මුදල් ලැබෙන්නේ පර්යන්ත ව්‍යාපෘති කොන්දේසි අනුවයි
ගෑස් ගන්න රජයේ සමාගමක් පිහිටුවන්න කියයි
කෙරවලපිටියේ යුග දනවි බලාගාරය සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු සමාගම සමඟ අත්සන් කරන ලද ගිවිසුම ජවිපෙ නායක අනුර කුමාර දිසානායක පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීමත් සමඟ ආණ්ඩුවේ කෝකටත් පිළිතුරු සපයන්නන් අලුත් කතාවක් කියන්නට පටන්ගෙන තිබේ. ඒ එය ඕනෑම කෙනෙකුට ලබාගත හැකි ගිවිසුමක් බවත් හා මේ ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ අධිකරණයට ඉදිරිපත් කළ ගිවිසුම බවය.
මෙසේ කියන ආණ්ඩුවේ විහිළුකාරයන්ට මීට පෙර ඒ සම්බන්ධයෙන් සිදුවූ දේවල් අමතක වී තිබේ. විපක්ෂය එම ගිවිසුම පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලෙස කොතෙක් කීවත් ආණ්ඩු පාක්ෂිකයන් ඒ ගැන හැසිරුණේ කසාය බී ගොළුවන් සේය. ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රධාන සංවිධායක ජොන්ස්ටන් ප්‍රනාන්දු ඒ ගැන කියා ඇත්තේ ගිවිසුමකට අනුමැතිය ලබාදීමට එය දැකිය යුතු නැති බවය. ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය වන්නේ මෙවැනි විද්වතුන්ය.
කෙසේ හෝ මෙතෙක් ආණ්ඩුව පාර්ශ්වයෙන් ලබානොදුන් කොටස් කිහිපයකින් සමන්විත දීර්ඝ එකක් වූ එම ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයාටත් එතරම් අවබෝධයක් තිබී නැති බව ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ ඉංජිනේරු සංගමයේ සභාපති සෞම්‍ය කුමාරවඩු ‘මාවත’ වැඩසටහනට කර ඇති පැහැදිලි කිරීමෙන් පෙනේ. ඔහු කියන්නේ ඔවුන් සමඟ පැවති සාකච්ඡාවේදී එම ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා අනුමැතිය ලබාදී නැති බව කී බවය. එමෙන්ම එම ගිවිසුම රටට ආර්ථික වශයෙන් හා තාක්ෂණික වශයෙන් සුදුසුද නැද්ද යන්න ගැන ඉංජිනේරු සංගමයේ ඇගැයීමක් ලබා ගන්නා ලෙස දැනුම් දුන් බවය. එම ගිවිසුමට අදාළ මුදල් ලබාගැනීමක් තවමත් සිදුකර නැති නිසා අත්සන් කළද එම ගිවිසුම තවමත් ක්‍රියාත්මක නොවන බව එම සාකච්ඡාවට සහභාගි වූ මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා පැවසූ බවද එහිදී අනාවරණය විය.
එම ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයාගේ දැනුමේ තත්වය එසේ නම් හා ජොන්ස්ටන් ප්‍රනාන්දු ඇමතිවරයා කියන ආකාරයට එම ගිවිසුම දැක්කේ නැත්නම් වාසුදේව නානායක්කාර, විමල් වීරවංශ හා උදය ගම්මන්පිළ යන අමාත්‍යවරුන් අධිකරණයට කළ කරුණු පැහැදිලි කිරීම ඇත්ත බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත. එම ඇමතිවරුන් කියන්නේ එවැනි ගිවිසුමක් කැබිනට් මණ්ඩලය අනුමත නොකළ බවත් කැබිනට් මණ්ඩල අනුමැතිය සඳහා එවැනි ගිවිසුමක් ඉදිරිපත් නොකිරීම එයට හේතුව බවත්ය. අඩුම තරමේ එම ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් කැබිනට් මණ්ඩලයේ සාකච්ඡාවක් හෝ නොවුණ බව එම ඇමතිවරුන්ගේ ස්ථාවරයය.
දැනට ප්‍රසිද්ධියට පත්වී ඇති ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වයන්ද නියම ගිවිසුම ලෙස සලකන මෙම ගිවිසුමේ සඳහන් දිනය වන්නේ 2021 සැප්තැම්බර් 17 වැනිදාය. ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය විකුණුම්කරු සහ එන්එෆ්ඊ ශ්‍රී ලංකා පවර් හෝල්ඩිංග්ස් එල්එල්සී ගැනුම්කරුවා ලෙස සඳහන් එම ගිවිසුම හඳුන්වා ඇත්තේ වෙස්ට් කෝස්ට් පවර් ප්‍රයිවට් ලිමිටඩ්හි (කෙරවළපිටිය යුග දනවි ලබාගාරය) සියයට 40ක කොටස් අයිතිය විකිණීමේ හා මිලදී ගැනීමේ ගිවිසුම වශයෙන්ය. මෙම ගිවිසුම සඳහා බලය ලබාදීමේ මුදල් අමාත්‍ය බැසිල් රාජපක්ෂගේ කැබිනට් මණ්ඩල පත්‍රිකාව ඉදිරිපත් වන්නේ ඊට දින කිහිපයකට පෙර සැප්තැම්බර් 06 දින සහිතවය. එහි උද්ධෘතය වන්නේ ‘විදුලිබල උත්පාදන පිරිවැය අඩුකිරීම සඳහා වෙස්ට් කෝස්ට් පවර් පුද්ගලික සමාගමේ ආයෝජනය කිරීම’ යන්නය.
එහි ආරම්භයේ සඳහන් වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය හා ඇමරිකානු නිව් ෆෝට්රස් සමාගම අතර රාමුගත ගිවිසුමකට එළැඹීම සඳහා 2021 මැයි 07 දින කැබිනට් මණ්ඩල සංදේශයක් මගින් මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාට බලය පවරා ඇති බවත් ඒ අනුව රාමුගත ගිවිසුම 2021 ජුලි 07 දින අත්සන් තබා ඇති බවත්ය. එම රාමුගත ගිවිසුමේ සඳහන් වූයේ වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් අයිතිය ඇමරිකානු නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට විකිණීම, එල්එන්ජී ගෑස් පරිවර්තනය කිරීමේ ඒකකයක් ඇතුළු පාවෙන පර්යන්තයක් ඉදිකිරීම, ගොඩබිම දක්වා නල මාර්ගයක් ඉදිකිරීම හා යුග දනවි බලාගාරය සහ වෙනත් බලාගාරවලට එල්එන්ජී ගෑස් සැපයීමය.
එම රාමුගත ගිවිසුම මගින් නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට යුග දනවි බලාගාරයට වසර 5ක කාලයක් සඳහා ගෑස් සැපයීමේ බලය ලබාදී තිබූ අතර ඊට අමතරව යුග දනවි බලාගාරය ආසන්නයේම ඉදිකිරීමට නියමිත මෙගාවොට් 350කින් යුත් ස්වභා දනවි බලාගාරයට ගෑස් සැපයීම නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට සහතික කිරීමේ වගකීම භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට පවරා තිබුණි. එමෙන්ම එම වසර 5ක කාලයේදී කෙරවළපිටිය ප්‍රදේශයේ ගෑස් බලාගාර ඉදිවුවහොත් එම බලාගාර සඳහා ගෑස් සැපයීමේ අයිතියද නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට හිමිවන බව සඳහන් විය. මෙම වසර 5ක ගිවිසුම් කාලය අවසන් වීමට පෙර වසර 4ක් අවසානයේදී ගෑස් සැපයීමේ ගිවිසුම අතිරේක කාලයක් සඳහා දීර්ඝ කිරීමේ අයිතිය ශ්‍රී ලංකා රජයට හිමිවන බවද එහි දැක්වුණි. මෙම ගෑස් ලබාගැනීමේ මිල සූත්‍ර දෙකක්ද එහි අන්තර්ගතවූ අතර ඉන් එකක් තෝරා ගැනීමේ හැකියාව ශ්‍රී ලංකා රජයට හෝ යුග දනවි බලාගාර සමාගමට ලබාදී තිබුණි.
බැසිල් රාජපක්ෂගේ එම කැබිනට් පත්‍රිකාවෙන් අවසර ඉල්ලා තිබුණේ වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් විකිණීමේ ගිවිසුමට එළැඹීමට භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට අවසර ලබාදීම (ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසු එය කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරන බව එහි සඳහන්ව තිබුණි), රාමුගත ගිවිසුම සංශෝධනයට භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට බලය පැවරීම, කොටස් විකිණීමේ ගිවිසුමේ කොටසක් ලෙස හෝ වෙනත් ස්වාධීන ලේඛනයක් ලෙස ගෑස් සැපයීමේ කොන්දේසි පත්‍රයකට එළැඹීම, පර්යන්ත ව්‍යාපෘතිය සඳහා බදු සහන ලබාදීම හා මෙම ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා අවශ්‍ය අනුමැතීන්, බලපත්‍ර හා අවසරයන් කඩිනමින් ලබාදෙන ලෙස අදාළ අමාත්‍යවරුන්, අමාත්‍යාංශ හා ආයතනවලට උපදෙස් ලබාදීමය.
මෙම කොටස් විකිණීමේ ගනුදෙනුවේ අගය ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250ක් ලෙස සඳහන් වුවද එය වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් ලබාදීම මත පමණක් සිදුවන්නක් නොවන බව දැනට ප්‍රසිද්ධියට පත්කර ඇති ගිවිසුම අනුව පැහැදිලි වේ. එහි 4.3 යටතේ සඳහන් වන්නේ මෙම ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250න් පළමු වාරිකය වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 187.5ක මුදලක් ගෙවන බවය. දෙවන වාරිකය වශයෙන් ඉතිරි ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 62.5ක මුදල ගෙවන බවය. එසේ කොටස් විකිණීමේ ගනුදෙනුවේ එම වාරික ගෙවීම සඳහා අදාළ වන කොන්දේසි එම ගිවිසුම තුළ පළමු අදියරේ කොන්දේසි හා දෙවන අදියරේ කොන්දේසි වශයෙන් සඳහන් කර ඇත. එම පළමු අදියරේ කොන්දේසි අතර එකක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය එල්එන්ජී සමාගමක් හෙවත් බලාගාරවලට ගෑස් සැපයීමේ සමාගමක් පිහිටුවිය යුතු අතර එම ශ්‍රී ලංකා රජයේ ගෑස් සමාගම නිව් ෆෝට්රස් සමාගමෙන් ගෑස් ලබාගත යුතුය. එහි තවත් කොන්දේසියක් වන්නේ මිලදී ගන්නා වන එන්එෆ්ඊ ශ්‍රී ලංකා පවර් හෝල්ඩිංග්ස් එල්එල්සී සමාගමට හෝ අනුබද්ධ සමාගම්වලට ගෑස් ආනයනයට, ගබඩා කිරීමට, සැපයීමට හා විකිණීමට අවසර ලැබෙන බව හා රජයේ එල්එන්ජී සමාගමට පර්යන්තයේ උපරිම ධාරිතාවෙන් ගෑස් සැපයෙන බව හා අතිරික්තය ප්‍රතිඅපනයනය කරන බවය. එමෙන්ම ගෑස් පර්යන්ත ව්‍යාපෘතියට ශ්‍රී ලංකාවේ උපායමාර්ගික සංවර්ධන පනත යටතේ සියලු බදු සහන ලබාදිය යුතු බවද එහි සඳහන් වේ.
එහි දෙවන අදියරේ කොන්දේසිවල දැක්වෙන්නේ රජයේ එල්එන්ජී ගෑස් සමාගම සමඟ සොබා දනවි බලාගාරය හා අනෙකුත් බලාගාර ගෑස් ලබාගැනීම සම්බන්ධයෙන් ගැනුම්කරු හෙවත් ඇමරිකානු සමාගමට එකඟවිය හැකි ගිවිසුම්වලට එළැඹිය යුතු බවයි. එමෙන්ම පාවෙන ගෑස් පරිවර්තන ඒකකයට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු තීරයට පැමිණීමට හා නැංගුරම් ලෑමට අවසර දිය යුතු බව, ගෑස් පර්යන්තය ඉදිකිරීමට අවසර දීම, නල මාර්ගය මුහුදේ සහ ගොඩබිම එළීමට අවසර දීම ආදියය.
ඒ අනුව ඇමරිකානු ආයෝජනයක් යැයි කියනු ලබන මෙම ගනුදෙනුව මගින් මුදල් ලැබෙන්නේ වෙස්ට් කොස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් ලබාදීමෙන් පමණක් නොවේ. ඉහත සඳහන් කළ හා නොකළ පළමු අදියරේ හා දෙවන අදියරේ කොන්දේසි ඉටු කිරීම මගින්ය. නරකම නැත. ආයෝජනයක් නාමයෙන් ගන්නේ සමාගමක කොටස් අයිතියය. එහෙත් කොන්දේසි වන්නේ එම සමාගමට සෘජු සම්බන්ධයක් නැති ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුව ඉටුකළ යුතු වෙනත් ඉල්ලීම්ය. එම ඉල්ලීම්ද නිකම්ම නිකම් ඉල්ලීම් නොවේ. ශ්‍රී ලංකාවේ විදුලි බලාගාරවලට ගෑස් සැපයීම පිළිබඳ ඒකාධිකාරිත්වයක් ලබාගන්නා ඉල්ලීම්ය.
මෙම ගිවිසුම ඉතා හදිසියේ මහා රෑ අත්සන් කර මාස තුනකට ආසන්න කාලයක් ගතවීත් ඊට අදාළ කිසිදු මුදලක් මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාවට නොලැබීමෙන් පෙනී යන්නේ ඔවුන්ගේ සැබෑ අවශ්‍යතාව වන පාවෙන ගෑස් පර්යන්තය හා නල මාර්ග එළීමේ කටයුතුවලට අදාළ අනුමැතීන් හා එකඟතා සම්පූර්ණ කිරීමකින් තොරව මෙම ආයෝජන යැයි කියූ දැනටමත් ගිවිසුම්ගතවී ඇති මුදල් නොලැබෙන බවය. ඉහත සඳහන් කළ ජනාධිපතිවරයා සමඟ සාකච්ඡාවේදී මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා කියා ඇත්තේ එය විය හැකිය. ගිවිසුම්ගත වූවත් තවම මුදල් ලැබී නැත හා ඒ නිසා ගිවිසුම තවම ක්‍රියාත්මක නැත යන්න මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාගේ කතාවේ හරයය.
මෙම ගිවිසුම අනුවත් මීට පෙර මේ සම්බන්ධයෙන් ඇතිකර ගන්නා ලද රාමුගත ගිවිසුම අනුවත් පැහැදිලි වන දෙය වන්නේ ඇමරිකානු සමාගම වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ හෙවත් කෙරවළපිටිය යුග දනවි බලාගාරයේ සියයට 40ක කොටස් අයිතිය ලබා ගැනීම යනු හුදු සැරසිල්ලක් හෙවත් අයිසින් කිරීමක් බවය. ඔවුන්ගේ සැබෑ ආයෝජනය යනු පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයක් හා නල මාර්ගයක් ඉදිකර කොටස් අයිතිය හිමිකර ගන්නා වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමට පමණක් නොව අනාගතයේ ඉදිවෙන සෑම ගෑස් බලාගාරයකටම ගෑස් සැපයීමේ ඒකාධිකාරිත්වය ලබා ගැනීම බවය.
එය පහසු කරගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ කොන්දේසිය වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය එල්එන්ජී සමාගමක් පිහිටුවා ගත යුතු බවය. රටේ ගෑස් බලාගාර හිමි සෑම සමාගමක් සමඟම ගිවිසුම්වලට එළඹ ගෑස් සැපයීම අපහසු කටයුත්තක් වන හෙයින් ඇමරිකානු සමාගම ගිවිසුමකට එළැඹෙන්නේ රජයේ එල්එන්ජී සමාගම සමඟය. රජයේ සමාගම අනෙකුත් ගෑස් බලාගාර සමාගම් සමඟ ගිවිසුම්වලට එළඹිය යුතුය. ඒ අනුව ඇමරිකානු සමාගමේ උපක්‍රමය නරක නැත. ඔවුන් ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍ය සමාගමට එකඟ වූ ප්‍රමාණයට ගෑස් සපයනු ඇත. රාජ්‍ය සමාගම ඒවා බලාගාරවලට විකුණුවද නැතිද එය ඔවුන්ගේ වගකීමෙන් බැහැරය.
කොටස් ලබාගැනීමේ ගනුදෙනුවේ මිල ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250ක් වූවාට නලමාර්ග ඇතුළු මුළු ගෑස් පර්යන්ත ව්‍යාපෘතියට ඊට වඩා වැඩි මිලක් අනිවාර්යෙන්ම වැය වනු ඇත. සැබෑ ආයෝජනය ඇත්තේ එහිය. එවැනි ආයෝජනයක් කර ඇමරිකානු සමාගම රාමුගත ගිවිසුමේ සඳහන් වූ ආකාරයට අවුරුදු පහක කාලයකින් පසු ශ්‍රී ලංකාව අකැමති නම් තවදුරටත් ගෑස් ලබාගැනීමේ ගිවිසුම දීර්ඝ නොකිරීම මත අකුලාගෙන ආපසු යාමක් සිදුවෙතැයි සිතිය නොහැකිය. මන්ද අප මීට පෙර මේ ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධ ලිපියකද සඳහන් කළ පරිදි අවුරුදු තිහකට වඩා වැඩි කාලයක් විශේෂ අලුත්වැඩියාවකින් තොරව එවැනි යටිතල පහසුකමක් භාවිත කළ හැකි බැවිනි. අනෙක් අතට එවැනි ආයෝජනයක් ලාභයත් සමඟ ආපසු ලබා ගැනීමටද එවැනි කාලයක් ව්‍යාපෘති සම්බන්ධයෙන් මේ වනවිට ගණන් බැලෙන නිසාය. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය වනු ඇත්තේ නිශ්චිත කාලවකවානුවකදී හෝ ශ්‍රී ලංකා රජයට හිමි නොවන ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ පිහිටි ගෑස් පර්යන්තයකින් හා එහි සිට ගොඩබිමට එළන ලද නල මාර්ගයකින් ගෑස් මිලදී ගැනීමට අපට සිදුවීමය. ඒ මගින් ඇමරිකානු සමාගමක ගෑස් ඒකාධිකාරිත්වයකට යටවීමට අපට සිදුවීමය. (චීන හා ඉන්දියානු ව්‍යාපෘති සම්බන්ධයෙන්ද ශ්‍රී ලංකාවට සිදුවීමට නියමිතව ඇත්තේ මෙයය.)■
