එක එක පාලකයා රට පාලනය කරන ආකාරය එකිනෙකාට වෙනස් ය. සමහරකුගේ හොඳ බොහොමයක් තිබිය හැකි අතර, සමහරකුගේ නොහොඳ බොහොමයක් තිබිය හැකි ය. එහෙත් සමස්තයක් හැටියට ගත් කල, හැමෝ ම අඩු වැඩ වශයෙන් හොඳ හා නොහොඳ අතර සිටිමින් රට පාලනය කර තිබේ.
එහෙත්, අද තත්වය භයානක ලෙස වෙනස් ය. අද පවතින්නේ සියලු රාජ්‍ය පාලන ප්‍රමිතීන්, සෝදාපාලුවට ලක් කරන කාලයකි. එම සෝදාපාලුව, චේතනාන්විතව කෙරෙන බව පෙනෙන විට එයින් ඇතිවන අවුල, අවිනිශ්චිතභාවය තවත් වැඩි වෙයි.
ළඟ ම උදාහරණය මුරුත්තෙට්ටුවේ ආනන්ද හිමියන් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කුලපති තනතුරට පත් කිරීම ය. ඒ පත් කිරීමට දැනටමත් තත් විශ්වවිද්‍යාලයේ මහා ශිෂ්‍ය සංගමය විරෝධය පළ කර තිබේ. ඊට අමතර ව රටේ විද්වතුන්, වෘත්තිකයන් අතර මේ පත් කිරීම විහිළුවටත්, විවේචනයටත්, විරෝධයටත් ලක් වෙමින් තිබේ.
පත් කිරීම ජනාධිපතිවරයාගෙනි. දැන් ප්‍රශ්නය මෙයයි. විශ්වවිද්‍යාලයක් යනු කුමක් ලෙස ජනාධිපතිවරයා සිතා සිටින්නේ ද? අවම වශයෙන් එය රටේ උසස් අධ්‍යාපන ආයතනයක් යැයි කියා වත් ජනාධිපතිවරයා සිතන්නේ නම්, එවැනි තැනක කුලපති හැටියට මුරුත්තෙට්ටුවේ හිමි පත් කිරීමට ඇති නිර්ණායකය කුමක් ද? ඇත්ත, කුලපති යනු නාමික තනතුරකි, කිසිවකුට ගෞරවය පිණිස ප්‍රදානය කෙරෙන්නකි, ඒ ගැන තීරණය ඇත්තේ ජනාධිපතිවරයා අතේ ය. එසේ තිබියදී වුවත්, මෙවැනි පත් කිරීමක් සඳහා ජනාධිපතිවරයාට ඇති පිළිගත හැකි හේතු කවරේ ද? එහිමියන්ගේ ආණ්ඩු හිතවත්කම්, වෘත්තීය සමිති ක්‍රියාකාරිත්වය, ආණ්ඩුව පසුගිය කාලයේ විවේචනය කිරීම වැනි සියල්ල පසෙකින් තබමු. විශ්වවිද්‍යාලයක කුලපති තනතුර සඳහා ගැළපෙන අවම බුද්ධිමය තත්වයක්, ගෞරවයක්, ශාස්ත්‍රකාමීත්වයක් වත් එහිමියන්ට තිබේ ද?
මේ පත් කිරීමෙන් ජනාධිපතිවරයා කර ඇත්තේ, විශ්වවිද්‍යාලයට, බුද්ධියේ තෝතැන්නට තමා සලකන විදිය ගැන රටට, ජනතාවට අවබෝධයක් දීමයි.
මේ ක්‍රමය, මේ විදියට ම පසුගිය අවුරුදු දෙකක කාලයේ බොහෝ ක්‍ෂෙත්‍රවල ක්‍රියාත්මක කර තිබේ. ඒ ක්‍රමය විසින් කරනු ලැබ ඇත්තේ, ඒ ඒ ක්‍ෂෙත්‍රය සම්පූර්ණයෙන් විනාශ කිරීමට මග සැලසීමයි.
‘එක රටක්-එක නීතියක්’ ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකායේ සභාපති තනතුරට ඊට කිසි ම සුදුසුකමක් නැති ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර භික්‍ෂුව පත් කිරීම තවත් උදාහරණයකි. බුද්ධ චීවරය හැඳගෙන, බීමත් ව රියක් පදවා අනතුරක් කිරීම සම්බන්ධයෙන් මේ භික්‍ෂුව අධිකරණයෙන් වරදකරු කර තිබේ. රටේ ආගමික වෛරය පැතිරවීම සම්බන්ධයෙන් ඔහුට විරුද්ධ ව නඩු ගණනාවක් උසාවිවල ඇසෙමින් පවතියි. ලෝක අපවාදයට පාත්‍ර වී සිටින, බුදුදහමේ නාමයෙන් ජනතාව අතර වෛරය හා විනාශය පතුරවන බුරුමයේ අන්තවාදී විරතු භික්‍ෂුව එක් අවස්ථාවක දී පාවාඩ දමා ලංකාවට ගෙන්වා ගත්තේ මේ ඥානසාර භික්‍ෂුව ය. ඒ සියල්ලටත් වඩා, ඔහු අධිකරණයට අපහාස කිරීම ගැන වරදකරු බවට පත්වී, ඉහළ අධිකරණයෙන් එය නැවත තහවුරු කරනු ලැබ, සිරදඬුවම් විඳිමින් සිටි අයෙකි. අධිකරණයට අපහාස කිරීමට ඔහු වරදකරු කරනු ලැබුවේ, ප්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ අතුරුදහන් කිරීම පිළිබඳ නඩුවේ දී හැබිචෝල්කාරයකු මෙන් අධිකරණය මැද්දට කඩා පැන යුක්තිය ඉෂ්ට කිරීමට කරන ලද බාධාව නිසා ය. මේ විදියට, නීතිය, අධිකරණය, යුක්තියට සිය චර්යාවෙන් ම හානි කළ පුද්ගලයකුට, ‘එක රටක්-එක නීතියක්’ ගැන රටට නිර්දේශ දෙන්නට බාර දීම, ඒ ක්‍ෂෙත්‍රය විනාශ කිරීමට ගත් වෑයමක් ම විනා අන් කුමක් ද? එක රටක්-එක නීතියක් කෙසේ වෙතත්, රටේ පොදු නීතියට හා නවීන ලෝක තත්වයන්ට අදාළව ප්‍රතිසංස්කරණය කර ගත යුතු නීති කොටස් පවා, මෙවැනි පුද්ගලයන් නිසා සාධාරණය කරගන්නට නොහැකි වීම එහි තවත් අභාග්‍යයකි.
එක කන්නයක් තුළ රටේ කෘෂිකර්මාන්තය කාබනික කෘෂිකර්මාන්තයට හැරමට ගත් අමනොඥ තීරණය ද, අද වන විට කෘෂිකර්මාන්තයේ, අපනයන බෝග වගාවේ සියලු පැති විනාශයේ මුව විටට දමා හමාර ය. පසුගිය කාලයේ රසායනික පොහොර හා හේතුවක් හඳුනා නොගත් වකුගඩු රෝගය අතර සම්බන්ධයක් පෙන්වීම සඳහා අප්‍රමාණ බොරු කන්දරාවක් වැපිරූ රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ සභාපතිවරයා පවා, දැන් ‘එක කන්නයෙන් කාබනික වගාවට’ සංකල්පය අතහැර දමා තිබේ. බලාගෙන යන විට ජනාධිපතිවරයා හැර දඩිබිඩි කාබනික වගාව ආරක්‍ෂා කරන කිසිවෙක් දැන් නැත. ඒ තත්වය ගැනවත් දැනීමක් හැඟීමක් නැති ජනාධිපතිවරයා, එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණ විපර්යාස සමුළුවට ගොස් මේ සතියේත් කිව්වේ ‘ලංකාව රසායනික පොහොර සම්පූර්ණයෙන් අත හැර දමන පළමු රට’ වන බව ය. මෝහයක තරමෟ මේ තීන්දුව නිසා අද වී වගාව විනාශයේ ය. තේ වගාව විනාශයේ ය. බඩඉරිඟු වැනි අනෙකුත් වගා සියල්ල විනාශයේ ය. ‘මේ පාර මෙහෙම කරලා බලමු. පාඩුවට රජය වන්දි ගෙවනවා’ කියන විහිළුකාරයන් බවට මේ විනාශය විසින් රජයේ ඇමතිවරුන් පවා පත් කරනු ලැබ තිබේ. ඒ ‘වන්දිය’ ගෙවන්නේ ද තීරණ ගත් උන්දැලාගේ පෞද්ගලික බූදලයෙන් නොවේ. මහජන බදු මුදලෙනි.
මේ විදියට ම රටේ ආර්ථිකය විනාශ ය. නීතියේ පාලනය විනාශ ය. රාජ්‍ය පරිපාලනය විනාශ ය. විදේශ සම්බන්ධතා විනාශ ය. ජන ජීවිතය අඩාල ය. උදාහරණ ලැයිස්තු ඉතා දිග ය. ඡන්දය ගත්තේ මෙතරම් අප්‍රතිකාරි විනාශයක් රටට කරන්න ද?■
