‘සිනමාව’ කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගැනීම හරහා සිනමා ක්ෂේත්‍රයට යම් යම් සහනයන් ළඟාකර ගැනීමට ක්‍රියාත්මක වීම වරදක් නොවේ. එහෙත් එයම අරමුණු කරගෙන සිනමාව කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය යටතට පත්කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු නැතැයි වැනි හැඟීමක් මා සිත තුළ ඇතිවේ.
වත්මන් තත්වයන් යටතේ ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවේ කාර්යභාරය කුමක් විය යුතුදැයි යන්න සාකච්ඡාවට බඳුන්විය යුතු වේ. පසුගිය කාල පරිච්ඡේදය පුරා විවිධ කමිටු පත්කරමින් මූලික වශයෙන් සාකච්ඡා කරනු ලැබූයේ චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශනය හා බෙදා හැරීම හා අදාළ යට කී ගැටලුවයි.
■ එම්.ඩී. මහින්දපාල
වත්මන් කෝවිඩ් වසංගතය හමුවේ කඩා වැටීමට ලක්වී ඇති හා විවිධාකාරයේ අර්බුදයන්ට මැදිවී සිටින ව්‍යාපාර, කර්මාන්ත හා ආයතන පිළිබඳව කොතෙකුත් තොරතුරු මේ දිනවල ජනමාධ්‍ය ඔස්සේ දැන ගැනීමට ලැබේ. රටේ සමස්ත ආර්ථිකයම කිසිදා ඇතිනොවූ දරුණු අර්බුදයකට මුහුණදී ඇතිය යන්න නිතර නිතර කියැවෙන කථාවකි. එවන් අර්බුදකාරී වාතාවරණයක් පවතිද්දී, රටේ සමස්ත ආර්ථිකයට සියයට දශම එකක් පමණවත් දායකත්වයක් ලබා නොදෙන ‘සිනමාව’වැනි ක්ෂේත්‍රයක් පිළිබඳව කථා කිරීම නිශ්ඵල ව්‍යායාමයක් බැව් බොහෝ දෙනා පවසනු නොඅනුමානය.
ඇත්ත වශයෙන්ම කෝවිඩ් වසංගතය විසින් සිදුකරනු ලැබ ඇත්තේ දිනෙන් දින අගාධයට යමින් තිබූ ක්ෂේත්‍ර ගණනාවක් තවදුරටත් දුස්සාධ්‍ය තත්වයකට පත්කිරීමකි. සිනමාව වැනි විනෝද මාධ්‍යයන් එම ලැයිස්තුවේ පෙරමුණේ සිටී. කෝවිඩ් වසංගතයට පෙර අප රට තුළ තිබූ සිනමාහල් සංඛ්‍යාවෙන් තවත් කිහිපයක් මේ වන විටත් වැසී ගොස් ඇතැයි කියැවේ. මෙවන් අර්බුදකාරී වතාවරණයක් යටතේ පවා විවිධ දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණ දෙමින් නිර්මාණකරණයේ නියැලී සිටින සිනමාකරුවන් කිහිප දෙනෙකු හෝ අප අතර සිටීම එක්තරා අයුරකින් විස්මය දනවනසුලු වේ.
‘සිනමාව’ පිළිබඳව මෙම අදහස් දැක්වීම ඉදිරිපත් කිරීමට මුල්වූයේ මේ දිනවල ‘සිනමාව කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගැනීම’ හා අදාල කථිකාවතක් සිදුවෙමින් පැවැතීමයි. පසුගිය සතියේ ‘අනිද්දා’ පුවත්පතේ මේ පිළිබඳව අදහස් දක්වමින් සිනමා අධ්‍යක්ෂවරුන්ගේ සංසදයේ සභාපති බෙනට් රත්නායක මහතා සමඟ කරනු ලැබූ සාකච්ඡාවක් පළවිය. ඒ අනුව මෙය සිනමා ක්ෂේත්‍රයේ නියැලි පිරිසක් විසින් කරනු ලැබූ ඉල්ලීමක් මුල්කොටගෙන ඇතිවූ තත්වයක් බැව් පැහැදිලි වේ. දේශීය සිනමාව, කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගැනීම හරහා ලබාගත හැකි විවිධාකාරයේ සහනයන් පිළිබඳ විස්තරයක් එම ලිපියේ ඇතුළත් විය. විවිධ වකවානුවලදී බලයට පත්වන රජයයන්ගෙන් මෙවැනි ඉල්ලීම් කිරීම සුපුරුදු තත්වයකි. ඒ අනුව විවිධ කමිටු පත්කිරීම හා සාකච්ඡා පැවැත්වීම ද නිරතුරුවම සිදුවේ. ඒ කෙසේ වෙතත් 1972 රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථා පනත සම්මත කරගැනීමෙන් පසු බලයට පත්වූ කිසිදු රජයක් යටතේ සිනමාවේ වත්මන් අර්බුදයට ස්ථිරසාර විසඳුමක් ලැබී ඇති බවක් නම් නොපෙනේ.
ඇත්ත වශයෙන්ම ‘සිනමාව’ කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගැනීම හරහා සිනමා ක්ෂේත්‍රයට යම් යම් සහනයන් ළඟාකර ගැනීමට ක්‍රියාත්මක වීම වරදක් නොවේ. එහෙත් එයම අරමුණු කරගෙන සිනමාව කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය යටතට පත්කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු නැතැයි වැනි හැඟීමක් මා සිත තුළ ඇතිවේ. ඇතැම් කාල වකවානුවලදී ජාතික චීත්‍රපට සංස්ථාව මුදල් අමාත්‍යාංශය, ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යාංශය මෙන්ම වාරිමාර්ග හා ජල කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය යටතේ ද පැවැති බව මෙහිදී සිහිපත් කළ යුතුවේ. වරෙක උසස් අධ්‍යාපනය හා මහා මාර්ග එකම අමාත්‍යාංශයක් යටතට පත්කළ විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයන් ද අප රටේ ක්‍රියාත්මක වූ බැවින් මේ කිසිවක් පුදුම වීමට තරම් හේතු නොවේ.
‘සිනමාව’ කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගැනීම කෙසේ වෙතත් එය රටේ ජාතික උරුමයක් ලෙස පිළිගැනීම වඩා වැදගත් වේ යැයි මට සිතේ. එය රටකට අත්‍යවශ්‍ය, එරටේ ජනතාවගේ බුද්ධිමය හා සෞන්දර්යාත්මක නිම්වළලු පුළුල් කිරීමට සමත්, ඔවුනගේ අනන්‍යතාව හා ජන ජීවිතය පිළිබිඹු කෙරෙන කැටපතක්ය යන්න මේ වන විටත් සෑම දියුණු රටකම පාහේ පිළිගැනීමට ලක්වී ඇත. ඕනෑම රටක, ඕනෑම කාල වකවානුවක නිර්මාණය කෙරෙන චිත්‍රපටයක් යනු (වෘත්තාන්ත, වාර්තා හා ප්‍රවෘත්ති) කිසියම් ඓතිහාසික වටිනාකමක් ඇති ‘මානව කෘතියක්’ (artifact) බැව් එහිදී පිළිගැනීමට ලක්වේ. ඒවා කිසියම් ආකාරයකින් පුරාවිද්‍යා වටිනාකමක් සහිත නටබුන් මෙන්ම රටක ශිෂ්ටාචාරය පිළිබිඹු කෙරෙන වටිනා කෞතුක වස්තූන් තරමටම වැදගත් වේ යැයි සැලකේ. මේ සියල්ල එසේ වන්නේ ඒවායේ කලාත්මක වටිනාකම්වලට අමතරව බව පැහැදිලිය. රූපවාහිනී විකාශ හා සමාජ මාධ්‍යජාලා කළඑළියට පැමිණ ඇති වත්මන් යුගයේ දී මෙම කටයුත්ත වඩා සංකීර්ණ ස්වරූපයක් ගැනීම පැහැදිලි කළ යුතු නොවේ.
මේ කරුණ හා අදාළව 1955 වසර තරම් ඈතක දී සුප්‍රකට බි්‍රතාන්‍ය ජාතික සිනමා විශේෂඥයකු වූ රොජර් මැන්වෙල් සියිත්‍සකප‘Film and the public’ නම් ග්‍රන්ථයේ මෙසේ සඳහන් කරයි.
‘1934 දී පිහිටුවනු ලැබූ බි්‍රතාන්‍ය සිනමා ආයතනය යටතේ පවත්වාගෙන යනු ලැබූ ‘ජාතික චිත්‍රපට පුස්තකාලය’ විසින් සංරක්ෂණය කරනු ලැබූයේ තෝරාගත්, වැදගත් සිනමා කෘතීන් පමණි. මෙම තෝරාගැනීම කරනු ලැබූයේ කරුණු 3ක් මුල් කරගෙනයි.
ඒවා නම්;
- සමකාලීන මිනිස් ජීවිතය හා අනාගතයේ දී ඉතිහාසඥයනට වැදගත් විය හැකි සමාජ රටාවන් ඇතුළත් වීම.
- විද්‍යාත්මක කටයුතු හා අදාළ සමීක්ෂණයන් සඳහා භාවිත කිරීමේ හැකියාව තිබීම.
- සිනමා කලාවේ ප්‍රවර්ධනයට හේතුභූත වන්නාවූ නව භාවිතයන් ඇතුළත් ශිල්ප ක්‍රම තිබේද?
යන්නත් වේ.
මෙහි සඳහන් මුලින් සඳහන් කළ කරුණ හා අදාළව සලකා බලනු ලබන්නේ හුදු ප්‍රවෘත්තිමය වටිනාකමකින් යුත් කෘති පමණක් නොව එම යුගයේ ජන ජීවිතය නිරූපණය වන කෘතීන්ය. මෙය පැහැදිලි කර ගැනීමට මෙවැනි පැනයක් ඇසිය යුතු වේ.
18වන ශත වර්ෂයේ බි්‍රතාන්‍ය ජන ජීවිතය නිරූපණය වන්නේ කවර චිත්‍රපටයේ කවර දර්ශනය මගින්ද? මෙහිදී වොක්ෂෝල්හි මල්වතු , බර්මින්හැම්වල කර්මාන්ත ශාලා, කෝපිහලක්, චැරිංග් ක්‍රොස්හි දර්ශන මෙන්ම ඈන් රැජිණගේ අවමංගල්‍ය උත්සවය, ජෝර්ජ් රජතුමා පාර්ලිමේන්තුව විවෘත කිරීම ද එක හා සමාන වැදගත්කමක් උසුලනු ඇත.
මේ අනුව ක්‍රීඩා තරග, මෝස්තර හා ජන ජීවිතය පසුබිම්වූ කවර හෝ රූපාවලියක් පිළිබඳව සැලකිලිමත් වීම අනිවාර්යයෙන්ම සිදුවේ. මෙවැනි දේ පුවත් පත්වල ප්‍රධාන සිරස්තල බවට පත්වන සිදුවීම් නොවීමට බොහෝ ඉඩකඩ ඇත. මේ තේරීම් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් ලෙස ක්‍රීඩා වාර්තාකරුවෙකු, ඇඳුම් පැළඳුම් පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු මෙන්ම ඉතිහාසඥයෙකු ද ඇතුළත් වන්නේ එබැවිනි.
කලාත්මක වැදගත්කමකින් යුත් චිත්‍රපට තෝරාගැනීම එතරම් ගැටලුකාරී නොවේ. උසස් චිත්‍රපට නිරායාසයෙන්ම මෙම ලැයිස්තුවට ඇතුළත් වේ. එසේම ඉහළම මට්ටමේ කලාකරුවන්ගේ සහභාගිත්වය සහිතව නිපදවා ඇති චිත්‍රපට ද මෙම තෝරාගැනීමට යටත්වනු නොඅනුමානය. එපමණක්ද නොව සමහර නවමු ශිල්පක්‍රම භාවිත කළ කෘතීන් එනම්‘The Lady In The Lake’ හෝ‘Rope’ වැනි චිත්‍රපටද මෙම තෝරාගැනීමට යටත්වීමට බොහෝ දුරට ඉඩ තිබේ. මෙම තේරීම් මණ්ඩලය ප්‍රධාන වශයෙන් සමන්විත වී ඇත්තේ සිනමා විචාරකයන්ගෙනි. එසේම එහි සාමාජිකයන් ලෙස අධ්‍යක්ෂවරු, පුවත්පත් කලාවේදීහු, චිත්‍රපට ඉතිහාසඥයෝ හා සාමාන්‍ය පුද්ගලයෝද සිටිති.’
රොජර් මැන්වෙල්ගේ මෙම පැහැදිලි කිරීම 1955 දී තරම් ඈතක සිදුවූවකි. වත්මන් ඩිජිටල් යුගයේදී මෙම කටයුතු වඩාත් සංකීර්ණ ස්වරූපයක් ගන්නා බව කිව යුතු නොවේ. එසේම ඒ සඳහා අවශ්‍ය අතිවිශාල ධනස්කන්ධය සොයා ගැනීම තවත් ගැටලුවකි. ඕනෑම රටක මෙවැනි කටයුතු සඳහා රජයේ සෘජු දායකත්වයක් අවශ්‍ය වන්නේ එබැවිනි. මෙය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව, ජාතික කෞතුකාගාරය, ජාතික ලේඛනාරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව හා ජාතික කලාගාරය වැනි ආයතන පවත්වා ගැනීම හා සමාන කටයුත්තක් බැව් පෙනේ.
මෙම දීර්ඝ පූර්විකාව ඉදිරිපත් කිරීමට සිදුවූයේ මෙම ලිපියේ මූලික අරමුණ එනම්; වත්මන් ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවේ කාර්යභාරය පිළිබඳව කිසියම් කථිකාවක් ඇතිකිරීමට මඟ පාදා ගැනීම වෙනුවෙනි.
ඇත්ත වශයෙන්ම ‘ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාව’ නම්වූ ආයතනයක් අද රටේ තත්වයන්ට අනුව අප රට තුළ ක්‍රියාත්මක වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් වන්නේ ඇයි? අපගේ අදහසේ හැටියට එය එසේ සිදුවිය යුත්තේ එය ජාතික උරුමය හා අදාළව පමණක් නොව රටේ ජනතාවගේ සෞන්දර්ය ජීවිතයේ වැදගත් ස්ථානයක් හිමිකරගන්නා කලාවක් හා කර්මාන්තයක් (සුළුවෙන් හෝ) ද වන නිසායි.
1972 වසරේදී එවකට පැවැති සමඟි පෙරමුණු රජය විසින් ‘රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාව’ නමින් ආයතනයක් පාර්ලිමේන්තු පනතක් මඟින් ස්ථාපිත කරනු ලැබූයේ චිත්‍රපට කලාව හා කර්මාන්තය මුළුමනින්ම රජයේ පාලනය යටතේ පවත්වාගෙන යායුතු බවට විවිධ පාර්ශ්වයන් හරහා කරනු ලැබූ ඉල්ලීම් හේතුවෙනි. ඒ සඳහා මුල්වූ ප්‍රධානතම කරුණක් වූයේ එවකට චිත්‍රපට ආනයනය, නිෂ්පාදනය, බෙදාහැරීම හා ප්‍රදර්ශනය මුළුමනින්ම පෞද්ගලික සමාගම් කිහිපයක ඒකාධිකාරයට යටත් වී තිබීමයි. එහෙත් එකල පවා ඇතැම් පිරිස් මේ සියල්ල රජයේ පාලනය යටතට පත්වීම කෙරෙහි පක්ෂපාතීත්වයක් පළ නොකළේය. මේ පිළිබඳව විරෝධය පළකළ එක් අයෙකු වූයේ සිනමාවේ එවකට ප්‍රබල චරිතයක් වූ ගාමිණී ෆොන්සේකා බැව් සඳහන් වේ. කෙසේ වෙතත් 1972 පනත යටතේ පවා සිනමාව යන්න ජාතික උරුමයක් ලෙස හෝ කර්මාන්තයක් ලෙස පිළිගනු නොලැබීය.
මුළුමනින්ම සංවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් යටතේ 1972 දී ස්ථාපිත වූ ආයතනයක් අද දවසේ ක්‍රියාත්මක වන ලිබරල් ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් යටතේ ක්‍රියාත්මක වීමේදී විවිධාකාරයේ ගැටලු ඇතිවීම පුදුමයට කරුණක් නොවේ. පසු කාලයක බලයට පත්වූ යම් යම් රජයන් යටතේ ක්‍රමක්‍රමයෙන් නැවතත් චිත්‍රපට හා සම්බන්ධ යටකී කටයුතු පෞද්ගලික අංශයට පැවරීම හේතු කොටගෙන 1972 පනත අඩපණ විය. එහෙත් කිසිදු රජයක් එම පනත සංශෝධනය කිරීමට පියවරක් ගත්තේ නැත. මෙය එක්තරා ආකාරයක විමතිය දනවන කරුණකි. ඒ වෙනුවට සිදුවූයේ විවිධ චක්‍රලේඛ හරහා යම් යම් පැලැස්තර දැමීමක් වැන්නකි. සිනමා ක්ෂේත්‍රය හා අදාළව මෙහිදී පැනනැගුණු ප්‍රධානතම ගැටලු සියල්ල ඉස්මතු වූයේ චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශනය හා බෙදා හැරීම අරබයායි.
ඇත්ත වශයෙන්ම වත්මන් තත්වයන් යටතේ ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවේ කාර්යභාරය කුමක් විය යුතුදැයි යන්න සාකච්ඡාවට බඳුන්විය යුතු වේ. පසුගිය කාල පරිච්ඡේදය පුරා විවිධ කමිටු පත්කරමින් මූලික වශයෙන් සාකච්ඡා කරනු ලැබූයේ චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශනය හා බෙදා හැරීම හා අදාළ යට කී ගැටලුවයි. එහිදී එක් පාර්ශ්වයක් කියාසිටියේ මෙම කටයුත්තට රජය සෘජුවම මැදිහත්විය යුතු බවයි. එහෙත් අනෙක් පාර්ශ්වය එය එසේ නොවිය යුතු බවට කරුණු කාරණා ඉදිරිපත් කළේය. මෙවැනි කමිටු සෑම රජයක් යටතේම පත්කරනු ලැබූ අතර ඒ අනුව එළිදැක්වුණු වාර්තා ගණනද සුළුපටු නොවේ. වත්මන් කොවිඩ් ව්‍යසනය කළ එළියට එන්නේ මෙම ගැටලුව තවමත් ඉතිරිව තිබියදීයි. මේ අනුව දැනටමත් රෝගී තත්වයේ පසුවන ලාංකීය සිනමාව වඩාත් දුස්සාධ්‍ය තත්වයකට පත්වීම සිදුවිය.
සියල්ලටම මූලික වී ඇත්තේ සිනමා කලාව හෝ කර්මාන්තය පිළිබඳව 70න් පසු බිහිවූ කිසිදු රජයක් යටතේ ස්ථිරසාර වැඩපිළිවෙළක් හා ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාත්මක නොවීම බැව් මෙම ලියුම්කරුගේ අදහසයි. ඔවුන් සිදුකර ඇත්තේ බලයට පත්වීමත් සමඟ සභාපතිවරයෙකු හා අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයක් පත්කොට වාර්ෂික අය වැය ලේඛනය හරහා සේවක මඬුල්ලක් නඩත්තු කිරීමට මහජන මුදල් වැය කිරීම පමණි. ප්‍රතිපත්ති සෑදීම මෙන්ම ඒවා ක්‍රියාත්මක කිරීම සංස්ථා සභාපතිතුමාට හා අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයට පවරා නිහඬව සිටීම ඔවුනගේ ප්‍රතිපත්තිය බවට පත්වී ඇත. යල් පැනගිය පනතක් යටතේ කිසිවක් කිරීමට නොහැකි තත්වයකට පත්වන සංස්ථා බලධාරීන්ට සිදුවන්නේ විවිධ කමිටු පත්කරමින් කල් ගත කිරීමටයි.
මෙම කරුණ පැහැදිලි කිරීමට කිසියම් නිදසුනක් ගෙනහැර දැක්වීමට කැමැත්තෙමි. පසුගිය යහපාලන රජය යටතේ වරක් සිනමා ක්ෂේත්‍රයේ උන්නතියට යැයි කියමින් රුපියල් මිලියන 100ක මුදලක් සිය අයවැය ලේඛනය හරහා වෙන්කරනු ලැබීය. ඉන් රුපියල් මිලියන 50ක් වෙන්වූයේ චිත්‍රපට සංරක්ෂණ කටයුතු වෙනුවෙනි. ඉතිරි මිලියන 50 වෙන්වූයේ සිනමා ඇකඩමියක් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා යැයි කියැවිණ. මේ අනුව සංස්ථා සභාපතිවරයා කඩිමුඩියේ ක්‍රියාත්මක වෙමින් විවිධ කමිටු පත්කර ඒවායේ වාර්තා ලබාගැනීමට කටයුතු කළේය. මෙම කමිටු අතර ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම් සම්බන්ධ කමිටුවක්, තාක්ෂණික උපකරණ හා අදාළ කමිටුවක් මෙන්ම සිනමා පාඨමාලාවක් සකස් කිරීම සඳහා වූ කමිටුවක්ද විය. ඒ අතරතුර ඉදිකිරීම් කටයුතු සඳහා උචිත පරිශ්‍රයන් සොයාගැනීම, තාක්ෂණික උපකරණ හා අදාළ නිර්දේශ හා ටෙන්ඩර් කැඳවීම වැනි කරුණු කාරණා රැසක් ඇතුළත් විය. මේ සියල්ල සඳහා සහභාගි වූයේ සිනමා ක්ෂේත්‍රයේ උදවිය හා යම් යම් රාජ්‍ය ආයතන නිලධාරීන් පිරිසකි. ඒ සියලුදෙනා මෙම කටයුත්තේ නියැලුණේ කිසිදු ගෙවීමකින් තොරව ස්වේච්ඡාවෙනි. රජයේ සියලු රෙගුලාසි පිළිපදිමින් මෙම කටයුතු සිදුකිරීම සඳහා විශාල කාලයක් ගතවූයේ එහිදී අනුගමනය කිරීමට සිදුවූ ක්‍රමවේදය අතිශයින් සංකීර්ණ වූවක් නිසායි. ඒ සියල්ල සිදුවන විට පැවැති මුදල් වර්ෂය අවසානය කරා ළඟාවී තිබිණ. මේ අනුව වෙන්කළ මුදල ලබා දීමට භාණ්ඩාගාරයට හැකියාවක් නැති බැව් දන්වනු ලැබීය. ඒ වන විටත් සභාපතිවරයා ඉවත් වී වෙනත් සභාපතිවරියක් පත්ව සිටියාය. නව සභාපතිනියට සිදුවූයේ මිලියන සියය රහිතව අලුතෙන්ම සියල්ල ආරම්භ කිරීමටයි. (මෙම ලියුම්කරුද මෙහි එක් කමිටුවක සාමාජිකයෙකු ලෙස කටයුතු කළේය.)
මෙයට සමාන සිදුවීමක් කලකට ඉහත ප්‍රවෘත්ති දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් රජයේ චිත්‍රපට අංශයේදීද සිදුවිය. එය ප්‍රංශ රජයේ ණය ආධාර ව්‍යාපෘතියක් යටතේ එම ආයතනයට වර්ණ රසායනාගාර උපකරණ හා ශබ්ද උපකරණ තොගයක් ආනයනය කිරීම හා අදාළ සිදුවීමකි. මෙහිදී සිදුවූ ගනුදෙනුවලදී සිදුවූ අක්‍රමිකතා කවරක් වුවද අවසානයේ එම උපකරණ ස්ථාපිත කොට වැඩ ආරම්භ කිරීමට කිසිදා හැකිවූයේ නැත. එයට හේතුව වුයේ සියල්ල අවසන් වන විට එම උපකරණ යල් පැනගිය තත්වයකට පත්ව තිබීමයි. එය එසේ සිදුවූයේ ඒ වන විටත් ඩිජිටල් තාක්ෂණයේ සම්ප්‍රාප්තියත් සමඟින් සමස්ත තාක්ෂණික ක්‍රියාවලිය උඩු යටිකුරු වී තිබීම නිසායි. අද වන විටත් එම උපකරණ රජයේ චිත්‍රපට අංශයේ ගොඩනැගිලි සංකීර්ණය තුළ කිසිදු වැඩකට නොගෙන ස්ථාපිත කර ඇති ආකාරය ඕනෑම කෙනෙකුට දැක ගැනීමට පුළුවන. අද දවසේ ඒවා යකඩ බඩු වශයෙන් හෝ අලෙවි කරගත නොහැකි තත්වයක් උද්ගතව ඇතැයි පැවසේ.
දැනට වසර කිහිපයකට පෙර ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවේ දලුගම සිනමා සංකීර්ණය සඳහා ආනයනය කළ රුපියල් මිලියන 20ක්වූ ප්‍රකාශ හඬ ආරෝපණය කරන යන්ත්‍රයටද (Optical sound transfer machine) සිදුව ඇත්තේ එවැනිම ඉරණමකි. රජයේ ආයතනවල දැනටත් සිදුවන, සිදුවිය හැකි සිදුවීම් අතර මේවා ඉතාමත් සුළු අවස්ථා කිහිපයක් පමණක් විය හැකියි. ඒ සියල්ල සඳහා වැය වන්නේ මහජන මුදල් බව නම් අප අමතක කළ යුතු නැත. මෙවැනි සිදුවීම් හේතු කොටගෙන ඇතැම් පිරිස් පවසන්නේ රජයේ ආයතන ව්‍යාපාර කිරීමට මැදිහත් නොවිය යුතු බවයි. ඇත්ත වශයෙන්ම එය එසේ සිදුවිය යුතුද යන්න සාකච්ඡාවට භාජනය විය යුතු යැයි හැඟේ.
එසේ නම් වත්මන් ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාවේ කාර්යභාරය කුමක් විය යුතුද? එවැන්නක් අප රටට අවශ්‍ය වේද? එසේ නම් ඒ කුමක් සඳහාද? එකී කටයුතු ඉටුකිරීම වෙනුවෙන් මුදල් ප්‍රතිපාදන උපයාගන්නේ කෙසේද?
කොවිඩ් අර්බුදය හමුවේ සිනමා ක්ෂේත්‍රය මුහුණදෙන ගැටලු කෙරෙහි අවධානය යොමුකළ හැක්කේ සිනමාව අරබයා කිසියම් මූලික ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් සකස් කරගන්නේ නම් පමණක් බැව් අපගේ අදහසයි. එය ඕනෑම රජයක් බලයට පත්වීමට පෙර කළ යුත්තකැයි හැඟේ. එසේ නොකොට වාර්ෂික අයවැය ලේඛනය හරහා කිසියම් සොච්චම් මුදලක් චිත්‍රපට සංස්ථාවේ දෛනික කටයුතු වෙනුවෙන් වෙන් කිරීමෙන් පමණක් කිසිදු සේවයක් සිනමාවට හෝ රටේ මහජනතාවට සිදුවන්නේ නැතිය යන්න පිළිගැනීමට සිදුවේ.■
