“අපේ රටේ තරුණියන්ට ලොකු සිහින සහ අරමුණු තියෙනවා. ඒවා සැබෑ කරගන්න ඔවුන්ට අවශ්‍යයි. නමුත් ඔවුන් බිය නිසා පසුබානවා. මගේ කතාවෙන් හැම තරුණියක්ම උත්තේජනය වෙනවා නම් මම කැමතියි. සාර්ථක වන්නට ඔබට අවශ්‍ය නම්
ඔබ අරගල කළ යුතුමයි”
■ අතුල දිසානායක
රොමාන්තික කතන්දරවලින් සමන්විත ඉන්දියානු සිනමාවට අර්ථයක් එක් කිරීමට සාමාජීය ප්‍රශ්න අළලා නිපදවෙන වෘත්තාන්ත චිත්‍රපට සහ වාර්තා චිත්‍රපට හේතු වෙයි. සංගීතය, නර්තනය, ත්‍රාසය හා හාස්‍යය සමග ප්‍රේමය මුසුවූ සිහින චිත්‍රපට කොතරම් නැරඹුවත් බහුතර ඉන්දියානුවන් ඒ සිහිනයෙන් මිදුණු විගස නැවත ඇදවැටෙන්නේ අර දුගීබව, සමාජීය ප්‍රශ්න, කලකෝලාහල, වාර්ගික අසමගිකම් සහ විවිධ මිථ්‍යාමතික ඇදහීම් ඇති ලෝකයටය. දුප්පත්කමේ විසම චක්‍රයෙන් මිදෙන්නට නොව එහිම ඇලී ගැලී සිටින්නට අර රොමාන්තික කතන්දරවලින් සමන්විත ඉන්දියානු සිහින චිත්‍රපට ඉන්දියානු ජනයාට පැය කිහිපයකට උදව් වෙයි.
එහෙත් සමස්ත ඉන්දියානු සිනමාවේ සුවිශේෂ ලක්ෂණය වන්නේ ඉන්දියානු සමාජය අත්විඳින සාහසික පසුගාමීත්වය වාර්තා චිත්‍රපට සහ වෘත්තාන්ත චිත්‍රපට ආකාරයෙන් යථාර්ථවාදී ලෙස ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමයි. යූ ටියුබ්, නෙට්ෆ්ලික්ස්, ඇමසොන් ප්‍රයිම් ආදි ඩිජිටල් මාධ්‍යයේ ආගමනයත් සමග වැඩි වැඩියෙන් එවන් නිර්මාණ එළි දක්වන්නට ඉන්දියාවේ ප්‍රවීණ සහ නැගී එන තරුණ නිර්මාණකරුවන්ට අවස්ථාව ලැබී ඇත. මෑත කාලයේ නිර්මාණය වූ එවන් වෘත්තාන්ත චිත්‍රපට අතර Masaan (2015),Lipstick Under My Burkha (2016), Toilet (2017),Secret Super Star (2017), Padman (2018), Chhapaak (2020),Paava Kadhaigal(2020), Skater Girl (2021) කැපීපෙනෙයි. ඒ අතර Ladies First (2017), 3 Second Divorce(2018), Period, End of Sentence (2020) වැනි සුවිශේෂ වාර්තා චිත්‍රපටද වේ. මේවා සියල්ලම ඉන්දියානු සමාජය පෙළන සමාජීය ප්‍රශ්න කේන්ද්‍ර කරගත් සත්‍ය හෝ ප්‍රබන්ධමය නිර්මාණයන්ය.
Uraaz Bahl සහ Shaana Levy Bahl අධ්‍යක්ෂණය කළ Ladies First නම් වූ වාර්තා වැඩසටහනේ මුල් රූප රාමුවල දැක්වෙන්නේ දීපිකා කුමාරි දුනු විදීමකට සූදානම් වන අයුරුයි. එහි පසුබිමින් ඉන්දියානු මිනිසුන්ගේ කථනයන් මෙසේ ඇසෙයි. ‘ගෑනු ළමයි අයිති ගෙවල්වලට. ක්‍රීඩා පිටියට නෙවෙයි., ක්‍රීඩාව අයිති පිරිමින්ට, ක්‍රීඩාව කොල්ලන්ට පමණයි, ගෑණු ළමයි උයන්න ඕන, ගේ දොර බලා ගන්න ඕන, ළමයි හදන්න ඕන, ඒක තමයි ඒගොල්ලන්ගෙ කාර්යය, මම මගේ දුවට රස්සාවක් කරන්න දෙන්නෙ නෑ, ඇයට ඕන නම් බැන්දාට පස්සේ රස්සාවක් කරන්න පුළුවන්. ඒත් ඒක තීරණය කරන්නේ එයාගෙ සැමියා, මම මගේ දුවට ක්‍රීඩා කරන්න දෙන්නේ නෑ.’ අනතුරුව දීපිකා කුමාරිගේ රූප මත ඇගේ පසුබිම් කථනය මෙලෙස ඇසෙයි ‘මට මේවාට හැරිලා උත්තර දෙන්න හිතෙනවා. ඒත් මම වචනයෙන් උත්තර දුන්නොත් ඒක මිනිසුන්ට අමතක වෙලා යයි. මම දුන්නෙන් උත්තර දුන්නොත් ඒක ඒ අයට කවදාවත් අමතක වෙන එකක් නෑ.’
මීළඟට දර්ශනය වන්නේ 2016 බ්‍රසීලයේ රියෝද ජැනීරෝ නුවර පැවැත්වෙන ඔලිම්පික් උළෙලේ දුනු විදීමේ තරගයයි. මේ වන විට ලෝකයේ ශ්‍රේණිගත කිරීම් අතර අංක එකට සිටින විසි හැවිරිදි ඉන්දියාවේ දීපිකා කුමාරි දුන්න මානන්නේ සිය ක්‍රීඩා ජීවිතයේ පරම සිහිනය වූ පළමු ඔලිම්පික් රන් පදක්කම දිනා ගැනීමටයි. මේ ඇගේ දෙවන ඔලිම්පික් තරගයයි. මීට පෙර ඇය 2012 ලන්ඩන් ඔලිම්පික් උළෙලට ද සහභාගි වූවාය. එයින් කිසිදු ජයග්‍රහණයක් නොමැතිව ඉන්දියාවට එන ඇයට මාධ්‍යයෙන් එල්ලවන්නේ දැඩි පීඩාවකි. ඇය දුනු විදීමෙන් සමුගන්නට ද සිතයි. ඉන්දියාවේ අතිදුෂ්කරවූ, දුප්පත්කමෙන් දෙවන තැන ගන්නා ගම්මානයෙන් පැමිණි ඇයට ඇගේ දෙවන ඔලිම්පික් උළෙලේදී හෝ රන් පදක්කම දිනාගනු හැකිවේද?
ඉන්දියාවේ දීපිකා කුමාරි ගැන කියන මේ වාර්තා චිත්‍රපටයට Ladies First යන නම යොදන්නට ඇත්තේ ඇයම මෙම වාර්තා චිත්‍රපටයේ උත්ප්‍රාසයෙන් පවසන කරුණක් නිසාය. ඇය මෙසේ කියයි, ‘මිනිස්සු නිතරම කියන දෙයක් තමයි ලේඩිස් ෆර්ස්ට් කියන එක. ඒත් තරුණියෝ ජීවිතයේ ක්‍රීඩාවෙන් හරි අධ්‍යාපනයෙන් හරි ඉදිරියට එනකොට ඒක ඇත්තටම භාවිතයෙන් පෙන්නන්නේ නැත්තේ ඇයි?’
Ladies First යන යෙදුමක් අප භාෂා ව්‍යවහාරයේ ඇත. එය බටහිරින් මිස පෙරදිගින් බිහිවී ඉංග්‍රීසියට හැරවුණු එකක් නොවේ. Ladies Firstයනු ගෞරවාන්විත යෙදුමකි. එය කාන්තාවන්ට ඇති පිළිගැනීම, ගෞරවය සහ ආදරය විද්‍යමාන කරයි. කාන්තාවන්ට සම තැන සහ නිසි තැන නොදෙන සමාජයක් දියුණු සමාජයක් නොවේ. කාන්තාවන්ට ලේඩිස් ෆර්ස්ට් කියා පැවසුවාට ලේඩිස් සෙකන්ඩ් තත්වයට හෝ ඊටත් වඩා පහළට ඇද දමන සමාජ ආසියානු, අප්‍රිකානු සහ මැද පෙරදිග රටවල ඇත. ඒවා එම රටවල ආගමික සහ සංස්කෘතික ලක්ෂණ නිසා ඇති වූ තත්වයකි. ඇතැම් විට ඒවා ගැන කතා කිරීමට ද ඒ ඒ සමාජවල පැනවූ තහංචි ඇත.
දීපිකා උපන්නේ ඉන්දියාවේ ජාක්ලන්ඩ් පළාතේ රාටු නම් ගම්මානයේය. කුඩා කාලයේ දීපිකා කුමාරි සෙල්ලම් කිරීමට කොතරම් කැමැති වුණත් මව ඇයට නිවසින් පිටවීමට තහංචි දමා ඇති නිසා එම අවස්ථාව ඇයට නොලැබෙයි. පවුල තුළ ඇයට අත්වන්නේ ද ගතානුගතික ඉන්දියානු සමාජයේ අනෙකුත් ස්ත්‍රීන්ට හිමිවන තැනයි. ඉවුම් පිහුම් කිරීම, රෙදි සේදීම ඇයට පවැරෙයි. ගැහැනු දරුවකු පිටතට යැවීම තුළින් සමාජයේ සිටින මිනිසුන්ගෙන් ඇතිවිය හැකි විරෝධයන්ට දීපිකාගේ මව බිය වෙයි. දීපිකාගේ ලෝකයේ වීරවරිය ඇයගේ මවයි. ඇය ගමේ රෝහලේ සේවය කරන අතර ඇය මෙන් දෙපයින් නැගී සිටීම දීපිකාගේ අභිප්‍රායයි. ඇයගේ පියා ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරෙකි.
දුනු විදීමට පෙර දීපිකා කුමාරිගේ ඉලක්කයට යමක් යැවීම දියුණු වූයේ අඹ ගෙඩි ඉලක්ක කොට ගල් ගැසීමෙනි. දෙමව්පියන්ට ඇයට දුනු විදීමේ උපකරණ රැගෙන දීමට වත්කමක් නොවීය. ඇය මුලින් දුනු විදීමට අවශ්‍ය උපකරණ තනා ගත්තේ උණබටවලිනි. අර්ජුන් දුනු විදීමේ ඇකඩමියට බැඳීම ඇගේ ජීවිතයේ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යය විය. අනතුරුව, දීපිකා ජම්ෂෙඩ්පූර්වල ටාටා දුනු විදීමේ ඇකඩමියට යන්නීය. ඒ වයස 13 දීය. එහි පුහුණුකරුගෙන් අසන්නට ලැබෙන්නේ දුනු විදීමට තරම් ඇයට ශාරීරික යෝග්‍යතාවක් නැති බවයි. ඇය පුහුණුකරුගෙන් තුන් මාසයක් ඉල්ලා ගනී. දුනු විදීමේ හැකියා ඒ කාලය තුළ වැඩි දියුණු කරගනී. පසුව ඇය ඉන්දියාවේ ප්‍රධාන දුනු විදීමේ පුහුණුකරු යටතේ පුහුණුව ලබයි.
දීපිකා කුමාරි, ඇයට අවුරුදු 17 වෙද්දී ඉන්දියාවට ජාත්‍යන්තර තරගවලදී රන්, රිදී සහ ලෝකඩ වශයෙන් පදක්කම් විශාල ප්‍රමාණයක් ගෙන දීමට සමත් වෙයි. එහි සුවිශේෂම රන් පදක්කම වන්නේ 2010 වසරේ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තරගාවලියේ දී ඇය දිනා ගත් රන් පදක්කමයි. වයස අවුරුදු 17දී ලෝකයේ ඕනෑම ක්‍රීඩා තරගයක දී ඉන්දියාවට පළමු වරට රන් පදක්කමක් රැගෙන දුන් කාන්තාව ඇයයි. දීපිකා ඇගේ තරුණ වයසේදීම කොතරම් කීර්තියක් රටට අත්කර දුන්නේ ද යත් වයස අවුරුදු විස්ස වන විට ඉන්දියානු රජය විසින් එරට සිවිල් වැසියෙකුට පුදන ඉහළම සම්මානය වූ පද්ම ශ්‍රී සම්මානයෙන් ඇය පුදනු ලැබුවාය.
2016 බ්‍රසීලයේ පැවැත්වෙන ඔලිම්පික් උළෙලට සහභාගි වීම සඳහා ඇය උපරිම පුහුණුව ලබයි. මෙම වාර්තා වැඩසටහනේ එන උත්ප්‍රාසාත්මක කරුණ වන්නේ ඉන්දියානු දුනු විදීමේ කණ්ඩායම බ්‍රසීලය බලා පිටත් වන්නේ භෞත චිකිත්සකයකු, පෝෂණවේදියෙකු හෝ මානසික උපදේශකවරයෙකු නොමැතිව වීමයි. ඒ වෙනුවට එහි යන්නේ නිලධාරින් දෙදෙනෙකු සහ අරක්කැමියෙකි. මෙවැනි දේ තුන්වන ලෝකයේ රටවලට පොදු තත්වයන්ය.
බ්‍රසීල් ඔලිම්පික් දුනු විදීමේ තරගයෙන් දීපිකා කුමාරිට කිසිදු පදක්කමක් දිනාගැනීමට නොහැකි වෙයි. ඔලිම්පික් උළෙල සමග අත් වූ පරාජයෙන් ඇගේ මානසිකත්වය කඩාවැටෙයි. කොතරම් අනෙකුත් ජාත්‍යන්තර තරග දිනා පදක්කම් රැගෙන ඇතත් ඔලිම්පික් පදක්කමක් නොමැති වීම ඇයට මහත් වේදනාවකි. කොතරම් මානසිකව කඩාවැටෙන්නී ද යත් අවසානයේ දුනු විදීම අතහැරීමට පවා ඇය තීරණය කරයි. අසල්වැසියෝ කතා පතුරුවති. ඔවුන් කියන්නේ ඇයට ක්‍රීඩාවට යන්නට ඉඩ නොදී ඉන්නට තිබූ බවයි. ඇය කම්පා වන්නීය.
අපි නැවත අතීතයට යමු. දීපිකාට කුඩා කාලයේ සිට නිසි පෝෂණය සහ පුහුණුව ලැබුණේ නම් ඇයට මේ වන විට ඔලිම්පික් රන් පදක්කම දිනා ගැනීමට අවශ්‍ය ශාරීරික යෝග්‍යතාව ලබා ගන්නට හැකිව තිබුණි. එහෙත් ඉන්දියානු සමාජයේ කාන්තාව කෙරෙහි වූ පසුගාමී ආකල්පත්, ද්‍රරිද්‍රතාවත් දීපිකා කුමාරිගේ ගමනට බාධා එල්ල කළේය. ඉන්දියාවේ සංවිධානාත්මක ක්‍රීඩාවල නියැලී ඉන්නේ එහි කාන්තා ජනගහනයනේ 1%ක් බව කියැවේ. දීපිකා පවසන පරිදි ඉන්දියාවේ බොහෝ උගත් අය පවා සිතන්නේ ක්‍රීඩාව කාන්තාවන්ට අකැප දෙයක් ලෙසයි.
බිලියන 1.3 ජනගහනයක් සිටින ඉන්දියාවේ මෙතෙක් කිසිදු කාන්තාවක ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක් දිනාගෙන නැත. එසේ වීමට හේතුව එලෙස රන් සම්මාන දිනාගත හැකි ස්ත්‍රීන් නැතිකම නොවේ. රන් සම්මාන ගන්නට හැකි ස්ත්‍රීන් ගෙයි මුල්ලට තල්ලුකරන්නට උත්සාහ ගන්නා පසුගාමී සංස්කෘතික පිරිමින් එහි සිටීමයි. ස්ත්‍රියට නිවසේ වැඩ කරමින් සිටිනු මිස එළියට පහළියට නොයා යුතු යයි කියන ගෝත්‍රික, වැඩවසම් අදහස් ඇති සමාජයක දුෂ්කරතා මැදින් පැමිණ ඉන්දියාවට ජාත්‍යන්තර කීර්තිය ගෙන දෙන්නට දීපිකා දැක්වූ සමත්කම් විශිෂ්ට නොවන්නේ ද?
”ක්‍රීඩාව මට වැදගත් දෙයක් උගන්වා ඇත. කිසි විටෙක අත් නොහරින්න යනු එයයි”.
දීපිකා සිය 2016 ඔලිම්පික් පරාජයෙන් පසුව කියන්නේ ඒ කතාවයි. 2016 ඉන්දීය රජය ජම්ෂෙඩ්පූර්වල දුනු විදීමේ ඇකඩමියක් ආරම්භ කරයි. ඒ මානසික උපදේශකවරයකු ද සමගය. ඇය 2020 ටෝකියෝ ඔලිම්පික් සඳහා ඇඟිලි ගනිමින් පුරුදු පුහුණු වෙයි. එහෙත් කොරෝනා පැමිණිමත් සමග ටෝකියෝ ඔලිම්පික් අවලංගු විය. නමුත් 2021 දී ටෝකියෝ ඔලිම්පික් උළෙල පැවැත්වුණු අතර ඇය අර්ධ අවසන් පූර්ව වටයට පැමිණ දකුණු කොරියානු ක්‍රීඩිකාවට පරාජය විය.
ආසියානු – අප්‍රිකානු කලාපයේ ක්‍රීඩාවෙන් දක්ෂතා දක්වන බොහෝ ක්‍රීඩිකාවන් පසුපසම පාහේ ඇත්තේ දීපිකා කුමාරිගේ වැනි කතාය. ඊට පළමුවැනි හේතුව ස්ත්‍රියට සමාජයේ සම තැන දීම පිළිබඳ ඇති පසුගාමී ආකල්පයයි. අනෙක් කරුණු වන්නේ නිලධාරිවාදය සහ ද්‍රරිද්‍රතාවයි.
දීපිකා කුමාරි නැවත ගමට ගොස් ඇය මුලින් පුහුණුව ලැබූ ඇකඩමියට යයි. ඇය වීරවරියක සේ සලකන නව යොවුන් වියේ දුනු විදීමේ ක්‍රීඩිකාවෝ ඇය වට කරගනිති. ඇය ඔවුන්ට උපදෙස් දෙයි. අවසානයේ ප්‍රේක්ෂකයන්ට මෙසේ කියයි. “අපේ රටේ තරුණියන්ට ලොකු සිහින සහ අරමුණු තියෙනවා. ඒවා සැබෑ කරගන්න ඔවුන්ට අවශ්‍යයි. නමුත් ඔවුන් බිය නිසා පසුබානවා. මගේ කතාවෙන් හැම තරුණියක්ම උත්තේජනය වෙනවා නම් මම කැමතියි. සාර්ථක වන්නට ඔබට අවශ්‍ය නම් ඔබ අරගල කළ යුතුමයි”
දීපිකා කුමාරිට අනුව ආසියානු කාන්තාවට අරගල කිරීමට සිදුව ඇත්තේ අර පසුගාමී ආකල්ප ඇති සංස්කෘතික පිරිමි ඇති සමාජ ක්‍රමයක් සමගය. ‘කාන්තාව පළමුව’ නිතර විලාසිතාවට මෙන් කියන පිරිමි ක්‍රියාවෙන් එය ඉටු කර පෙන්වන්නේ නම්, මේ පසුගාමී සංස්කෘතික සිතුවිලි පිටුදකින්නට උත්සහ කරන්නේ නම් දීපිකා කුමාරි වැනි අය දහස් ගණනින් බිහිවනු ඇත. ඉන්දියාවේ තරම් නැතත් අඩු වැඩි වශයෙන් ලංකාවේ විවිධ ජනවාර්ගික සංස්කෘතීන් තුළ ද පෙර කී ලෙස ගතානුගතික ලෙස සිතන පිරිමි නිසා කාන්තාවන්ට ගෙයි මුල්ලට වී සිටින්නට සිදුවී ඇති තැන් බොහෝ තිබේ. මේ නිසා උසස් අධ්‍යාපනය, විවිධ රැකියා අවස්ථා, ක්‍රීඩාව, සෞන්දර්ය ක්‍රියාකාරකම් ආදිය අහිමි වන ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවෝ කොතෙක් ඇත් ද?■
