පසුගිය දවස්වල ගාල්ල ප්රදේශයේ මරණ විශාල වශයෙන් ඉහළ ගිහින් තියෙනවා. එහි මරණ පරීක්ෂකවරයා ඒ ප්රදේශයේ සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරීගෙන් විමසුවාම ඔහු කියලා තියෙනවා මේ බහුතරයක් ලෙඩ රෝගවලින් පීඩා විඳින අය සහ ඔවුන්ගේ බෙහෙත් නොමැතිකම නිසා තමයි බහුතරයක් මිය ගිහින් තියෙන්නේ කියලා.
■ අමන්දිකා කුරේ
වසංගතය තවම අවසන් වෙලා නෑ. පවතින සෞඛ්ය තත්වය ගැන ඔබට තිබෙන පැහැදිලි කිරීම කුමක් ද?
දැන් නැවත කොවි වෛරසයේ අලුත්ම ප්රභේදය වන ඔමික්රෝන් ප්රභේදය ඉතාම ශීඝ්රයෙන් පැතිරෙමින් යනවා. දවසකට රෝගීන් 1000 පන්නලා වාර්තා වෙනවා. මරණ ප්රමාණයත් යම් ප්රමාණයකින් ඉහළ ගිහින් තිබෙනවා පෙනෙනවා. එන්නත්කරණය සිදු කර ඇති නිසා වෙනදා තරම් රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන්නේ නෑ.
මේ වන විට 15000ක් විතර මේ වසංගතය නිසා මිය ගිහින් තියෙනවා. විශාල පිරිසක් ආසාදිතයො වුණා. මේකට හේතුව මොකක්ද? එකට හේතුව තමයි මේ රජය ඒ ඒ අවස්ථාවලදී ගත යුතු පියවර එකක්වත් නොගැනීම. මේ රට දිවයිනක්. ඒ නිසා පහසුවෙන් ම ගුවන් තොටුපොළ වහලා හෝ කළමනාකරණය කරලා මේ රෝගය පැතිරීම අවම කරගන්නට තිබුණා. 2020 මාර්තු මාසේ තමයි ගුවන්තොටුපොළ වසා දමන්න හෝ කළමනාකරණය කරන්න කියලා. නමුත් ඒ වෙනුවට ආණ්ඩුව සිදු කළේ සංචාරක ව්යාපාරය ප්රවර්ධනය කරන්න කියලා තව තවත් යුරෝපීය සංචාරකයන් ගෙන්වා ගත්ත එක. රට අගුළුලෑමකට යන්න කියලා අපි කිව්වාම ඒක ගණන් ගත්තේ නෑ. පස්සේ රට අගුළුලෑමකට යන්නේ නැතිව ආණ්ඩුව කළේ ඇඳිරි නීතිය දාපු එක. ඇඳිරි නීතිය අයින් කරපු ගමන් ඔක්කොම මිනිස්සු ගිහින් පොර කකා බඩු ගන්න යනවා. ඒකෙන් වුණේ තවත් රෝගය පැතිරුණු එක.
ඒ වගේ ම මම 2020 මැයි මාසයේ දී පාර්ලිමේන්තුවේදී කිව්වා මේ වන විට එන්නත් පරීක්ෂණ සිදු කරමින් තිබෙන නිසා දැන් ම එන්නත් ඇණවුම් කරන්න කියලා. මොකද ඒ එන්නත් වෙළඳපොළට එනවිට බලවත් රාජ්යයන් ඔවුන්ගේ මුදල් වියදම් කරලා ලොකු ප්රමාණයක් ගන්න ගියාම අපට ගන්න එන්නත් නැතිවෙනවා. ඒ අවුරුද්දේම ඔක්තෝබර් මාසයේ නැවත මම කිව්වා පාර්ලිමේන්තුවේදී නොවැම්බර් මාසයේ දී අයවැය දාන්න කලින් දැන් හරි එන්නත ඇණවුම් කරන්න කියලා. ලෝකයේ අනෙකුත් රටවල් එන්නත් ඇණවුම් කරන්න පටන් ගත්තේ අගෝස්තු මාසයේ දී. අපි ඇණවුම් කළේ 2021 ජනවාරිවල. එතකන් කළේ ධම්මික පැණිය, සුදර්ශනී පැණිය, රිටිගල පැණිය වගේ පැණි ප්රවර්ධනය කරමින් ගිය එකයි මුට්ටි ගඟට දාපු එකයි. අන්තිම අවිද්යාත්මක ක්රමවේදයකට තමයි මෙවැනි ගෝලීය වසංගතයකට මේ ආණ්ඩුව මුහුණ දෙන්න කටයුතු කළේ. අපි එන්නත් ඇණවුම් කරන විට ෆයිසර්, මොඩර්නා වැනි එන්නත් වෙළඳපොළේ ඉවර වෙලා තිබුණේ. අවසානයේ අපිට හොයාගන්න පුළුවන් වුණේ සයිනොෆාම් එන්නත් පමණයි. දැන් කියනවා එන්නත්කරණය ඉතාම සාර්ථකයි කියලා. නමුත් ප්රශ්නයක් තියෙනවා මේ එන්නත් නිසි කාලයේ ගෙනාවා නම් විශාල මරණ සංඛ්යාවක් අපට අඩු කරගන්නට තිබුණා.
එන්නත්කරණය සාර්ථක වෙලා තියෙන්නේ ඉතාමත් විශාල ප්රමාදයකිනුත් එක්ක. ලංකාව කියන්නේ එන්නත්කරණය අතින් අංක එකට හිටපු රටක්. එවැනි රටක් තමයි කොවිඩ් එන්නත්කරණයෙන් අද පහළට වැටිලා තියෙන්නේ. එන්නත් ගෙන්වීමේ දීත් අක්රමිකතාවක් සිදු වෙලා තියෙන බවක් පේනවා. ෆයිසර් එන්නත් පවා ඩොලර් 7කට ලංකාවට ගේනවිට සයිනොෆාම් එන්නත් මාත්රා ලක්ෂ දෙකක් එක එන්නතක් ඩොලර් 15 බැගින් ගෙන්වලා තිබෙනවා. දින කිහිපයකට පසු නැවත ඩොලර් 7ට ගෙන්වලා. මෙතන මොකක් හරි වංචාවක් තිබෙන බව පැහැදිලියි.
ඔබ බලයේ සිටියා නම් සෞඛ්ය අර්බුදයට දෙන විසඳුම කුමක්ද?
මෙතන මුල ඉඳන් ම වුණේ වැරදි ක්රමවේදයක්. අපේ රටේ හොඳ සෞඛ්ය මහජන සෞඛ්ය පද්ධතියක් තියෙනවා. මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරු, පවුල් සෞඛ්ය සේවිකාවන් ඇතුළු හොඳ ජාලයක් තියෙනවා. මම සෞඛ්ය ඇමති විදිහට ඉඳපු කාලයේ දී මැලේරියාව, මවගෙන් දරුවාට බෝවන පිටගැස්ම, රුබෙල්ලා ඇතුළු වසංගත හතක් ලංකාවෙ නැත්තටම නැති කළා. අපට එහෙම කරන්න හැකි වුණේ ලංකාව ඇතුළේ හොඳ මහජන සෞඛ්ය යාන්ත්රණයක් තිබුණ නිසා. මේ ආණ්ඩුව කළේ මොකක්ද? හමුදාව ඉස්සරහට දාගෙන ලෝක වසංගතයක් පාලනය කරන්න ගියා. මහජන සෞඛ්ය යාන්ත්රණයට වගකීම් දෙන්නෙ නැතිවුණාම ඒවා අක්රිය වෙනවා. ඒ නිසා මේ මොහොතේ අපි බලයේ හිටියා නම් මේ මහජන සෞඛ්ය යාන්ත්රණය නැවත ක්රියාත්මක කරවලා ඒ හරහා මේ වසංගතය මැඬ පවත්වන්න කටයුතු කරනවා.
ඒ වගේම අපි බලයේ හිටියා නම් එන්නත් ටික ඉක්මනට ගෙනල්ලා ඒවා ජනතාවට ලබා දීලා මරණ ප්රමාණය අඩු කරගන්නවා. ඉතාම දුර්වල අය හැරුණු විට එන්නත්කරණය නිසි කාලයේ දී සිදු කළා නම් මරණ විශාල ප්රමාණයක් වළක්වා ගන්න තිබුණා. ඒ මරණවලට මේ ආණ්ඩුව වගකිව යුතුයි.
ඖෂධ හිඟයක් සම්බන්ධයෙන් මේ දිනවල කතා වෙනවා.
ඔව්, අත්යවශ්ය ඖෂධ ටික ගෙන්වා ගන්න පවා මේ ආණ්ඩුවට ඩොලර් නැතිව ඉන්නේ. ඖෂධ ගෙන්වීම කියන්නේ සංකීර්ණ ක්රියාවලියක්. අද ඇණවුම් කරලා හෙට ගෙන්වන්න බෑ. ඒවාට කලින් ඇණවුම්කරලා නිෂ්පාදකයෙකු තෝරාගෙන සිදු කළ යුතු පියවර ගණනාවක්ම තියෙනවා. සල්ලි නෑ කිය කියා ඒක ගෙන්නුවේ නෑ. දැන් රෝහල්වල බෙහෙත් නෑ. රටක ප්රධාන අවශ්යතා තුනක් තියෙනවා. එකක් තමයි ආහාරපාන. දෙවැන්න ඖෂධ. තුන්වැන්න ඉන්ධන. විවිධ රෝගවලට බෙහෙත් බොන ජනතාව ඉන්නවා රටේ. ඔවුන්ගේ ඖෂධ වර්ග හිඟ වුණාම ඕක ද වෙන්නේ? ඔවුන් මරණයට පත් වෙන්න වුණත් ඉඩ තිබෙනවා. පසුගිය දවස්වල ගාල්ල ප්රදේශයේ මරණ විශාල වශයෙන් ඉහළ ගිහින් තියෙනවා. එහි මරණ පරීක්ෂකවරයා ඒ ප්රදේශයේ සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරීගෙන් විමසුවාම ඔහු කියලා තියෙනවා මේ බහුතරයක් ලෙඩ රෝගවලින් පීඩා විඳින අය සහ ඔවුන්ගේ බෙහෙත් නොමැතිකම නිසා තමයි බහුතරයක් මිය ගිහින් තියෙන්නේ කියලා.
පිළිකා රෝගියෙක්ට අවශ්ය ඖෂධ ලබා නොදුන්නොත් ඔහු මිය යන්න තියෙන ඉඩ ඉතාම වැඩියි. හෘදයාබාධයකට වුණත් එහෙමයි. දියවැඩියා රෝගියෙකුගේ බෙහෙත් නැති වුණොත් රුධිරයේ සීනි මට්ටම පාලනය කරගන්න බැරි වෙනවා. ඖෂධ හිඟවෙනවා කියන්නේ ලොකු ප්රශ්නයක්. දැනටමත් රෝහල්වල පිළිකා ඖෂධ ඇතුළු අත්යවශ්ය ඖෂධ ගණනාවක් ම හිඟ වෙලා තියෙන්නේ. බෙහෙත් නැති වුණොත් කොරෝනා මරණවලට වඩා මරණ ප්රමාණයක් ඉදිරියේ දී සිදු විය හැකියි. මේක ඉතා බරපතළ තත්වයක් බව ආණ්ඩුව තේරුම් ගත යුතුයි.
රජයේ රෝහල් පමණක් නෙවෙයි මේ වන විට පෞද්ගලික ඖෂධ අලෙවිසැල්වලත් ඖෂධ හිඟයි. පෞද්ගලික අංශයටත් බෙහෙත් ගෙනවන්න විදිහක් නෑ ඩොලර් නැති නිසා.
ඒ වගේ ම රෝහල්වලත් මේ වන විට ඇන්ටිජන් කට්ටල හා පීසීආර් කට්ටල හිඟයකුත් පවතිනවා. මෙහෙම හිඟයක් පවතින විට කොහොමද වසංගත තත්වය පාලනය කරගන්නේ. රෝගීන් හඳුනාගන විදිහක් නැතිව ලොකු ප්රශ්නයකට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. ඒ රෝගීන් හඳුනාගෙන නොමැති නිසා සමාජයේ ගැවසුණාම ඔහුගෙන් විශාල පිරිසකට රෝගය වැළඳෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ආණ්ඩුව මේ ප්රශ්නවලට වහා විසඳුම් ලබා දිය යුතුයි. ගත යුතු තීරණ ගත යුතු අවස්ථාවේ ගත යුතුයි.
මෙවැනි ජනතා ප්රශ්න වෙනුවෙන් ඔබේ පක්ෂයේ ඉදිරි සැලසුම් මොනවාද?
අපි පහුගිය මහමැතිවරණයට එන විට අපේ පක්ෂයට ලොකු සංවිධානාත්මක ව්යුහයක් තිබුණේ නෑ. අපට තිබුණේ පක්ෂයේ නමයි සජිත් ප්රේමදාස කියන නමයි විතරයි. නමුත් දැන් දැන් අපි රට පුරාම ශාඛා සමිති හදලා සංවිධානාත්මක වැඩක් කරගෙන යනවා. පහුගිය නොවැම්බර් මාසයේ අපි පවත්වපු විරෝධතාවට විශාල ජනකායක් සම්බන්ධ වුණා. විවිධ ප්රදේශවලින් ජනතාවට පැමිණීම අවහිර කරලා තිබුණත් විශාල ජනතාවක් කොළඹට පැමිණුණා. ඒ වගේම ඒ අවහිර කරපු බාධා කරපු තැන්වල ඉඳගෙන ම ජනතාව විරෝධය පළකළා. දැන් මේ වෙලාවේ ප්රශ්නය තියෙන්නේ ඉදිරියට බලයට එන්නේ කවුද කියන එක නෙවෙයි කොහොම ද ජනතාවගේ ප්රශ්න විසඳන්නේ කියන එක. ඒ නිසා අපේ පක්ෂය විදිහට මේ වන විට වැඩපිළිවෙළක් සකස් කරගෙන යමින් සිටිනවා. ඊට අදාළව ඉදිරියේදීත් ක්රියාමාර්ග ගැනීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා.■
