■ පුරවැසියා
රසායනාගාර පරීක්ෂණවලදී අහිතකර ක්ෂුද්ර ජීවීන් සිටින බවට තහවුරු වූ චීන සමාගමට ලබාදුන් පොහොර ඇණවුම ශ්රී ලංකාවට ලබාදීමෙන් තොරව පස්ස නොබලන බව චීනය පෙන්නුම් කරමින් සිටියි. ඒ සම්බන්ධයෙන් වූ ආසන්නතම මෙහෙයුම වූයේ චීන සමාගමේ ප්රධානීන් පිරිසක් ශ්රී ලංකාවට පැමිණ කෘෂිකර්ම ඇමතිවරුන් හා එම අමාත්යාංශවල නිලධාරීන් සමඟ කළ සාකච්ඡාවය. දැනගන්නට ලැබෙන ආකාරයට එහිදී කෘෂිකර්ම අමාත්යාංශ නිලධාරීන් එක හඬින් කියා ඇත්තේ තත්වයෙන් බාල එම පොහොර කෙසේවත් බාරගත නොහැකි බවය. බොහෝ විට කෘෂිකර්ම ඇමතිවරුන් දෙදෙනා වන මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ හා ශෂීන්ද්ර රාජපක්ෂ එකඟ වන්නට ඇතතේ එම කරුණුවලට විය හැකිය. මන්ද එම නිලධාරීන්ට තරම් විශේෂඥතාවක් මෙම ඇමතිවරුන් දෙපලට එම විෂය සම්බන්ධයෙන් නැති නිසාය.
මේ කතාබහට පෙර චීන සමාගම ලංකාවේ සිය නීතිඥයන් මාර්ගයෙන් කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ ශාක නිරෝධායන සේවය බාර නියෝජ්ය අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයාට එන්තරවාසියක් එවමින් දැනුම් දී තිබුණේ එම පොහොර තුන්වන පාර්ශ්වයක් මාර්ගයෙන් පරික්ෂා කිරීම සම්බන්ධයෙන් එකඟ විය යුතු බවත් නැතහොත් සිය පොහොර සාම්පල තත්වයෙන් බාල බවට නිගමනය කිරීම නිසා සිදුවූ හානියට වන්දි වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 8ක වන්දියක් ඉල්ලා නඩු පවරන බවත්ය.
ඊට පෙර එම නඩු පැවරීමේ තර්ජනය ප්රකාශ වූයේ මෙම පොහොර ගනුfදුනුවේ බැංකු කටයුතු සිදුකළ මහජන බැංකුවට එරෙහිවය. එහිදීත් චීන සමාගම දැනුම් දුන්නේ ණයවර ලිපි කොන්දේසි අනුව මුදල් නොගෙවීම සම්බන්ධයෙන් මහජන බැංකුවට එරෙහිව නඩු පවරන බවය.
පොහොර තත්වයෙන් බාල වීම නිසා ප්රත්ක්ෂේප වීමත්, ඒ නිසා සැපයීමට නොහැකි වීමත් යන කරුණ අලුත් දෙයක් නොවේ. එහෙත් චීනය එම තත්වයෙන් බාල පොහොර කෙසේ හෝ ශ්රී ලංකාවට පැටවීමට රාජ්ය තාන්ත්රික වශයෙන්ම උත්සහ ගන්නා බව මෙම පොහොර ගනුදෙනුවේ ශ්රී ලංකාවේ රාජ්ය බැංකුවක් වන මහජන බැංකුව චීනයේ තහනම් කිරීම මගින් පෙන්නුම් කෙරේ. විමසා බැලිය යුතු කරුණ වන්නේ ඒ ඇයිද යන්නය. චීනයේ භූ දේශපාලන අවශ්යතාවන් සියල්ලම ඉටුකළ හා ඉටුකරමින් සිටි ශ්රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් චීනය මෙතරම් සතුරු හා බලහත්කාරී ආකාරයෙන් කටයුතු කරන්නේ ඇයි? ඒ මෙම පොහොර ප්රශ්නය නොවන වෙනත් ප්රශ්නයක් නිසාද? ඒ කුමක්ද?
ඒ සඳහා හේතුවී ඇතැයි ලියුම්කරුට සිතෙන්නේ කෙරවළපිටිය යුගදනවි බලාගාරයේ සියයට හතලිහක කොටස් අයිතිය ඇමරිකානු නිව් ෆොට්රස් සමාගමට ලබාදීම මත සිදුවූ එකක් බවය. එම බලහත්කාරී ඇමරිකානු ආයෝජනය යුග දනවි බලාගාරයට පමණක් සීමා වූවක් නොවීය. යුග දනවි බලාගාරය ස්වාභාවික ගෑස් මගින් ක්රියාත්මක කිරීමේදී එයට අවශ්ය ස්වාභාවික ගෑස් ලබාගත යුත්තේ මේ ඇමරිකානු සමාගමෙනි. ඒ සඳහා වූ ගිවිසුම තවම ප්රසිද්ධියට පත්කර නැතත් දැනට වාර්තා වී ඇත්තේ නිශ්චිත වසර ගණනක් ඔවුන්ගෙන් ගෑස් ලබාගත යුතු බවය. ඒ සඳහා ඇමරිකානු සමාගම පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයක් මෙන්ම එහි සිට ගොඩබිමට ගෑස් සැපයීමේ නල මාර්ගයක්ද ඉදිකරනු ඇත. එහි කොන්දේසිය වන්නේද එම නිශ්චිත කාලවකවානුවේදී යුග දනවි බලාගාරයට අමතරව එම ප්රදේශයේ ඉදිකිරීමට නියමිත ස්වභා දනවි බලාගාරයට මෙන්ම ඒ අවට ඉදිකරන අනිකුත් බලාගාරවලටද ඇමරිකානු සමාගමෙන් ගෑස් ලබාගත යුතු බවය. ඊටත් අමතරව කියනු ලබන්නේ දැනට කැලණිතිස්ස විදුලි බලාගාරය තුළ ස්ථාපිත කර ඇති හා අනාගතයේ ස්ථාපිත කිරීමට නියමිත විදුලි ජනක යන්ත්ර ගෑස් මගින් ක්රියාත්මක කිරීමේදී ඒ සඳහාද ගෑස් සැපයීමට ඇමරිකානු සමාගමට හැකියාව ඇති බවත් ඊට අවශ්ය ගෑස් සැපයීමේ නල මාර්ගයක් එම සමාගමේ වියදමෙන් කැලණිතිස්ස බලාගාරය දක්වා එළිය හැකි බවත්ය.
පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයක් යනු නැවක් හෝ බාජ් (මුහුදේ නවතා තැබිය හැකි අට්ටාලයක්) එකක් මත සිට ක්රියාත්මක වන එකක් වන අතර නල මාර්ගය යනු ඊට වඩා ස්ථීරසාර එකකි. වසරකින් දෙකකින් හෝ වසර කිහිපයකින් එහි ජීව කාලය අවසන් වන්නේ නැති අතර වසර විසි තිස් ගණනක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් අලුත්වැඩියාවක් නොමැතිව එවැන්නක් ක්රියාත්මක කළ හැකිය. ඒ නිසා ඇමරිකානු සමාගමේ හෙවත් ඇමරිකාවේ බලහත්කාරී මෙම ආයෝජනය වූ කලී ශ්රී ලංකාවේ චීන ආධිපත්යයට එරෙහිව කළ එකක් බව පැහැදිලිය.
චීනයේ ප්රධාන ආයෝජනයක් වන කොළඹ ෆෝට් සිටියට කැලණිතිස්ස බලාගාරයේ සිට වෙනම විදුලි සම්ප්රේෂණ රැහැනක් එළීමට නියමිත අතර අනාගතයේ කොළඹ ඇතුළු විදුලි සැපයුම් තීරණය වනු ඇත්තේ මේ කෙරවළපිටිය හා කැලණිතිස්ස බලාගාරවල ක්රියාකාරිත්වය මතය. එම විදුලි බලාගාරවලට අදාළ ප්රධාන ග්රිඩ් මධ්යස්ථානය ඇත්තේ කෙරවළපිටියේය. (විදුලි සම්පේෂණය යනු ජාලගත ක්රමයක් බව සැබෑ මුත් යම් බලාගාරයක ක්රියාකාරිත්වය ඇණහිටින මොහොතේ ඊට අදාළ ග්රිඩ්පොලේ සිට සැපයුම බිඳ වැටීම සිදුවේ) ඒ නිසා අවශ්ය නම් පෝට් සිටිය හෝ වෙනයම් චීන ආර්ථික මධ්යස්ථානයක් සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකාවට බලපෑම් කිරීමේ හැකියාව යුග දනවි බලාගාරයේ කොටස් අයිතිය හිමිකර ගැනීමටත් වඩා බලාගාරවලට අවශ්ය ගැස් සැපයීමේ ඒකාධිකාරිත්වය ලබාගැනීම තුළ සිදුකළ හැකිය. ඇත්ත වශයෙන්ම ඇමරිකාව කර ඇත්තේ එයය. පොහොර ප්රශ්නය මගින් චීනය මේ පෙන්නුම් කරන්නේ එම අනතුර පිළිබඳ නොසතුටය.■
