‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ සහ ප්‍රගතිශීලි දේශපාලනය

■ ජයදේව උයන්ගොඩ

ලංකාවේ වාමාංශික/ප්‍රගතශීලී ක්‍රියාකාරිකයන් අතර සිදුවන දේශපාලන සාකච්ඡාවලට අලුතින් එකතු වී ඇති අදහසක් වන්නේ ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන්නයි. දැනට එය පවතින්නේ අදහසක නැතහොත් සටන්පාඨයක ස්වභාවයෙනි. ‘දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පමණක් මදි. ජනතාවට ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයත් ඕනෑ.’ යන තර්කයද ඒ මගින් ප්‍රකාශ වේ. මෙය වනාහි ලංකාවේ ප්‍රගතිශීලී ව්‍යාපාරය යළි ගොඩනැගීමට උනන්දුවන ක්‍රියාකාරිකයන් අතර අවධානය යොමුවිය යුතු තේමාවකි. මෙම ලිපියේ අරමුණ ඒ පිළිබඳව සාකච්ඡාවක් ආරම්භ කිරීමයි.

‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ සාකච්ඡාව අප රටේ මෑත කාලයේ මතුවූ පසුබිම ගැන සඳහන් කිරීමද මෙම සාකච්ඡාව ආරම්භ කිරීම සඳහා ප්‍රයෝජනවත්ය. එම පසුබිම නම්, ග්‍රාමීය කෘෂිකාර්මික ක්‍ෂෙත්‍රයේ ඇතිවූ ගොවි ණය අර්බුදයයි. ‘ක්‍ෂුද්‍ර මූල්‍ය අර්බුදය’ යනුවෙන්ද හැඳින්වෙන එයින් ප්‍රකාශයට පත්වූයේ ලංකාවේ උතුරු පළාතෙන් ආරම්භ වූ ගැමි කෘෂිකාර්මික සමාජයේ ගොවීන් බොහොම දෙනකුට අලුත් මූල්‍ය සමාගම් විසින් දෙන ලද කෘෂිකාර්මික ණය ගෙවා ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් ගොවි ජනතාව අතර ඇතිවූ දැඩි අසහනය සහ ව්‍යාකුලත්වයයි. ඊයේ පෙරේදා පිපිරුණු පොහොර අර්බුදය ඉදිරියට එන්නට පෙර, අවුරුදු කිහිපයක්ම විශේෂයෙන් උතුරු, උතුරුමැද, නැගෙනහිර යන පළාත්වල ග්‍රාමීය සමාජයේ තිබි බරපතළම සමාජ ප්‍රශ්නය වූයේ මෙම ණය ගැටලුවයි.
මෙම පසුබිම තුළ ලංකාවේ ග්‍රාමීය ගොවි ජනතාව සමග වැඩ කරන වාමාංශික ක්‍රියාකාරිකයන් මතුකළ අදහසක් වූයේ කොළඹ කේන්ද්‍ර කොටගෙන සිදුවන ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’, ‘මානව අයිතීන්’, ‘ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ’ යනාදිය පිළිබඳ කතිකාව විසින් මෙම ගොවි ජනතාව පත්වී සිටින ආර්ථික ව්‍යසනය පිළිබඳ ගැටලුව අමතක කරනු හෝ නොසලකා හැර දමනු ලැබ ඇති බවයි. එය කොළඹ කේන්ද්‍ර කරගත් ‘ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී’ කතිකාවේ නිසර්ග දුර්වලකමක් බවත්, ගොවි ජනතාවට සහ වැඩ කරන ජනතාවට වැදගත් වන්නේ සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම්වලට වඩා ආර්ථික සහ සමාජ අයිතිවාසිකම් බවත්, දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වඩා ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බවත්, මෙම විවේචනයෙන් ගම්‍ය විය.

මෙය වනාහි ලංකාවේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන කතිකාව පිළිබඳ ඇති වැදගත් විවේචනයකි. එය නොසලකා හැරිය හැකි විවේචනයක්ද නොවේ. එහෙත් එම විවේචනය, ඉන් ඉදිරියට ගෙනගොස් ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ඇත්තටම කුමක්ද?’, ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු එකිනෙකට නොගැළපෙන, පසමිතුරු කතිකා දෙකක්ද?’, ‘එය ලංකාවේ පරිවර්තනීය දේශපාලන ව්‍යාපාරවල දේශපාලන චින්තනවලට සංයෝග කරගන්නේ කෙසේද?’ යන කාරණා ගැනද අවධානය යොමු කළ යුතුව තිබේ.

ආර්ථික අයිතීන් සහ ආර්ථික ඉල්ලීම්

සංකල්පයක් ලෙස ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන්න සාපේක්‍ෂ වශයෙන් අලුත් එකක් වන ගමන්ම ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සහ ආර්ථික ඉල්ලීම් යන සංකල්ප දෙක තරමක් පැරණිය. ඒවා දහනව වැනි සියවසේ සිට වාමාංශික දේශපාලන භාෂාවට අයත් වී තිබුණ අතර, ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන සංකල්පය දේශපාලන විද්‍යාඥයන් අතර මතු වූයේ 1980 ගණන්වලදීය. ඒ ඇමෙරිකානු දේශපාලන විද්‍යාව තුළය. රොබට් ඩාල් නම් ඇමෙරිකානු දේශපාලන විද්‍යාඥයා 1985දී ලියූ ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පෙරවදනක්’ නම් ග්‍රන්ථය ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ සාහිත්‍යයේ පුරෝගාමී කෘතියකි. මේ අතර,

වර්තමානයේදී ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන සාකච්ඡා කරන්නේ වාමාංශික දේශපාලන විද්‍යාඥයන් සහ ක්‍රියාකාරීන්ය.

1980 ගණන්වලත්, මෑත කාලයේත් ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ සාකච්ඡා මතු වූයේ නිශ්චිත පසුබිම් දෙකක් යටතේය. ඒවා කෙටියෙන් හෝ හඳුනාගැනීම අපගේ සාකච්ඡාවට වැදගත්ය.

1980 ගණන්වල ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ අදහස අමෙරිකාවේ ඉදිරිපත් වූයේ ඇමෙරිකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ න්‍යායික සාකච්ඡා පිළිබඳ පසුබිම තුළය. එහිදී මතුවූ ප්‍රශ්නයක් වූයේ පුරවැසි නිදහස සහතික කිරීමට සමාජ සමානත්වය අවශ්‍යද? නැත්නම් බාධාවක්ද? යන්නයි. මෙය වනාහි ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳව ඇමෙරිකාවේ පැවැති දේශපාලන න්‍යායික විවාදයේ මතුවූ ගැටලුවකි. ලිබරල්වාදය ප්‍රමුඛත්වය දිය යුත්තේ පුද්ගල නිදහසට බවත්, සමාජ සමානත්වය යන අරමුණ පුද්ගල නිදහසට බාධා නොකළ යුතු බවත් අධිපති ලිබරල් දර්ශනවාදය දැරූ ස්ථාවරයයි.

ලිබරල් දේශපාලන න්‍යායේ ඛසඉැරඑහ යන වචනයෙන් හැඳින්වූයේ මෙම පුද්ගල නිදහසයි. පුද්ගල නිදහස සමාජ-ආර්ථික සමානත්වයට වඩා ප්‍රමුඛ බව සම්භාව්‍ය ලිබරල් දර්ශනවාදයේ පිළිගැනීම විය. ඇමෙරිකානු සමාජය තුළ ‘සමානත්වය’ (ෑුම්කසඑහ) පැතිරීම පුද්ගල නිදහසට තර්ජනයක් බවද සැලකිණ. එය සිදුවූයේ දේශපාලන බලය, දේපළ හිමි පිරිමින්ගෙන් සමන්විත ප්‍රභූ පන්තියේ ග්‍රහණයෙන් ගිලිහී යෑම නිසා සහ ඔවුන්ගේ දේපළ හිමිකමේ ආධිපත්‍ය බලයට එය තර්ජනයක් වූ නිසාය.

මහාචාර්ය රොබට් ඩාල්ගේ ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ විකල්පයෙන් උත්සාහ ගැනුණේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මෙම ප්‍රහේළිකාව විසඳීමය. ඒ අනුව ඔහු යෝජනා කෙළේ පුද්ගලයන් අතර දේශපාලන සමානත්වයත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයත් ශක්තිමත් කිරීම අරමුණු කොටගෙන අමෙරිකානු සමාජයට විකල්ප ආර්ථික ක්‍රමයකි. එය නම් ඇමෙරිකාවේ තිබෙන විශාල ව්‍යාපාරික සමාගම්වල පාලනය යටතේ ධනවාදී ක්‍රමය තුළ තිබෙන කර්මාන්ත සහ ව්‍යාපාරික ආයතන කම්කරු හිමිකම සහ කම්කරු-පාලනය යටතට ගැනීමයි. එවිට දේශපාලන ක්‍ෂෙත්‍රය තුළ ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්ම, ආර්ථික ක්‍ෂෙත්‍රයටද ගෙන ඒම මගින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ඇමෙරිකාවේ තිබෙන පදනමට වඩා ශක්තිමත් පදනමක් සැපයිය හැකි බවද මහාචාර්ය ඩාල් පෙන්වා දුන්නේය.

මහාචාර්ය ඩාල් සමාජවාදියෙක් නොවේ. එහෙත් ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ඔහුගේ ප්‍රවාදය යුරෝපීය සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අදහස්වල ආභාසය මත ගොඩනගනු ලැබුවකි. ඩාල්ගේ සංකල්පයට වඩා රැඩිකල් ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අදහස්, සමකාලීන නව ලිබරල්වාදයට එරෙහිව සමහර වාමාංශික කණ්ඩායම් විසින් ගොඩනගනු ලැබ තිබේ. ඒ අතරම ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රවේශයද තවත් දියුණු කර තිබේ. ඒවා කෙටියෙන් හඳුනා ගැනීමට දැන් අපි උත්සාහ ගනිමු.

සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’

සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ධනවාදයේත්, සමාජවාදයේත් අංග ලක්‍ෂණ මිශ්‍ර කරමින්, සමාජ සමානත්වය, ආර්ථිකයට රාජ්‍යයේ මැදිහත්වීම, කම්කරු, දුගී සහ දේපළ අහිමි සමාජ කොටස්වලට යහපත සහ සුභ සාධනය ඇතිවන පරිදි ආදායම් යළි බෙදාහැරීම, කර්මාන්ත සහ ව්‍යාපාරවල කළමනාකරණයට වෘත්තීය සමිතිවල සහභාගිත්වය යන මේවා අවධාරණය කරන විකල්ප දේශපාලන චින්තනයක් සහ දේශපාලන -ආර්ථික ක්‍රමයකි. විප්ලවය නොව ප්‍රතිසංස්කරණ මාධ්‍යය කොටගෙන සමාජවාදී පරිවර්තනයක් ළඟා කර ගැනීම, සම්භාව්‍ය යුරෝපීය සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන අරමුණ වේ.
ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රවේශයද උත්සාහ ගන්නේ ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති එක් මූලික ගැටලුවකට විසඳුමක් යෝජනා කිරීමටය. එම ගැටලුව නම්, දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට දක්වන දැඩි අවධාරණය නිසා සමාජ සහ ආර්ථික සමානත්වය අමතක කරනු ලැබීමයි. සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාරය, ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන වචන සහ සංකල්පය භාවිත නොකළද, එම ප්‍රවේශයෙන් කෙරුණේ කම්කරු පන්තියේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන්, නිෂ්පාදනය, බෙදාහැරීම, කර්මාන්ත සහ ව්‍යාපාර පරිපාලනය යන ක්‍ෂෙත්‍රවල කම්කරු පන්තියේ සහභාගිත්වය ඇතිකරමින් ආර්ථික ක්‍ෂෙත්‍රය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීමයි. බටහිර යුරෝපයේ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්‍ෂවල පාලනය යටතේ පැවැති රටවල, 1950 ගණන්වල සිටම ආර්ථික පරිපාලනය සම්බන්ධව වෘත්තීය සමිතිවල සහභාගිත්වය ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියේ ප්‍රධාන අංගයක් විය.
ආර්ථික ක්‍ෂෙත්‍රයට රාජ්‍යයේ මැදිහත්වීම, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා ඇති සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති විශේෂ ලක්‍ෂණයකි. එය නව මෙන්ම සම්භාව්‍ය ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිනොගන්නා මූලධර්මයකි. ලිබරල්වාදයේ මේ සම්බන්ධව ඇති ඉගැන්වීම නම් රාජ්‍යය ආර්ථික ක්‍ෂෙත්‍රයට මැදිහත් නොවිය යුතුය යන්නයි. එසේ මැදිහත් වීම පුද්ගල නිදහසට බාධාවකි. සමාජ සමානත්වය පිළිබඳ සංකල්පයක් ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නැත. එහි ඇත්තේ පුද්ගල සමානත්වය පිළිබඳ ඉගැන්වීමකි. මෙම අඩුව පිරවීමට සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කර ඇත්තේ, සමාජ ප්‍රශ්නවලට ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ වගකීම වෙළෙඳපොළට පවරන්නේ නැතිව, එය රාජ්‍යය සතු වගකීමක් බවට පත්කිරීමයි.
‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ සාකච්ඡාවකදී ධනවාදී ක්‍රමය තුළ රාජ්‍යය සතු කාර්යභාරය පිළිබඳ කරුණද අනිවාර්යයෙන් මතුවේ. සාම්ප්‍රදායික ලිබරල්වාදය සිතුවේ රාජ්‍යය ආර්ථික සහ සමාජ ක්‍ෂෙත්‍රවලට මැදිහත් නොවිය යුතුය යන්නයි. ඒවා රාජ්‍යයෙන් ස්වායත්තව පැවතිය යුතු ක්‍ෂෙත්‍ර වන අතර, රාජ්‍යය එම ක්‍ෂෙත්‍රවලට මැදිහත් වීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කාර්යයක් නොවන බවද සම්භාව්‍ය මෙන්ම නව ලිබරල්වාදයද තදින්ම කියා සිටියි. එහෙත් සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, සමාජවාදයෙන් ඉගෙන ගෙන තිබෙන ප්‍රධාන පාඩමක් වන්නේ, පුරවැසියන්ගේ ආර්ථික සහ සමාජීය අයිතිවාසිකම් සහතික කිරීම සඳහා, එනම් ආර්ථික සහ සමාජීය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා, රාජ්‍යය සතුව විශේෂ කාර්යභාරයක් තිබෙන බවයි.

රැඩිකල් වාමාංශික ප්‍රවේශය

මේ අතර, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ රැඩිකල් වාමාංශික ප්‍රවේශයක්ද තිබේ. මෙය විශේශයෙන් ලංකාවේද, දියුණු ධනවාදී රටවලද මෑත කාලයේදී වර්ධනය වී තිබෙන්නකි. නව ලිබරල්වාදය ගෝලීය මට්ටමෙන් ආධිපත්‍යයට පැමිණීම මෙයට පසුබිම් වී ඇති සාධකයයි. නව ලිබරල්වාදයේ දේශපාලන සහ ආර්ථික පැති දෙකක් තිබේ. එහි දේශපාලන පැත්ත නම්, අවමවාදී ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අවධාරණය කිරීම සහ පැතිරවීමයි. එය සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් අවධාරණය කරන, ආර්ථික හා සමාජ අයිතිවාසිකම් නොසලකා හරින ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ පටු සහ තුනී සංකල්පයකි. නව-ලිබරල්වාදයේ ආර්ථික ධර්මය නම්, නිදහස් වෙළෙඳපොළට ඇති බාධක ඉවත් කොට, නිදහස් වෙළෙඳපොළ ධනවාදය වේගයෙන් ව්‍යාප්ත කිරීමයි. එය, විසිවැනි සියවසෙහි දශක ගණනාවක් තිස්සේ පැවති ධනවාදී සුභසාධනවාදී රාජ්‍යය පිළිබඳ ප්‍රවේශය ප්‍රතික්‍ෂෙප කළ අතර, සමාජ සහ ආර්ථික අසමානතා තුරන් කිරීමට රාජ්‍යය සතු කාර්යභාරය පිළිබඳ අදහස සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතික්‍ෂෙප කළ මතවාදයකි.

1990 ගණන්වල ලෝකයේ පැතිරුණ නව-ලිබරල්වාදී ප්‍රතිසංස්කරණවල ප්‍රතිඵලයක් වූයේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පැතිරුණද, ආර්ථික දරිද්‍රතාව, ආදායම් ඉපදවීමේ සහ බෙදීයාමේ අසමානතා, ධනය ධනවත් සුළුතරයක් අත කේන්ද්‍රගත වීම යන ප්‍රවණතා උත්සන්න වීමයි. පුරවැසියන්ගේ සමාජ සහ ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සඳහා වූ අරගල සහ ව්‍යාපාර තුළින් මෙම පසුබිම තුළ මතුවූ නව අදහසක් නම්, පුරවැසියන්ට සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් සහතික කරන දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රමාණවත් නැත: වැඩකරන සහ දුගී පුරවැසියන්ට ආර්ථික හා සමාජ අයිතිවාසිකම් සහතික කරන ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ඉලක්කයද නව සමාජ අරගලවල න්‍යාය පත්‍රයට ඇතුළත් කළ යුතුය යන්නයි.

ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ රැඩිකල් වාමාංශික ප්‍රවේශයේ, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සාක්‍ෂාත් කරගැනීමේ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ ප්‍රවේශ දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න නම්, දුගී සහ වැඩ කරන ජනතාවට සැබෑ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලබාගත හැක්කේ නව ලිබරල් ධනවාදී ක්‍රමය තුළ නොව, ධනවාදය පෙරළා දමා ගොඩ නගන සමාජවාදී ආර්ථික ක්‍රමයක් යටතේය යන්නයි. ධනවාදී සුරාකෑම සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කරන තුරු සහ එහි දේශපාලන ආකෘතිය වන ධනවාදී රාජ්‍යය පවත්නා තුරු, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සිහිනයක් පමණක්ව පවතිනු ඇත යන්න මෙම උපරිමවාදී ප්‍රවේශයෙන් කියැවේ.
ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ දෙවැනි රැඩිකල් වාමාංශික ප්‍රවේශයෙන් යෝජනා වන්නේ, නව ලිබරල්වාදයට එරෙහිව වැඩ කරන සහ දුගී ජනතාව දැනට ගෙන යන අරගලය තුළ, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉල්ලීම් ඉදිරියට දමමින්, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා අරගල කළ යුතුය යන්නයි.

මෙය වනාහි වැඩ කරන ජනතාවගේ අරගලය වැඩි වැටුප් සහ ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සඳහා ඉලක්ක කරගත් සාම්ප්‍රදායික කම්කරු පන්ති, වෘත්තීය සමිති අරගලවලින් ඔබ්බට යෑම යෝජනා කරන ප්‍රවේශයකි. බටහිර කාර්මික සහ දියුණු ධනවාදී රටවල ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා ඇති රැඩිකල් ඉල්ලීම් අතර ධනවාදී කර්මාන්ත සහ ව්‍යාපාරවල හිමිකම සහ පාලනය, ඒවායේ හිමිකරු අතලොස්සකගෙන් ඉවත් කර එය සේවකයන්ද, පාරිභෝගිකයන්ද අතට පත්කරමින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීම නිදසුනකි. සැබෑ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා ආර්ථික නිෂ්පාදනයේ සහ බෙදාහැරීමේ හිමිකමද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේය න්න මෙම යෝජනාවට පදනම් වී තිබෙන දේශපාලන තර්කයයි. වැඩ කරන ජනතාවට මෙන්ම පාරිභෝගිකයන්ටද කරා ආර්ථික ආයතනවල තීන්දු ගැනීමේ සහභාගිත්වය පුළුල් කිරීම, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණය පිළිබඳ මෙවැනි යෝජනාවලින් ගම්‍ය වේ.

ලංකාවට ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී න්‍යාය පත්‍රයක්

ඉහත සාකච්ඡාවෙන්ද පෙනෙන පරිදි ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ සංකල්පය බිහිවී, තරමක් හෝ පැතිරී තිබෙන්නේ බටහිර, දියුණු ධනවාදී රටවල බුද්ධිමතුන් සහ සමාජ ක්‍රියාකාරිකයන් අතරය. ලංකාව වැනි බටහිර නොවන සමාජවල මෙම අදහස ගැන උනන්දුව ඇතිවී තිබෙන්නේ ඉතා මෑත කාලයේය. එය තවමත් සටන් පාඨයක, එනම් මූලික අදහසක මටට්මෙන් පවතින්නේ එබැවිනි. ඒ නිසා එය දියුණු කළ යුතු සහ දියුණු කළ හැකි අදහසකි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය පසුබිම දැනටමත් වෘත්තීය සමිති, ගොවිජන, පරිසරවේදී, ස්ත්‍රී අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරවලින් ගෙනයන අරගල විසින් සකස් කරනු ලැබ ඇත. එහෙත්, ‘ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යනු වැඩි වැටුප් සඳහා කම්කරු පන්තිය ගෙන යන අරගලවලට පමණක් සීමා කළ යුතු නොවේ. වැඩි වැටුප් සඳහා සටන් සමාජ, ආර්ථික, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අරගලයේ එක් පැත්තක් පමණි. ආර්ථික සම්පත්වල හිමිකම, ආර්ථික ආයතන පාලනය සහ කළමනාකරණය කිරීම, ඒ සම්බන්ධ තීරණ ගැනීම යන ක්‍ෂෙත්‍රවලද පුරවැසි සහභාගිත්වය පුළුල් කිරීමේ විකල්ප ගැන සිතීමද ඒ සඳහා අවශ්‍ය වේ.
ලංකාවේ ගොවි ජනතාවගේ වර්තමාන අරගලයේ නිදසුන වෙතින් මතුවන ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාමාර්ග ගැන සිතන්නේ නම්, ඉඩම් හිමිකම, ගොවීන්ට අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය, යෙදවුම්, වෙළඳපොළ, කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනවල මිල තීරණය කිරීම යනාදි ක්‍ෂෙත්‍ර ගණනාවකම දැනට ඇති පුද්ගලික ඒකාධිකාරී බලය බිඳදැමීම කෘෂිකාර්මික ක්‍ෂෙත්‍රයේ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ. එය ලිබරල් දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙතින් විසඳුම් නොලැබෙන ගැටලුවකි. ලිබරල් දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙන්, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප සඳහා සටන් කිරීමට අවශ්‍ය දේශපාලන නිදහස ලැබී තිබෙන බවද අප අමතක නොකළ යුතුය. දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එකිනෙකට සතුරු, එකිනෙක බැහැර කරන, ප්‍රතිවිරුද්ධ සංකල්ප ලෙස අප සැලකිය යුතු නොවන්නේද එබැවිනි.

න්‍යායික ප්‍රස්තුතය

නව-ලිබරල්වාදී ආර්ථික සහ දේශපාලන රාමුවත් ඇතුළත, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ ඉදිරි දර්ශනයකට පදනම් වන න්‍යායික ප්‍රස්තුතය කුමක් විය යුතු ද යන්න අපි අවසාන වශයෙන් සලකා බලමු. මේ සඳහා කළ හැකි යෝජනාවක් මෙසේය:

‘දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු දේශපාලන බලය සුළුතරයක් අත කේන්ද්‍රගත කිරීම වළක්වනු පිණිස සකස් වූ සංවරණ සහ තුලන ක්‍රමවලින් සමන්විත, දේශපාලන ක්‍රියාවලියට පුරවැසි සහභාගිත්වය සහතික කරන, දේශපාලන තීරණ ගැනීම සහභාගිත්ව ක්‍රියාවලියක් තුළින් සිදුවන බව සහතික කරන මූලධර්මයක් නම්, ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ආර්ථික බලය සුළුතරයක් මත කේන්ද්‍රගත වීම වළක්වනු පිණිස සකස් වූ සංවරණ සහ තුලන ක්‍රමවලින් සමන්විත, ආර්ථික තීරණ ගැනීමේ සහ ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්ව ක්‍රියාවලියට නිදහස්ව සහභාගිවීමට සහ ආර්ථික අයිතිවාසිකම් සඳහා පුරවැසියන්ට ඇති අයිතිය සහතික කරන මූලධර්මයකි. දේශපාලන මෙන්ම ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙහිද පුද්ගලයන්ගේ සමාජ පන්තිය, සමාජ තත්වය, ජනවර්ගය, ස්ත්‍රී-පුරුෂභාවය යනාදිය නොතකා පුද්ගල සහ සමාජ සමානාත්මතාව තුළින් දේශපාලන සහ ආර්ථික ක්‍රියාවලීන්ට සහභාගි වීමට සෑම පුරවැසියකුටම ඇති අයිතිය පිළිගනියි.’ ■