කබලෙන් ළිපට වැටුණු කොස් කැළේ
රොටි හදන මිනිස්සු

■ චමලි තෙන්නකෝන්

‘අවුරුදු විසි හයක් තිස්සේ කරගෙන ආව කඩ කාමර විනාඩි කීපයක් තුළ දී කඩා විනාශ කර දැමුවා. අපි ඉල්ලුවේ පැය විසිහතරක්. අපේ බඩු මුට්ටු ඉවත් කරගන්න. ඒකටවත් ඉඩ දුන්නේ නෑ. අවුරුදු ගණනාවක් දුක් මහන්සිවෙලා හම්බකරපු දේවලින් ගත්ත ලක්ෂ ගණනක බඩු කඩ කාමර තුළ තිබියදී හිතක් පපුවක් නැතුව පෙරළා දැමුවා.’

මැල්සිරිපුර, කොස් කැලේ පවුල් ගණනාවකගේ ඛේදවාචකය පසුගිය දින ගණනාවක් තිස්සේ රැව් පිළිරැව් දුන්නේය.

වෙළඳසල් හිමියන් 2008 වසරේ සිට ඉබ්බාගමුව ප්‍රාදේශීය සභාවට බදු මුදල් ගෙවමින්, විදුලිබල මණ්ඩලයට විදුලි ගාස්තු ගෙවමින්, මෙම කඩ කාමර 30 පවත්වාගෙන ගොස් ඇත.

විශේෂයෙන්ම කාන්තා මූලික පවුල් මෙම කඩකාමර පවත්වාගෙන ගොස් ඇති බවට තොරතුරු අනාවරණය වේ. ඒ අතර වැන්දඹු කාන්තාවන් සිටින පවුල් අටක් සිටී.
මෙම වෙළඳසල් පවත්වාගෙන යාමේදී කාලය සහ භූමිය ඉතාමත් උපරිමෙන් පවත්වාගෙන යන්නට ඔවුන් උත්සාහ කර තිබේ. එනම්, දහවල් කාලයේදී එක් පිරිසක් වෙළඳසල පවත්වා ගෙන ගොස් ඇති අතර, රාත්‍රී කාලයේ දී තවත් පිරිසක් වෙළඳසල මාරුවෙන් මාරුවට පවත්වා ගෙන ගොස් ඇත.

ඒ අනුව පවුල් 60ක් මෙම කඩ කාමරවලින් ජීවත් වූ බව ඔවුහු කියති. ඊට අමතරව සෑම කඩේකම දහවල් කාලයේ දී එක් සේවකයෙකු සහ රාත්‍රී කාලයේ එක් සේවකයෙකු බැගින් සේවය කිරීම නිසා රැකියා අවස්ථා හැටක් නිර්මාණය වී ඇත. ඒ සමඟ ගෑස්, වතුර, ආහාර වර්ග, සපයන අය සමග පවුල් 250 තුන්සීයක් මේ කඩ කාමර හරහා ජීවත් වූ බව කියති.
එසේ තිබියදී පසුගිය දෙසැම්බර් මස දෙවැනි දින පෙර දැනුම්දීමකින් තොරව මේ වෙළඳසල් කඩා ඉවත් කර දැමීම ඉතාමත් සාපරාධී ක්‍රියාවක් බව ඔවුන් කියාසිටී.
මේ පිළිබඳව අදහස් දැක්වූ වයස අවුරුදු 42ක් වූ ධම්මිකා ප්‍රියදර්ශනී මෙලෙස කිය සිටියාය.

‘මගේ මහත්තයා නෑ. එයා යුද හමුදාවේ ඉඳලා අතුරුදන් වුණේ 2007 අවුරුද්දේ. එයා වැඩ කළේ මාදුරු ඔය පුහුණු පාසලේ උපදේශකවරයෙක් විදියට. මහත්තයා අතුරුදන් වුණාට පස්සේ මට කිසිම ගෙවීමක් කළේ නෑ. මම වෙනත් විවාහයක් කර ගත්තෙත් නෑ. මට ජීවත් වෙන්න විදිහක් නැති නිසයි මේ කඩේ කරගෙන ගියේ. මේ මගේ අම්මා කරගෙන ගියා. දැන් එයා වයසයි. එයාවත් බලාගෙන දවල් කාලෙදි මම මේ කඩේ කරගෙන යනවා. එහෙම ඉද්දි තමයි එදා අපේ කඩේ මේ විදිහට ඇවිත් පෙරළා දැම්මේ. සාරිය ඇඳගත්ත කාන්තාවන් දෙන්නෙක් තමයි මේ කඩ කඩන්න එයාලට නියෝග ලැබිලා තියෙනවා කිව්වේ. අපි ඒ අය කවුද කියලා දන්නේ නෑ. අපේ අම්මා කෑ ගහලා කිව්වා අපේ ගෙදර පිරිමි නෑ කවුරු හරි ඇවිත් මේ බඩු ටික ගන්නකං ටිකක් අපිට කාලේ දෙන්න කියලා. ෆ්‍රිජ් එක එහෙම උත්සන්න අපිට බෑ. යකඩ බට අපිට ගලවන්න බෑ. ඒ හින්දා පොඩි කාලයක් දෙන්න කිව්වා. එහෙම තියෙද්දිත් ඒ අය ඒ පිළිබඳව කිසිම සැලකිල්ලක් දැක්වුවේ නැතුව කඩේ කඩලා දැම්මා. කඩේ ඇතුළේ අපි අලෙවි කරමින් හිටියේ පිටින් ගත්ත ආහාරපාන. ඒ ටිකවත් ඉවත් කරගන්න අපිට වෙලාවක් තිබුන්නෑ. දැන් අපිට ජීවත් වෙන්න විදිහක් නෑ. රුපියල් 50000ක් විතර පාඩුවක් අපිට සිද්ධ වුණා.’
තුරු සෙවණ වෙළෙඳ සංගමයේ සභාපති ඩීජී රණවීරද අප සමඟ කතාබහ කළේය.
‘අපි වසර 26ක් මේ කඩ කරගෙන යනවා. මුල්ම කාලේ අපි පොලිතින් වටකරලා කඩ පවත්වාගෙන ගියා. එහෙම ඉන්නකොට 2003දී ජොනී මැතිතුමායි, බන්දුල ඇමතිතුමායි යූඇම්පි ආණ්ඩුවේ ඉන්න කාලේ අපිට මේ කඩ කාමර හදලා දුන්නා. මේ සියලුම කඩ මාර්ගයට අයිති භූමියෙ හදලා තියෙන කඩ කාමර. ඉතිං මේවායේ බදු මුදල අපි ඉබ්බාගමුව ප්‍රාදේශීය සභාවට ගෙවා ගෙන පවත්වාගෙන ආවා. ඊට පස්සෙ කැලෑ දෙපාර්තමේන්තුවෙන් 2018 අපිට විරුද්ධව නඩු පැවරුවා. ඒත් වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අයිති භූමියක නොවන නිසා අපිට මේ පවත්වාගෙන යාමේ හැකියාව තිබුණා. එහෙම නැති සමහර කඩ කාමර ඉවත් කරන්න තීන්දුව තිබුණා. අපේ එක වෙළඳ මහත්තයෙක් හිටියා ලයනල් පෙරේරා කියලා. එයාගෙ නඩුව තිබ්බේ දෙසැම්බර් තුන්වෙනිදාට. නමුත් උසාවියේ පිස්කල් කියලා දෙවෙනිදා ආපු අය කිව්වේ සියලුම කඩවලට නඩු තීන්දුව ලැබුණු බවයි. ඉතින් ලයනල් පෙරේරාගේ නඩුව අහන්නත් ඉස්සරවෙලා ඒකටත් තීන්දුව අරගෙන ඇවිත් තිබුණා. අපිට තේරෙන්නෙ නෑ පොඩි මිනිස්සුන්ට ඇයි මෙහෙම නීතිය ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ කියලා. ඒ කොහොම වුණත් ඒ අයට පුංචි වෙලාවක් දෙන්න තිබුණා මේ අයගේ තහඩු කෑල්ලක් හරි ඉවත් කරගන්න. එහෙම නැත්නම් ප්‍රාදේශීය සභාවට තිබුණා අපිට කොහේ හරි තැනක් වෙන් කරලා දෙන්න. එහෙම නොදී අද පවුල් ගානක් අසරණ වෙලා. අපි ළමයින්ට උගන්නන්නෙ කන්ඩ බොන්ඩ දෙන්නේ මේ රොටී පුච්චලා තමයි. ඒත් දැන් අපි ඉතාමත් එකමුතුව ඉන්නවා මේ භූමියෙන් ඉවත් වෙන්නේ නැතිව මේසයක් උඩ හරි තේ විකුණන්න.’
අනෝෂා දිල්රුක්ෂි මෙම ස්ථානයේ වෙළඳසැලක් පවත්වා ගෙන යන තවත් කාන්තාවකි.
‘අවුරුදු විසි ගානක් මේ වෙළඳසැල්වල අපි ජීවත් වුණා. කොයි වෙලේ හරි යන්න කිව්වොත් යන්න වෙනවා. ඒ කතාව අපි පිළිගන්නවා. නමුත් කිසිම දැනුම්දීමකින් තොරව මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය ඩෝසර් ගෙනල්ලා මේ කඩ කාමර කඩලා විනාශ කරලා දැම්මා. නමුත් කිව්වේ වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ ඉල්ලීමකට මේ දේ සිදුවුණා කියලයි. අපේ කඩ කාමර තිබ්බේ මාර්ගයට අයත් භූමියේ. මාර්ගයට අයත් භූමියේ පවත්වාගෙන යන්න අපිට නීතියෙන් අවසර ලැබිලා තිබුණා. ඒ අනුව තමයි මේ වෙළඳසැල් අපි පවත්වාගෙන ගියේ. නමුත් ඔය කියන දවසේ වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඇවිත් එයාලගේ සීමාව අඩි 12ක් මාර්ගය දෙසට ඇවිත් ලකුණු කළා. මුලින් ලකුණු කරලා තිබුණු සලකුණ තියෙන්නේ කොන්ක්‍රීට් කණු දාලා. මේ කඩ කඩන්නෙ ඉස්සරවෙලා ලකුණු කළේ සුදු පාට හුණුවලින්. කාගේ වුවමනාවට මෙහෙම කළාද දන්නෙ නෑ.

මේ භූමියෙත් ඇවිදින මං තීරු හදන බවට අපිට ආරංචි වුණා. මාර්ගයේ අනිත් පැත්ත දැනටමත් කටයුතු ආරම්භ කරලා තියෙනවා. වෙළඳසැල් තියෙන පැත්තෙත් මං තීරු හදනවා නං, අපිට කොහෙන් හරි තැනකින් කඩ කාමර දෙන්න තිබුණා. දැන් අපි ජීවත් වෙන්නේ කොහොමද? මෙතන වැඩිපුර ඉන්නේ කාන්තා මූලික පවුල්. වැන්දඹු කාන්තාවන් විතරක් පවුල් අටක් ඉන්නවා. මේ වෙළඳපළ කරන කිසිම කෙනෙක්ට සමෘද්ධිය වත්, වෙනත් කිසිම රජයෙන් දෙන ආධාර වත් ලබා ගන්නේ නෑ. පහුගිය කාලේ කොරෝනා නිසා මිනිස්සු අසරණ වෙලා හිටියා. ඒ වුණත් අපි රුපියල් 5000වත් අපිට ලැබුණේ නෑ. මේ වෙළඳසැල් ටිකත් වහලා දාලා තිබුණේ. යන්තම් කඩ ටික ඇරගත්තා විතරයි. හිතක් පපුවක් නැතුව කඩලා දැම්මා. මේවා සහගහන අපරාධ. මිනිසුන්ගේ කෑම බීම කඩ කාමර ඇතුළේ තියෙද්දිම කඩලා සුණුවිසුණු කරලා දැම්මා.’
බීඩී වීරසිංහ දොඩම්ගස්ලන්ද ප්‍රදේශයේ පදිංචි පුද්ගලයෙකි. ඔහු වසර විස්සක් පුරාවට මේ ස්ථානයේ වෙළඳසල්වලට පැණිවළලු සපයන සැපයුම්කරුවෙකි.

‘මගේ ජීවන මාර්ගය සකස් වෙලා තියෙන්නේ මේ පැණිවළලු අලෙවි කිරීමෙන්. මේ වෙළඳසල්වල ඒවාට හොඳ ඉල්ලුමක් තිබුණා. කිසිම ගැටලුවක් නැතුව අපි මේ අය සමඟ ගනුදෙනු කරගෙන ව්‍යාපාරය කරගෙන ගියා. ඔහොම ඉද්දි දෙවැනිදා හැන්දෑවේ අපිට ආරංචි වුණා කඩ ටික කඩලා විනාශ කරලා කියලා. එහෙම තියෙද්දි මම පැණිවළලු අරගෙන අද ආවා. මේක දැක්කාම හරියට හිතට කනගාටුයි. කීදෙනෙක් මෙතන ඉඳලා කාල බීලා යන්න ඇතිද? දැන් මේ කඩහිමියන් විතරක් නෙවෙයි අපිත් අසරණ තත්ත්වයට පත්වෙලා.’

පී.එම්.ඩී.ඒ.පී. ජයලාල් මහතා හබරණ ප්‍රදේශයේ සිට සතියකට වතාවක් කුරුණෑගල ප්‍රදේශයට පැමිණෙන යන්ත්‍ර සූත්‍ර නඩත්තු කරන වෘත්තිකයෙකි. ඔහු ඔහුගේ වැඩපල සඳහා අවශ්‍ය උපකරණ මිලදී ගැනීම සඳහා කුරුණෑගලට එන අතරතුර වසර විස්සක් පුරාවටම ඒ වෙළෙඳසලකින් තේ බීමට පුරුදු වූ අයෙකි.

‘මං උදේ කුරුණෑගල යද්දි කඩ කඩලා පෙරළලා දාලා තියෙනවා. කාරණාව දන්නේ නැති උනත් එන ගමන් නතර කරලා බලන්න ඕනෑ නිසයි මං නිතරම තේ බිව් කඩේ ළඟ නතර වුණේ. මේ සිද්ධිය දැකලා අපි ගොඩක් කම්පාවට පත්වුණා. ඇත්තටම අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ අපි මේ කඩවලින් තේ බීලා යනවා. මේ මිනිස්සු එක්ක කතාබහ කරන නිසා ගොඩක් අසරණ අය කියලා අපි තේරුම් අරගෙන හිටියා. කුරුණෑගල නගරයේ කොච්චර ලොකු කඩ හෝටල් තිබුණත් මේ අයට උදව්වක් විදිහටයි අපි මේ අයගෙන් තේ එකක් බීලා ගියේ. අද මේ අය කබලෙන් ළිපට වැටිලා. නැගිටින්න මේ වගේ අයට උදව් කරන්න ඕනෑ. ඒ වගේ අය මේ විදියට විනාශ කරන එක හොඳ දෙයක් නෙවෙයි.’

හිරියාල ආසනය නියෝජනය කරන පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සුමිත් උඩුකුඹුර මෙම ස්ථානය නිරීක්ෂණය කරමින් මෙලෙස අදහස් පළ කළේය.

‘මේක යහපාලන රජයේ අතකොළුවක් වූ රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ ඉතාම නින්දිත ක්‍රියාවක් විදිහටයි මං මේක දකින්නේ. මේ අහිංසක කඩ හිමියන් මේ ස්ථානයෙන් ඉවත් කරන්න ඉතාමත් සූක්ෂ්ම විදිහට මේ අය පිඹුරුපත් හැදුවා. ඒ නිසා මං මේ අයට කියා සිටිනවා අපේ රජයට බනින්න එපා. මේක යහපාලන රජයේ ගත් ක්‍රියාමාර්ගයක්. ඒක නිවැරදි කරන්න අපි උත්සාහ කරනවා. දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන කමිටු රැස්වීමේදි ජොන්ස්ටන් ඇමතිතුමා මට උපදෙස් දුන්නා මේ කඩ ඉදිරියට ගෙන යාම සම්බන්ධව. මංතීරු හදනවා කියලා ගොඩක් අය අපේ රජයට බනිනවා. අපි ඇත්තටම බඩගමුව කැලේ වගේ මෙතන ඉතාමත් රමණීය සුන්දර පරිසරයක් හදන්න සැලසුම් කරලා තියෙනවා. පරිසරයට හානි නොකර මේ ප්‍රදේශයේ කැටගල් අල්ලලා ඉතාමත් අලංකාර කරන්නත් කටයුතු කරගෙන යනවා. ඒ වුණත් මේ කඩ හිමියන් ආරක්ෂා කරන්න ඔවුන්ට යම් පිළිවෙළක් අපි සකස් කරනවා.’
මේ පිළිබඳව කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික් අඩවි වන නිලධාරී ලලිත් ගමගේ මහතා මෙලෙස අදහස් පළකළේය.

‘මේක කාගෙවත් හෝ ආයතනයක උවමනාවකට වෙච්ච දෙයක් නෙවෙයි. වනාන්තරයට හානියක් නොවන පරිදි වනාන්තරය පවත්වාගෙන යාමට තමයි අප උත්සාහ කරන්නේ. ඒ අනුව ලැබුණු උසාවි නියෝගයකුයි අපි ක්‍රියාත්මක කළේ.

මුල් අවස්ථාවේ ඉඳලාම වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව තිරසාර විසඳුමකට ඒ මේ අවශ්‍යතාව තිබුණා. ඒ අනුව මේ කඩ ඉවත් කරලා භූමිය අපි මැල්සිරිපුර අඩවි වන නිලධාරිවරයාට දැනට බාර දීලා තියෙනවා. නමුත් ඇවිදින මංතීරු හැදීමේ අරමුණක් අපි ළඟ නෑ. මොකද අපි ඒවා පිළිබඳව තීරණ ගන්න අය නෙවෙයි. එවැනි දෙයක් හෝ එවැනි සැලැස්මක් පිළිබඳව මෙතෙක් කිසිදු ආයතනයක් ඉල්ලීම් කරලාත් නැහැ.’
එහෙත් ජනතාව කියා සිටින්නේ දේශපාලකයන් සහ නිලධාරීන්ගේ කියා සිටින දේ එහෙම පිටින්ම පිළිගත නොහැකි බවයි. වන අඩවි නිලධාරීවරයා මංතීරු හදන්ඩ දෙන්නෑ කිව්වද මේ වන විටත් රුපියල් කෝටි 72 කට වැඩි මුදලකින්. (72299469.28) යුක්ත සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියක් සඳහා දැන්වීම් පුවරු සවිකර තිබේ. අනිත් කාරණාව ලෙස කඩහිමියන් කියා සිටින්නේ ‘වන අඩවි කාර්යාලය මගින් උසාවි නියෝග අරගෙන වෙළඳසැල් කඩා දැමුවත් කඩ තිබෙන්නේ මාර්ගයට අදාළ කොටසේ බවත් කඩ ඉවත් කිරීමට මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියේ බැකෝ යන්ත්‍ර පැමිණි බවත්’ය. මේ සියලු කාරණා පැටලිලි සහගත බැවින් දේශපාලකයන් හෝ නිලධාරීන් පිළිබඳව විශ්වාසයක් තැබිය නොහැකි බව මාධ්‍ය වෙත අදහස් දක්වමින් ඔවුහු කියා සිටිති.■