■ අනුසර වීරසිංහ
ඒ දෙවියන්වහන්සේ ලෝකය මවමින් සිටි සතිය විය. පළමු දින දෙකේදී අහස හා පොළොව මවමින්ද, ඒ පොළෝතලයේ පැතිරුණු අන්ධකාරය මැකීමට ආලෝකය මවමින්ද කල්ගෙවූ උන්වහන්සේ, තුන්වන දිනයේදී ආකාසය යට වූ ඉමක් කොනක් නොපෙනෙන මහා ජල කඳ එක් තැනකට රැස් කර සමුද්‍රය නිර්මාණය කළ සේක. ඒ අන්දමින් ගොඩබිම මහා සමුදුරෙන් වෙන් විය. ඉනික්බිති උන්වහන්සේ එම සමුදුරු සේලයට නුදුරින් පිහිටි වෙරළ තීරය අසබඩ, සන්තෘප්තියෙන් පිරී ගිය ඊඩ්න් උයනක් සදිසි ජනපදයක් නිර්මාණය කරන්නට තීරණය කළ සේක. උන්වහන්සේ ඒ ඊඩ්න් උයන ‘බත්තලංගුණ්ඩුව’ නම් වේවායි කී සේක. ඒ එසේ විය. ඉදින් දෙවියන්වහන්සේ එය යහපත් බව දුටු සේක. ඉන්පසු උන්වහන්සේ ඒ බත්තලංගුණ්ඩුව නම් කොදෙව් වෙරළේ රන්වන් දූවිල්ලෙන්, තමන්ගේ ස්වරූපයට සමාන රුවකින් පුරුෂයන්ද, ස්ත්‍රීන්ද මැවූ සේක. බත්තලංගුණ්ඩුව නම් දිව්‍යමය කොදෙව්වට පා තබන ඔබට මුණගැසෙන, වෙරළ ඉමේ හැන්දෑවක ගිමන් හරින සැන් ඇන්තනීස් වාඩියේ ඇඩ්ඩින් මුදලාලිද, මුහුදු හතේ කරක් ගැසූ පුරාවෘත්තයන්ගේ වීරයෙකු වන සින්බෑඩ්ගේ නම ලද ඔහුගේ අත්උදව්කාරයාද, මර්ද දෙව්මැදුර අසබඩ හුදෙකලා වාඩියේ සුකොමළ යුවතිය වූ ආනා මරියාද, ග්‍රේටාද, ලිලී නෝනාද ආදි සියලු අපූර්ව චරිත නිමැවුණේ එසේ වන්නට ඇත. ඉදින්, ඒ කොදෙව්වේ ඇත්තන්ගේ ජීවනෝපාය වූයේ ධීවර වෘත්තිය ය; නෝට්ටු මාළුන් අල්ලන් එන්නට බෝට්ටුවෙන් මූදු යාමය. එය නෙත ගැටුණු දෙවියන්වහන්සේ ඔවුනට මුහුදේදී මං සලකුණු පෙන්වන්නට දහවල් කාලයේදී හිරුද, රාත්‍රියේදී ගගන ගුරු පාර දිගේ ඉහිරුණු තරු කැටද, සතර වන දිනයේදී මවන්නට ඇතැයි මම විශ්වාස කරමි.
කොහොම නමුත්, ඒ අපූරු පරිකල්පිත චරිත සමගින් අඳුරු අහස් වියන යට වාඩියේ කුප්පි ලාම්පු එළියෙන් ආලෝකමත් වූ අතීතකාමී හැන්දෑවක සාද සිනා මැද අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙමින්, පලතුරු අරක්කු වඩියක රස විඳීමට නම්, ඔබ එක් වරක් හෝ මේ කොදෙව්වට පා තැබිය යුතුමය. බත්තලංගුණ්ඩුව නම් වූ මේ ප්‍රේමයේ කොදෙව්ව අපට මුණගැසුණේ මංජුල වෙඩිවර්ධන විසින් මීට කලෙකට ඉහත රචනා කළ ඒ අපූර්ව නවකතාව වූ ”බත්තලංගුණ්ඩුව” හරහාය. බත්තලංගුණ්ඩුව නවකතාව ගැන යළිත් කතිකාවතක් ගොඩනගන්නට සිත් වූයේ මෑතකදී එය ‘පේගසස්’ (Pegasus) ප්‍රකාශන ආයතනය යටතේ ‘අ ඩොට් යූ ආ’ (A Dot You Are) නමින් දිලිනි ඊරියවල අතින් ඉංග්‍රීසි බසට පරිවර්තනය වීම නිමිති කොටගෙනය.
සැබැවින්ම, වෙඩිවර්ධන සිය අන්දරය තුළ නිර්මාණය කරන බත්තලංගුණ්ඩුව නම් දූපත වූ කලි, රළ නගන ගොළු මුහුද හා පොර බදමින්, සිය සරල සිහිනයන් සහ අවශ්‍යතාවන් උදෙසා සුරදූතයන් වැඩ සිටි ආකාසය දිහා බලාගෙන යාතිකා කියන, හෙට හිරු නැගෙන තුරු අද රාත්‍රියේ දියෝනීසියානු මධු මකරන්දයෙන් මත් වී ගත කරන මිනිසුන්ගෙන් පිරුණු ඊඩ්න් උයනකි. බෙදුම්වාදී දේශපාලනික රෝග ලක්ෂණවලින් ආතුර වූ දාන්තේගේ නිරය වන් වූ ශ්‍රී ලාංකික ජනරජය නම් මහා කොදෙව්වෙන් පිටත පවත්නා නිදහස් කේතුමතියකි. අප බයිබලයේ කියවා ඇති හැටියට දෙවියන්වහන්සේ විසින් නිර්මාණය කළ ඊඩ්න් උයනට කඩාවැදුණේ සර්පයාය. ඒ උයනේ දිවි ගෙවූ ඊව් නම් ගැහැනියට ‘දැනුමේ පලතුර‘ නම් ඇපල් ගෙඩිය දෙවියන්ගේ නීතියට රහසෙන් අනුභව කරන්නට පොළඹවන්නේ එම සර්පයාය. තමන් නිරුවතින් සිටින බවත්, වහ වහා අත්තික්කා පතකින් සිය විලි වසාගත යුතු බවත් යන දැනුම ඒදන් උයනේ දිවි ගෙවූ පළමු ගැහැනිය සහ මිනිසා වූ ආදම්ට සහ ඊව්ට ලැබෙන්නේ එම ඇපල් ගෙඩිය තොල ගෑ පසුය.
මෙම ‘බත්තලංගුණ්ඩුව‘ නැමැති ඊඩනයටද ශ්‍රී ලාංකික කොදෙව්වේ නාගරික නිරයෙන් පිටුවහල් කළ සර්පයෙකු සදිසි අමුත්තෙකු සේන්දු වන අන්දම, අන්දරය මුලදීම අපි අත්දකිමු. කෙහෙ රැලි සහ රැවුල දිගට වවාගත්, කලාකාමී හදවතක් ඇති, එක් අතෙකින් පොතක් දරාසිටින මේ බොහිමියානු පිටුවහල් නාගරිකයා නමින් ඇන්ටනීය. ඒ නම කී සැණින් අපට සිහි වන්නේ ‘පාදුවාහි ඇන්ටනී‘ හෙවත් ශාන්ත අන්තෝනි නම් සාන්තුවරයාය. කොහොම නමුත්, ඉනික්බිති අපට දැනගන්නට ලැබෙන්නේ ඔහු බත්තලංගුණ්ඩුව සොයා සපැමිණෙන්නේ ස්වකීය අර්ධ නාගරික අනන්‍යතාව අහිමිව ගිය නන්නත්තාර තරුණ දිවියේ නිරුවත වසාගන්නට හැකි ‘අනන්‍යතාවේ අත්තික්කා පත’ සොයාගෙන බවය. තමාට ජීවය ලබාදුන්නද, ගැටවර වියේදීම ඔහුගෙන් ඈත් වූ සිය පියා ජීවත් වන්නේ බත්තලංගුණ්ඩුවේ බැව් අපගේ කතානායකයා වන ඇන්ටනී දනී. ඉතින්, ඔහු මේ අලුත් මහද්වීපයක් සොයා යන කොලොම්බස් නැතිනම් වීර චාරිකාවක යෙදුණු හෝමර්ගේ ඔඩීසියස් සේ යාත්‍රා කරන්නේ, වෙඩිවර්ධනයන්ගේම බසින් පවසන්නේ නම්, තමා තව දුරටත් ඕපපාතික ජීවියෙකු නොවන බව ලෝකයට පැවසිය හැකි ‘ශුක්‍රාණුවේ අයිතිකරු‘ හෙවත් සිය ජීව විද්‍යාත්මක පියාණන් සොයාගෙනය.
නිකොස් කසන්ට්සාකිස් රචනා කළ ‘සෝර්බා නම් ග්‍රීකයා’ කතාවේ කථකයා වන ග්‍රීක තරුණයා නැව් නැග්ගේ සිය ලේඛක දිවියට මඳකට තිත තියා ක්‍රීට් පෙදෙසේ පතල් කම්කරුවන් සමග දිවි ගෙවන්නට යාමටය. අපගේ කතාවේ කතානායකයා වූ ඇන්ටනී නම් කවිකාරයා ස්වකීය ආත්මය දියඹේ පාකර හරින්නේ බත්තලංගුණ්ඩුවේ ධීවරයන් සමග ජීවත් වීමටය. සෝර්බාහි තරුණයා අත වූයේ සුප්‍රසිද්ධ ඉතාලි කාව්‍යක්කාර දාන්තේගේ ‘ඩිවිනා කොමෙඩියා’ නම් කෘතිය ය. එහෙත්, ඇන්ටනී අත ඇත්තේ මිලාන් කුන්දේරාගේ ‘ජීවිතය අන් තැනෙක’ (Life is Elsewhere) නම් නවකතාවය. ඔහු බත්තලංගුණ්ඩුවට යන සිය ගමන අතරතුර විටින් විට එය කියවන්නට උත්සාහ කළද, පිටතින් පැමිණෙන විවිධ බාධක නිසා ඔහුට එය කියැවීම අතරමග නතර කරන්නට වෙයි. කෙසේ වුව, ඔහු අතැති පුස්තකය පවා යම් සංකේතාත්මක ස්වරූපයක් දරයි. මන්ද යත්, ‘ජීවිතය අන් තැනෙක’ නවකතාවේ ජෙරොමිල් නම් ප්‍රධාන චරිතය වූ කලි සිය පියාගෙන් ඈත් ව දිවිගෙවන මව සමග වූ ඊඩිපස් බන්ධනයෙන් ගැලවෙන්නට නොහැකිව, උස්මහත් වන විට පවා එහි සිර ව සිටි චරිතයකි. කොටින්ම, ජෙරොමිල්ගේ දිවියට ගැහැනියක ළඟා කර ගනිද්දී පවා ඔහුට මව සමග වූ අවිඥානික බැඳීම බාධකයක් වේ. එහෙත්, ඊට ප්‍රතිවිරෝධී ලෙස, අපගේ කතන්දරයේ ඇන්ටනීහට සිය මවගේ ආදරය සමග ඇත්තේ අවිඥානික හීනමානයකි. මන්ද යත්, ඇය හෙදියක ලෙස රාත්‍රී වැඩමුරයේ යෙදී සිටි කාල සමයේදී පවා කුඩා ඇන්ටනීට ඇගේ උණුහුම අහිමි වූ බවද, ඉන්පසු පියයුරු පිළිකාවකින් තම මව මියගියදා, කුඩා කාලයේ තමන් ඇගෙන් කිරි උරා බොන විට ඇගේ පියයුරේ වූ පිළිකාව තම මුවට ඇදගන්නට හැකි වූයේ නම් මැනවැයි තමන් පැතූ බවද ඔහු සංවේගයෙන් යුතුව පාපොච්චාරණය කරයි. එබැවින් ඇන්ටනී යනු ඇල්බෙයා කැමූගේ ‘පිටස්තරයා’ නවකතාවේ ප්‍රධාන චරිතය වූ මර්සෝ මෙන් සිය මවගේ මිනී පෙට්ටිය ඉදිරිපිට නොවැළපී සිටින්නට තරම් දැඩි, අභූතවාදී (absurdist) හදක් ඇති ‘සිසිපස්‘ කෙනෙකු නොවන බව අපට පෙනී යයි.
ඇන්ටනී මේ මුහුණ දෙන මානසික අර්බුදය ජේම්ස් ජොයිස්ගේ ‘එව්ලින්’ (Eveline) කෙටිකතාවේද වෙනත් ආකාරයකින් නිරූපණය වේ. එව්ලින් ජීවත් වූ ඩබ්ලින් නගරයද, බත්තලංගුණ්ඩුව මෙන් මුහුදට විවර වූ පෝට් සිටියකි (port city). සිය මියගිය මවගේ මතකයත්, පීඩාකාරී පියාගේ ආධිපත්‍යයත්, සමාජ-ආගමික වගකීම්වලිනුත් මිදී මුහුද දිගේ පළා යන්නට සිහින දකින ඇය අවසාන මොහොතේ එකී පවුලේ මතකයන්ගේම සිරකාරියක බවට පත් වෙමින් තමන්ට හුරු පුරුදු වටපිටාවේ සිර ව ජීවිත කාලය ගත කරන්නේ රොමේන් රෝලන්ඩ් හා සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ් වැනි මනෝවිශ්ලේෂණවාදියෙකු ගෙන එන ‘සමුදුරුමය අනන්ත හැඟීම‘ (Oceanic feeling) සිහි ගන්වමිනි. ඒ හැඟීම මවගේ ගර්භාෂය නම් සමුදුරක් වන් ජල තටාකයෙන් පිටත ලෝකයට එන දරුවා අනන්තය දක්වා විහිද ගිය ආගමික හා මානසික ආධිපත්‍යධාරී සිතිවිලිවල සිරකාරයෙකු කරයි. බත්තලංගුණ්ඩුවේ ඇන්ටනීද, රචකයාම පවසන පරිදි ‘තාත්තා යැයි කියන’ අයෙකුගේ සෙවණැල්ල සොයා ආ, කිතුනු ආගමික වටපිටාවක සැමවිටම සැරිසරන, සිය අම්මාගේ මතක ගර්භාෂ සමුදුරේ ඔහේ පාවෙන අවජාතක බාර්ඩෝ (bardo) ආත්මයක් වැන්න. ‘ඔයා ඉපදිච්ච කෙනෙක්ද? මවපු කෙනෙක්ද? මම හැදුවෙ ඒක හොයාගන්න.’ ඇන්ටනීගේ නාගරික පෙම්වතිය වූ ත්‍රීසාගේ මුවගට නිරායාසයෙන් නැගෙන මෙවන් දෙබස් මෙය මොනවට ඔප්පු කරයි.
එහෙත්, ඇන්ටනී බලාපොරොත්තුවෙන් ආ පරමාදර්ශී පියා ඔහුට බත්තලංගුණ්ඩුවේදී මුණනොගැසේ. සිය දරුවාගේ ආශාවන් හෝ අනාගතය වෙනුවෙන් සියල්ල කැප කරනවා වෙනුවට, ඔහු මේ දූපත තුළ ඇන්ටනීට වඩා වසර කිහිපයකින් වැඩිමල් ස්ත්‍රියක සමග අලුත් කුටුම්බගත ලෝකයක් තනාගෙන අහවර බැව් ඇන්ටනී දැනගන්නේ මේ අතරතුරය. එය සංකේතීය ලෙස රචකයා දක්වන්නේ ඇන්ටනීගේ පියා වූ ඇඩ්ඩින් මුදලාලිගේ අලුත් කසාදයේ පුත්‍රයාගේ නම ‘නෝවා’ ලෙස හඳුන්වා දෙමිනි. පරණ ලෝකයේ මිනිසුන් සිය සංකේතීය දිව්‍යමය පියාණන් වූ දෙවියන්වහන්සේට විරුද්ධව කටයුතු කරන්නට ගත් දා සිට, කම්පා වූ දෙවියන් මහා ගංවතුරකින් පොළෝ තලය සෝදා හැරි බවද, එහි වූ සත්ත්වයන්ගේ ජීවය නව ලෝකය වෙත රැගෙන යන්නට නෝවාගේ නෞකාවට භාර කළ බවද බයිබලයේ සඳහන් වේ. එසේම, ඇන්ටනීද අයත් වන්නේ ඔහුගේ පියාගේ සේදී විනාශ වී ගිය ජීවිතයට අයත් පැරණි ලෝකයටය. දැන් පියාගේ ජීවය අලුත් ලෝකයට ගෙන යන්නට නව උරුමක්කාරයෙක් පහළ වී සිටී. ඒ, මේ නෝවා නම් පොඩි කොල්ලාය. එනමුත්, ඇන්ටනී මේ පියාගේ අලුත් නිවහන අතහැර දමා නොයයි. ඔහු මෙහි ධීවර ජීවිතය සහ එහි මිනිසුන්ගේ හුස්මට සමීප වෙමින් දිවි ගෙවන්නට තීරණය කරයි. එසේම, ජේසු ස්වාමි දරුවාණන්ට උපත දුන් කන්‍යා මරියාවගේ මව්තුමිය වූ ශාන්ත ආනාව සිහි ගන්වන ආනා මරියා නම් ගැහැනියක සමග හාදකමකද පැටලෙයි.
බත්තලංගුණ්ඩුවේ ඇත්තන්, මේ ඇන්ටනී නම් නාගරික සර්පයා සේන්දු වීමටත් පෙර සිටම දෙවියන්ට හොරෙන් බුදින පලතුරුවල තැවරුණු රසය ගැන මනාව දන්නෝ බැව් පැහැදිලි වන්නේ ඔවුන් වයින්වලට අධිපති ග්‍රීක දේවතාවා වූ දියෝනිසස් සේ අන්වර්ථ ලෙස මත් වීම උදෙසා එකී දෙවියන්ගේම ත්‍යාගයක් වූ පලතුරුවලින් හැලි අරක්කු සාදාගන්නා බැවිනි. එමෙන්ම, ඔවුහු මසුන් රැළක් වෙරළට ගොඩ ගස්සවමින් හාස්කම් පෑ බැව් බයිබලීය පුරාණෝක්තිවල කියැවෙන අන්තෝනි මුනිතුමාට සේම ජේසු ස්වාමිදරුවාණන්ටද සිය දිවිය කැප කොට දිනපතා මුහුදු ගැබ තරණය කරති.
ෆ්‍රෙඩි්‍රක් නීට්ෂේගේ දෙබෙදුමට අනුව දියෝනිසස් දේවතාවා අනුදක්නා දියෝනීසියානු කලාව සැමවිටම අතාර්කිකත්වය සහ මත්වීම අතරින් නිර්මාණය වන්නකි. ‘මගේ ආදරණීය යක්ෂණී’ තරම් දියුණු ලෙස නොවූවද, රචකයා කෙමෙන් පැරණි යථාර්ථවාදයකට වහල්කම් කරන ඇපලෝවියානු තාර්කික කලාවේ අක්මුල්වලින් සිය කතා කලාව ගලවා දැමීමට වූ සූදානම මෙම නවකතාව තුළද අතරින් පතර දක්නට ලැබේ. ඒ හරහා සිය උප්පත්තියේ සහ පැවැත්මේ ‘අනන්‍යතාව නම් අත්තික්කා පත‘ සොයා පියාණන්ගේ ඊඩ්න් උද්‍යානයට කඩාවැදුණු ඇන්ටනී නම් නාගරික අමුත්තාගේ අන්දරය වෙඩිවර්ධනයන් අප හමුවේ තබයි.■
