රන් රස හා ගැළපෙන සේමා
දුන් රස කවි රස විඳ බෝමා

වත්මනේ නිර්මාණ සාහිත්‍යයෙහි කාන්තාවන්ගේ දායකත්වය හොඳින් කැපී පෙනේ. වඩාලාත්ම කාන්තාවන් කැපී පෙනෙන්නේ නවකථා මාධ්‍යයෙනි. කාව්‍ය නිර්මාණයෙහි හොඳින් කුසලතා විදහා දක්වන අය අතර තරුණියන් හා තරුණ කතුන් කැපී පෙනේ.
කාව්‍ය නිර්මාණය හා කාන්තාව ගැන කතා කරන විට නිතරම සිහිපත් කෙරෙන්නේ ගජමන් නෝනාගේ නාමයයි. ඒ ඇය කවීන් අරක් ගත් බිමකට අවතීර්ණ වූ නිසාම නොව, නිර්භීතව කවිය සිය ප්‍රකාශන මාධ්‍යය කර ගත් නිසා ය.

ගජමන් නෝනාගෙන් පසු දශක ගණනාවකට පසුවය කිවිඳියක් කාව්‍ය නිර්මාණය සිය ප්‍රකාශන මාධ්‍යය කර ගන්නේ. ඇය මොනිකා රුවන්පතිරණයි. මොනිකා රුවන්පතිරණගේ සම්ප්‍රාප්තියෙන් පසුව තවත් කිවිඳියක කැපී පෙනෙන්නේ දශක දෙකකට පසුව ය. ඒ යමුනා මාලිනී පෙරේරා කිවිඳියයි. ඇය අද අපේ කථා නායිකාවයි. මේ සටහන ලියන්නේ ඇය ලියූ රස පදවැල් රස විඳ ඒ වෙනුවෙන් හෘදයංගමව ය. මෙහි අරමුණ නිර්මාණශීලී පෞරුෂයක් ඇති කාට වුව තමන් පවරා ගත යුතු සමාජමය වගකීමක් ද ඇති බව යෝජනා කිරීම ය.

කවිය සහ ගීතය

යමුනා මාලිනී කාව්‍ය නිර්මාණයෙහි සේම, ගීත ප්‍රබන්ධනයෙහි ද නිරතව සිටින්නී ය. රූපවාහිනී වැඩ සටහනක දී අසන්නට ලැබුණේ යමුනා මාලිනී ගීත රචනා කිරීමට නැඹුරු වුණ නිසා කවිය ඇගෙන් දුරස්ථව ඇති බව ය. තවත් තැනක ලියැවී තිබුණේ ගීතය ජනප්‍රිය මාධ්‍යයක් නිසා යමුනා කවියෙන් ගීතයට මාරු වී සිටින බව ය. මේ විවේචන හෝ නිගමන සාධාරණ නැතැයි මම සිතමි. යමුනා කවියෙන් දුරස්ථව නැත. ඇය පළ කර තිබෙන අලුත්ම කාව්‍ය සංග්‍රහයෙන් ද ඇගේ කවිත්වය මැනවින් විශද වෙයි. ගීතය ජනප්‍රිය සාහිත්‍යාංගයක් බව සැබෑවකි. එසේම ගීතය නම් මාධ්‍යය අද විපරීතව තිබෙන බවත් සැබෑවකි. එනමුත් කවියන් හෝ කිවිඳියන් ගීත රචනයෙහි නිමග්න වීම අවප්‍රමාණ කළ යුතු නැත. මහගමසේකර, මඩවල එස් රත්නායක, රත්න ශ්‍රී විජේසිංහ ඉතා විශිෂ්ට ගීත රචනා කර ඇත. ඇතැම් කවියන්ට මෙන්ම කිවිඳියන්ට මේ උභය මාධ්‍යයම නොගැළපෙනවා වන්නට පුළුවන. එනිසා ගීත රචනය හේතුවෙන් කිවිඳියක අතුරුදන් වෙනවාය යන්න නම් සාවද්‍ය නිගමනයකි.

කවිය සහ ගීතය වෙනම නිර්මාණ ප්‍රවර්ග දෙකක් ලෙසින් හඳුනා ගැනීම – නිර්මාණයෙහි නිමග්න වීම – රස විඳීම සුදුසුයයි මම සිතමි. කැමැත්තෙන් හෝ අකමැත්තෙන් හෝ පිළිගත යුතු කාරණාව නම් කවියට වඩා වේගයෙන් රසික සමාජයක් නතු කර ගැනීමට ගීතයට හැකි බව ය. කවිය යනු කවියෙකුගේ හෝ කිවිඳියකගේ හෝ ප්‍රතිභාව – දෘෂ්ටිය විශද කරන මාධ්‍යයකි. කවිය රසවිඳීම රසිකයෙකුගේ වින්දන කුසලතාව හා කැමැත්ත මත සිදු වන්නකි. ගීතය යනු මහගමසේකර පැවසුවාක් මෙන්ම තුන්පාද කනප්පුවකි. හැම විටම ගීයක් මිහිරි වන්නේ පදමාලාව – තනුව සහ ගායනය හොඳින් සංයෝග වූ විට ය. අනෙක් කාරණාව නම් ගීතය රසික අවධානයට නතු වන්නේ තාක්ෂණය ඔස්සේය. එනිසාම ගීතයෙන් පුළුල් රසික සමාජයක් කවියෙකුට වඩා ගීත රචකයෙකුට දිනා ගන්නට හැකි ය. වැදගත් වන්නේ ගීතය කවර රසයක් – අරුතක් පළ කරන්නේ ද යන්නයි.
යමුනා මාලිනී අවර ගණයේ ගීත රචනා කර නැත. ඇය සිය කවිත්වයෙන් රසවත් ගීත ගණනාවක් රචනා කර තිබේ. නොබෝදා අප අතරින් වෙන්වුණ ලක්ෂ්මන් විජේසේකර ගයන යමුනා ලියූ මේ පදමාලාව කවිත්වයකින් උපන් ගීතයක් යයි සිතමි.

”සඳ කිනිති නැමී
විල් දියට එබී
සොයයි සේයාව සඳේ
ඔබෙ නෙතට එබී
මගෙ නෙතද සදා
සොයයි සේයාව මගේ
සසල නොවී විල තිබෙනතුරා
දිලෙයි සඳ දියට යටින්
සසල වෙලා දිය කැළඹුණුදා
බිඳෙයි සඳ කැබිලි පිටින්
සසල නොවී ඔබ සිටිනතුරා
පෙනෙයි මා ඔබේ නෙතින්
සසර පුරා සැරිසරන තුරා
බලමි ලොව ඔබේ නෙතින්”

මට නම් මේ රමණීය ප්‍රේම ගීතයකි. හොඳ කවියකින් ලැබිය හැකි ගැඹුරු ජීවිතානුභූතියක් මෙහි නැත. එනමුත් රසවත් මිහිරි ගීතයක් ලෙස නැවත නැවත අසන්නට හැකි රසිකයෙකුගේ භාවමය ජීවිතය පොහොසත් කරන නිර්මාණයකැයි සිතමි.

තවත් නිදසුනකින් යමුනාගේ කවිත්වයෙන් නිමැවුණ ගී පදමාලාවක් දක්වනු රිසියෙමි.

”දුර ඈත වුවද ගතිනා
ළඟපාත නොවෙද සිතිනා
ඇළපාත මුදලි මම්
මඳහාස නඟන් ගජමන් නෝනා
පුන්සඳ ලෙද කළුවර යහනේ
පුන් සිසිවත කඳුළින් දොවනේ
තහනම්ද සතුට ළඳුනේ
මේ දුකද සැපයි
නුඹෙ නමට කැපයි
ගජමන් නෝනා
රන් රස හා ගැළපෙන සේමා
දුන් රස කවි රස විඳ බෝමා
නොබැඳෙම්ද පෙමින් කෝමා
අමනාප නොවන් – උදහාස නොවෙන්
ගජමන් නෝනා.

මේ කොතරම් මිහිරි ගීතයක් ද? කරුණාරත්න දිවුල්ගනේ ගයන තවත් රසවත් ගීත ගණනාවක්ම යමුනා මාලිනීගේ පදමාලාවන්ය. ඒවා ගීත ලෙස රසවිඳීමට විශාල රසික සමාජයක් සිටින බව නොරහසකි. රසඥතාව ගොඩ නැඟීමට ගීතය පොහොසත්ම ‘සාහිත්‍යාංගය‘ ලෙස මම දකිමි.

කිවිඳිය සහ ගැහැනිය

යමුනා මාලිනී තරුණ වියේදී තවත් කිහිප දෙනෙකු සමඟ එකතුව ඇය ලියූ කවි ප්‍රථමයෙන් එළි දක්වන ලදි. ඉක්බිතිව ධර්මසිරි ගමගේ මහතා නිර්මාණය කළ ‘යොවුන් පහන් වැට‘ සමඟ සම්බන්ධ වෙමින් සීරුවට කවි කෙතට අවතීර්ණ වන්නිය. ඒ යුගය තුළ කවි පොතක් පළ කරගැනීම මෙන්ම, තරුණියකට සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයට අවතීර්ණ වීම ද අද තරම් පහසු තත්වයක නොතිබිණි. අපමණ පීඩාවන් මැද ඇය අකම්පිතව කවි කෙත තුළ දෙපා රඳවා ගන්නීය. මොනිකාගෙන් පසු දශක දෙකක් ගතවන තුරුම තවත් කිවිඳියක පහළ නොවන්නේත්, කිවිඳියකට අකම්පිතව අසුනක වාඩි වෙන්නට පුළුවන්කමක් නොමැත්තේත් මන්ද යන ප්‍රශ්නයට සාධනීය පිළිතුරු යමුනා මාලිනී කවි වත තුළින් හඳුනා ගත හැකි ය.

1991 දී පළ වන ‘කුලී මාලිගා‘ යමුනා මාලිනීගේ පළවෙනි කාව්‍ය සංග්‍රහයයි. 2020 පළ වන ‘ධනිය නොගැයූ ගීතය’ දක්වා යමුනා මාලිනී පළ කර තිබෙන කාව්‍ය සංග්‍රහයන් සංඛ්‍යාවෙන් පහළොවකට ආසන්නය. ඇය එක දිගටම කාව්‍ය සංග්‍රහයන් පළ කිරීම ද ඇතමෙකුගේ විවේචනයට බඳුන් වී ඇත. ඒ විවේචනය රත්න ශ්‍රී විජේසිංහට – එරික් ඉලයප්ආරච්චිට – ආරියවංශ රණවීරට නැත. ඒ කිම? කාන්තාවක අඛණ්ඩව නිර්මාණකරණයේ නිමග්න වීම වරදක් ද? පළ කරන කෘති සංඛ්‍යාව අනුව නිර්මාණකරුවෙකු තක්සේරු නොවේ. සමහර විට එකම කෘතියක් නිසා අමරණීය වන නිර්මාණකරුවෝද සිටිති. රුවන් බන්දුජීව කවියා තවමත් පළ කර තිබෙන්නේ එකම කාව්‍ය සංග්‍රහයකි (මී ළඟ මීවිත). ඔහු එම කාව්‍ය සංග්‍රහයෙන් රසික සමාජයේ ඉහළින්ම ගෞරවයට බඳුන්ව සිටියි.

යමුනාගේ නිර්මාණ ජීවිතය දෙස අවධානය යොමු කරන විට ඇගේ පෞද්ගලික ජීවිතයේ ද යම් අදාළත්වයක් මම දකිමි. යමුනා විවාහ වී සිටියේ දක්ෂ රංග ධරයෙකු වූ සේනක පෙරේරා සමඟය. ඔහු රන්ජිත් ධර්මකීර්ති නිර්මාණය කළ ‘මේඝ‘ නාට්‍යයේ ඩොස්ටොයිව්ස්කිගේ චරිතයට ජීවය දුන්නේය. සේනක දැයෙන් සමුගත්තේ අකාලේය. යමුනා දියණියන් දෙදෙනකු සමඟින් දිරියෙන් නැඟී සිටි ගැහැනියකි. ජීවන වෘත්තියක නිරතව සිටිය ද, දියණියන් හැදී වැඩී ලොකු මහත් වුණ කල, ස්වාධීනව ජීවත්වන කළ ගැහැනියක ලෙස යමුනා මාලිනී සිය මානසික නිරාකුලතාව රැක ගන්නේ ලේඛන කලාවට පූර්ණ කාලීනව කැප වෙමිනි. ප්‍රබන්ධ කතා කලාව සහ වෙනත් ලිපි ලේඛනත් රචනා කරමින් සක්‍රිය භූමිකාවක් උරුම කරගෙන සිටින යමුනා මාලිනි නම් ගැහැනිය සම්බන්ධයෙන් කිසියම් බුහුමනකි මට නම් තිබෙන්නේ. ඇය ලියා ඇති බොහෝ දේ කියවා තිබෙන කෙනෙකු ලෙස මට පැවසිය හැක්කේ ඇය සමාජයට නොමනා යයි කිසිවක් ලියා නැති බව ය. ඇය තමන් ජීවත්වන සමාජයේ ගැහැනුන් මිනිසුන් ළමයින් ගැන ලියා ඇති බොහෝ දේ ඔස්සේ ඇගේ ජීවන දෘෂ්ටිය ද හොඳින් පළ වේ. ලංකාවේ එක් සොබාවයක් වන්නේ ලේඛන කලාවේ අඛණ්ඩව රැඳී සිටිම, විශේෂයෙන් කාන්තාවක් අඛණ්ඩව රැඳී සිටීම ඇතමෙකුට රුචි නොවීම ය. දොසක් වී තිබීම ය.

කුසලතාව සහ ප්‍රතිභාව

යමුනා මාලිනී ප්‍රතිභාසම්පන්න කිවිඳියකි. ඇය සිය නෙතින් දුටු දෑ නිරීක්ෂණය කරන අන්දම හා ඒවා ප්‍රතිනිර්මාණය කරන අන්දම අපූරුය. භාෂාව පරිහරණය කරන්නට ඇය සතු කුසලතාව සහජ උරුමයක් වැන්න. ඇය කිසිවිටක බස පරිහරණයේ දී දිළිඳු නැත. සමාජ දෘෂ්ටිය විදහාපාන්නේ ප්‍රගතිශීලී දැක්මකින් මඬනා ලද බව ය. ඒ ගුණය නිර්මාණකරණයෙහි අකම්පිතව රැඳී සිටීමට ඉවහල් වී ඇතැයි සිතමි.

හැම විටම නිර්මාණකරුවෙකුගේ ළමාවිය යනු පරිකල්පනය අවදි කරන කාලය වේ. එහිදී කිසියම් සංවේදීබවක් ද – කිසියම් ස්වාධීන කමක් ද සම්මතයට යම් අන්දමකට අභියෝග කිරීමක් ද විවිධ ස්වරූපවලින් ඇත. යමුනා ඇගේ ළමා විය ගැන කරන සඳහනකි මේ.
”හතර වෙනි ශ්‍රේණියේ දී ‘විසාලා මහනුවර තුන්බිය‘ නම් සරල පද්‍ය පන්තිය කට පාඩම් කිරීමට අපට දෙන ලදි. කට පාඩම් නුදුන් ළමයකුට සිටියේ මා පමණි. ඈ වෙනදා කියන දේ මා නොකඩවා කළ නිසාදෝ එදා ගුරුතුමියට කේන්ති ගියේය. ඈ මාව පැය භාගයක්ම මගේ පුටුව මත සිටුවා තැබුවා ය. ඊළඟ දිනයේ එය පාඩම් කර පැමිණිය යුතු යැයි මට අණ දෙන ලදි.

දෙවැනි දිනයේ දී ද එය කට පාඩමින් කීම ප්‍රතික්ෂේප කළෙමි. ගුරුතුමිය බෙහෙවින් කෝප වූවා ය. පංතියෙන් පිට කොරිඩෝරයේ සිමෙන්ති බිමෙහි දණ ගසාගෙන එම කාලපරිච්ඡේදයම ගත කරන්නට මට සිදු විය. එදා මම කෑ ගසා හැඬුවෙමි. ඒ, බිම වැලිකැටවලට සිරී කුඩා මගේ දණහිස් රිදුම් දුන් නිසා නොවේ. එම කවි පංතිය කටපාඩම් නොකර සිටියේ මගේ මුරණ්ඩුකමට යැයි ගුරුතුමිය සිතා සිටීම මට දුකක් විය. ඇත්තටම එම කවි පංතියේ අර්ථය මගේ සිතට කෙතරම් පීඩාකාරී වීද කියතොත් මට රෑ සිහිනෙන් පවා එම බියකරු දර්ශන මැවී පෙනෙන සුළු විය. (දොර දොර ඇට සැකිලි – තැන තැන තිබූ බලි බිලි) එම කවියේ අරුතින් මගේ සියුම් සිත බොහෝ සේ කම්පනයට පත්වී තිබුණි. එය කට පාඩම් නොකළේ ඒ නිසාම ය. කෙසේ වුණත් එදා පංතියෙන්ම කවි පන්තිය පාඩම් නැති එකම ළමයා ලෙස ගුරුතුමිය මා දෝෂ දර්ශනයට ලක් කළත් පංතියෙන්ම කවි හරියාකාර තේරුම් ගත් එකම ළමයා මා වන්නට බැරිදැයි මට වැටහුණේ බොහෝ කලකට පසුව එම සිද්ධිය සිහිපත් කරන විටදී ය…..” (කුලී මාලිගා)
යමුනා මාලිනීගේ නිර්මාණ ජීවිතය පුරාම විද්‍යමාන වන්නේ සියුම් කරුණු කාරණවලින් සසලවීම ය. ඇය ඒ සසලවීම් කිසියම් ජීවන අරුතක් උත්පාදනය වන අන්දමින් ප්‍රති නිර්මාණය කිරිමට සමත් වන අවස්ථා අපමණය. ඊට එක් නිදසුනක් ලෙස විභාගවලටත් නිර්දේශිත ඇගේ ‘කුලී මාලිගා‘ පද්‍ය සංග්‍රහයේ එන ‘සුරා සොඬ සැමි වලප‘ නම් කවි පන්තිය දැක්විය හැකි ය. මිය ගිය බිරිඳ මිහිදන් කළ තැන වැළපෙන සැමියාගේ මුවට ඇය නඟන්නේ ස්ත්‍රිය විෂයෙහි සාහිත්‍යයෙහි තිබෙන උසස්ම වචන ය. ‘යසවතිය – සිරිමතිය – රසවතිය – පතිවතිය – කුසුමාවී – නයනාවී – සීදේවී – දේවී – දේවතාවිය – පබාවතී – යසෝදරා’ යනාදි වශයෙනි. මේ කව තුළින් මතු කරන උත්ප්‍රාසය කුළු ගන්වන්නේ ලංකා සමාජයේ ස්ත්‍රිය විෂයෙහි ඛේදයම නොවේ, පුරුෂයා විෂයෙහි ඛේදය ද වන්නේය.
යමුනා මාලිනීගේ ‘ණයට ගත් සාජ්ජය‘ පළ වන්නේ 1990 වසරේදී ය. ‘බිංගෙයි සැණකෙළිය‘ කාව්‍ය සංග්‍රහය පළ වන්නේ 1992 වසරේදී ය. මේ කෘති දෙක ඇගේ කුසලතාව හා ප්‍රතිභාව හොඳින් විදහාපාන කවි පන්ති ගණනාවකින් පොහොසත්ය. කිවිඳිය තමන් ජීවත්වන දවස තුළ අසන දකින දේ ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නේ ඒවා මහ පොළොව තුළ වන පිළිකා බවට වැඩී වර්ධනය වන බව පෙන්වා සිටිනා අන්දමිනි. ‘සාක්ෂි රහිත මළගම‘ නමැති කවි පන්තිය ඊට නිදසුනකි. මෙහි පවසන්නේ අද දවසේත් අපට අසන්නට ලැබෙන ඛේදයක යථාව නොවන්නේ ද?

”කාටත් වරද නැත්තෙකි පෙරුමන් පුරන
පතක් වුවත් බිම හෝනා පසු බුදින
කදිර සුරිඳුනේ වන මැද වැඩ වසන
අදහා ගනිමි කෙලෙසක මේ මිනිමැරුම
ගම්දොර දෙසින් ඇසි කුසගිනි දරුහඬට
ඒ දරු දරන දුක් විඳිනා මව් කුසට
ඇවිලුණු ගින්දරින් සැමි දරු නැති පවට
ඇළලී ගියෙල වනපෙත බියකරු ලෙසට
නාරිලතා මල් පිපිලා මෙවන තුරේ
දැහැන් බිඳින්නට මනදොළ තවනු නොහේ
තවුස් දම් සිඳී ඇළලී වනන්තරේ
බවුන් බිඳී සිල් ඇස් විවර වී නැඟේ
ලේ උණුවෙවී ගැලුවා නහරේ තදට
ඒ ලේ කඳුළු රත්වී ගැහුවයි ඇහැට
දෑසින් පිටවුණිය රත් කිණිසිද යවට
ඇනුණයි අවිය පිට දුන් මහ නුග කඳට
ඇසුණිය මර හඬක් ඈතින් අර කන්දේ
සිදුරුව ගියා දුක දැරු පංචස්කන්දේ
මෙතුවක් පිරූ ඉවසුම් සිල් මකරන්දේ
පුපුරා ඔහුගෙ ළය සත් කඩකට බින්දේ”

මේ කව තුළින් පාඨකයා අත් විඳින්නේ ඇත දවසක සාක්ෂි රහිත මළගමක් ද? නැත. පින් බිමේ – දෙවියන් වැඩ වසනා බිමේ එදා මෙදා තුර සිද්ධ වෙන සාක්ෂි රහිත මරණ ගැන ය, ඝාතන ගැන ය. ජන මාධ්‍යවලින් විස්තර සහිතව වාර්තා වන – එහෙත් යුක්තියක් කියා දේකින් සිදු වුණ දෙයක් වාර්තා නොවන ඝාතන ය. මේ කව තුළ සැඟවී තිබෙන්නේ කිවිඳිය අවිඥානකව හෝ දුටු ධර්මද්වීපයේ සදාතනික යථාර්ථයක් නොවේ ද? උත්ප්‍රාසය නම් මහ වන පෙතක නොව – මහ දවාලක මහා නගරයක ද සාක්ෂි රහිත මළගම් එකම විලාසයකින් සිදු වීම ය.

අත්දැකීම් සහ භාෂාව

යමුනා මාලිනීගේ කවියෙහි භාෂාවට වඩාත් බලපා තිබෙන්නේ ජන කවි ව්‍යවහාරය බව පෙනේ. ඇය පැරණි ජන කවි බසට නූතන කටවහර හොඳින් මිශ්‍ර කර ගන්නට සමත්ව ඇත. ඇගේ කාව්‍ය සංග්‍රහයන් සියල්ලෙන්ම මතු වී පෙනෙන්නේ ඇයට පේන මානය තුළ අත්දැකීම් විෂය කර ගැනීමට දක්වන නැඹුරුවයි. එහිදීත් ඇය වඩාත් සාර්ථක වන්නේ කාන්තාව – විවාහය – කුටුම්බ ජීවිතය විෂය කර ගත් අත්දැකීම් ය. තවත් කාරණාවක් වන්නේ ඇය විවාහය තුළ පීඩනය කවියෙන් නිරූපණය කරන්නට නෙක මානයන්ගෙන් ගන්නා උත්සාහයයි. ‘වරද ද සුන්දරය‘ නමැති කාව්‍ය සංග්‍රහයේ එන ‘නාට්ටාමි වත‘ ඊට හොඳම නිදසුනක් යයි සිතමි.

”පන්සලේ අඹා ඇති මහා වාමන පෙළට
මොන බරද මූණ කට ඇද වුණත් පැතලියට
අඹුද දරුමල්ලො හැම දරාගෙන බර කරට
නුඹෙ මුහුණම මෙමට කැටයමකි පිරි ගැහැට
මුරගලක කොටා ඇති මහා වාමන රුවක
බර කරින් දරාගෙන සිටින රඟ දුටු කලක
අත නහර මතු වෙලා දෙදණ වෙව්ලයි බරට
නෙරා ආ කුස කියයි මන්ද පෝෂණ රහස
මුර කළේ කුමක්දැයි නොදත් වාමන වගෙය
දරණ බර කුමක වුව ඒ බරත් අනුන්ගෙය
කරදරැති වුණත් හිස බර කරින් විඳින්නෙය
තිර සාර කඳුළු බර තනි හිතින් දරන්නෙය”

යමුනා 2018 දී පළ කර තිබෙන ‘සීගිරි සහෝදරී‘ නම් කාව්‍ය සංග්‍රහයේ ද හොඳම කවිවල මූලික ලක්ෂණය වන්නේ ජන කවි රිද්මය හා භාෂාව ඔස්සේ ලියැවී ඇති නිර්මාණය. ඇගේ හැම සාර්ථක කවියකම වාගේ රිද්මය කැපී පෙනේ. නිදහස් ආකෘතියට පිවිසි විට අත්දැකීම විසිරෙන බවක් ද බොහෝ විට දක්නට ලැබෙයි.

‘සීගිරි සහෝදරී‘ කෘතියේ එන ‘අහෝ සීගිරි සහෝදරියනි‘ නමැති කවි පන්තියෙන් කවි කිහිපයක් දක්වනු කැමැත්තෙමි. ඇගේ ‘සාහිත්යික විෂය වන‘ පුරුෂයන්ගේ ස්ත්‍රී ලෝලය තුළ කාන්තාවන්ට අත්වන ඉරණම ඇය මෙහිද පාඨක අවධානයට ලක් කරයි.

”දහසක් දෙනා දහසක් දේවල් ලියතී
තවකෙක් අනුරතිය මැද සහවස පතතී
එදහස් ඉටු නොවී ඇය හට වෙර බඳිතී
කමසත් සිතින් එ ළඳුන් හට බැණ වඳිතී
ළඳුනේ එගිරි බිතකේ වැතිරී හිඳිනා
ඇහුණේ නැද්ද පිරිමින් කියනා වදනා
වරුණේ කිය කියා දහ අත ඒ ලෙසිනා
උන් මේ ලෙසින් නුඹලට තව පද හදනා
මලක් වුණොත් ළඳකට ගැලවුමක් නැතී
ඉවක් බවක් නැති කෙණෙහිලිකම් කරතී
ගලක් පල්ලෙ සිතුවමකුත් වෙලා ඉතී
තවත් ලබන අපහාසත් නිමක් නැතී”

යමුනාගේ කණස්සල්ල

යමුනා මාලිනීගේ නිර්මාණ ජීවිතය සාහිත්‍යාංග ගණනාවක විහිදුණකි. කවිය – ගීතය – කෙටි කතාව – නවකථාව – යොවුන් කතාව – ළමා කථාව සහ තවත් අංශයන්ට ඇගේ ලේඛන කුසලතාව විහිදී ඇත. එහි වරදක් නොදකිමි. එහෙත් කැපවුණ පූර්ණ කාලීන ලේඛකයෙකුට – ලේඛිකාවකට විනා අංශයන් රාශියක සාර්ථක වීම අසීරු ය. තමන් මහන්සි වුණ තරමට පාඨකයන් හෝ විචාරකයන් අතර පිළිගැනීමක් නැතිවුවහොත් කෙනෙකු තුළ කණස්සල්ලක් ඇතිවීමට තිබෙන ඉඩ වැඩි ය.

අනෙක නිර්මාණකරුවන්ට වඩා නිර්මාණකාරියන්ට ලංකාවේ යම් ප්‍රශ්නයක් ඇත. එය නම් නිදහස් සංවාද පරිශ්‍රයක සිතැඟි පරිදි සැරි සැරීමට අවස්ථා උදා කර ගැනීම අසීරු වීම ය. සාහිත්‍ය කලා ක්ෂේත්‍රයේ වාද – විවාද – සංවාද – මධු විත – රස විඳීම් යනාදියෙන් සජ්ජිත රස්තියාදුවෙන් නිර්මාණකරුවන් පෝෂණය වීම ගැන සරච්චන්ද්‍ර – පතිරාජා – සුනන්ද මහේන්ද්‍ර යනාදින් කියූ දේවල් මා අසා ඇත. යම් රක්සාවක් කිරීම – වැඩ ඇරී ගෙදර යාම – ගෘහිණියකගේ භූමිකාව තුළ සිරවුණ තැනැත්තියකගේ මනසේ වැඩෙන්නේ හුදෙකලාවකි. සැමියාගේ හා දරුවන්ගේ වගකීම්වලින් නිදහස්ව හුදෙකලා වූ ගැහැනිය ගැඹුරු කියවීමකින් වියුක්තව නිර්මාණකරණයේම නිමග්න වන්නේ නම් ඇගේ අස්වැන්න විශාල වුව රසික – පාඨක සමාජය විස්මයට පත් නොකරන්නට පුළුවන.

ලංකාවේ සමහර නිර්මාණකරුවන් උත්සාහ කරන්නේ නිර්මාණ අර්ධ ශතකයක් කරා පිය නඟන්නටය. ශතකයක් කරා පිය නඟන්නටය. මට හිතෙන්නේ එය නිර්මාණකරුවෙකුට යහපත් නොවන බවයි. අනෙක් විශාල නිර්මාණ අස්වැන්නක් බිහි කරන්නට හැකියාව ඇත්තේ කුශාග්‍ර බුද්ධිමතෙකුට යයි සිතමි.

මම යමුනාගේ යම් කණස්සල්ලක් දකිමි. ඇයගේ කෘතිවලට නිසි අවධානය නැති බවට මැසිවිලි ඇත. ඊටත් වඩා ප්‍රශ්නය ඇය කෘති පළ කිරීමේ හදිස්සියකින් මඬනා ලද්දියක වී සිටීම ය. මේ ඇගේම වදන් ය.

”ලේඛකයා සියලු කටයුතු කරන්නේ ගෙදර වහළ යට ඉඳ – බිත්ති හතරට මැදිව ගෘහ ජීවිතයේ සෑම සියලු අත්දැකීමක්මත් තම වින්දනයට හසුකර ගන්නා ගමන්ය. එනිසාම එය අහිංසකම කලාවකැයි සිතේ. සියලු දුක් ගැහැට කලකෝලාහල අතරේ මුනිවරයකු සේ ඉවසාගෙන පුරන ලේඛන පාරමිතාව ‘කාන්තාව‘ අබිමුවේ වඩාත් පීඩනකාරී දෙයකි……බොහෝ දුක් මහන්සි වී ජීවිතය ජීවිතය කැප කිරීමෙන් කළා වූ නිර්මාණයක් අගය කිරීමේ මට්ටමට වන් සාධාරණය ඉටු කරන්නට බැරි තරමට සමාජය දඩි බිඩි ගා එක හැල්මේ දුවමින් මොකක්දෝ ගමනක යෙදෙයි. එවන් සමයක නිර්මාණ කරන්නේ මොකටදැයි සිතෙන තරමට සිත විපිලිසරයට පත්වෙද්දීත් මා පොත් ලියන්නේ කරන්නට දෙයක් නැතිවාට නොව නොලියා සිටීමේ බැරි තත්වයට මා අද සිතින් පත්ව ඇති නිසා ය……පොතක් ඉක්මනින් මුද්‍රණය කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාව බොහෝ විට මට ඇති වෙයි…….”
යමුනා පවසන්නේ තරමක් ශෝචනීය කතාවක් යයි සිතේ. මා කල්පනා කරන්නේ නිර්මාණකරුවන්, නිර්මාණ කිරිම පළ කිරීම කියන දෙයට අමතරව සමාජ වගකීමක් තමන් වෙත පවරාගෙන කටයුතු කළ යුතු බවයි. කාන්තාවන් – ළමයින් වෙනුවෙන් විශේෂයෙන්ම ඉන්දියානු නිර්මාණකාරියන් කැපවී කටයුතු කරන අන්දම අසන – දකින විට ලංකාවේ නිර්මාණකාරියන් බොහෝ දෙනෙකු පසුගාමී යයි මට සිතේ. ඒ පසුගාමී බව ම තම නිර්මාණ තුළින්ද ඉස්මතු වීමට පුළුවන. විශේෂයෙන්ම ලංකාවේ ප්‍රගතිශීලී අදහස් දරන නිදහස් කාන්තාවන් රටේ බරපතල ප්‍රශ්නයන් අබිමුව පවා නිෂ්ක්‍රිය බවකි විද්‍යමාන වන්නේ.

ඉතින් යමුනාට මා ළෙන්ගතුව යෝජනා කරන්නේ ‘ධනිය නොගැයූ ගීතය‘ ගයන්නට කිවිඳියක ලෙස – නිර්මාණකාරියක ලෙස පවරා ගත් සමාජ වගකීමකින් රටේ හෙට දවස වෙනුවෙන් අවදි වන ලෙසයි. ඇගයීම් යනු වහින වැසි නොවේ. කාලය විසින් – ඉතිහාසය විසින් යම් දවසක දක්වන බුහුමන් ය.

”මීට වැඩියෙන් ඉතා සුන්දර
ලෝකයන් මම පතනවා
ඉර තමුන්ටම කියනවා….
දවසෙ සේවය නිමා කරලා
මහා මුහුදේ ගිලෙන මොහොතේ
ඉර යළිත් ඇස් අරිනවා..
කෑගහන පොඩිවුන්ගෙ හඬවල්
පැල්පතින් දුර ඇහෙනවා
උන්ගෙ බඩගිනි වියරු නාදය
ඉරට රස්නෙට ඇහෙනවා….
ගොම්මනේ වැඩ ඇරී හනිකට
ඇදෙන අඟනුන් දකිනවා
කම්හලේ වැඩ පලේ ඩහදිය
මග දිගට උන් පිසිනවා
දරුවන්ගෙ කුස ගිනි නිවන්නට
හනි හනික උන් දුවනවා
ගැහැනු අභිමානය රකින්නට
ඉර වුණත් වග කියනවා..
වැඩ හැරී එන ඒ ළඳුන්හට

ඉරත් හැරි හැරි වඳිනවා… (ධනිය නොගැයූ ගීතය- 2020)

මේ කවිය ද අද ලිවිය යුත්තේ? මේ මොන තරම් නිර්වින්දනය වීමක් ද?

අද අප සිතිය යුත්තේ හෙට දවස උදාවෙන සැටි බලා හිඳීම ද? අපට අවැසි අන්දමට හෙට දවස කර ගැනීම ද?

ප්‍රගතිශීලී අදහස් දරන කාන්තාවන්ට තව දුරටත් හුදෙකලා අරගල තිබිය නොහැකි ය.■