ඔහු සමඟ සසැඳිය හැක්කේ ඔහු ම පමණි

ලංකාවේ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය ගොඩනඟා තිබෙන පදනම තුළම විද්‍යමාන වන්නේ එය ශිල්පීන් පිරිසකගේ වැඩ බිමක ලක්ෂණය. ඒ ශිල්පීන් පදවි තානාන්නතර කෙසේ හෝ උරුම කර ගත්ත ද බහුතරය ශාස්ත්‍රවන්තයින් නොවේ. අභාග්‍යය ඔවුන්ට අවම වශයෙන් හොඳ තත්වයක ශිල්පීන් හෝ බිහි කරන්නට පුළුවන් නොවීමය. ස්වශක්තියෙන් බිහිවූ පුද්ගලයන්ගේ කීර්තියෙන් විශ්වවිද්‍යාලයක් බැබළෙන්නට තැතැනීම කනගාටු දායකය.

ලංකාවේ සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය හා නිර්මාණය පවතින්නේ ඉහළ තත්වයක ද? ‘නැත‘ යන පිළිතුර සැහැසි යයි සිතමි. සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය කවර තත්වයක වෙතත්, නිර්මාණය සම්බන්ධයෙන් සෑහීමකට පත්වන්නට බැරි කමක් නැත. සෞන්දර්ය කලා නිර්මාණ ඔස්සේ ජාත්‍යන්තර අවධානයට ලක්වූවෝ ද සිටිති. එසේ නොවුණත් විශිෂ්ටයන් යයි කිව හැකි පිරිසක් සිටින බව ද කිව යුතු ය.

නිර්මාණය සම්බන්ධ තත්වය එසේ වන්නේ මුත්, සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ නිල වශයෙන් සිදු කෙරෙන්නේ මුත්, එම විෂය ක්ෂේත්‍රය පාදක කර ගත් ‘පර්යේෂණ සිදු කිරීම හා පළ කිරීම පවතින්නේ‘ දුර්වලම තත්වයක ය. කවර ක්ෂේත්‍රයක වුව අභිවෘද්ධිය උදෙසා පර්යේෂණ ක්‍රියාවලියක් තිබිය යුතු ය. සොන්දර්ය කලා ක්ෂේත්‍රය යනු පර්යේෂණ කාර්යභාරයක තත්පර විය හැකි ‘පරිකල්පන ශක්තියකින් හෙබි ශාස්ත්‍රඥයන්‘ අවශ්‍යම අඩවියකි. එනමුත් ලංකාවේ සොන්දර්ය විද්‍යාව විෂයෙහි ශාස්ත්‍රඥයන් විරල ය. ශාස්ත්‍රඥභාවය හා නිර්මාණ කෞශල්‍යය සම තත්වකින් උරුම අය වඩාත් විරල ය. බොහෝ උදවියට පර්යේෂණ විනය නැත, ද්විභාෂිකව නොව ඒක භාෂිකව ද ලේඛන කෞශල්‍යයත් නැත. සෞන්දර්ය කලාව විෂයෙහි දැනුම, ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් උරුම කර ගන්නට අසමත් වීම නිසා සමස්ත ක්ෂේත්‍රය පුරාම පිළිකාවක් සේ ඔඩු දුවා තිබෙන්නේ ගතානුගතික දෘෂ්ටිවාද හිසින් ගත් කුඩුකේඩුකම් ය. මේ නිසා ම ලංකාවේ කලාව හා සංස්කෘතිය සම්බන්ධයෙන් තත්වය නරකම අන්දමින් පසුගාමී තත්වයකට තල්ලු‍ වී තිබේ.

මේ යථාර්ථය තුළ සෞන්දර්ය කලා අධ්‍යයනය සම්බන්ධයෙන් අසම සම ශාස්ත්‍රවන්තයෙක් – නිර්මාණකරුවෙක් සම්බන්ධයෙන් කියවීමට – ඒ කියවීමෙන් විස්මයට පත්වීමට හැකි වීම භාග්‍යයක් නොවේ ද?

ශාස්ත්‍රඥභාවයෙන් ද, නිර්මාණ කෞශල්‍යයෙන් ද, එකී උභය ක්ෂේත්‍රයන්හි නොමැකෙන දීප්තියක් විහිදමින් ජීවිතය කාලය තුළ අප්‍රමාණ ‘අස්වැන්නක්‘ රටට – ලෝකයට ප්‍රදානය කළ හා කරමින් සිටින්නෙකි අද අපේ කථා නායකයා. ඔහු ජාත්‍යන්තරයේ දී පවා විවිධ අවකාශයන්හි බුහුමන් ලබා සිටින්නෙකි. හෙතෙම 1995 දී නුවරඑළියේ දී උපත ලද රත්නායක මුදියන්සේලාගේ සරච්චන්ද්‍රජීව නම් වේ.

ඔළු හැදුව, ඔළු හදන – ‘ඔළුව‘

සරච්චන්ද්‍රජීව බොහෝ උදවිය අතර ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන්නේ ‘ඔළු’ නිමවන විස්මකර්මයෙක් ලෙසට ය. 1994 වසරේ දී හෙතෙම ජාතික කලාගාරයේ දී ලංකාවේ කීර්තිමත් චරිත සියයක ‘ශීර්ෂ‘ තනා අගනා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීය. එහිදී ඔහු කලාභවන භූමියේ දී ම සජීවී අන්දමින් කඩිනමින් විවිධ පුද්ගලයන්ගේ ‘ශීර්ෂ‘ තැනීම ද කළේ ය. ඔහු අපූර්වාකාරයෙන් ‘ඔළු‘ කීපයක් නිමවන අන්දම මම විස්මයෙන් බලා සිටියෙමි.

කීර්තිමත් චරිතවල – වෙසෙස් පෞරුෂයක් හිමි චරිතවල ශීර්ෂ සරච්චන්ද්‍රජීවගේ නිමැවුම් අතර වේ. අනතුරුව හෙතෙම සිය ජීවිත කාලය තුළ මහාපරිමාණයෙන් නිමකරන ලද මූර්ති නිර්මාණ සහ පිළිරූ (portrait sculptures -monumenttal sculotures) ගණනාවක් ප්‍රකටය. ඒ හැම නිමැවුමක්ම ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ ඒවා ය. ඔහුගේ නිමැවුම් සම්බන්ධයෙන් අද්විතීය කාරණාව වන්නේ අධිෂ්ඨානයෙන් කැපවීම ය. වෙහෙස නොබලා වැඩ කිරීම ය. ඒ ප්‍රායෝගිකව ය. ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරය සම්බන්ධයෙන් ද ඒ ගුණය එලෙසින්ම ප්‍රකට ය.

බාන්ස් පෙදෙසේ සපුමල් පදනමේ දී සරච්චන්ද්‍රජීව සම්බන්ධ ලිඛිත තතු සංගෘහිත කෘතියක් (scrap book&) පළ කෙරුණ අවස්ථාවේ මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා පැවසූ අදහසක් සිහි වේ. එතුමන් පැවසුවේ තමන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ හිතින් හිතා ගන්නවත් බැරි තරම් දස්කම් පෑ ‘දෑත්‘ හිමි තිදෙනෙකු සිහි කරන බව ය. ඒ රෝහණ වීරසිංහ – සනත් ජයසූරිය හා සරච්චන්ද්‍රජීව බව ය එතුමා හේතු දක්වමින් පැහැදිලි කළේ. ‘වේගය හා ජවය‘ ගැන මෙහිදී සිය අදහස් පළ කරමින් මහාචාර්යතුමා පැවසුවේ ඒ තිදෙනාගෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ පෞරුෂය ප්‍රබල වන්නේ ඔහු සිය ශිල්පීය කුසලතාවෙන් පමණක් නොව, ප්‍රායෝගිකව හා න්‍යායාත්මකව ඉහළ තැනක සිට ‘දැනුම නිර්මාණය කිරීම‘ යන කාර්යයෙහි අනලස්ව නිමග්නව සිටින නිසා බවයි. ඒ නිරීක්ෂණය කොතරම් නිවැරදි ද යන්න අද වන විට සරච්චන්ද්‍රජීව සිටින තැන විශද කර සිටියි.
සරච්චන්ද්‍රජීව ස්වකීය ශිල්පීය කුසලතාවෙන් මහාපරිමාණයේ වැඩ කරමින් ගුරුවරයෙකු ලෙස කුසලතා පූර්ණ පිරිසක් තැනීමත් -ශාස්ත්‍රයේ අභිවෘද්ධියට දැනුම නිර්මාණය පමණක් නොව දැනුම විධිමත්ව ලේඛනගත කිරීමත් නිසා සෞන්දර්ය කලාව විෂයෙහි ඔහු හුදු පුද්ගලයෙකු නොව ‘ආයතනයක්‘ බවට පත්ව සිටියි. අකම්පිතව වැඩ කිරීම -නිවැරදිවම වැඩ කිරීම – වැඩ කිරීම හා වෙහෙසීමට අදාළව නිදහසට කරුණු අදාළ නොවීම නිසා ඔහු ඇසුරේ ‘ඔළුව හදා ගැනීම‘ පහසුම නැතැයි සිතමි. හේතුව ඔහුගේ ‘ඔළුව‘ අනම්‍යශීලී එකක් බැවිනි. ‘කරනවනං හරියට – බැරිනම් එළියට‘ ඔහුගේ ආස්ථානයයි. එසේම ඔහු යමක් කළ යුතු නම් එය සේවයක් ද, උපකාරයක් ද, කුමක් වුව එහිදී උපරිමයෙන් ප්‍රතිපත්ති ගරුක ය. එහෙත් රාජකාරියේ දී වේවා නිර්මාණකරණයේ දී වේවා ‘හිතවත්කම‘ -‘දැන හැඳුනුම්කම‘ ඔහුට අදාළම නැත. ඔහු නීති ගරුක පමණක් නොව ‘නීතියට අනුව‘ සියල්ල සිදුවිය යුතු -සිදු වී තිබිය යුතුය යන දැඩි මතයක ද පිහිටා සිටින්නෙකි. එබැවින් ඔහු සිය වෘත්තීය ජීවිතයේ බොහෝ දෙනෙකුට දිරවන්නේ නැත. ඒ ගැන ඔහු දන්නවා පමණක් නොව ඔහුට එය අදාළත් නැත.

සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ උපකුලපති පදවියට පත්ව ඔහු එහි අතීත කුණු කිළි මකා දමා – ‘අපුල්ලා‘ පිරිසිදු කරන්නට නිර්භීත විය. නටන ගයන වයන සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ කුර්තාකාරයෝ අන්ද මන්ද වූහ. මැද මාවතක යන්නැයි ඔහුගේ හිතවතුන් කාරුණිකව පවසා සිටිය ද, ඔහු තිරසරව සිය ආස්ථානයේම සිටියේය. ඔහු ගුරු සිසු කියා වරද අබිමුව ස්ථාවරය වෙනස් කළේ නැත. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ කෝප් කමිටුවෙන්, ලංකාවේ නරකම මුදල් පාලනය තිබෙන විශ්වවිද්‍යාලය ලෙස අසාධු ලේඛනගත කර තිබුණ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය විධිමත්ව – හොඳටම මූල්‍ය කළමනාකරණයක් තිබෙන විශ්වවිද්‍යාලය ලෙසින් කීර්තිනාමයකට උරුමකම් කීම ය. පර්යේෂණ නාමයෙන් සිදු කර තිබුණ සාවද්‍ය කටයුතු සියල්ල ඔහු නිවැරදි කළේය. සාවද්‍ය අන්දමට උපයා ඇති මුදල් සියල්ල, පුද්ගලයා කවුරුන්ද තරා තිරම කුමක් ද නොතකා ඔහු ආපසු ලබා ගන්නට පියවර ගත්තේය. එපමණක් නොව හොර පාරෙන් ලබා දී තිබුණ ආචාර්ය උපාධියක් පවා ආපසු ලබා ගන්නට පියවර ගත්තේය. ඉතින් කොහොමද ඒ උපකුලපති ජනප්‍රිය වන්නේ?

මේ අල්ල පනල්ලේ ජනාධිපති සිරිසේන පොලොන්නරුවේ පැවැත්වූ විගඩමකට විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාවේ සභාපති ඇතුළු සියලු‍ උපකුලපතිවරු කැඳවීය. ඇතැම්හු එය වරප්‍රසාදයක් ලෙස සලකා උද්දාමව – නොපමාව පොලොන්නරුවට ගොස් පක්ෂපාතකම් ගැතිකම් පෑහ. සරච්චන්ද්‍රජීව පමණක් ජනපති අණට කීකරුව ගියේ නැත. ජනපති දූර කථනයෙන් අමතා කතා කර සිටිය ද ඔහු ගොස් නැත. උපකුලපතිට කවරම දේශපාලන උත්සව හෝ අදාළ නැත යන්න ඔහුගේ පදනම වී තිබේ.

විශ්වවිද්‍යාලයේ උපකුපති හිසරදයක්ව සිටි කුර්තාකරුවන්ට පොටක් පෑදිණි. ඔව්හු ජනාධිපතිට ගතු කේලම් කියා උපකුලපති තනතුර සරච්චන්ද්‍රජීවට අහිමි කළහ. ඔහු ‘තොපට එපා නම් මා එක් වාරයක් – තොපව මෙමට එක් සියවාරයක් එපා කියා‘ අලුයම ඉවතලන කෙළ පිඬක් සේ තනතුරු අත්හැරියේය. පර්යේෂණ කිරීම – නිර්මාණ කිරීම උදෙසා තමන්ට තිබෙන ශක්‍යතා නිසා ඔහු අකම්පිත වී යයි සිතමි.

‘ඔළු හැදුව‘ සරත් යනු ‘එහෙම ඔළුවක්‘ තිබෙන මිනිසෙකි.

පර්යේෂණ සහ නිර්මාණ

1978 දී ලලිත කලාවේදී උපාධිය හිමි කර ගන්නා සරච්චන්ද්‍රජීව, 1988 දී බි්‍රතාන්‍ය රාජකීය කලායතනයෙන් ‘ලෝකඩ වාත්තු ඩිප්ලෝමාව‘ ලබා ගනියි. 1995 දී රුසියාවට යන හෙතෙම ලලිතකලාවේදී ශාස්ත්‍රපති උපාධිය (මූර්ති කලා) ලබා ගනියි. 1999 දී රුසියාවෙන්ම දර්ශන සූරී උපාධියත් ලබා ගනියි. ඔහුගේ විෂය ක්ෂේත්‍රයන් වන්නේ කුඹල් කලාව – මූර්ති කලාව – ලෝකඩ වාත්තු ශිල්පය සහ චිත්‍ර කලාවයි. මේ සියලු‍ විෂයක් ක්ෂේත්‍රයන් සම්බන්ධ පර්යේෂණ සිදු කොට ලිපි ලේඛන පළ කිරීම හා ‘නිර්මාණ‘ බිහි කිරීම ඔහුගේ ජීවිතයේ අඛණ්ඩව විද්‍යමාන වන්නකි.

මූර්ති කලාව විෂයෙහි පුරෝගාමියෙකු වූ තිස්ස රණසිංහගෙන් අනතුරුව ඇතිවුණ හිඩැස පුරවමින් මූර්තිකලාව සම්බන්ධ පර්යේෂණ – නිර්මාණ සේම දැනුම බෙදා දීම සම්බන්ධයෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ කාර්යභාරය අද්විතීය වන්නේය. ඔහුගේ නිර්මාණ හා ශාස්ත්‍රීය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ලැයිස්තුවක් ලියන්නට පුවත් පතේ පිටු දෙකක්වත් අවැසිය. ඔහුගේ නිර්මාණ ඒ ඒ විෂයන්හි ප්‍රාමාණිකයන්ගේ නිසි ඇගයීමට ලක්ව ඇත. එමෙන්ම ඒවා නිසා ඔහු කීර්තියක් ද හිමි කරගෙන සිටියි. එහෙත් ඔහුගේ පර්යේෂණ අස්වැන්නේ බහුතරය පළ වී තිබෙන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙනි. ඒ පර්යේෂණ විද්‍යාර්ථීන්ට නොව අදාළ ආචාර්යභවතුන් බොහොමයකට ද පරිශීලනය කිරීමට නොහැකි බැවින් සෞන්දර්ය අධ්‍යාපනයෙහි ශාස්ත්‍රීය අඩවිය එක තැනක – සාම්ප්‍රදායික දැනුමක සිරව තිබෙන බවකි පෙනී යන්නේ.

සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ දුර්වලම අංශය ලෙස නම් දරා සිටින්නේ පශ්චාත් උපාධි පීඨයයි. මේ පීඨයේ පීඨාධිපති පදවියට පත්වීමෙන් අනතුරුව එහි සිදු කළ ව්‍යුහමය වෙනස් කම් නිසා විවිධ මට්ටම්වල පුද්ගලයන් පශ්චාත් උපාධි වෙනුවෙන් වැඩ කරන්නට මේ පීඨය තෝරා ගෙන සාර්ථක ඵල නෙළා ගන්නට සමත් වේ. ‘කඩ මණ්ඩියක කැමති විදිහට කරන වෙළඳාමක. තත්වයෙන් තිබුණ පීඨය තුළ අධ්‍යයන කාර්යභාරය න්‍යායාත්මක පදනමක ඉහළ ප්‍රමිතියකින් සමන්විත එකක් බවට පත් කිරීමට සමත්වීමෙන් ශාස්ත්‍රවන්තයෙකු ලෙස පමණක් නොව පරිපාලකයෙකු ලෙසින් ද ඔහු සිය දැක්ම හා පෞරුෂය විශද කර සිටියේය. එනමුත් ඔහු උපකුලති පදවියෙන් ඉවත් කිරීමෙන් පසුව මේ පීඨයට අත්වන ඉරණම ශෝචනීය වේ. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට කිසිවක ප්‍රමිතිය වැදගත් නැත යන්න සනාථ කිරීමට මේ නිදසුනකි.
විශ්වවිද්‍යාලයක් නම් එහි දැනුම බෙදා දීම හා පර්යේෂණ සිදු කිරීම අනිවාර්යෙන් ඉහළ තත්වයකින් පවත්වාගෙන යාම පරිපාලනය සතු වගකීමකි. ඒ සඳහා සුදුසු ආචාර්ය භවතුන් බඳවාගෙන පුහුණු කිරීම ද අවශ්‍ය වේ. අලු‍ත් දැනුමට දොරටු විවර කිරීම සේම, අලු‍ත් ශාස්ත්‍රඥයන්ට ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරයේ නිල වගකීම් ද පැවරිය යුතු වේ. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයෙහි අභ්‍යන්තරය දන්නා උදවිය පවසන්නේ පළමු වතාවට මේ තත්වයට සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය පත් කිරීමට සමත් වන්නේ සරච්චන්ද්‍රජීව බවයි. ඔහුට සාධාරණ කාලයක් සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට නායකත්වය දෙන්නට හැකි වී නම් ලංකාවේ නොව ආසියාවේම නමක් දිනා ගන්නා තත්වයක ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරයක් කරන්නට පොහොසත් තැනක් බවට විශ්වවිද්‍යාලය පත් වන්නට තිබුණි.

ලංකාවේ සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය ගොඩනඟා තිබෙන පදනම තුළම විද්‍යමාන වන්නේ එය ශිල්පීන් පිරිසකගේ වැඩ බිමක ලක්ෂණය. ඒ ශිල්පීන් පදවි තානාන්නතර කෙසේ හෝ උරුම කර ගත්ත ද බහුතරය ශාස්ත්‍රවන්තයින් නොවේ. අභාග්‍යය ඔවුන්ට අවම වශයෙන් හොඳ තත්වයක ශිල්පීන් හෝ බිහි කරන්නට පුළුවන් නොවීමය. ස්වශක්තියෙන් බිහිවූ පුද්ගලයන්ගේ කීර්තියෙන් විශ්වවිද්‍යාලයක් බැබළෙන්නට තැතැනීම කනගාටු දායකය.

ඥානාවලෝකයක පෞරුෂය

සෝවියට් දේශයේ කීර්තිමත් මූර්ති ශිල්පියෙකු වන, ලංකාවේ ඈත දවසක ඉදි කර තිබෙන බණ්ඩාරනායක පිළිරුව නිර්මාණය කළ මහාචාර්ය කර්බෙල් යටතේ ශාස්ත්‍ර හැදෑරීමට සරච්චන්ද්‍රජීවට භාග්‍යය හිමි වේ. ශාස්ත්‍ර අධ්‍යයනයට රුසියාවට යන සරච්චන්ද්‍රජීව තමන්ට ලැබුණ අවස්ථාවෙන් උපරිම ඵළ නළා ගන්නට සමත් වන්නේය. මහා කලා සම්ප්‍රදායක් – විශිෂ්ට ශාස්ත්‍ර ඥානයක් තිබෙන විශාල රටක ජීවත් වෙමින් අභ්‍යාස කිරීම නිසා ඔහු නිරුත්සාහකව පෙළඹෙන්නේ ‘දැවැන්ත‘ නිර්මාණ කිරීමටය. හැම දැවැන්ත නිර්මාණයක්ම කාලයේ ස්මාරකයකි. එබැවින් එවැනි භාරධුර වැඩකට අත ගැසීමට කෙනෙකු පෙළඹෙන්නේ නැත. සරච්චන්ද්‍රජීවගේ භාග්‍යය වන්නේ දැවැන්ත නිර්මාණ උදෙසා අවශ්‍ය අනුග්‍රහයන්ද ඔහුට ලැබීම ය. එමෙන්ම ලංකාවේ විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හි පුරෝගාමී සේවාවන් කළ පුද්ගලයන්, එහෙත් ජනප්‍රිය තලයේ නොවන පුද්ගලයන්ගේ පිළිරූ තැනීමට ඒ ඒ උදවියට සම්බන්ධ ඥාතීන් හෝ ආයතන නොපැකිලව තෝරාගෙන තිබෙන්නේ සරච්චන්ද්‍රජීව බව පෙනේ. එහිදී ඔහු හුදු පින්තූරයක් මත යැපෙන්නේ නැතිව ඒ ඒ පුද්ගලයාගේ චරිතය – පෞරුෂය හා කාර්යභාරය හදාරා ස්වකීය පරිකල්පනයෙන් අදාළ චරිතයට අනන්‍යම ගුණයක් මතු කරන්නට සමත් වේ. ඊට හොඳම නිදසුනක් ලෙස ලංකාවේ තේ වගාවට අදාළ පුරෝගාමියා වන (father of ceylon tea) ජේම්ස් ටේලර්ගේ දැවැන්ත ප්‍රතිමාව දැක්විය හැකිය. තව ද පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ස්ථාපිත කර තිබෙන සර් අයිවර් ජෙනින්ස්ගේ ප්‍රතිමාව – ජයවර්ධන පුර විශ්වවිද්‍යාලයේ ස්ථාපිත කර තිබෙන ශ්‍රී සෝරත ප්‍රතිමාව සහ මෑත කාලයේ පාර්ලිමේන්තුවට නුදුරින් ඉදි කර තිබෙන ‘සාධාරණ සමාජයක අපේක්ෂාව‘ නම් සෝභිත හිමි අනුස්මරණ ස්මාරකය දැක්විය හැකිය.

මේ හැම නිර්මාණ කාර්යභාරයක දීම ‘අධ්‍යයනයක්‘ ඔහු කරන්නේ ආගන්තුකයෙකු ලෙස සමාජය හා සංස්කෘතිය විෂයෙහි සක්‍රිය පුරවැසියෙකු ලෙසින් බව පෙනේ.

මූර්ති ශිල්පය සම්බන්ධව ඔහුගේ දැක්ම හර්බට් රීඩ් නමැති විද්වතාගේ නූතන මූර්තිකලාව නමැති කෘතිය ආශ්‍රයෙන් ප්‍රකාශිත අදහසකි මේ.

”‍හොඳ චිත්‍ර ශිල්පියෙක් හොඳ චින්තකයෙක්. හොඳ මූර්ති ශිල්පියෙක් හොඳ සිත්තරෙක්. චිත්‍ර ශිල්පියෙකු ද්විමාන තත්වයක ක්‍රියාශීලී වෙනවා. එම විග්‍රහය ඉදිරිපත් වෙන්නේ ද්විමාන තලයකයි. මූර්ති ශිල්පියෙක් සඳහා හැම විටම ත්‍රිමාන තත්වයක් හමු වෙනවා. එනිසා සෑම චිත්‍ර ශිල්පියෙක්ම හොඳ මූර්ති ශිල්පියෙක් වන්නේ නෑ. ඉතිහාසයේ දී මේ තර්කය බිඳින එකම සිත්තරා පැබ්ලෝ පිකාසෝ පමණයි.”‍

සරච්චන්ද්‍රජීව චිත්‍ර කලාව – මූර්ති කලාව යන උභය අංශයන්හිම ස්වකීය ප්‍රතිභානය පළ කළ කලාකරුවෙකි. ඔහුගේ මේ අංශය තුළින්ම දුර්ලභ චින්තන ශක්තියක් විද්‍යමාන වේ. ඊට අදාළ වන්නේ මේ මාධ්‍ය දෙකේදීම ඔහු එකක් අනෙක සමඟ පටලවා නොගෙන ඒ ඒ මාධ්‍යයට අදාළ ශාස්ත්‍රීය පදනම විකෘත නොකොට අලු‍තෙන් හිතන්නට කල්පනා කිරීම යයි සිතමි.

නිර්මාණකරුවෙකු වශයෙන් සරච්චන්ද්‍රජීවගේ විශිෂ්ටත්වය පළ කරන්නේ ඔහුගේ නූතනවාදී දෘෂ්ටියයි. නූතන හෙවත් දියුණු මනුෂ්‍යා – දියුණු මනුෂ්‍ය සමාජයක් විෂයෙහි ඔහුගේ දැක්ම නිරවුල්ය. කෙටියෙන් කියනවා නම් ඔහු කලාව විෂයෙහිදී ගෝත්‍රික අදහස් – පටු දෘෂ්ටිවාද මායිම් කරන්නේ නැත. ජාතිවාදය හිසින් ගෙන අමුතු දේශීය බවක් ගැන දේශනා කරන ජාතිකවාදීන් සමඟ ඔහුගේ එකඟත්වයක් නැති බව ද පෙනේ. ඔහු බහු සංස්කෘතියක අනන්‍යතා විෂයෙහි සක්‍රිය බුද්ධිමතෙකු ලෙසින් යාපනය විශ්වවිද්‍යාලය හා යාපනයේ නිර්මාණකරණයේ නිමග්න පුද්ගලයන් සමඟ එක තලයක අසුන් ගෙන ශාස්ත්‍රීය හා නිර්මාණ කාර්යභාරයේ අභිවෘද්ධිය උදෙසා කරන කටයුතු තවත් කිසිවෙකු කරන්නේ දැයි නොදනිමි. ජාතිය – ආගම – භාෂාව පදනම් කර ගත් නිර්මාණාත්මක ඥානයක් දියුණු ලෝකයක් කරා යන – එවැනි ලෝකයක් ගැන හිතන කවර මනුෂ්‍ය සමාජයකට හේ අදාළ නොවේය යන දැක්මකින් ඔහු කටයුතු කරන බව ද පෙනේ. මේ නිගමනයට එළඹෙන්නට ප්‍රධාන වශයෙන් මුල් වූයේ ”‍අනුරාධපුර පුරාණ අභයගිරි ආශ්‍රමයේ සූර්ය තැටිය පිළිබඳ විශ්ලේෂණයක්”‍ නමැති පර්යේෂණ කෘතිය කියවීම බව පවසනු කැමැත්තෙමි. පර්යේෂකයා යනු ඒක පාර්ශ්වීය මානයකින් නොව, එකක් එකකට වෙනස් හා සම්බන්ධ ඥාන ධාරාවන්ගෙන් පෝෂණය ලැබිය යුතුය යන මතයක ඔහු පිහිටා ඇති බව මේ පර්යේෂණයෙන් විශද වේ. මේ පර්යේෂණ කාර්යය සිදු කර තිබෙන්නේ අනෝමා ජයසිංහ සහ නිමල් ජයසිංහ සමඟිනි. අනෝමා ජයසිංහ, ඉංජිනේරු මානවවේදය මහා බි්‍රතාන්‍යයේ එක්සිටර් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් පුහුණුව ලද තැනැත්තියකි. නිමල් ජයසිංහ ගුවන් හමුදාවේ සේවය කර අනතුරුව සාගර විද්යුත් අංශයේ වෘත්තිකයෙකු ලෙස පළ පුරුදු වෘත්තිකයෙකි. මේ සහසම්බන්ධතාව පවසා සිටින්නේ අලු‍ත් දැනුම නිර්මාණයට බහු පාර්ශ්වීය ඥානාලෝකයක වැදගත්කමය. එවැනි සංදර්භයක වැඩ කිරීමට නම් දෘෂ්ටිවාදවලින් වියුක්ත විවෘත චින්තාවන්හි පිහිටිය යුතු වන්නේය. සරච්චන්ද්‍රජීව නවීන හා දියුණු සමාජයක් – ලෝකයක් වෙනුවෙන් දැනුම නිර්මාණය සේම කලා නිර්මාණය කරන්නෙකු යයි ද සිතෙන්නේ මේ සාධක හැම අවකාශයකදීම ඔහුගේ කාර්ය සාධනයන්ගෙන් මතු වෙන බැවිනි.

කලාත්මක ගුණය සහ ප්‍රමිතිය

සරච්චන්ද්‍රජීවගේ ශාස්ත්‍රීය කාර්යභාරය හා නිර්මාණාත්මක චින්තනය මැනවින් විශද කරන විශිෂ්ට කෘතියක් ලෙස 2019 දී පළ කර තිබෙනVERAGALA AVLOKITES’VARA BODHISATTVA; AN INQUIRY INTO ITS STYLE & PERIOD ෂභූඹෂඍශ ෂභඔධ ෂඔී ීඔශඛෑ ) ඡෑඍෂධෘ අගනා ශාස්ත්‍රීය සම්භාෂණය දැක්විය හැකිය. මේ පර්යේෂණය පුරා මූලාශ්‍ර ගවේෂණය හා භාවිතය මෙන්ම ඉවහල් කරගෙන තිබෙන විචාරාත්මක ඥානය, එහි ව්‍යක්තභාවය විද්‍යමාන වේ. සිය ශාස්ත්‍රීය ව්‍යායාමයේ අස්වැන්න ලෙස එය කෘතියක් බවට පත් කිරීමේ දී ඔහු ඊට අවශ්‍යම ප්‍රමිතිය හැම අංශයකින්ම ඉවහල් කරගෙන තිබීම ද කැපී පෙනේ. 2020 දී පළ කර තිබෙනEMACIATED FEMALE PLAYING THE CYMBALS (A STUDY OF AN ANCIENT BRONZE FIGURINE IN POLONNARUWA තවත් විශිෂ්ට ශාස්ත්‍රීය සම්ප්‍රදානයකි. ඔහුගේ අලු‍ත්ම පර්යේෂණ සම්ප්‍රදානය වන්නේ 2021 දී පළ කර තිබෙන IN SEARCH OF PERSIAN BLUE නමැති කෘතියයි. මේ හැම කෘතියක්ම ශාස්ත්‍රලෝකයට ප්‍රදානය කිරීමේ දී ඔහු නිසි කලාත්මක ගුණය හා උසස් ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන් දක්වන අවධානය ඉතා ඉහළ ය. එමෙන්ම නිරීක්ෂණ – විවරණ සහ කුළු ගන්වන විචාරාත්මක කල්පනාවන් නියම ශාස්ත්‍රවන්තභාවයම පළ කර සිටියි. මෙතෙක් ඔහු පළ කර තිබෙන කෘති – ලිපි ලේඛන සියල්ලම එකම තලයක ප්‍රමිතියම පළ කර සිටියි. උසස් වීමක් වෙනුවෙන් එකතු කළ තොරතුරු ටිකක් හෝ කසි කබල් අන්දමට උවමනාව වෙනුවෙන් සකස් කර ගත් හෝ පළ කළ බාල කෘතියක් ඔහුගේ කෘති සහ නිර්මාණ අතර නැත.

විස්මය නම් නිර්මාණකරණය හා පර්යේෂණ කාර්යභාරය උසස් මට්ටමකින් සම තලයක අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාමට ඔහු දක්වන සාමාර්ථයයි. ඊට අතිරේකව ඔහු පරිපාලන කාර්යභාරයේ දී ඇදක් කුදක් නැති කැපවුණ ගුණයම හැම තනතුරක් දරද්දීම පළ කර තිබීම ද කැපී පෙනේ. ඇතැම් විද්වත්හු පරිපාලනයට අවතීර්ණ වුණ පසුව ඉගැන්වීම හා පර්යේෂණවලට තිත තබති. පර්යේෂණවලට නැඹුරු වුණ විද්වත්හු කිසිම පරිපාලන වැඩකට දායක නොවෙති. සමහර විට පර්යේෂණ නාමයෙන් ඉගැන්වීම ද මග හරිති. උත්ප්‍රසාය නම් බොහෝ විද්වතුන් පර්යේෂණ ආධාර තබා කිසිවක් හෝ පළ නොකර විනය පරීක්ෂණවලටත් පෙනී සිටීම ය. මෙවැනි සංදර්භයක සරච්චන්ද්‍රජීව යනු වෙහෙස ගැන නොදන්නා වියපත්කම ගැන නොදන්නා කැපවුණ ශාස්ත්‍රවන්තයෙකි – නිර්මාණකරුවෙකි.

ඉතින් එවැන්නෙකුට කැමති වන උදවිය විරලවීම අරුමයක් ද? සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයට ඔහු හිසරදයක් වීම අනේ කොතරම් සොබාවික යථාර්ථයක් ද?

නිර්ව්‍යාජත්වය සහ අවංකත්වය

සරච්චන්ද්‍රජීව නම් කලාකරුවා කවර අවකාශයකවත් නන්නත්තාර රස්තියාදු කාරයෙකු නොවේ යයි සිතමි. කෙටියෙන් කියනවා නම් ඔහු ‘හෙන සීරියස් පොරක්‘ වන්නේය. ප්‍රිය සම්භාෂණයක දී ඔහු ඕපාදූප දොඩමළු කම් නැත. ඔහුට කතා කරන්නට අපමණ දේ ඇත. ඒ හුදු විෂය බද්ධවම නොවේ. පර්යේෂණ සහ කලාව හිසින් ගෙන එක්ටැම් මැඳුරක වසන්නෙක් ද නොවේ. ඔහු විචාරශීලී දේශපාලන මතවාදවල තියුණු නිරීක්ෂකයෙක් වන්නේය. හරි තැන – නිවැරදි තැන දකින්නේ කාගේ හෝ පිටුපසින් ගොස් නොව ස්වාධීන මතයක පිහිටමිනි.

‘හෙන සීරියස්‘ සරච්චන්ද්‍රජීව දරදඬු මිනිසෙකු බවට නිගමන ද හිඟ නැත. මේ සම්බන්ධයෙන් අසන්නට ලැබුණ කරුණ එක අතකින් රසවත්ය -අපූරු ය.

රාජකාරි කටයුතුවලදී අනම්‍ය බවක් නැතිකම නිසා ආයතනයකට නායකත්වය ලබා දීමේ දී විරෝධතා මතුවීම – ප්‍රශ්න ඇතිවීම නරක බැවින් ටිකක් මැද තැනක සිට කටයුතු කළ යුතු නොවේ ද යන ඔහුට හිතවත් උදවිය කතා කර ඇත. ඇතමෙකු යම් යම් කරුණු කාරණ පෙන්වා දෙන විට – පැහැදිලි කරන විට ඔහු හැම විටම කරන්නේ තමන් කිසියම් තීරණයක් ගත්තේ නම් ඊට අදාළ හේතු කාරණා පැහැදිලි කිරීමලු‍. ඒ හේතු කාරණා අනුව වැරදි නම් වැරදිමලු‍. පළවෙනි වතාවට සමාව දීම – අවවාදයක් කිරීම යනාදි තීරණවලට ඔහු කවුරුන් කීවත් එකඟ වන්නේ ද නැතිලු‍. තමා හරි දේ කරන බැවින් අමනාපවීම තමන්ට ප්‍රශ්නයක් බව ඔහු විවෘතවම පවසන්නේලු‍. එවැනි තද මත නිසා කුමක් සිදු වුණත් ඒවාට නොසැලී සිය මතය පළ කරමින් නොසැලී සිටීමට වග බලා ගන්නේලු‍.

සරච්චන්ද්‍රජීව නමැති විද්වත් කලාකරුවා ගොඩ නැඟීමට උපකාරශීලී වූ පුද්ගලයෙකු ලෙස කවුරුත් දන්නේ හැරල්ඩ් පීරීස් මහතා බව පැවසේ. ඔහු රුසියාවට ගිය විට මුහුණ දුන් සියලු‍ ප්‍රශ්න නිරාකරණය කර දෙමින්- ආර්ථික වශයෙන් ද උදව් උපකාර කරමින් – පෙරළා දිවයිනට පැමිණි පසුව කලා ලොව නිසි තැනක් වෙනුවෙන් පරිසරය හදා දෙන්නට ද හැරල්ඩ් පීරිස් කළ උදව් – සහායන් ගැන සරච්චන්ද්‍රජීව ද නොමසුරුව එදත් අදත් පැවසීම සිරිතලු‍. තමන්ට හැරල්ඩ් අයියා වගේ උදව් කළ නෑයෙකු හෝ නොසිටි බව ඔහු විවෘතව පවසමින් සිය ගෞරවය ද පළ කරන්නේලු‍. ලංකාවේ සිටින්නේ නම් හැරල්ඩ්ගේ උපන් දිනය සරච්චන්ද්‍රජීවගේ වැදගත්ම දින අතර ඉහළින්ම තිබෙන දිනය බැවින් ඔහු නොවරදවාම පැමිණෙන්නේලු‍. ‘ඉතින් සරත්ට යමක් කියනවා නම් ඒකට ඉන්න එකම මිනිහා තමයි හැරල්ඩ්‘ යනු සරච්චන්ද්‍රජීවට

හිතැති කීප දෙනෙක් කතා බහ කොට හැරල්ඩ් හමු වී ඇත. හැරල්ඩ් යනු එක විදිහක සාම දූතයෙකි – බැලන්ස් කරන්නෙකි – සම්බන්ධතා මැනවින් කළමනාකරණය කරන්නෙකි – ඕනෑම තැනක හිට ගන්නට හයියක් ද තිබෙන පුද්ගලයෙකි. සරච්චන්ද්‍රජීව හැරල්ඩ්ටත් – හැරල්ඩ් සරච්චන්ද්‍රජීවටත් අන්‍යොන්‍ය ගෞරවයෙන් පසුවන බවට ද පැහැදිලි කිරීම් අවශ්‍යම නැතිලු‍.

හැරල්ඩ් මුණ ගැසී මේසය මතට කාරණාව පත් කළ විට හැරල්ඩ් පවසා තිබෙන්නේ වැකි දෙකලු‍.

”‍මං දන්නවා සරත්ගෙ හැටි මිනිහටත් වැඩිය හොඳට. එයා වානෙ වගේ වගේ මිනිහෙක්නෙ. මං වැඩක් වෙන්නැති වැඩකට දැන දැනම මැදිහත් වෙන්නෙ නෑ.”‍

”‍නිකං කියලා බලමු ද?”‍

”‍අපෝ වැඩක් නෑ. මිනිහා මට කියයි ගත්තු තීරණ තීන්දුවල දිග පළළ ගාණට. මට ඉතිං ශ්‍රාවකයෙක් වෙලා නිහඬ වෙන්නයි සිද්ධ වෙන්නෙ, ඒ නිසා ඕක පලක් නෑ. සරත් කියන්නෙ සරත්. එයා මට හොඳටම හිතවත් ඒ වුණාට මංකියන දේවල් කරන්න මිනිහා ලෑස්ති නෑ. මං ඒක දන්නවා”‍

හැරල්ඩ්ටත් බැරි නම් පුළුවන් කාට ද?

පුදුමය නම් දරදඬු සරච්චන්ද්‍රජීව තමන්ට කුමක් අහිමි වුණත් නොසැලී සිටීමය.
යක්කුන්ට බය නැති නිසා අවශ්‍ය නම් සොහොනේ ගෙවල් සදන්නට ඔහු කැමතිලු‍.

මගෙන් වැඩක් නැත්නම්ම ටත් කමක් නැත

සරච්චන්ද්‍රජීව ලංකාවේ සියලු‍ කලා සම්ප්‍රදායන් හදාරා ඇති බව පෙනේ. ලංකාවේ ජන කලා සම්ප්‍රදායන් ද ඔහු මැනවින් හදාරා ඇත. ශ්‍රී ලාංකේය කලා සම්ප්‍රදායන්හි සාධනීය දේ හා විශ්වසාධාරණ තත්වයන් ද ඔහු ගැඹුරින් වටහාගෙන තිබෙන බව පැහැදිලිය. එහෙත් ඔහු සම්ප්‍රදාය කර පින්නා ගත් හණමිටිකාරයෙක් නොවේ. ඊට ප්‍රධාන හේතුව ඔහු කලාව ලංකාව තුළින් පමණක් නොදැකීමය. කලාව ලෝකය තුළින් දකිනන්ට ඔහුට පුළුවන්වීම ය.
වෙනස් නොවන සම්ප්‍රදායන් ඇත යන මතයේ පිහිටා නවීනත්වය කරා නොයන කෙනෙකුට නූතන ලෝකයේ මනුෂ්‍යයාට රසවිඳින්නට හැකි කලා නිර්මාණයක් බිහි කළ නොහැකිය. කලාව යනු පර්යේෂණ මත නූතන ලෝකය තුළ ඉදිරියට වැඩී වර්ධනය වී තිබෙන්නකි. එහෙත් ලංකාව තුළ කලා ක්ෂේත්‍රයේ අරක්ගෙන සිටින්නේ ලෝකය නුදුටු පුද්ගලයන්ය. මේ පුද්ගලයන් අදහස් අතින් පසුගාමී ය. ශාස්ත්‍රීය වාද විවාද පවා රුචි නැත. නූතන ලෝකය යනු ඔවුන්ට අනුව බෙර ගහන්නට බැරි – වන්නම් නටන්නට බැරි ලෝකයකි. දීර්ඝ කාලයක් ඉගැන්වූ සංගීතය ඔවුන්ට පරම පිවිතුරු ශුද්ධ වස්තුවක්ය.

සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ නූතන ලෝකය දුටු තරුණ ශාස්ත්‍රවන්තයෝ කීප දෙනෙක් සිටිති. ඉන් ඇතමෙකු සාම්ප්‍රදායික ගොහොරුවේ ලඟින්නට සිදු වුණ නිසාදෝ වැල යන අතට මැස්ස ගසා ඔහේ පවතින්නටය කල්පනා කරන්නේ. නිර්මාණය මෙන්ම පර්යේෂණය ඔවුන්ට අවැසි උසස් වීමකට පමණි.

සරච්චන්ද්‍රජීව ඇති කළ පරියේෂණ ලෝකය තුළ වැඩ කරන්නට අසමත් පිරිස තමන් සතු ඌනතා – සීමා සහිතකම් වටහා ගෙන යම් දියුණුවක් ලබන්නට අසමත්ව කරන්නේ අනාගතයට බලපාන වැරදි ය. අපේ තැන අපට ඕනෑ හැටියටයි යන්න ඔවුන්ගේ ආකල්ප වේ. එවැනි තැනකට සරච්චන්ද්‍රජීව ලොකු වැඩි ය. එතැනට ගැළපෙන්නේ පුංචි මිනිහෙක්මය. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය යනු ලෝකයට පිටු පා පවතින්නට බලන ස්ථානයකි.

විශ්වවිද්‍යාලයක සේවය කරන්නට හිමි නිල කාලය අවසන් වුණත් සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලය සරච්චන්ද්‍රජීවට බය දැයි නොදනිමි.

බය වැඩි වුණ විට කවුරුත් කරන්නේ සාහසිකකම් ය.

තතු කෙසේ වුව සරච්චන්ද්‍රජීව නමැති වියපත් – පරිණත මිනිසා අදටත් වැඩ කරන රිද්මය වෙනස් කරගෙන නැත. එක එක දේවල්වලින් සැලී පැත්ත වැටී කොරවී නැත. ඔහු කාලෝ ෆොන්සේකා දුටු පරිදි නොසිf​ඳන ජවයකින් එක දිගට වැඩ කරන්නට ඉටා ගෙන සිටින්නෙකි. වැඩ කරන්නෙකි. ඊට අවශ්‍ය සියලු‍ පහසුකම් ඔහු සම්පාදනය කරගෙන ඇත – උරුමව ඇත. ඔහුට ඉහළට කිහිලිකරුවකින් නඟින්නට පඩියක් නැත. පහළට වට්ටන්නට තම ක්ෂේත්‍රයේ ශාස්ත්‍රවන්තයෙකුට අවශ්‍ය ද නැත.

තනතුරක් ඇතත් නැතත් ඔහුට ශාස්ත්‍රීය ලෝකයේ ඉහළ අසුනක් ඇත, නිර්මාණ ලෝකයේ ද ඉහළ අසුනක් ඇත.

සරච්චන්ද්‍රජීව හෙට දින වුව අභියෝග කළ යුත්තේ සරච්චන්ද්‍රජීව ම යයි සිතමි.

නෙළා ප්‍රදානය කළ අස්වැන්න අගෙයි – වටියි.

නෙළන අස්වැන්න ගැන වුව ඉතිහාසය විනිශ්චය කරන රන් අස්වැන්නක් යයි සිතමි.■