ලංකාවේ ප්‍රගතිශීලී කොටස් අතර සිදුවන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ සාකච්ඡාව පුළුල් වෙමින් පවතී. එම සාකච්ඡාවල තවමත් මතු නොවන, එහෙත් මතු කළ යුතු තේමා කිහිපයක් කෙටියෙන් සාකච්ඡා කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.
අලුත් හරයාත්මක බවක්
ලංකාවේ නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක හරයාත්මක වශයෙන් අලුතෙන් අන්තර්ගත විය යුත්තේ කුමක්ද යන්න පළමුවෙන්ම විමසා බැලිය යුතු ප්‍රශ්නයයි. ප්‍රගතිශීලී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනයේ පැත්තෙන් බලන විට නව ව්‍යවස්ථාවක ගමන් මග යොමුවිය හැකි ප්‍රධාන අරමුණු දෙකක් ගැන අපට සිතිය හැකිය. ඒවා නම්,
(අ) සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන පරිවර්තනය සඳහා න්‍යාය පත්‍රයක් තුළ නව ව්‍යවස්ථාවේ අරමුණු සහ අන්තර්ගතය සකස් වීම.
(ආ) සමාජයේ අනාගත ප්‍රගතිය සහ සංවර්ධනය කවර දිසාවක ගමන් කළ යුතුද යන්න සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක් යෝජනා වී තිබීම.
අප රටේ පැරණි සහ දැනට පවතින සංශෝධනද සහිත 1978 ව්‍යවස්ථා දෙස බලන විට, ඒවා තුළ ඉහත සඳහන් කාරණා දෙක, එකිනෙකට වෙනස් ස්වභාව සහිතව පැවති බව අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. 1947 සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව ලිබරල්වාදී සහ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයකට අවශ්‍ය දේශපාලන සහ ආණ්ඩුක්‍රමික ව්‍යුහයන් අරමුණු කරගත්තක් විය. 1972 ව්‍යවස්ථාව ‘සමාජවාදී’ යැයි තේරුම් ගනු ලැබුණු රාජ්‍ය- ධනවාදී සහ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ගති ලක්ෂණ සහිත පරිවර්තනයක් ඉලක්ක කර ගත්තකි. ලිබරල් ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමයේ ශීඝ්‍ර ව්‍යාප්තිය සඳහා අවශ්‍ය ලිබරල් නොවූද, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවූද දේශපාලන සහ රාජ්‍ය ව්‍යුහයන් නිර්මාණය කිරීම, 1978 ව්‍යවස්ථාවේ හරයාත්මක අරමුණ විය. 1978 ව්‍යවස්ථාවේ 13, 18, 19 සහ 20 වැනි සංශෝධනවලද එකිනෙකට වෙනස් හරයාත්මක දේශපාලන අරමුණු තිබිණ.
20 වැනි සංශෝධනයෙන් පසුව ගෙන එන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක හරයාත්මක අරමුණු කුමක්ද යන්න එක් එක් දේශපාලන පක්ෂයක, කණ්ඩායමක, සමාජ පන්තියක සහ පුද්ගලයින්ගේ දේශපාලන මතවාද සහ අභිලාෂ අනුව තීරණය වනු ඇත. එහෙත් අප රටේ වාමාංශික, ප්‍රගතිශීලී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියන්ද දේශපාලන කණ්ඩායම්ද අපේක්ෂා කරන හරයාත්මක අරමුණු විය යුත්තේ (අ) පුද්ගල කේන්ද්‍රීය අධිකාරවාදය ආපසු හැරවීම සහ නැවත පැමිණීමට එයට ඇති අවකාශ අහෝසි කිරීම (ආ) ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙන් ඔබ්බට ගිය හරයාත්මක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සඳහා පහසුකම් සැලසීම (ඇ) නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුද විසඳීමට ඉඩකඩ සැපයීම, (ඈ) දේශපාලන බලය දූෂිත ප්‍රභූන්ගේ ග්‍රහණයෙන් මුදවා ගැනීමට ඉඩ සැලසෙන ආණ්ඩුකරණ හා දේශපාලන ව්‍යුහයන්ට පදනම් දැමීම යන මේවායි. මේවා අපගේ සුපුරුදු ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ අවධාරණය නොවන අරමුණුය.
ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක්
අප සමාජයේ අනාගත ප්‍රගතිය සහ ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සංවර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය මගපෙන්වීමක් සහිත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක අවශ්‍යතාව කලක් තිස්සේම අප රටට දැනී තිබේ. ‘ප්‍රතිමානීය ඉලක්ක’ යනු සමානත්වය, නිදහස, යුක්තිය හා සාධාරණත්වය, මනුෂ්‍ය ආත්ම ගෞරවය, සමානාත්මතාව, සමාජ සාධාරණත්වය, සාමය වැනි දේශපාලන ප්‍රජාවකට අත්පත් කර ගැනීමට තිබෙන උතුම් චර්යා ධාර්මික අරමුණුය. ඒවා සියලු පුරවැසියන්ට තම මනුෂ්‍යත්වය සාක්ෂාත් කරගැනීමට ඉඩ සලසන, එමෙන්ම, ඒ සඳහා ඇති බාධක ඉවත් කරන පොදු අරමුණුද වෙයි.
මේවා වනාහී පාලකයින්ටද, ආණ්ඩුවටද, පුරවැසියන්ටද මගපෙන්වන දේශපාලන වටිනාකම්ය. ඒවා රාජ්‍ය පාලනයේත්, ආණ්ඩුකරණයේත්, පාලකයන්ගේත් නිලධරතන්ත්‍රයේත් සිතීම, ක්‍රියා කිරීම සහ චර්යාව හැඩගස්වන සහ ඒවාට සීමාද පනවන වටිනාකම් පද්ධතීන්ද වෙයි. පසුගිය දශක කිහිපය තුළත්, මේ දිනවලත් අප රටේ පාලකයින්, ආණ්ඩුව, දේශපාලන ආයතන, දේශපාලනඥයින්, නිලධරතන්ත්‍රය, ආගමික පූජ්‍යතන්ත්‍රය පත්වී ඇති පරිහානිය ගැන පුරවැසියෝ මහත් ලෙස කම්පා වී සිටිති. පුරවැසියෝද එම පරිහානියේ හවුල්කරුවන් මෙන්ම කම්පාවෙන් බලා සිටින නිරීක්ෂකයෝද වී සිටිති. එහෙත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකට පමණක් එම පරිහානිය නැවැත්විය නොහැකිය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකට කළ හැක්කේ ඒ සඳහා මග පෙන්වන මූලධර්ම ආණ්ඩුද, පාලකයින්ද, පුරවැසියන්ද සඳහා යෝජනා කිරීමයි.
එහෙත් මේ ආකාරයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ මූලික ප්‍රතිමානීය ව්‍යුහයක් ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය එකඟතාව, අප රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා විශේෂඥ නීතිවේදීන් වෙතින් ලබා ගැනීම දුෂ්කර වනු ඇත. එයට හේතුව, ඔවුන් අතර පවත්නා ලිබරල් අවමවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා චින්තනයේ එවැනි ප්‍රතිමානීය මූලධර්ම ප්‍රකාශයකට ඉඩක් නැතිවීමයි. ලිබරල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා චින්තනයෙහි එවැනි නිෂේධනීය ප්‍රතිචාරයක් පදනම් වන හේතු තුනක් තිබේ.
පළමුවැන්න, පොදුවේ ලිබරල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදය ලිබරල් ක්‍රියාපටිපාටිමය මූලධර්මවලට අමතරව, ලිබරල්වාදය ඉක්මවා යන ප්‍රතිමානීය මූලධර්ම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුල් කිරීමට එකඟ නොවීමයි. දෙවැන්න, ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදී නෛතික චින්තනය, ලිබරල් අවමවාදී ක්‍රියාපටිපාමය සම්ප්‍රදායට තවමත් සීමාවී තිබීමයි. එය අප රටේ නීතිවේදීන්ද, විනිශ්චයකරුවන් අතරද, විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති පීඨවල සහ නීති විද්‍යාලයෙන්ද ඇති අධිපති සම්ප්‍රදායයි. තුන්වැන්න, අප රට නාමික වශයෙන් ජන රජයක් වුවද, සමූහාණ්ඩුවාදී දේශපාලන න්‍යාය, අප රටේ නෛතික චින්තනය විසින් නොසලකා හරිනු ලැබ තිබීමයි.
මෙම ගැටලුවට විසඳුම තිබෙන්නේ ක්‍රියාපටිපාටිමය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදයට හරයාත්මක-ප්‍රතිමානීය ව්‍යවස්ථාවාදයේ අංගද සංයෝග කිරීමයි. ඒ සඳහා ආදර්ශ තිබෙන්නේ ඉන්දියාවේ සමූහාණ්ඩුවාදී ප්‍රවේශයෙහිය. ඉන්දියානු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන ‘මූලික ව්‍යුහය’ පිළිබඳ මූලධර්ම බලාත්මක කිරීමට ඉන්දියානු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට හැකිවූයේ ලිබරල්වාදයෙන් ඔබ්බට ගිය සමූහාණ්ඩුවාදී විවෘතභාවය නිසාය.
රාමුව ගැන අලුතින් සිතීම
ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධ සාකච්ඡාව අදහස් අතින් අලුත් කිරීමේ අවශ්‍යතාව තදින්ම මතුවී තිබේ. අප සමාජයේ සාධාරණත්වය-සමාජ-ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සහ දේශපාලන සමානත්වය මෙන්ම සාමූහික අයිතිවාසිකම් සඳහා කාලාන්තරයක් තිස්සේ පවත්නා සමාජ අරගලවලින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කතිකාව හුදෙකලා වීම තවදුරටත් ඉඩ තැබිය යුතු තත්වයක් නොවේ. එයට හේතුව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සංයුතිය හා අන්තර්ගතය, ලංකාවේ පාලක පන්ති කොටස් අතර ඇති බල අරගලය ප්‍රකාශයට පත් කරන මාධ්‍යයක් බවට පත්ව තිබීමයි. සමාජ-ආර්ථික -දේශපාලන පරිවර්තනය සඳහා සිදුවන සමාජ අරගලවලින් හුදෙකලාව සිදුවන ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡා මෙන්ම ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නද, සමාජයෙන් ලැබිය යුතු සහයෝගය සහ සුජාතභාවය අහිමිවීමේ අර්බුදයට තුඩුදෙයි. 19 වැනි සංශෝධනය පත්වූයේ එවැනි ඉරණමකටය. පුරවැසි සහාය ලබා ගත් දක්ෂිණාංශික ජනතාවාදී-අධිකාරවාදී දේශපාලන රැල්ලක් විසින්, 19 වැනි සංශෝධනයේ ගැබ්වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ අරමුණ පහසුවෙන් යටපත් කරනු ලැබිණ.
ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නවල ඊළඟ අවධිය එවැනි ඉරණමකට නැවත පත්වීම වැළැක්වීමට ගත හැකි පියවර තිබේද? මෙම අභියෝගයට පිළිතුරු සෙවීමේදී, කොතරම් නරක එකක් වුවත්, අප රටේ දැනට පවත්නා ව්‍යවස්ථාවෙන් ලැබෙන එක් අවකාශයක් ගැන අපගේ සැලකිල්ල යොමු කළ හැකිය. එය නම් ලංකාව, ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, සමාජවාදී, ජනරජයක්’ යැයි ව්‍යවස්ථාව විසින්ම හඳුන්වනු ලැබීමයි.
මෙම වචන තුන, හුදෙක් වචන තුනක් බවට සලකනු ලැබීම ඒවා පත්වී ඇති ඉරණමයි. එහෙත් එම වචන තුනත්, ඒවායේ හරයාත්මක අර්ථයත්, ප්‍රගතිශීලී ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවාදී ප්‍රජාව විසින් ප්‍රමාද වී හෝ අත්පත් කරගත යුතුව තිබේ. මෙම වචන තුන වචන තුනකට වඩා ප්‍රබල දේශපාලන සංකල්ප තුනක් බව පිළිගැනීම අපට කළ හැකි පළමුවන දෙයයි. ලංකාවේ සමාජ-ආර්ථික-දේශපාලන ජීවිතය යළි ගොඩනැංවීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිමානීය සහ හරයාත්මක මග පෙන්වීම්, අපගේ ව්‍යවස්ථාවෙහිම අන්තර්ගත මෙම සංකල්ප තුනෙහි තිබේ.
ලංකාව ජනරජයක්’ නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙහි ජනරජවාදී, එනම් සමූහාණ්ඩුවාදී, ජීවගුණය සහ විධිවිධාන තිබිය යුතුය. 1972 පටන් අපගේ ව්‍යවස්ථාවල සමූහාණ්ඩුවාදය තිබෙන්නේ නාමික වශයෙනි. එනම් රාජ්‍ය නායකයා ලෙස ‘රජ’ කෙනෙකු නොව ජනාධිපතිවරයෙකු සිටීමත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අප රටේම මහජන නියෝජිතයින් විසින් සම්පාදනය කරනු ලැබූ එකක් යැයි පිළිගනු ලැබීමත්, ‘මහජන පරමාධිපත්‍යය’ පිළිබඳ අදහස ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කිරීමත්ය. මේවා, පරමාධිපත්‍යයේ හිමිකරුවන් වන මහජනතාවට එතරම් වැදගත්කමක් නැති, නීතිවේදීන්ටද, දේශපාලනඥයින්ටද අදාළ දේවල් බවට පිරිහී තිබේ. කළ යුතුව තිබෙන්නේ, සැබෑ ලෙසම සමූහාණ්ඩුවාදී මූලධර්මද, විධි විධානද අපගේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුළට ගෙන ඒමයි. ඒ පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණවාදී සාකච්ඡාව තුළට ගෙන ඒමයි.
දෙවැනි සංකල්පය ‘සමාජවාදයයි.’ ඒ ගැන තරමක් හෝ උනන්දුවක් දැක්වූයේ 1972 පළමුවැනි ජනරජ ව්‍යවස්ථාවේ සහ එය නිර්මාණය කළ සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවෙහි සිටි වාමාංශික පක්ෂ දෙකයි. සමගි පෙරමුණු රජය සිදු කළේ ‘සමාජවාදය’ යැයි සිතා රාජ්‍ය ධනවාදය ලංකාවේ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමට උත්සාහ ගැනීමයි. ඒ අතරේ ‘සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා උත්සාහයන්ද, 1972 ව්‍යවස්ථාවේ අරමුණුවල මගපෙන්වීම යටතේ ගෙන තිබිණ.
වර්තමාන දේශපාලන සාකච්ඡාව තුළට ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන් විසින් ගෙන ඒමට හැකියාව තිබෙන්නේ ව්‍යවස්ථාවේම ඇති ‘සමාජවාදය’ යන සංකල්පයේ ගැඹුරු අර්ථය නොව, සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අර්ථයයි. පසු කාලයක සමාජවාදයේ ගැඹුරු අර්ථය කරා යාමට නම්, ඒ සඳහා විප්ලවීය පරිවර්තනයක් අවශ්‍ය වනු ඇත. ඒ සඳහා සුදුසු දේශපාලන හා සමාජ වාතාවරණයක්ද තිබිය යුතුය. ලංකාවේ එවැනි පසුබිමක් දැනට නැත. එහෙත් සමාජ-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා හදිසි අවශ්‍යතාවක් රටේ ඇතිවී තිබෙන ආර්ථික අර්බුදය, නව-ලිබරල්වාදී ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ, දරිද්‍රතාවයේ ව්‍යාප්තිය, සමාජ-ආර්ථික අසමානතාවල ව්‍යාප්තිය සහ උග්‍රවන සමාජ අසහනය යන මේවා විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබ තිබේ. නව ලිබරල්වාදී දේශපාලන, සමාජ හා ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණවලට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ ඉදිරියට යාමට තවදුරටත් අවකාශ නැති බවද පෙනේ. ඒවා දැන් තම ගමනාන්තයටද පැමිණ තිබේ. නව-ලිබරල්වාදී ප්‍රතිසංස්කරණවල ගමන සහ පරිමාව පාලනය කිරීමටත්, ආර්ථිකයේ ඇති කළ යුතු ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍ය රාමුවක් තුළ සිදුකිරීමටත්, කම්කරු, ගොවි වැඩ කරන සහ දුගී සමාජ පන්තිවල අභිලාෂ සහ අවශ්‍යතාවලට නව-ලිබරල්වාදී නොවන ලෙස ආමන්ත්‍රණය කිරීමටත් අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණයි. අපගේ ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ‘සමාජවාදය’ යන වචනය ‘සමාජ-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ යනුවෙන් යළි අර්ථකථනය කිරීම ගැන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණවාදීන්ගේ අවධානය යොමුවිය යුත්තේ එබැවිනි.
මේ අතර, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ යන ලේබලය ගැනද බැරෑරුම්ව සිතීමටද ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවාදී කොටස්වල අවධානය යොමුවිය යුතුය. දැනට තිබෙන්නේ නාමික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, අවම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නව-ලිබරල්වාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන තෝරා ගැනීම්ය. ඒ වෙනුවට ‘ගැඹුරු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීකරණය’ සඳහා වූ සාකච්ඡාවක්, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවට ගෙන ආ යුතුව තිබේ. එය ලිබරල්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, සමූහාණ්ඩුවාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ සමාජ -ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන දේශපාලන චින්තන ධාරා තුන අතර ඇතිවන සංවාදයක් සහ විචාරාත්මක ගනුදෙනුවක් සමග සිදුවිය යුතුය.
මෙම සාකච්ඡාවෙන් යෝජනා වන ප්‍රධාන කරුණ නම්, අප රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡාව අදහස් අතින් ගැඹුරු සහ පොහොසත් කිරීමට දැන් අවකාශය විවෘත වී ඇත යන්නයි. ■
