පෞද්ගලික බලාගාරවලින් විදුලිය ගන්න කැබිනට් තීන්දුවක්

■ ලංවිමට නැති තෙල් ඒ බලාගාරවලට
■ ගිවිසුම් කාලය අවුරුදු දෙකක්

‘ඊයේ කැබිනට් මණ්ඩලය මේ සම්බන්ධයෙන් දීර්ඝ වශයෙන් සාකච්ඡා කළා. ක්ෂණික තීන්දු කිහිපයක්ම ගනු ලැබුවා. දැනට අක්‍රිය වෙලා තියෙන ඇඹිලිපිටිය, මාතර, සපුගස්කන්ද බලාගාරවලට අවශ්‍ය, දැවි තෙල්වලින් ක්‍රියාත්මක වන බලාගාරවලට අවශ්‍ය ඉන්ධන කඩිනමින් ලබාදෙන්නට තීන්දුවක් ගනු ලැබුවා.’

මාර්තු 08 දින පැවති කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ දැනුම් දීමේ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවේදී ඉහත සඳහන් අදහස් පළකරනු ලැබුවේ කැබිනට් ප්‍රකාශක ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය ඩලස් අලහප්පෙරුම විසින්ය. ඔහු එම අදහස් පළකළේ රටේ වත්මන් විදුලි බල අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් මාධ්‍යවේදීන් ඇසූ ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු වශයෙන්ය.

මාර්තු 07 දින පැවැත්වූ කැබිනට් මණ්ඩල රැස්වීමේදී ගනු ලැබූ තීන්දු තීරණ සම්බන්ධයෙන් එම කැබිනට් මණ්ඩල මාධ්‍ය සාකච්ඡාවේදී නිකුත් කරන හා රජයේ නිල වෙබ් අඩවියේ පළකරනු ලබන නිවේදනයට අනුව නම් ඩලස් අලහප්පෙරුම ඇමතිවරයා කියූ ආකාරයේ කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණයක් නැත.

ලියුම්කරු අවස්ථා ගණනාවකදී ලියා ඇති පරිදිම කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ වශයෙන් නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත්කරන නිවේදනවල ඒ ඒ සතියේ ගනු ලබන බොහෝ කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ සඳහන් වන්නේ නැත. කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ වශයෙන් බොහෝ විට සඳහන් වන්නේ ආන්දෝලනයට තුඩු නොදෙන ජනතාවටද දැන ගැනීමෙන් පලක් නොවන තීන්දු තීරණය. එසේ නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත්කරන එම කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ රාජ්‍ය මාධ්‍යයේ පවා නොවැදගත් තැනක පළවන්නේ ඒ නිසාය.

අප විසින් බොහෝ විට හෙළිදරව් කර ඇති පසුගිය කාලය තුළ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් ගනු ලැබූ තීරණාත්මක හා ආන්දෝලනාත්මක තීන්දු තීරණ කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණවල මෙතෙක් සඳහන් වී නැත.

ඩලස් අලහප්පෙරුම ඇමතිවරයා විසින් කැබිනට් මණ්ඩල තීන්දු තීරණ දැනුම් දීමේ ප්‍රවෘත්ති සාකච්ඡාවේදී කරන ලද ඉහත සඳහන් අදහස් පළකිරීම අප සලකා බැලිය යුත්තකි. එකක් එහි ඇති කරුණු නිවැරදි නොවන නිසාය. අනෙක එම නිවැරදි නොවන කරුණු අතර කැබිනට් මණ්ඩලය ගත් තීන්දුවක් නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් නොකර සඟවා ඇති බවට නිගමනය කළ හැකි තොරතුරු අප සතුව ඇති බැවින්ය.

මුලින්ම නිවැරදි නොවන කරුණුවලට ගියහොත් එය මෙසේය. ඩලස් අලහප්පෙරුම ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශයේ ඇති ආකාරයට ඇඹිලිපිටිය හෝ මාතර ප්‍රදේශයේ දැවි තෙල් නැතිවීම නිසා හෝ වෙනත් ඉන්ධන වර්ගයක් නැතිවීම නිසා හෝ මේ වනවිට අක්‍රිය වී ඇති ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට අයත් විදුලි බලාගාර නැත. එමෙන්ම ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට අනුබද්ධ හෝ එයට යම් කොටස් අයිතියක් ඇති විදුලි බලාගාරද එම ප්‍රදේශවල නැත. සපුගස්කන්දේ නම් ඇත්තේ ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට අයත් විදුලි බලාගාරයක්ය. එය ඇත්තකි. දැවි තෙල් නොමැති නිසා එම බලාගාරය පසුගිය දිනවල අක්‍රිය වී තිබූ බවද ඇත්තකි.

ඒ අනුව දැන් ප්‍රශ්නය පැන නඟින්නේ ඇමතිවරයා කියන ඇඹිලිපිටිය හා මාතර ඇතැයි කියන දැවි තෙල් නොමැති නිසා අක්‍රිය වූ විදුලි බලාගාර දෙක කාහට අයත්ද යන්න හා ඒවාහි ඇත්ත තත්වය කුමක්ද යන්නය. ඇඹිලිපිටියේ හා මාතර ඇත්තේ කූප්‍රකට ව්‍යාපාරික හැරී ජයවර්ධනගේ ඒස් සමාගමට අයත් බලාගාර දෙකකි. එම බලාගාර දැවිතෙල් නොමැති නිසා පසුගිය කාලයේ අක්‍රියව තිබුණේ නැත. එම බලාගාර ක්‍රියාත්මකව නොතිබුණේ හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් යටතේ එම බලාගාර දෙකෙන් පසුගිය කාලයේ විදුලිය මිලදී නොගැනීම නිසාය.

එම බලාගාරවලින් මෙසේ විදුලිය මිලදී ගැනීම් සිදු නොවුණේ ආණ්ඩුවේ යම් සද්භාවයක් නිසා නොවේ. එම බලාගාර දෙකද ඇතුළු පෞද්ගලික විදුලි බලාගාර කිහිපයකින් හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් යටතේ ඉතා වැඩි මිලට වසර දෙකක් හෝ හෝ ඊට වඩා වැඩි දීර්ඝ කාලයකට විදුලිය මිලදී ගැනීම සඳහා ගත් උත්සහායන් ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිසමත්, මෑත ආසන්නතම අවස්ථාවක කැබිනට් මණ්ඩල සාමාජිකයින් කිහිප දෙනෙකුගේ විරෝධය නිසා නැවතුණ නිසාත්ය.

හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් යටතේ ඒස් බලාගාරවලට විදුලි බල මණ්ඩලය පසුගිය කාලයේ ගෙවා ඇති මිල සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කිරීමේදී එවැනි බලාගාරයක් ඉදිකිරීමේ මෙන් කිහිප ගුණයක මිලක් ගෙවා ඇති බව මීට පෙර අවස්ථා ගණනාවකදී අප පෙන්වා දී ඇත.

රට තුළ විදුලි අර්බුදයක් නිර්මාණය වන සෑම අවස්ථාවකවම ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට ඇති එකම විසඳුම මේ පෞද්ගලික බලාගාරවලින් වැඩි මිලට දීර්ඝ කාලයකට විදුලිය මිලදී ගැනීමේ ගිවිසුම්වලට එළඹීමය.

ඩලස් අලහප්පෙරුම ඇමතිවරයාගේ ඉහත සඳහන් කළ ප්‍රකාශය තුළ සඟවන දෙයක් ඇති බව අප සඳහන් කළේ මේ වනවිටත් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය ඉහත සඳහන් කළ ඒස් ඇඹිලිපිටිය හා මාතර යන බලාගාරවලින් හා අනෙකුත් පෞද්ගලික බලාගාරවලින් විදුලිය මිලදී ගැනීම සඳහා යෝජනාවක් ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ අනුමැතිය සඳහා ඉදිරිපත් කර ඇති නිසාය.

මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ සභාපතිවරයා අමතමින් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ වැඩබලන සාමාන්‍යාධිකාරි ආචාර්ය රොහාන්ත අබේසේකර මෙම ඉල්ලීම කර ඇත්තේ මාර්තු 03 දින සහිත ලිපියක් යොමු කරමින්ය.

පවත්නා වත්මන් විදුලි අර්බුදය විස්තර කරමින් හා ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ දිගුකාලීන ජනන සැලැසුම ගැන විස්තර කරමින් එම ඉල්ලීම කර තිබේ. ඒ අනුව සඳහන් කරන්නේ ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිසම 2021 ඔක්තෝබර් මාසයේදී අනුමැතිය ලබාදුන් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ 2022-2041 දිගු කාලීන ජනන සැලැස්ම අනුව මෙගාවොට් 250 ක ධාරිතාවක් ජාතික විදුලි බල පද්ධතියට 2022 වර්ෂයේදී සම්බන්ධ විය යුතු බවයි. දැනට ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය සතුව මෙගාවොට් 50 ක ඩීසල් මගින් ධාවනය වන විදුලි ජනක යන්ත්‍රයක් තිබෙන බවත්, ඉතිරි මෙගාවොට් 200 ක ප්‍රමාණය කෙටි කාලීන විදුලිය මිලදී ගැනීම් ලෙස වසර දෙකක කාලයක් සඳහා පෞද්ගලික අංශයෙන් මිලදී ගත යුතු බවය.

එසේ විදුලිය මිලදී ගැනීමට යෝජනා කරන්නේ, ඒස් පවර් ඇඹිලිපිටිය (මෙ.වො. 100), ඒස් පවර් ජෙනරේෂන් මාතර (මෙ.වො. 20) ඒෂියා පවර් (මෙ.වො. 50), වී පවර් හම්බන්තොට(මෙ.වො. 24), වී පවර් පල්ලේකැලේ (මෙ.වො. 24), වී පවර් ගාල්ල (මෙ.වො. 10) හා වී පවර් වාලච්චේනේ (මෙ.වො. 24) යන පෞද්ගලික බලාගාරවලිනි. මෙම පෞද්ගලික බලාගාර දැවිතෙල් හා ඩීසල් මගින් ධාවනය වන බව එම ඉල්ලීමේ සඳහන් කර තිබේ.

මෙහිදී පැන නඟින එක් ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ජල විදුලිය සීමා වීම නිසා හා තාප බලාගාර සඳහා ඉන්ධන නොමැති වීම නිසා ඇතිවී ඇති විදුලි අර්බුදය විසඳීම වෙනුවෙන් සිදුකරන හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් සඳහා වසර දෙකක් වැනි දීර්ඝ කාලයකට ගිවිසුම්ගත වන්නේ ඇයිද යන්නය. අනෙක් ප්‍රශ්නය වන්නේ ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය සතු විදුලි බලාගාරවලට මෙන්ම එයට සම්බන්ධයක් ඇති යුගදනවි වැනි බලාගාරවලට ඉන්ධන නොමැති වීම නිසා අක්‍රිය වන්නට සිදුවී ඇති තත්වය තුළ මෙම පෞද්ගලික බලාගාරවලට ඉන්ධන ලැබෙන්නේ කෙසේද යන්නය. අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට ඉන්ධන තිබෙනවා නම් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය සතු තාප බලාගාරවලින් කප්පාදුවකින් තොරව විදුලි සැපයුම ලබාදිය හැකිය. ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවෙන් ඉන්ධන ණයට ගන්නා ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය කෙසේ වෙතත් මුදල් දී ඉන්ධන ගන්නා යුගදනවි බලාගාරයටත් ඉන්ධන ලබාදීමේ හැකියාවක් නැති තත්වය තුළ ඉහත සඳහන් කළ පෞද්ගලගික බලාගාරවලට පමණක් ඉන්ධන ලැබීමේ යම් ආශ්චර්යමත් දෙයක් තිබිය නොහැකිය.

මෙම පෞද්ගලික බලාගාර සමඟ මේ ආකාරයේ වසර ගණනක ගිවිසුම් අත්සන් කිරීමේදී ඉතිහාසය පුරාම සිදුවී ඇති දෙය වන්නේ එම ගිවිසුම්ගත කාලයටම එම බලාගාරවලින් විදුලිය මිලදී ගත්තත් නැතත් ධාරිතා ගාස්තු ගෙවීමට සිදුවීමය. ඒ අනුව ඉදිරියේදී අපට කොතරම් ජල විදුලිය තිබුණත්, තාප බලාගාර සඳහා ඉන්ධන තිබුණත් මෙම පෞද්ගලික බලාගාරවලින් වැඩි මිලට විදුලිය මිලදී ගැනීම හෝ විදුලිය මිලදී නොගෙන ධාරිතා ගාස්තු ගෙවීමේ චක්‍රයට හසුවීමට අපට සිදුවනු ඇත.

ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ පාලනාධිකාරිය මේ කැස කවන්නේ බොරදියේ මාලු බෑමේ එම අවස්ථාවටය. හිටපු බලශක්ති ඇමති ගාමිණී ලොකුගේ මේ ආකාරයට හදිසි විදුලි මිලදී ගැනීම් යටතේ ඉහත සඳහන් කරන ලද ඒස් පවර් ඇඹිලිපිටිය හා මාතර සහ ඒෂියා පවර් යන බලාගාරවලින් විදුලිය මිලදී ගැනීම සඳහා මීට පෙර යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර තිබුණත් එය කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් ප්‍රතික්ෂේප වූයේ එම විදුලි මිලදී ගැනීම් වසර පහක් වැනි දීර්ඝ කාලයකට යෝජනා කර තිබූ හෙයිනි. එම මෑතකාලීන යෝජනාවට කැබිනට් මණ්ඩලයේදී වාසුදේව නානායක්කාර ඇමතිවරයා විරුද්ධ වී තිබුණි. ඒ හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් සම්බන්ධයෙන් අමාත්‍ය මණ්ඩලය ඊට පෙර පත්කරන ලද අනුකමිටුවේ සභාපතිත්වය දරමින් ඔවුන් කරන ලද නිර්දේශ ගාමිණී ලොකුගේ අමාත්‍යවරයාගේ කැබිනට් යෝජනාවේ අන්තර්ගත වී නොතිබීම නිසාය. (එම කමිටුවේ සෙසු සාමාජිකයින් වශයෙන් අමාත්‍ය බන්දුල ගුණවර්ධන හා රමේෂ් පතිරණ කටයුතු කර තිබුණි.)

එම අනුකමිටු යෝජනාව වී තිබුණේ එම පෞද්ගලික විදුලි බලාගාරවලින් මාස හයක කාලයකට විදුලිය මිලදී ගත යුතු බව හා ඒස් බලාගාර ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයට මිලදී ගැනීමට සාකච්ඡා කළ යුතු බවයි.

ඒ සම්බන්ධයෙන් පෙබරවාරි 02 වැනිදා පැවති කැබිනට් තීරණ දැනුම් දීමේ ප්‍රවෘත්ති සාකච්ඡාවේදී අමාත්‍ය රමේෂ් පතිරණ කීවේ හදිසි අවශ්‍යතා සඳහා පෞද්ගලික අංශයෙන් විදුලිය මිලදී ගැනීමට කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප්‍රතිපත්තිමය එකඟතාව හිමිවූ බව හා එම බලාගාර සහ තවත් බලාගාරවලට ඇතුළත් වියහැකි පරිදි ඒ සඳහා ටෙන්ඩර් කැඳවීමට උපදෙස් ලබාදුන් බවයි.
ඉහත සඳහන් කරන ලද විදුලි බල මණ්ඩලය මහජන උපයෝගිතා කොමිසමේ අනුමැතියට යැවූ පෞද්ගලික විදුලි බලාගාර සමඟ හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම යටතේ ගිවිසුම්ගත වීම සඳහා අනුමැති ඉල්ලීම් ලිපිය අනුව පෙනෙන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලය ඊට පෙර තීරණය කළ පරිදි ඒ සම්බන්ධයෙන් ටෙන්ඩර් කැඳවීමක් සිදුකර නොමැති බවයි.

එමෙන්ම අමාත්‍ය ඩලස් අලහප්පෙරුමගේ ඉහත සඳහන් කරන ලද පැහැදිලි කිරීමෙන් පෙනෙන්නේද කැබිනට් තීරණයක් වශයෙන් සඳහන් නොකළද එම පෞද්ගලික බලාගාරවලින් හදිසි විදුලිය මිලදී ගැනීම් යටතේ කෙටි කාලයකට හෝ දිගු කාලයකට විදුලිය මිලදී ගැනීමට කැබිනට් මණ්ඩලය තීරණය කර ඇති බවයි. එසේ නොමැතිව ඇඹිලිපිටිය හා මාතර යන බලාගාරවලට දැවි තෙල් ලබාදීම සඳහා තීන්දුවක් ගන්නට කැබිනට් මණ්ඩලයට අවශ්‍යතාවක් පැන නඟින්නේ නැත.

ඒ අනුව අපට එළඹිය හැකි නිගමනය වන්නේ ’විදුලි මාෆියාව’ යනුවෙන් හඳුන්වන පෞද්ගලික අංශයෙන් විදුලිය මිලදී ගැනීමේ ජාවාරමට විදුලි බල මණ්ඩලයේ ඉල්ලීම පරිදි කැබිනට් මණ්ඩලය යළි ආරම්භයක් ලබා දී ඇති බවයි. ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ බලාගාරවලට නැති ඉන්ධන එම පෞද්ගලික බලාගාරවලට නිල වශයෙන්ම දෙන්නට ජනාධිපතිවරයා ප්‍රමුඛ කැබිනට් මණ්ඩලය තීරණය කර ඇත්තේ ඒ නිසාය.■