අමුණන්න පුළුවන් වුණා. ප්රපංච විද්යාව කියන විෂය ක්ෂේත්රය රංග කලාව සහ නර්තන කලාවට අදාළව භාවිතා කළ හැක්කේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව මගේ ලිපිලේඛන සහ පරිසංවාද තුළ පත්රිකා ඉදිරිපත් කරමින් පර්යේෂණ සකස් කරමින් සහ දේශන මඟින් මම ප්රචාරය කරන්නට උත්සාහ ගත්තා.
ශාස්ත්රීය කටයුතුත් එක්ක දීර්ඝ කාලයක් ඉඳලා නැවතත් ඔබ රංගනයට ප්රවේශ වෙන්නෙ අශෝක හඳගමගේ ඇන්ටික් කඩයක මරණයක් වේදිකා නාට්යයෙන්.
හඳගමත් අවුරුදු 10ක් 12ක් විතර මෙහි පිටපත ලියමින් බලාගෙන හිටියා. මාත් සමග ඔහු අවස්ථා කිහිපයකදී මේ ගැන සාකච්ඡාත් කළා. මේ නාට්යයේම මීට කලින් ලියපු වර්ෂන් එකකුත් මා සමග බෙදාගෙන තිබෙනවා. අවස්ථා කිහිපයකදී අධ්යයන කටයුතු සඳහා පිටරට යන්න වුණ නිසා මේ වැඩේ දිග්ගැස්සුණා. නමුත් හඳගම, මේක මම කරනවා නම් කරන්නෙ සෞම්ය එක්ක, ඔයාට පුළුවන් කාලයකදී මේක කරන්නම් කිව්වා. පසුගිය අවුරුදු කිහිපයේ සෞම්ය ලියනගේ රඟපෑවෙ නැති වුණාට ඔවුන් දැක්කා මම විශ්වවිද්යාලය ඇතුළේ වෙන භූමිකාවක් කරන බව. ඒ නිසාම තමයි හඳගම මට අවුරුදු කිහිපයකට කලින් යෝජනා කරන්නේ මගේ මේ නාට්යයට ඔයාගෙ සම්බන්ධයකුත් තියෙන නිසා අනිවාර්යයෙන්ම එන්න කියලා. මේ සාකච්ඡාව අවුරුදු 10ක් විතර තිබුණා. හදිසියේ ගත්ත එකක් නෙමෙයි. කාලයක් යනකොට ඔහුත් ටිකක් කලින් ඔහුගේ වෘත්තියෙන් විශ්රාම ගත්තා. ඔහුට වුවමනාවකුත් තිබුණා කලාව ඇතුළේ වැඩ කරන්න. ඒ අතරතුර ගිය අවුරුද්දෙදි නැවත වරක් යෝජනා කළා අපි දැන් මේ වැඩේට බහිමුද කියලා. ඒ අනුව අපි තීරණයක් ගත්තා මේ නාට්යය කරන්න ඕනෑ කියලා. මමත් බොහොම කැමැත්තෙන් අවුරුදු 10කට විතර පස්සෙ නාට්යයකට සම්බන්ධ වුණා.
‘අක්ෂරය’ චිත්රපටයෙ දිගුවක් හැටියට තමයි ‘ඇන්ටික් කඩයක මරණයක්’ නාට්යය වේදිකාවට එන්නෙ. මම මීට පෙර අක්ෂරය චිත්රපටය බලලා තිබෙන නිසා ඇන්ටික් කඩයට ප්රවේශ වීම ගැටලුවක් වුණේ නැහැ. නමුත් අක්ෂරය නොබලපු ප්රේක්ෂකයොත් ඕනෑ තරම් ප්රේක්ෂාගාරයේ ඉන්න පුළුවන්. මේ ගැන ඔබට තියෙන්නෙ මොන වගේ අදහසක් ද?
ඒ ගැන යම් සංවාදයක් තිබෙන බව ඇත්ත. නමුත් අපි මේ වෙනකොට දර්ශනවාර 10කට වඩා කරලා තියෙනවා. ඇන්ටික් කඩයක මරණයක් වේදිකා නාට්යය චිත්රපටියට නෑකමක් තිබෙන නිසාත් මූලාශ්රයක් විදිහට භාවිත කරන නිසාත් චිත්රපටිය නොබලා නාට්යය ජීර්ණය කරගන්න පුළුවන්ද කියන ප්රශ්නයත් තිබෙනවා. නමුත් අපේ අධ්යාශය වුණේ චිත්රපටිය නාට්යයට එළඹෙන දොරටුවක් හැටියට හදන්න නෙමෙයි. නාට්යයක් විදිහට මේක ඇතුළේ තිබෙන්නෙ සරල කතන්දරයක් නෙමෙයි. චිත්රපටියේත් ඒ ගුණය තිබෙනවා. මේක විශාල ආලෝක කදම්බ කිහිපයක් බොහොම දරුණු විදිහට එල්ල කරනවා වේදිකාවට. මේකේ චරිත හතරයි තිබෙන්නේ. එම චරිත හතරම එක්තරා සංකීර්ණ වියමනක්. තේමාත්මක සංකීර්ණත්වයයි, අපි නොසිතන ආකාරයට හැසිරෙන මිනිස්සු හතරදෙනායි නිසා මේ නාට්යය සාමාන්ය ජීවිතයෙන් ඔබ්බට ගමන් කරනවා. උත්කර්ෂයට නංවන ලද යථාර්ථයක් තුළ තමයි නාට්යය ගමන් කරන්නේ. එක්තරා විදිහකට මේ නාට්යය ප්රේක්ෂකයට ක්ෂතියක් දනවනවා. පොඩි ෂොක් එකක් තියෙනවා. ඒ නිසාම නාට්යය පැටලිලි සහගතයි. ඒ නිසා අපි හිතනවා චිත්රපටිය බැලුවාම අපිට ක්ලියර් කියලා. නමුත් චිත්රපටය ඊට වඩා පැටලිලි සහගතයි. චිත්රපටය ඒකරේඛීය නැහැ. චිත්රපටිය කියන්නේත් ඊට වඩා ක්ෂතියක් දනවන නිර්මාණාත්මක අත්දැකීමක්. ඒක බැලුවාම කෙනෙක්ට යතුරක් ලබා ගන්න පුළුවන් වෙයි නාට්යයේ දොර ඇරගන්න. එහෙම නැති වුණා කියලා නාට්යයේ දොර ඇරගන්න අමාරුවක් නැහැ. මේක එක්තරා විදිහකට එන්ටර්ටේනින් ප්ලේ එකක්. මේ නාට්යයේ ස්වභාවයත් එක්ක අපි ප්රේක්ෂකයා එක්ක බැඳෙනවා. අපිට පෙනෙනවා ප්රේක්ෂකයා ආනන්දනීය අත්දැකීමක් විඳිනවා කියන එක අපට ප්රත්යක්ෂ වෙනවා. මම හිතන්නෙ ඒකම තමයි ඥානනය. කලාකෘතියක සාමාන්ය ගෙදරකට ඇතුළුවෙනවා වගේ දොරක් හැම වෙලාවෙම ඇරලා තියන්නෙ නැහැ. ඒ නිසා දොර හොයා ගන්න සිද්ධ වෙනවා. දොරක් නැත්නම් ගේ වටේ ගිහිල්ලා අතපත ගාන්නත් සිද්ධ වෙනවා. කලාකෘතියක් කියන්නෙ අමුතු වස්තුවක්. ඒක ලේසියෙන් කඩල බිඳලා ආපහු අමුණන්නත් බැහැ.
අක්ෂරය චිත්රපටියෙ කෞතුකාගාරයේ මුරකරු විදිහට හිටපු ජෝසෆ්ගෙ චරිතයෙන් තමයි ඔබ චිත්රපටයෙන් දකින්නෙ. වසර ගණනාවකට පස්සෙ ඇන්ටික් කඩේ ජෝසෆ් විදිහට වේදිකාවට එන එක සරල දෙයක් නෙමෙයි.
ඒක හරි අමුතු සම්බන්ධයක්. නළුවෙකු දශකයකට හෝ එකහමාරකට කලින් කරපු චිත්රපටයක ඒ චරිතයම වෙනත් වටයකින් ප්රවේශ වෙනවා වෙනත් මාධ්යයකින් රංග කාර්යය සඳහා. අක්ෂරය චිත්රපටියටත් සමස්ත කණ්ඩායමම විශාල මහන්සියක් වුණා. අපි විශාල රිහසල් ප්රොසෙස් එකක් කළා සමහර සීන් ෂූට් කරන්න. නමුත් චිත්රපටයේ ජෝසෙෆ්ගෙ චරිතය ගොඩනැගෙන්නෙ අවසාන සංස්කරණයත් සිදුකළාට පස්සෙ. මම ඒක රඟපානකොට කොටස් ගණනාවකින් තමයි ඒ රංගනය සිදු කළේ. දවස් ගානක් තිස්සෙ කෑල්ල කෑල්ල රඟපාලා ඒ කෑලි ටික ඇමිණුවාට පස්සෙ ඒකරේඛීයව යම්කිසි ආඛ්යානයක් ගොඩනැගිලා තිබෙනවා. නමුත් වේදිකාවෙ තියෙන්නේ ඒක නෙමෙයි. මේකෙ තියෙන්නේ පැය එකහමාරක එක දිගට රන් එකක්. ඒක වෙනම අත්දැකීමක්. මේකෙදි අධ්යක්ෂවරයාත් මමත් ලොකු සංවාදයකට යන්න අවශ්යතාවයක් තිබුණෙ නැත්තෙ අක්ෂරය චිත්රපටියෙ තිබුණ දේවල්ම මේකට ගේන්න ඕන කියන අවශ්යතාවක් තිබුණේ නැහැ. මමත් ඒක හිතුවෙ නැහැ. මගේ චලන, චර්යාවන්, කටහඬ ඒ සියල්ල මම අරගෙන එනවා ජෝසෆ් නිර්මාණය වෙලා තියෙන්නෙ ඒකෙන් නිසා. ඒක නිරායාසයෙන්ම එන දෙයක්. ඒ ඇරෙන්න අපි උත්සාහ කළේ නැහැ සිනමා කෘතියේ චරිතයම වයසට ගිහිල්ලා වේදිකාවට ගේන්න. අපිට විශ්වාසයක් තිබුණා තියෙටර් වර්ක් එක ස්වාධීන කෘතියක් කියලා. නමුත් මේකෙ කේන්ද්රය වෙන්නෙ ජෝසෆ් නිසාම අධ්යක්ෂවරයාට වුවමනාවක් තිබුණා මා විසින් මේක කළොත් හොඳයි කියලා. මොකද ඇන්ටික් කඩේ තමයි කේන්ද්රය ඒකේ ඉන්න මනුස්සයා තමයි ජෝසෆ්, ඒ මනුස්සයා තමයි ලින්ක් එක හදන්නෙ චිත්රපටියට. මේක ටිකක් වෙහෙසකර රංග ප්රයාමයක් වුණා. ඒ වෙහෙසකර රංග ප්රයාමය නිසාම ප්රේක්ෂකයන්ව ආනන්දයට පත් කරන්න පුළුවන් වුණා කියලා හිතනවා.
ඔබ මේ වේදිකා නාට්යයේ රංගකාර්යයේ යෙදුණාට විශ්වවිද්යාලයක මහාචාර්යවරයෙක්. මහාචාර්යවරයෙක් වේදිකාවට ඇවිල්ලා නළු භූමිකාව තෝරා ගැනීමත් එක්තරා විදිහකට වෙනස්, අමුතු අත්දැකීමක්.
ඒක සාමාන්යයෙන් පේන්නෙ නුහුරු නුපුරුදු එකක් වගේ. කලාවෙ නියැලෙච්ච මහාචාර්යවරු මීට පෙර ඉඳලා තියෙනවා. නමුත් රංගකාර්ය කළ අය අඩුයි. මම මීට පෙර කිව්වෙ ඒකයි සමහර මැදිහත්වීම්වලින් යම් යම් දේවල් වෙනස් කරන්න පුළුවන් වුණා කියලා. ඉස්සර ඇක්ටින් කියන වැඩේ සෙකන්ඩ් ක්ලාස් වැඩක් විදිහට තමයි දැක්කෙ. එහෙම ඉතිහාසයකුත් තිබෙනවා රංග කලාව ඇතුළේ. රංග කලාවේ ඉතිහාසය විවිධ උච්චාවචනයන් සහිත වෘත්තියක් හැටියට තමයි විකාශනය වුණේ. ලංකාවෙ ඇතුළෙත් මේක අමුතු සංකලනයක් විය හැකියි. මම ප්රොෆෙසර් කෙනෙක් විදිහට විශ්වවිද්යාලයේ වැඩ කරනවා. ප්රොෆෙසර් හවසට රඟපානවා. ඒක අමුතු වැඩක්, හැබැයි ඒ අමුත්තට මම කැමතියි. ඒකෙන් මට පුළුවන්වෙලා තියෙනවා යම්කිසි විදිහකට සංඥාවක් නිකුත් කරන්න මම නියැලිලා ඉන්න විෂය ක්ෂේත්රයේ පරිමාව පිළිබඳව. මම හුදු ශාස්ත්රඥයෙක් හැටියට පුස්තකාලයක් ඇතුළේ ඉන්නවාට වඩා, ඒ කරන අධ්යයන කාර්යය වගේම ප්රායෝගික තලයෙත් වැඩ කරන්න ඕන කියන අදහසේ මම හිටියා. සමහර වෙලාවට පළවෙනි වතාවට නළුවෙක් සහ මහාචාර්යවරයෙක් විදිහට. සාමාන්යයෙන් එහෙම ගැළපෙනවා අඩුයි. ලංකාවෙ එවැනි සම්ප්රදායක් තිබුණෙ නැහැ. අපිට යම් ප්රමාණයකට හැකියාවක් ලැබිලා තියෙනවා, එය වර්ධනය කරන්න. එක්තරා විදිහකට රෝල් මොඩල් එකක් විදිහකට අපිට වැඩ කරන්න පුළුවන් වෙලා තියෙනවා ඊළඟ පරම්පරාවට යම් කිසි උත්තේජනයක් වෙමින් රංගකාර්යයේ නියැලෙන්න.
ඇන්ටික් කඩයක වේදිකා නාට්යයෙන් ඔබගේ රංගනය දැකපු ගොඩක් ප්රේක්ෂකයො කිව්වෙ සෞම්ය ලියනගේ ඇකඩමික් ලයිෆ් එකට හිරවුණාට පස්සෙ සෞම්ය ලියනගේ කියන නළුවා අමතක වුණා කියලා. ඒක නිසා සෞම්ය ලියනගේ කියන නළුවාව වෙනත් නිර්මාණවලිනුත් දැකගන්න පුළුවන්ද කියන එක දැනගන්න ප්රේක්ෂකයෝ ගොඩක් කැමති වෙයි.
මම මේ නාට්යයට අමතරව චිත්රපටි ව්යාපෘති කිහිපයකුත් සාකච්ඡා කරමින් යනවා මේ වෙනකොට. පහුගිය කාලෙ තිබුණ කොවිඩ් අර්බුදය නිසාත් වැඩක් කරන්න වුණේ නැහැ. නමුත් දැන් නැවත වතාවක් හිස එසවීමක් තියෙනවා. ඉදිරි කාලයේ මම නළුවෙක් හැටියට වැඩ කරයි. ඒ වගේම මගේත් සැලසුමක් තියෙනවා මේ වර්ෂයේ දී හෝ ලබන වර්ෂය වෙනකොට නාට්යයක් අධ්යක්ෂණය කරන්න. නැවතත් හොඳ කාලයක් ඇවිල්ලා තියෙනවා විශේෂයෙන්ම වේදිකාවෙ සක්රියව වැඩ කරන්න.■