13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය:
විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයේ
අන්තිම ක්ෂමාලාපය

විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කළ යුතු බවට මීට සති දෙකකට කලින් මේ කොලමේ කළ කරුණු දැක්වීම තුළ, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය පිළිබඳ කාරණය සැලකිල්ලට ගෙන නැති බව අපේ මිතුරෙක් පෙන්වා දුන්නේය. ඔහු කියා තිබුණේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය තවදුරටත් තබාගත යුතු බවට තර්ක කරන බොහෝ දෙනා, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය මතු කරන බවයි.

ඒ කතාවේ සාමාන්‍ය අදහස මෙයයි: 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ පළාත් සභා ක්‍රමයක් ඇති කොට තිබේ. මේ පළාත් සභා ක්‍රමය තුළින් පළාත් නවයට ලබා දී ඇතැයි කියන ස්වීයත්වය හෝ ස්වාධීනත්වය තුළ, බෙදුම්වාදයක බීජ මෝරා වැඩීමට ඉඩ තිබේ. රටේ සෙසු පළාත් සම්බන්ධයෙන් ඒ ගැටලුව පැන නොනැඟෙතත්, වෙනම ජාතිකත්වයක් නියෝජනය කරන ජනතාවක් වෙසෙන උතුරේ විටින්විට බෙදුම්වාදී ප්‍රවණතා දක්නට ඇති බැවින්, රටෙන් කැඩී වෙන්වීමට ඔවුන්ට යම් උපකාරයක්, මේ කියන පළාත් සභා ක්‍රමය හෙවත් 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය නිසා සැපයීමට ඉඩ ඇති බව ඉන් කියැවෙයි. ඒ අනුව, ජනතා පරමාධිපත්‍යයේ පුද්ගල බලාධිකාරයක් වශයෙන් පාලන ව්‍යුහය මුදුනේ විධායක ජනාධිපතිවරයෙකු සිටීම, ඉහත කී බෙදුම්වාදයක් පිළිබඳ උතුරේ තර්ජනයට තිරිංගයක් විය හැකි බවට තර්ක කරනු ලැබේ.

මේ තර්කය තුළම එක් ව්‍යංග්‍යාර්ථවත් කතාවක් සැඟව තිබේ. එනම්, මේ කියන විධායක ජනාධිපතිවරයා අනිවාර්යයෙන්ම සිංහලයෙකු වන බවයි. ඒ නිසා, උතුරේ දෙමළ ජනතාවගෙන් මතුවන බෙදුම්වාදී තර්ජනයකදී, රටේ ඒකීයත්වය සහ භෞමික අඛණ්ඩත්වය ආරක්ෂා කරගැනීම සඳහා, දෙමළ නොවන (සහ මුස්ලිම් නොවන) පුද්ගලයෙකු පාලන මර්මස්ථානය හෙවත් ජනාධිපති තනතුරේ සිටීම වැදගත් වන බවයි.

සිංහලයෙකුට මිස වෙන කිසිවෙකුට අයිති නැති ජනාධිපති තනතුර

එම උපකල්පනය තුළම, බෙදුම්වාදය පෝෂණය කරන්නකි. දෙමළ සහ මුස්ලිම් මිනිසුන්, කිසි දවසක තමන්ගේ මිනිහෙකුට අත්වෙතැයි නොසිතන තනතුරක් සහිත ක්‍රමයකට තමන්ගේ අයිතිය නොකියනු ඇත. එම ක්‍රමය, එනම් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය, තමන්ව නිරන්තරයෙන් සැක කරමින් තමන්ව මට්ටු කිරීම සඳහා මිස, තමන්වත් එක සමාන පාර්ශ්වකරුවන් වශයෙන් භාර නොගන්නා ක්‍රමයක් බව සිතන්නට පටන්ගනු ඇත. එවැනි මනෝභාවයක්ම බෙදුම්වාදී චින්තනයට තුඩුදෙයි.

අපේ කල්පනාව මෙහිදී යොමුවන්නේ, ඉහත කී උපකල්පනයේ සදාචාරය ගැන නොවේ. ඇමරිකාවේ ජනාධිපති තනතුරට කළු ජාතිකයෙකුට පත්විය හැකි විය. එම කාරණයම, එරටේ කළු-සුදු භේදයකින් තොරව සියල්ලන් විසින්ම එකී විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය භාරගැනීමට හොඳ හේතුවකි. අපේ රටේ එවැනි තත්වයක් කිසි දවසක ඇති විය නොහැකි නම්, එවැනි ජනාධිපති ක්‍රමයක් සදාචාරමය වශයෙන්වත් යුක්තිසහගත ක්‍රමයක් විය නොහැකි බව පමණක් දැනට කිව හැකිය.

දැන් අප, ඉහත කී පැහැදිලි කිරීම් මත, මූලික උපන්‍යාස දෙකක් ඇති කරගත යුතුව තිබේ: එකක් වන්නේ, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය (පළාත් සභා) නිසා බෙදුම්වාදයක් ඇති විය හැකි බවයි. දෙවැන්න වන්නේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් එවැනි බෙදුම්වාදයකට තිරිංගයක්/බාධකයක් විය හැකි බවයි.

ලංකාවේ බෙදුම්වාදී චින්තනයේ ඉතිහාසය ඉතා දීර්ඝ එකකි. අඩු වශයෙන්, 1931 දක්වාවත් ඒ ඉතිහාසයේ මනෝමය බීජ රෝපණය හඳුනාගත හැකිය. 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ඇතුළු පළාත් සභා ක්‍රමය එන්නේ 1987 අවසාන භාගයේදී ය. ඒ වන විට, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ඇති වී අවුරුදු 9 කි. නූතන ලංකාවේ තිරශ්චීන කළු පැල්ලම ඇති කරමින්, බෙදුම්වාදය නව අදියරකට ඔසවා තැබූ 83 කළු ජුලියට අවුරුදු 5 කි. ඇත්ත වශයෙන්ම, 13 වැනි ව්‍යස්ථා සංශෝධනය ගෙනෙන විට, පෙරහැර ගොස් හමාර වී තිබුණි. ඒ නිසා, අප දන්නා බෙදුම්වාදයට 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ කිසි නෑකමක් නැති බව කිව යුතුය. එහෙත් මත්තට එවැනි අවදානමක් ඇතැයි කීම එනයින්ම බැහැර කළ නොහැකි බව ඇත්ත.

වර්ධරාජා පෙරුමාල්

ඒ ගැන අතීත කතාවක් තිබේ: 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ ඇති කළ පළාත් සභා අතරින් පළමු උතුරු-නැගෙනහිර පළාත් සභාවේ බලය හිමි වුණේ, ඊ.පී.ආර්.එල්.එෆ්. සංවිධානයටයි. එහි නායකයා වුණේ, වර්ධරාජා පෙරුමාල් ය. 1990 මාර්තු 1 වැනිදා ඔහු ලංකා ආණ්ඩුවට ඉල්ලීම් 19 ක් ඉදිරිපත් කෙළේය. ඒවා නොදුන්නොත්, උතුරු-නැගෙනහිර පළාත් සභාව මගින් ‘නිදහස් ඊලාමයක්’ ප්‍රකාශයට පත්කරන බව ඔහු කියා සිටියේය. එනම්, ඔවුන් ලංකාවෙන් කැඩී වෙන් වන බවයි.

ඒ තර්ජනයෙන් පසු සිදුවුණේ කුමක්ද? ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම ආණ්ඩුව උතුරු-නැගෙනහිර පළාත් සභාව විසුරුවා හැරියේය. එම පළාතේ පාලන බලය මධ්‍යම ආණ්ඩුවට පවරා ගත්තේය. පළාත් සභා ක්‍රමය තුළ තනි පළාත් සභාවකට යා හැකි උපරිම දුර එය බවත්, එසේ ගියොත් ඊට ප්‍රතිකර්මයක්, එම පළාත් සභා ක්‍රමයේ ව්‍යුහය තුළම ඇති බවත් එයින් පෙන්නුම් කෙරුණි.
මේ සිද්ධියෙන් පසු දිගහැරුණු බෙදුම්වාදී කතාව, 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට හෝ පළාත් සභාවලට ඈතින්වත් නෑකමක් නැති, ආණ්ඩුව සහ කැරලිකරුවන් යන දෙපාර්ශ්වය සතු හුදු සන්නද්ධ බලය මත පමණක්ම නිරාකරණය කරගැනීමට යොමු වුණු ඉතිහාසයකට අයත් වන්නකි. තවත් විදිහකින් කිව්වොත්, පළාත් සභා ක්‍රමය ඔස්සේ වෙනම රාජ්‍යයක් ලබා ගැනීමේ දවල් හීනයක ප්‍රභාකරන් සිටියේ නැත. ඒ නිසා, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය නිසා රට කැඩී යාමේ තර්ජනයක් ඇතැයි මොහොතකට පිළිගත්තත්, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් එය වැළැක්වීමට වඩාත් සුදුසු යැයි සිතීමට හේතුවක් ඇත්තේ නැත.

මේ කරුණු දැක්වීම තුළ තව පොඩි කොස්සක් ඉතිරි වෙයි. එනම්, එදා වර්ධරාජා පෙරුමාල්ගේ පළාත් සභාව විසුරුවා හැර පාලන බලය මධ්‍යම ආණ්ඩුවට පවරා ගත්තේ ජනාධිපතිවරයා විසින් නොවේද යන්නයි. ඔව්, ඔහු විසින් තමයි. ඕනෑම රටක මෙවැනි ප්‍රශ්නයක් ඉදිරියේ බලය අභ්‍යාස කරන යම් ආයතනයක් තිබේ. ඒ ආයතනය සමන්විත වන්නේ, ත්‍රිවිධ හමුදාවේ සේනාධිනායක සහ රාජ්‍ය ආරක්ෂාව භාර ප්‍රධාන තනතුර දරන රාජ්‍ය නායකයාගෙනි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් තුළ එම තනතුර දරන්නා ජනාධිපතිවරයා වන අතර, කැබිනට් පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් තුළ එම තනතුර දරන්නා අගමැතිවරයෙකු හෝ නාමික ජනාධිපතිවරයෙකු හෝ වන්නේය. ඉතිං, මොන ආණ්ඩුක්‍රමයක් තිබුණත්, වර්ධරාජා පෙරුමාල්ට අත්වනු ඇත්තේ එම ඉරණමම බව කෙනෙකුට සිතාගත හැකිය.

ඇත්තෙන්ම, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ගෙනාවේ, මේ රටේ ජාතික ප්‍රශ්නයක් ඇති බව පිළිගැනීමත්, එයට ව්‍යවස්ථාමය විසඳුමක් තිබිය යුතුය යන්න පිළිගැනීමත් නිසා ය. (මෙය, එනම් 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය, ඉන්දියාව විසින් අප මත බලහත්කාරයෙන් පැටෙව්වේය යන තර්කයත්, මේ යටතේ ඇති කරගත් පළාත් සභා ක්‍රමය සුදු අලියෙකු වී ඇත්තේය යන තර්කයත්, අප මේ මොහොතේ සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වන ප්‍රස්තුතයට අදාළ නොවේ).

මේ ලිපියෙන් උත්සාහ කරන්නේ, බෙදුම්වාදය සහ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අතර, හොඳට හෝ නරකට, යම් ඓන්ද්‍රීය සම්බන්ධයක් ඇතැයි හෝ නැතැයි ඔප්පු කිරීමට නොවේ. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් යටතේ වළක්වා ගත නොහැකි බෙදුම්වාදයක්, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් යටතේ වළක්වා ගත හැකිය යන මිථ්‍යාවට උත්තර දීම පමණක් මේ ලිපියේ අරමුණ වන්නේය.

ඒ සීමාව තුළ, ජාතික ප්‍රශ්නයක් ඇති රටකට නොහොබිනාම ක්‍රමය වන්නේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය බව පෙන්වා දිය හැකිය. මන්ද යත්, එවැනි ක්‍රමයක් තුළ, ජනතා පරමාධිපත්‍යය වශයෙන් ජනාධිපතිවරණයකින් ප්‍රකාශයට පත්වන්නේම මහජාතියේ පරමාධිපත්‍යම වන බැවිනි. ඒ බව පසුගිය ජනාධිපතිවරණය විසින්ම ඔප්පු කොට පෙන්වන ලදි. එතෙක්, මෙරට සුළු ජාතීන් සිතා සිටියේ ජනාධිපතිවරයා පත්කර ගැනීම සඳහා තමන්ගේ ඡන්දයත් අවශ්‍ය වන බැවින්, තමන්ට යම් විදිහක පාර්ශ්වීය බලයක් ජනාධිපතිවරයා සම්බන්ධයෙන් අභ්‍යාස කළ හැකි බවයි. එහෙත් පසුගිය ජනාධිපතිවරණයෙන් සහ ඉන්පසුව ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා මේ මොහොතේ සුළු ජාතීන් සම්බන්ධයෙන් හැසිරෙන ආකාරය දෙස බලන විට (ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර) අද සුළු ජාතීන් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ගැන ඉස්සර සිතූ විදිහට නොසිතනු ඇත.

ජනාධිපති ක්‍රමයක් වඩාත්නො ගැළපෙන්නේ ජාතික ප්‍රශ්නයක් ඇති රටකට ය

අපේ ඉතිහාසය දෙස බලන විට, මුලින් ආවේ, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය නොව, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයයි. ඒ 1978 දී ය. එසේ තිබියදී, දැන් 13 ක් තිබෙන නිසා ජනාධිපති ක්‍රමයත් තබාගත යුතු යැයි කීම බරසාර කතාවක් නොවේ.

ඊළඟට, බෙදුම්වාදයේ ඉතිහාසය කාලානුරූපව බැලුවොත්, අලුතෙන් 13 වැනි ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන ඒමට තුඩු දුන්, ජාතීන් අතර යුදමය තත්වය වර්ධනය කෙරුණේ 1978 දී ඇති කරගත් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් තුළදී බව පෙන්වා දිය හැකිය. එහෙත් බෙදුම්වාදයේ බීජ වැපිරී තිබුණේ ඊට කලින් යැයි කෙනෙකුට කිව හැකිය. ඒ ගැන විවාදයක් නැත. නිදහස ලැබීමටත් පෙර සිටම එම බීජ මේ සමාජය මත වැපිරෙමින් තිබුණු බව මීට කලිනුත් අප කියා ඇත. එහෙත්, බෙදුම්වාදය නමැති ප්‍රපංචය සක්‍රීය යුදමය තත්වයක් දක්වා පරිවර්තනය වීමක්, ඉහතින් කී දෙමළ කැරලිකරුවන් විසින් 1975 දී යාපනය නගරාධිපති fදාරෙයිඅප්පා ඝාතනය කරන තෙක් සිදුව තිබුණේ නැත. ඔව්, ඒ අවස්ථාවේ (1975) රටේ තිබුණේද විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නොව, අගමැති ප්‍රමුඛ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් තමයි. එසේම, ෆෙඩරල් ක්‍රමයක් ඉල්ලා උතුරේ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂය වන ‘දෙමළ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණ’ කරළියට එන්නේද 1977 දී ය. ඔව්, ඒ වෙලාවේ රටේ තිබුණේත්, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නොව, අගමැති ප්‍රමුඛ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් තමයි.

දැන් මුල් තර්කයට අපි යමු: එනම්, 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මගින් ඇති විය හැකි යැයි කියන බෙදුම්වාදය, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට පින්සිදු වන්නට වළක්වාගත හැකි වන්නේය යන්නයි. එම තර්කයේ යම් සත්‍යයක් ඇති නම්, අප ඉහතින් කී උතුරේ බෙදුම්වාදී මොටෙයි ව්‍යාපාරය මැඩලීමේ ශක්තියක් මේ කියන විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට තිබිය යුතුව තිබුණි. යාපනය නගරාධිපති fදාරෙයිඅප්පා ඝාතනය කරන විට දෙමළ කැරලිකරුවන්ගේ සංවිධානයේ සිටියේ සාමාජිකයන් 13 දෙනෙකු පමණක් බව කියැවේ. ඉතා පහසුවෙන්, මේ කියන කාර්යක්ෂම විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය යටතේ එම ළදරු ව්‍යාපාරය මැඩලිය යුතුව සහ මැඩලිය හැකිව තිබුණු බව, ඉහත කී විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයේ ‘ආශ්චර්යය’ පිළිබඳ තර්කය අප පිළිගන්නේ නම්, අප එළැඹිය යුතු නිගමනයයි.

එහෙත් එසේ වුණේ නැත. සිදු වුණේ එහි ප්‍රතිලෝමයයි. කැරලිකාර සාමාජිකයන් 13 දෙනෙකුගේ ව්‍යාපාරය, ඉන්දියානු හමුදාව සමග පවා යුද්ධ කළ හැකි සන්නද්ධ ව්‍යාපාරයක් බවට පත්වන්නේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් යටතේ ය. ලංකා ඉතිහාසය ලෝකයා ඉදිරියේ කණපිට හරවන 1983 කළු ජුලි විනාශය ඇති වන්නේ සහ ඇති කරනු ලබන්නේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් යටතේ ය. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් යටතේ වයස අවුරුදු 3 ක (1975-1978) ළදරු වියේ සිටි ගරිල්ලා ව්‍යාපාරයක්, අවුරුදු 34 ක් තිස්සේ (1975-2009) ලොකු මහත් වුණේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් යටතේ ය. ඒ සියල්ලෙන් පෙනී යන්නේ, මේ දෙක අතර (13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය සහ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අතර) සම්බන්ධයක් ඇතැයි පෙන්නුම් කළ යුතුම නම්, ඇති කරගත හැකි නිගමනය වන්නේ, (බෙදුම්වාදයක අවදානම ඇතැයි කියන) 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය තිබෙන නිසා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් අවශ්‍ය කරන්නේය නොව, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් තිබුණු නිසා 13 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් අවශ්‍ය කෙළේය යන්නයි.

අවසානයේදී උතුරේ සන්නද්ධ ව්‍යාපාරය හමුදාමය වශයෙන් අවසන් කෙළේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් තිබුණු නිසා යැයි කියන පිරිස්ද සිටිති. එසේ නම්, ඊට කලින්, කාලයක් වශයෙන් ගත්තොත්, අඩු වශයෙන් අවුරුදු 31 ක කාලයක් (1978-2009) තිස්සේත්, ජනාධිපතිවරුන් වශයෙන් ගත්තොත්, ඊට පෙර සිටි (ජේ. ආර්. ජයවර්ධන, ආර්. ප්‍රේමදාස, ඩී. බී. විජේතුංග සහ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක ඇතුළු) ජනාධිපතිවරුන්/වරියන් 4 දෙනෙකු යටතේත් එය අවසන් කළ යුතුව තිබුණි. එහෙත් එසේ වුණේ නැත. එයින් පෙනී යන්නේ, අවසානයේ බෙදුම්වාදී යුද්ධය අවසානයක් කරා ළඟා වූයේ, ඊට පිටස්තර වෙනත් දේශපාලනික සහ භූ-දේශපාලනික වෙනස්කම් ගණනාවක් තුළ ඇති කරගත් නිර්දය හමුදාමය මැදිහත්වීමක් විසින් බවයි.

ඒ දේශපාලනික සහ භූ-දේශපාලනික වෙනස්කම් කවරේද යන්න වෙනම ලිපියක සාකච්ඡා කළ යුතු මාතෘකාවකි. එසේ වෙතත්, ඒ කතාව ගැන දැනට කිව හැකි එක දෙයක් තිබේ. එනම්, එකී දේශපාලනික සහ භූ-දේශපාලනික වෙනස්කම් යටතේ, විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නොව, කැබිනට්-පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් තිබුණත්, ප්‍රතිඵලය මෙයම විය හැකිව තිබුණු බවයි.■