රට බංකොලොත් වුණත් කබ්රාල්
සුඛිත මුදිතයි

රටවල් කිහිපයක තිබෙන අපේ තානාපති කාර්යාල වසා දැමෙන බව ගිය සතියේ වාර්තා විය. හේතුව, ඒ තානාපති කාර්යාල නඩත්තු කරගෙන යාමට අවශ්‍ය කරන විදේශ මුදල් ආණ්ඩුවට නැති කමයි. ඒ තරමට අපි බංකොලොත්. අලුත්ම වාර්තා අනුව දැන් රටේ තිබෙන විදේශ මුදල් සංචිතය ඩොලර් බිලියන 1.2 කි. (මෙය ප්‍රමාණවත් වන්නේ, අපේ සති දෙකක ආනයනයන් සඳහා පමණි). යහපාලන ආණ්ඩුවෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ 2019 දී බලය ලබා ගන්නා විට රටේ තිබුණු විදේශ මුදල් සංචිතය ඩොලර් බිලියන 7.6 කි. ඒ ඩොලර් සංචිතය මේ විදිහට ඉවර වුණේ කෙසේදැයි අසන විට ආණ්ඩුව දෙන සුපුරුදු උත්තරයක් තිබේ. එනම්, යහපාලන ආණ්ඩුවෙන් ගත් අධික ණය පියවීමට තමන්ට සිදු වූ නිසා එසේ වූ බවයි. මෙයින් රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව පෙන්නුම් කිරීමට උත්සාහ කරන්නේ, යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් රටට දැරිය නොහැකි තරමේ ණය කන්දරාවක් අරගෙන ඇති බවත්, ඔවුන් ඒවා නාස්ති කර ඇති බවත් ය.

“වෙරිතේ රිසර්ච්” ස්වාධීන බුද්ධි ආයතනයේ නවතම අධ්‍යයන වාර්තාව පෙන්වා දෙන පරිදි, 2014 අවසානයේ, එනම් යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත්වන අවස්ථාවේ රජයේ මුළු ණය ප්‍රමාණය (2019 පැවති ඩොලරයේ වටිනාකමින් ගත් විට) රුපියල් බිලියන 9953 කි. 2019 අවසානයේ, එනම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව බාරගන්නා අවස්ථාවේ එම ණය ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 14,210 ක් විය. එහි අදහස වන්නේ, යහපාලන ආණ්ඩුව යටතේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය සියයට 42.8 කින් ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. කතාව මෙතැනින් නැවැත්වුවහොත්, රාජපක්ෂවාදීන්ගේ චෝදනාව සාධාරණ යැයි බාරගැනීමට අපට සිදුවන්නේය. එහෙත් එතැනින් කතාව නතර කිරීම යනු, අර්ධ සත්‍යයක් හරහා බොරුවක් කියාපෑමයි.

එම වාර්තාවම පෙන්වා දෙන පරිදි, කතාවේ ඉතිරි කොටස මෙහෙමයි: යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත්වීමෙන් පසු ලබාගෙන ඇති ඉහත කී ණය ප්‍රමාණයෙන් සියයට 89.8 ක්ම වැය කොට ඇත්තේ, ඊට කලින් ආණ්ඩු විසින් අරගෙන ගොඩගැසී තිබූ ණයවල පොලිය පියවීමටයි. ඊට කලින්, එනම් 2015 ට කලින්, හරියටම අවුරුදු 25 ක් (අවුරුදු දෙකක කෙටි විරාමයක් හැර) රට පාලනය කොට තිබුණේ එකම පක්ෂයක් විසිනි. ඒ කතාව සැකෙවින් කිව්වොත් මෙසේ ය: 1994 දී චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක බලයට පත්වන විට අපේ සම්පූර්ණ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 8 කි. 2005 දී මහින්ද රාජපක්ෂ බලය ලබාගන්නා විට එම ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 11 කි. 2015 දී ඔහු බලයෙන් ඉවත් වන විට එම ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 43 කි. ඒ අනුව, ප්‍රතිශතයක් වශයෙන් ගත්තොත්, මහින්ද රාජපක්ෂගේ පාලන කාලය තුළ අපේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය සියයට 290 කින් වැඩි වී තිබේ.

මේ තත්වය ගැන රාජපක්ෂවාදීන් හැරෙන තැපෑලෙන් දෙන තවත් උත්තරයක් ගැනත් අපට සිතාගත හැකිය. එනම්, යුද්ධය සඳහා අධික වියදමක් දරන්නට සිදු වූ බවයි. (හරියට, දැන් තිබෙන ආර්ථික අර්බුදය, කෝවිඩ් වසංගතය පිට පැටවීමට ඔවුන් දක්වන බොළඳ නැමියාව මෙනි). දැනට තිබෙන සංඛ්‍යාලේඛන අනුව, යුද්ධය වෙනුවෙන් වැය කිරීමට සිදුව ඇති මූල්‍ය පංගුව, උපරිමයෙන් ගත් විට, ඩොලර් බිලියන 8-10 අතර ප්‍රමාණයකි. එය එදාට අත්‍යවශ්‍ය කාරණයක් විණැයි යන උපකල්පනය යටතේ එම වියදම අපි මොහොතකට පැත්තකින් තිබ්බත්, මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන කාලය තුළ (යුද්ධයට පිටස්තර) වෙනත් දේවල් වෙනුවෙන් ලබාගෙන ඇති ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 22 කි. ඒවා මොනවාදැයි සොයා බැලීම, වර්තමානයේ අපේ බංකොලොත් භාවයේ හේතුකාරණා අවබෝධ කරගැනීමට ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත.

(අද රට බංකොලොත් වී ඇති තත්වයට ඊටත් වඩා දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇති බවත්, වර්තමාන ආර්ථික අර්බුදය යනු නිදහසේ පටන් පැවති ආර්ථිකයේ ව්‍යුහාත්මක දිසානතිය වෙනස් කිරීමට සෑම රජයක්ම අපොහොසත් වීමේ ප්‍රතිඵලයක් බවත් ඇත්තයි. ඒ නිසා ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂ ආණ්ඩුවලට පමණක් වගකීම බැර කළ හැකි නොවේ. ඩඩ්ලි සේනානායකගේ පටන්, රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන දක්වා සියලු පාලකයන් වෙත එහි වගකීම බැර විය යුතුය. එසේම අනිත් අතට, නිදහසේ පටන් පාලනය කළ සියල්ලන්ට එසේ ඇඟිල්ල දිග් කිරීමේ යෙදී සිටියත්, ඒ ව්‍යුහාත්මක රෝගයට පිළියම් යෙදීමේ නිශ්චිත වැඩපිළිවෙලක්, ඉදිරියේදී බලයට පත්වීමට බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සහ සජිත් ප්‍රේමදාසගේ සමගි ජනබලවේගය හෝ එක්සත් ජාතික පක්ෂය වැනි කිසි දේශපාලන ව්‍යාපාරයක් තුළ තවමත් දකින්ට නැති බවත් තවත් කතාවකි. මේ අය කවුරුත් (විශේෂයෙන් ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ) වැඩියෙන් කතා කරන හොරකම සහ දූෂණය, ව්‍යුහාත්මක ප්‍රශ්නයේ රෝග ලක්ෂණ මිස රෝගය නොවේ. ඒ නිසා, ඒ දෙක නැති කළ පමණින් රෝගය සුව වන්නේ නැත. ඊට වෙනම ආර්ථික සහ ආයතනික ශල්‍යකර්මයක් අවශ්‍යයි. එය දීර්ඝ ශල්‍යකර්මයකි. එය ජනප්‍රියවාදී නැත. ජනප්‍රියවාදී නොවී, රෝගයේ මූලය ගැන කතා කිරීමටවත්, විවේචනයන්ට බිය නොවී ප්‍රතිකර්මයේ බරපතළ බව සහ දැරීමට සිදුවිය හැකි ‘වේදනාව’ මහජනතාව සමග බෙදාහදාගැනීමටවත් අවංකකමක් ඇති දේශපාලන ව්‍යාපාරයකුත් තවම දකින්නට නැත).

එසේ වෙතත්, අද අප මුහුණදෙන අර්බුදයේ එක පැතිකඩක් ගැනවත් වර්තමාන සීමාවේ සිට අවබෝධ කරගැනීමේ හැකියාව අපට තිබේ.

කොමිස් වෙනුවෙන් ණය වීම

ඉහතින් කී ණය කන්දරාවෙන් විශාල කොටසක් ගොඩගැසී ඇත්තේ කුමක් ගොඩනැඟීම වෙනුවෙන්ද යන්න එහිදී සලකා බැලිය යුතු වැදගත් ප්‍රශ්නයකි. මත්තල ගුවන් තොටුපොළ, හම්බන්තොට වරාය, හම්බන්තොට ක්‍රීඩාංගණය සහ සම්මන්ත්‍රණ ශාලා, කොළඹ වරාය නගරය, නෙළුම් කුලුනු, අධිවේගී මාර්ග ආදිය ඒ අතරේ තිබේ. ඒ අතරින් (යම් තාක් දුරකට) අධිවේගී මාර්ග හැරුණුකොට, මේ රටේ ජනතාවටවත්, රටේ ආර්ථිකයටවත් දරාගත හැකි සහ හදිසියේ දරාගත යුතුව තිබූ වෙනත් එකම ව්‍යාපෘතියක්වත් මේ අතරින් සොයාගැනීමට තිබේද? උදාහරණයක් වශයෙන්, නෙළුම් කුලුනක් ඇයි? ගුවන් තොටුපොළක්, ක්‍රීඩාංගණයක්, සම්මන්ත්‍රණ ශාලාවක් හම්බන්තොටම ගොඩනැඟුණේ ඇයි? මේ සියල්ල පසුපස තිබුණේ පවුල්වාදී වැඩවසම් චින්තනයක් මිස දරාගත හැකි ආර්ථික තර්කණයක් නොවේ.

ඔබට අවශ්‍ය නම්, මේ සෑම ව්‍යාපෘතියකම අඩංගු අනාගත බලාපොරොත්තු ගැන හූමිටි තැබිය හැකිය. උදාහරණයක් වශයෙන් නෙළුම් කුලුන පවා අනාගතයේ දවසක වැඩදායක නොවේ යැයි ස්ථීර කොට කිව හැක්කේ කාටද? සමහර කරුණු, එවැනි අනියතවාදී ස්වභාවයක් ගන්නා නිසා, බොහෝ වංචනික සහ දූෂිත ක්‍රියාවන් මේ මොහොතේදී යුක්තිසහගත කරගැනීමේ හැකියාව තිබේ. එහෙත් එහෙමවත් හිත හදාගත නොහැකි නාස්තිකාර දේවල්ද බොහොමයකි.

තරුණයන්ගේ කෑම වේලත්අ ඩු කරමින්ධ නපතියන්ට බදු සහන දීම

දැන් වර්තමානයට හැරෙමු: කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා මීට දින කිහිපයකට කලින් කියා ඇති පරිදි, අත්‍යාවශ්‍ය ආහාර ද්‍රව්‍ය සලාක ක්‍රමයක් යටතේ සීමිතව සැපයීමටත් සිදුවෙනු ඇත. එපමණක් නොව, තරුණයන්ට තමන්ගේ කෑම වේල අඩු කිරීමටත් සිදු වෙනු ඇත. (මොහුව එම තනතුරින් ඉවත් කොට ඇති බව අද පත්තර වාර්තා කරයි). ගෝඨාභය රාජපක්ෂ බලයට පත් වූ සැණින් කළ පළමු කාර්යය වුණේ බදු සහන මාලාවක් ක්‍රියාත්මක කිරීමයි. ඒ සහන, සාමාන්‍ය මිනිසාට නොව, ව්‍යාපාරිකයන්ට සහ ඇතිහැකි අයටයි. එයින් සිදු වුණේ, ආණ්ඩුවේ ආදායම බරපතළ ලෙස කඩා වැටීමයි. ඒ මෙසේ ය: 2019 දී රටේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 12.6 ක පංගුවක් වශයෙන් පැවති රජයේ මුළු ආදායම, මේ බදු සහන දීමෙන් පසු සියයට 9.6 ක් දක්වා පහළ වැටුණි.

ආර්ථික විද්‍යානුකූලව බදු සහන සැලසීමේ ප්‍රතිපත්තියේ අනිවාර්ය වරදක් නැත. මන්ද යත්, ව්‍යාපාරිකයා තමන්ගේ බදු සහනය පාවිච්චි කොට නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීමට පෙළෙඹෙන නිසා සාමාන්‍ය ජනතාවටත් අවසානයේදී සහනයක් ඇති වෙතැයි යන විය-හැකියාව ය. එසේම, ලැබුණු සහනය (සාක්කුවේ දාගන්නේ නැතිව) ව්‍යාපාරිකයා එය නැවත ආයෝජනය කිරීමට පෙළෙඹෙතැයි විශ්වාස කිරීම නිසා රටේ නිෂ්පාදනය වැඩි වීමෙන්, සමස්ත ආර්ථිකයේ වර්ධනයක්ද සිදුවීමට ඇති විය-හැකියාව ය. එහෙත් එවැනි බදු සහන මාලාවක් දීමෙන් පසුව පවා ආර්ථිකයේ වර්ධනයක් සිදු වී නැති බව ආපසු හැරී බැලීමේදී දැන් පෙනේ. 2020 සහ 2021 දෑවුරුද්ද එකට ගත් විට අපේ ආර්ථික වර්ධන වේගය සියයට 1 ක් වැනි සොච්චමක් පමණක් වනු ඇතැයි, මහබැංකුවේ හිටපු නියෝජ්‍ය අධිපති ආචාර්ය ඩබ්ලිව්. ඒ. විජේවර්ධන පෙන්වා දෙයි.

ආණ්ඩුවේ ආදායම, දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් වශයෙන් සියයට 12.6 සිට 9.6 දක්වා පහත වැටුණු විට, රජයේ අත්‍යාවශ්‍ය සහ අනවශ්‍ය වියදම් සඳහා වෙනත් මාර්ගවලින් මුදල් උපයා ගැනීමට සිදු වෙයි. මහබැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්ට ඊටත් ‘විසඳුමක්’ තිබුණි. ඒ, මුදල් අලුතෙන් අච්චු ගැසීමයි. ඒ අනුව මහබැංකුව 2019 දෙසැම්බරයේ සිට 2020 අගෝස්තු මාසය වන විට රුපියල් ටි්‍රලියන 2.8 ක් අලුතින් මුදල් අච්චු ගසා තිබේ. එය, එතෙක් රට තුළ සංසරණය වෙමින් තිබූ මුදල් ප්‍රමාණය සියයට 42 කින් ඉහළ යාමකි. උදාහරණයක් වශයෙන්, රටේ අද තිබෙන මුදල් ප්‍රමාණය රුපියල් 100 ක් යැයි සිතන්න. හෙට (අලුතෙන් අච්චු ගැසීම නිසා) මේ ප්‍රමාණය රුපියල් 142 ක් වන්නේ නම්, ඒ වැඩි වුණු මුදල් ප්‍රමාණයට සරිලන පරිදි මිලදී ගැනීමට ඇති භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක් අලුතෙන් වෙළෙඳපොළට පැමිණ තිබිය යුතුය. එසේ නොවුණොත්, දැනට තිබෙන සෑම භාණ්ඩයකම මිල ඉහළ යන්නේය.

අපට සිදුවුණේ ඊටත් අන්ත තත්වයකි. කෝවිඩ් නිසා සහ ආණ්ඩුවේ (පොහොර තහනම වැනි) මෝඩ ප්‍රතිපත්ති නිසා, වෙළෙඳපොළේ කලින් තිබූ භාණ්ඩ ප්‍රමාණයත් අඩු විය. දැන්, ඒ හොඳටම හිඟ භාණ්ඩ ප්‍රමාණයේ මිල, දෙගුණයකින් නොව, තුන් හතර ගුණයකින් ඉහළ යයි. ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ අවබෝධයක් නැති හුදී ජනයාට වුව මේ තත්වය අද පැය විසිහතර තිස්සේම අත්දැකිය හැකිය. උද්ධමනය වැනි විදග්ධ වචන, ඒ තත්වය පැහැදිලි කිරීම සඳහා අද අත්‍යවශ්‍ය නැත.

දැන් මේ ලිපියේ ඉහතින් සඳහන් කළ එක කාරණයකට නැවතත් හැරෙමු: තමන් බලයට පත්වූ සැණින් මේ රටේ ධනපතියන්ට සහ ව්‍යාපාරිකයන්ට බදු සහන දෙමින් තමන්ගේ, එනම් ආණ්ඩුවේ ආදායම සියයට 12.6 සිට 9.6 දක්වා අඩු කරගත් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ, ඉන්පසු තවදුරටත් ඒ බර දරාගත නොහැකිව දැන් පෙට්‍රල් මිල රුපියල් 20 සිට 26 දක්වා මිලකින් වැඩි කර තිබේ. එහි අදහස වන්නේ, ධනපතියාට සහ ව්‍යාපාරිකයාට දුන් සෘජු බදු සහනයේ බර, ඉන්ධන හරහා මුළු රටෙන්ම හෙවත් සමස්ත ජනතාවගෙන්ම වක්‍රාකාරයෙන් අය කරගැනීමේ ප්‍රතිපත්තියක පිහිටා මේ ආණ්ඩුව වැඩ කරන බවයි.

රට එහෙම වුණත්, කබ්රාල් එහෙම නැහැ

රටේ තත්වය එසේ තිබියදී, වර්තමාන මූල්‍ය අර්බුදයට කෙලින්ම වගකිව යුතු එක පුද්ගලයෙකු වන මහබැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් තමන්ගේ පෞද්ගලික මූල්‍ය තත්වය නීති විරෝධීව තර කර ගැනීමටත් කටයුතු කොට තිබේ. ගිය සතියේ ‘සන්ඩේ ටයිම්ස්’ පුවත්පත වාර්තා කරන පරිදි කතාව මෙසේ ය:

අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් තමන්ටත්, හිටපු බැංකු අධිපතිවරුන්ටත් විශ්‍රාම වැටුප් ක්‍රමයක් අලුතින් ඇති කොටගෙන තිබේ. ඒ සඳහා, හිඟ විශ්‍රාම වැටුප් වශයෙන් රුපියල් ලක්ෂ 70 ක් මේ වන විට සම්මත කරගෙන ඇත. විශ්‍රාම වැටුප් හිමිකම සඳහා වෙනත් රාජ්‍ය සේවකයන් අවම වශයෙන් අවුරුදු 10 ක සේවා කාලයක් සම්පූර්ණ කොට තිබිය යුතුය. එහෙත්, කබ්රාල්ගේ නව සංශෝධනය අනුව, අවුරුදු 2 ක් වැනි කෙටි කාලයක් මහබැංකු අධිපති ධුරයේ සිටි මහාචාර්ය ඩබ්ලිව්. ඩී. ලක්ෂමන්ටත් එම විශ්‍රාම වැටුප ලැබේ.

1998 න් පසු මහබැංකුවට සහ වෙනත් රාජ්‍ය බැංකුවලට බඳවා ගනු ලැබූ සේවකයන්ට විශ්‍රාම වැටුප් හිමිකමක් තිබුණේ නැත. ඉන් කාලයකට පසුව, වෙනත් රාජ්‍ය බැංකු, ‘දායක විශ්‍රාම වැටුප්’ ක්‍රමයක් ඇති කරගත්තේය. 2015 දී, මහබැංකු අධිපති අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් ඊට සමාන විශ්‍රාම ක්‍රමයක්, 1998 න් පසුව බඳවා ගනු ලැබූ මහබැංකු සේවකයන් සඳහාත් ඇති කෙළේය. එහෙත් එය මහබැංකු අධිපතිවරයාට දුන්නේ නැත. ඒ අනුව, 1998 සිට මහබැංකු අධිපති ධුරය දැරූ කිසිවෙකු විශ්‍රාම වැටුප් සඳහා නෛතික හිමිකරුවෝ නොවූහ.

කබ්රාල් අමුතු මිනිහෙකි. අද පවතින ආර්ථික අර්බුදය තුළ සමස්ත ජනතාවගෙන් පටි තද කරගන්නැයි ඉල්ලා සිටින ඔහු, තමා වෙනුවෙන් අලුතින් විශ්‍රාම වැටුපක් ඇති කරගැනීමට පමණක් නොව, තමාගේ මාසික වැටුප පවා වැඩි කරගැනීමට මේ වන විට කටයුතු කොට ඇති බව ‘සන්ඩේ ටයිම්ස්’ පුවත්පත පෙන්වා දෙයි. ඒ කෙසේද යත්: ඔහුට කලින් සිටි මහබැංකු අධිපති ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමිගේ මාසික වැටුප රුපියල් 150,000 කි. කබ්රාල් එය රුපියල් 400,000 දක්වා දැන් වැඩි කරගෙන තිබේ. මෙය, සියයට 166 ක වැටුප් වර්ධකයකි. දැන්, ඔහුගේ ඉදිරි විශ්‍රාම වැටුප් ගණනය කරනු ඇත්තේ මේ නව වැටුප් මට්ටම මත පදනම්ව ය. පසුගිය දා මේ රටේ ගුරුවරුන් ඉල්ලා සිටියේ කීයක්ද? ඒ වෙනුවෙන් මාස කීයක් ඔවුන්ට පාරේ රස්තියාදු වෙමින් විරෝධතාවන්හි නිරත වීමට සිදුවීද?

සමාජ සාධාරණත්වය සහ ලැජ්ජාව පිළිබඳ නිර්වින්දනය, රාජපක්ෂ කඳවුර තුළ මුල්බැස ගත් මුද්‍රාවකි. සමහරවිට, කබ්රාල් මෙසේ සිතනවා ඇති: මුළු රටටම ටි්‍රලියන ගණනින් අලුතින් සල්ලි අච්චු ගසා දෙන මම, මගේ වැටුප ලක්ෂයකින් දෙකකින් වැඩි කරගත්තාට තියෙන වරද මොකක්ද?■