දෑස අඳුරු පටල බිඳින
ඔබේ දෑස හමුවුණු දින
මහදෙහි වැජඹුණු කිවිඳිය
සිතුවෙමි මියගොස් ඇති වග
මහද අරාජක මැඳුරත
ඔබ සිහසුන් ලැබූ එදින
පෙර කල මියගිය ගැහැනිය
සිතුවෙමි ඉපදී ඇති වග
මගෙ වදනක් නෑසුණු ලෙස
ඔබ නිහඬව සිටි මොහොතක
මළ කිවිඳිය හද තුළ යළි
දුටුවෙමි හිස ඔසවන වග
නැත ගැහැනිය මියගොස් නැත
නැත කිවිඳිය ඉපදී නැත
දිවි හිමියෙන් උන් ඔබ ළඟ
ඉපදෙනු ඇත, මියයනු ඇත.
නූතන සිංහල කවියෙහි භාෂාව, වස්තු විෂය හා දෘෂ්ටිය යන අංශත්රයෙහිම වෙනසක් සිදු කරමිනි හැත්තෑවේ දශකය ආරම්භ වන්නේ. ඊට මුල් වන්නේ තිදෙනෙකි. මේ තිදෙනාගේ ඇවෑවෙන් තැනිතලා බිමක පරිස්සමෙන් ගලා බසිමින් තිබුණ කුඩා ගංගාවක් වන් නූතන කවිය ඉවුරු දෙබෑ කරගෙන වේගයෙන් ඉදිරියටම ගලා යන්නට විය. එහි කැපී පෙනෙන්නට වූ කාරණාව වන්නේ සමාජ ප්රශ්න හා දේශපාලනය කවියට විෂය කර ගැනීම ය. මේ වන විට ජී.බී. සේනානායක, ගුණදාස අමරසේකර සහ සිරි ගුනසිංහ නූතන සිංහල කවිය ඉහළ තලයකට ඔසවා තිබුණ බව ද සඳහන් කළ යුතු ය.
හැත්තෑවේ දශකය ආරම්භ වන්නේම තරුණ ජීවිතවල දැඩි කැළඹීමක් විදහාපාමින් ය. එබැවින් තරුණ ජීවිතවලට හා පොදුවේ සමාජයට අදාළ ජීවන ප්රශ්න කවියට විෂය කර ගැනීම ඔස්සේ කවිය සමාජ කියවීමකට පරිවර්තනය කිරීම අවශ්ය වූ සේ ය. එය වඩාත් කැපී පෙනුණේ වේදිකා නාට්ය නිර්මාණ ඔස්සේ ය. සේනානායක, අමරසේකර හා ගුනසිංහ ප්රතිෂ්ඨාපනය කළ කවි මං පෙත් තරුණ පරම්පරාවක ජීවන අරගලයකින් වියුක්තව පැවතුණකි. එහෙත් සිංහල මාධ්යයෙන් උසස් අධ්යාපනය ලබා ගත් විශාල තරුණ පිරිසකගේ අපේක්ෂාභංගත්වයක් වැඩෙන්නට වීම සමඟින් ශීඝ්ර විපර්යාසයකට හැත්තෑව දශකය වන විට ලංකා සමාජය පරිවර්තනය වන්නේය. මේ පරිවර්තනය තුළ තරුණයා මෙන්ම තරුණිය ජීවන අපේක්ෂා සහ ජීවත්වීම සම්බන්ධව අතීරණාත්මක අඩවියකට තල්ලු වී තිබුණි.
නූතන කවිය වෙනස් වීම
1971 දී ‘අපි දෙන්නා සහ තවත් කීප දෙනෙක්‘ මැයෙන් මොනිකා රුවන් පතිරණ සිය ප්රථම කාව්ය සංග්රහය පළ කළා ය. මොනිකා සිය කෘතියෙන් තවත් මානයකින් විශේෂත්වයක් විදහා පෑවා ය. එය නම් කවීන්ගේ වැඩ බිමක්ව තිබුණ කවිය නම් වූ මාධ්යයට කාන්තාවකගේ සම්ප්රාප්තිය සලකුණු කිරීම ය. ඒ වූ කලී තරුණියක තමන්ට අලුත් ප්රකාශන මාධ්යයක් ඉල්ලා සිටීම වැන්නකි.
1972 දී ‘කැටපත් පවුර‘ මැයෙන් බුද්ධදාස ගලප්පත්ති සිය ප්රථම කාව්ය සංග්රහය පළ කරන්නේ අලුත් ප්රකාශන මාධ්යයක් බවට කවිය පත් විය යුතුය යන්න ස්ථිර කරමිනි.
1972 දී ‘පොඩි මල්ලියෙ‘ මැයෙන් සිය ප්රථම කාව්ය සංග්රහය පළ කරමින් පරාක්රම කොඩිතුවක්කු සිය ප්රකාශන මාධ්ය ලෙස කාව්ය නිර්මාණයට අවතීර්ණ වන්නේ ආයුධ සන්නද්ධ සෙන්පතියෙකු ලෙසිනි.
මේ තිදෙනා කවි කෙතෙහි එකට සිටගත් ඉනි තුනක් වැන්න. එහෙත් තිදෙනා නූතන කවිය විෂයෙහි පළ කළ කුසලතා හා අනන්යතා ලක්ෂණ අතින් එකිනෙකාට වෙනස් වූහ. ඒ තතු කෙසේ වුව ඉනි තුනෙන් එක ඉන්නක් අවාසනාවන්ත ලෙස ගැලවිණි. එය ශෝචනීය අන්දමට සිදු වුණකි. අනෙක් ඉනි දෙක කවි කෙත තුළ අදටත් ජීවමානය.
ගජමන් සොයුරිය
අද මේ සටහන ලියන්නේ මොනිකාරුවන් පතිරණ කිවිඳිය සිහි කරමිනි. පරාක්රම කොඩිතුවක්කු නමැති මොනිකාගේ සමකාලීන කිවිඳුන් ‘දිවමන් ගජමන්‘ මැයෙන් රසවත් කවි මල්දමක් ගොතා එය පළඳවන්නේ මොනිකාගේ කිත් ගෙලෙහි ය. ඊට හේතුව ගජමන් නෝනාගේ ඇවෑමෙන් රුහුණෙන්ම බිහිවුණ පුරෝගාමී කිවිඳිය ඈ බැවිනි. නූතන කවි කෙත තුළ අකම්පිත ගමනක යෙදුණ මොනිකා අලුත් පරපුරකට දොටු විවර කළ කිවිඳිය ලෙස හැඳින්වීමේ කිසි දොසක් නැතැයි සිතමි. ඇගේ ඇවෑමෙන් නූතන කවි කෙතහි පහළව සිටින කිවිඳියන් සංඛ්යාවෙන් සැලකිය යුතු තරමකි.
ගජමන් නෝනා සිංහල කවි කෙත තුළ විසූ සංකීර්ණ ගැහැනියකි. ඇගේ ජීවිතය නිම වන්නේ ඛේදයකිනි. මොනිකා රුවන් පතිරණ සිංහල කවි කෙත තුළ හැදී වැඩී සිය ප්රතිභාව පළ කොට සිය දිවිය අවසන් කළේ ද ඛේදයකිනි. ඇයට යම් ලෙසකින් ගජමන් නෝනා සහෝදරියක වී නම් ගජමන් දියණියන් හැදූ වැඩූ කිවිඳිය ලෙස මොනිකා දකිනු රිසියෙමි. මොනිකා බීජ වැපිරූ නූතන සිංහල කවි කෙත තුළ පිබිදුණ දියණියන්, සමහර විට මිනිපිරියන්, සමහර විට සොයුරියන්, තම තම රුව ගුණ විදහාපාමින් සිටින බවත් සඳහන් කළ යුතු ය.
මොනිකා සිය ප්රථම කවි එකතුව පුද දෙන්නට ලියා ඇති කවය මේ.
කුසගිනි නිවන්නට ඩා බිඳු හෙලන ගත
සෙනෙහස සොයන්නට කඳුළැලි සලන නෙත
දුටුයෙන සසල වූයෙන නිරතුරු ම සිත
පුද දෙමි මෙකව් ලොව හැම එබඳු සත වෙත
මේ පුද දීම තුළින් ඇගේ කවියේ වස්තු විෂය අලුත් බව අඟවයි. ඇය ජීවන අරගලය තුළ හෙම්බත්ව සිටින ගැහැනු මිනිස්සු සේම ආදරය සමඟ හෙම්බත් වන තරුණිය සහ ගැහැනිය ද කවියට විෂය කර ගන්නේ පාඨක සමාජයක් අවදි කරගනිමිනි.
ඇගේ කවිෂ්ටයෙහි දෘෂ්ටිය සම්බන්ධයෙන් ද ඇය ගත් ආස්ථානය මේ කෘතියෙහි එන ‘මිනිසෙකු වූ යුද භටය‘ නමැති කවි පන්තියෙන් කුළු ගන්වයි.
යුද බිම සිව් දිග ජය ගොස නංවා
අණසක පතුරණ සෙන්පතියාණෙනි
මා අබියස හිඳිනා සියයක් දන
වනසන අණදෙන සෙන්පතියාණෙනි
‘සතුරන්ගේ පිය අඹු දරුවන් මිස
උන් අතරෙහි අපගේ සතුරන් නැත‘
ඔබ තෙද’ගින් මා හද දැවෙනා මුත්
නොහැකි බැවින් උන් වනසා ලන්නට
ඔබෙ අණසක මැද පසුබා හිඳිනා
මා නසනුය මහ සෙන්පතියාණෙනි.
යුද්ධයකින් රට ගිනිගෙන නොතිබුණ අවධියක ජීවත් වුණ තරුණියක මින් ගම්ය කර සිටින්නේ යුද්ධය නම් නපුරක්ම බව ය. මොනිකා තරුණියක ලෙසින් තමන් ජීවත්වුණ සමාජය හා සමාජ බලවේග නිරීක්ෂණය කර ඇති අන්දම ප්රශස්තය. මේ දෘෂ්ටියෙන් ලියැවුණ කවි නම් කොතරම් ද? ඒ කවි බොහොමයක් කිවිඳියන්ගේ වීම ද අසිරියක්මැයි.
නූතන ජීවන අත්දැකීම් නිරූපණය කිරීමට ‘අරුත හා රසය‘ මුසුවුණු කවි බසකට තමන් නිසි වර්ණ සොයාගෙන තිබෙන වග සනාථ කර තිබෙන අන්දම ද අපූරු ය.
මුතු පිනි බිඳු යුගලක් සේ
විසල් පතක් මත හුන් අපි
පාවෙන මඳ නලවැල් මැද
එක් පිනි බිඳුවක් වූයෙමු
මොහොතක් වා ගැබ කළඹා
මහ සුළඟක් හැමූ දිනෙක
කඳුළු බිංදු යුගලක් සේ
යළි අප දෙපසට වූයෙමු.
කොළඹ කවි බසට යටත් නොවුණ ‘යෞවනයක ස්වර තාන’ මොනිකා පරිහරණය කරමින් තනා ගත් කවි බස අද රමණීය කවි ලියන කිවිඳියන්ගේ භාව ප්රකාශනයට උල්පත වී යයි සිතේ.
අකම්පිත ගැහැනිය
නූතන සාහිත්ය සම්භාෂණයෙහි අසුනක් මොනිකා හිමි කරගන්නේ සිය ප්රතිභාව විශද කරමින් ය. ඇය සම්මතය තුළ සිර නොවුණ තරුණියක ලෙසින් පන්හිඳ අතට ගන්නේ අරමුණක් ඇතිව යයි සිතමි. කොළඹ විශ්වවිද්යාලයෙන් ශාස්ත්රවේදී උපාධියක් හිමි කර ගන්නා ඇය වියතුන් සභා මැද පසුගාමී නොවී නැඟී සිටීමට දිරිමත් වූවා ය. සිය ජීවන වෘත්තිය ද, සමකාලීන කාන්තාවන්ගේ ජීවන වෙහෙස ද ඇගේ කවිය සාරවත් කළ බවක් හැඟේ. වඩාත් ප්රකට ඇගේ කවි සියල්ලම බිහිවී ඇත්තේ මේ පසුබිම මතිනි. එහෙත් මොනිකා ජනතාවාදය හිසින්ගෙන කවි ලිවීමට නැඹුරු නොවුණ බව කිව යුතු ය. ඇය අසාධාරණය දුටුවේ මනුෂ්යත්වයට නිගාවක් ලෙසිනි.
තරුණියකගේ භූමිකාවෙන් ඉවත්ව ගැහැනියකගේ භූමිකාව වෙත අවතීර්ණ වන විට මොනිකා දකින්නේ ලාංකේය ස්ත්රිය විෂයෙහි හැම තැනම දුක්ක දෝමනස්සයන් පිටාර ගැලීම ය. පුරුෂෝත්තම සමාජය ස්ත්රිය අවප්රමාණ කිරීම හා ඇයට නැඟී සිටින්නට තිබෙන අවහිරතා සමඟ ඇයට අරගලයක් විය. ‘ප්රේමය සහ රැවටීම‘ සිය කවියෙහි ප්රධාන විෂය ප්රදේශයක් බවට පත් කර ගන්නා ආදරයෙන් මුසපත් කොට මන දොළ සංසිඳවා ගැනීම, කම්පහස විඳ හැර යාම, ගැබ්බර ළඳුන්, පියෙකු අහිමිව ඉපදෙන දරුවන් ගැන මොනිකාගේ කාව්ය නිර්මාණ අතර සැලකිය යුතු කවි සංඛ්යාවක් ඇත. ගැහැනියක ලෙසින් අත් විඳින වේදනාවන්ගෙන් සසලව කවි රැසක් ලියූ මොනිකා ‘තරුණියගේ හා ගැහැනියගේ ‘නිහඬතාව බිඳ දමන්නට කවියෙන් අභියෝගාත්මක හඬක් නැඟුවා ය.
කවර හේතුවක් නිසා හෝ යටත් වැසි මානසිකත්වයට කාන්තාවක ගොදුරු නොවිය යුතු වග මොනිකාගේ දෘෂ්ටිය විය. ඇය වෙර දැරුවේ කාන්තාව අවදියෙන් සිටිය යුතු බව ඒත්තු ගැන්වීමට ය. ‘ගැහැනිය සහ කිවිඳිය‘ මැයෙන් කවක් ලියන මොනිකා එහි කුළුගන්වන්නේ ඇගේ මේ දෘෂ්ටියයි.
දෑස අඳුරු පටල බිඳින
ඔබේ දෑස හමුවුණු දින
මහදෙහි වැජඹුණු කිවිඳිය
සිතුවෙමි මියගොස් ඇති වග
මහද අරාජක මැඳුරත
ඔබ සිහසුන් ලැබූ එදින
පෙර කල මියගිය ගැහැනිය
සිතුවෙමි ඉපදී ඇති වග
මගෙ වදනක් නෑසුණු ලෙස
ඔබ නිහඬව සිටි මොහොතක
මළ කිවිඳිය හද තුළ යළි
දුටුවෙමි හිස ඔසවන වග
නැත ගැහැනිය මියගොස් නැත
නැත කිවිඳිය ඉපදී නැත
දිවි හිමියෙන් උන් ඔබ ළඟ
ඉපදෙනු ඇත, මියයනු ඇත.
ලාංකේය සමාජය තුළ තරුණිය හා ගැහැනිය නිරූපණය කළේ පිරිමි ඇසකිනි. එහිදී මොනිකා දකින්නේ ‘අවනත‘ හා ‘අහිංසක‘ තරුණියක හා ගැහැනියක උත්කර්ෂයට නැංවීම ය. ආවේගයකින් වියුක්තව මේ පිළිවෙත හෙවත් දෘෂ්ටිය සිය කවියෙන් නිෂේධනය කළා ය. වත්මනේ කවි ලියන දීප්තිමත්ම කිවිඳියන් මොනිකා අතින් යෂ්ටිය ගෙන ඉදිරියට පා ඔසවා ඇති අන්දම විමසන විට ඇය කවරාකාර බලපෑමක් නූතන කවියෙන් ‘ස්ත්රීත්වය‘ විෂයෙහි සිදු කර තිබේදැයි පෙනී යයි.
කාව්ය දෘෂ්ටිය
මොනිකා ‘ඔබෙ යෙහෙළිය ඇය ගැහැනිය’ මැයෙන් පළ කරන කාව්ය සංග්රහයට ලියා ඇති පෙරවදන ඇගේ කාව්ය දෘෂ්ටිය විදහා දක්වන්නකි. එහි සඳහන් කරුණු කීපයකි මේ.
”ගජමන් නෝනා, රංචාගොඩ ළමයා, රූණ හාමිනේ වැනි රචිකාවන් අද අප සාදරයෙන් සිහිපත් කළ යුතු වන්නේ, ගැහැනිය පිළිබඳව සම්මත නිර්වචනයන් නොබිඳුණු සමයක, සාහිත්යයට පිවිසීම මහත් සේ අගය කළ යුතු බැවිනි. ඔවුන්ගේ ඇතැම් රචනාවන්හි දක්නට ලැබෙන අපූර්වත්වයට ද වඩා මෙම සම්මානය හිමිවිය යුත්තේ ජීවිතයේ විවිධ ප්රශ්න සාහිත්ය ක්ෂේත්රයට ඇතුල් කිරීමට මැළි නොවුණු ඔවුන්ගේ නිර්භීත භාවයට ය. සාහිත්ය ක්ෂේත්රයෙහි දස්කම් පාන ලද, එහෙත් සමාජ අසාධාරණයන්ගෙන් පීඩිත, රූණ හාමිනේ විසින් ලියන ලද පහත සඳහන් කවිය ගැහැනිය හා නිර්මාණ සාහිත්යය සම්බන්ධයෙන් පවත්නා ගතානුගතික ආකල්පයන් සම්බන්ධයෙන් අදට ද ගැළපෙන බව කිව මනා ය.
‘සියක් කෝටි වැඩී වටී බයිබලෙ වදනා
දෙලක් සයක් නොවටී ද කව් කළ පමනා
අයෙක් පිරිමි කළෙ නම් තනතුරු දෙවනා
ලියක් කළ නිසා මැති සිතට නොම ගෙනා‘
මොනිකාගේ කවිය මෙන්ම කිවිඳියක ලෙස ඇගේ භූමිකාව විමසා බලන විට පෙනී යන්නේ යම් අන්දමකට ඇය උඩුගං බලා පිහිනා ඇති බව ය. ඇය කාව්යකරණයට අවතීර්ණව ඇගේ නිර්භීතභාවයක් පළ කර සිටින්නීය. එය කරන්නේ ඇගේ කවියෙහි වස්තු විෂයෙන් ය. පළමු කෘතියෙන්ම ඇය අවධානයට ලක් වන්නේ ‘මේ නම් අගය කළ යුතු නිර්මාණය‘ යන අදහස එදවස වියතුන්ගේ පිළිගැනීමට හා අවධානයට නතු කරගනිමිනි. ඇය කවි පොතක් පළ කරන්නේ අද මෙන් පොත් පළ කරගැනීමට පහසුකම් හා දියුණුවක් නොපැවති අවධියක ය. ඊටත් වඩා ඒ යුගය ජීවිතයක් ගොඩ නඟා ගැනීම විශ්වවිද්යාලයකින් පිටවුණ තරුණියකට පමණක් නොව තරුණයෙකුට ද කිසියම් අන්දමකට අභියෝගයක් තිබුණ යුගයකි. මොනිකා තමන්ට සම්මත රාමුවක ජීවිතයක් අහිමි වගක් වටහා ගනිමින් මනුෂ්යයෙකු ලෙස නැඟී සිටීම එකම අරමුණ කර ගත් බවක් පසක් කර ගන්නීය. ඇය ‘කාන්තා හඬ‘ නමින් පළවී ඇති කුඩා සඟරාවට සිය නිර්මාණ ජීවිතය ගැන පළ කර තිබෙන අදහස් කීපයකි මේ. මේ අදහස් පළ කර තිබෙන්නේ ඇය කිවිඳියක ලෙස පිළිගැනීමට ලක්ව තහවුරුව සිටි අවස්ථාවක ය.
”…….මම තරුණියකව සිටින කොට ලබපු අත්දැකීම් තමයි මාව ගොඩ නැඟුවෙ. මං වටහා ගත්ත එකක් තමයි අපේ සමාජය තුළ පවතින සම්මත ආකල්ප මත ගැහැනියකගෙ පැවැත්ම තියෙන්නෙ හැම විටම යටහත් පහත් චරිතයක් උරුම කර ගැනීම නිසා කියන එක. එතනදි අධ්යාපනයෙන් පිබිදුණ අය පවා පසුගාමී අදහස් තමයි දැරුවෙ. සේරටම වඩා නරක දේ විදිහට මං දැක්කෙ, මං තේරුම් ගත්තෙ ‘අදහස් පළ කිරීමට මැළිකම, නැතිනම් බියක්‘ තිබීම. ඒක එක්ක තමයි මට අරගලයක් තිබුණෙ……… ආදරය පවා කෙනෙකුට ලැබෙන්නෙ හැම වෙලාවෙම පිරිමියාට වඩා පහළින් ඉන්න කොට බව තමයි මං දැක්ක තත්වය. හැම වෙලාවෙම පුරුෂයාගෙ අදහස් මත සියල්ල තීන්දු වෙන තත්වය විශාල වරදක් බවයි මං තේරුම් ගත්තෙ……. නිර්මාණ කරන්න බෑ සම්මත අදහස් හිසින් ගෙන හෝ ඒවාට අනුගත වෙමින්. ඒකට අවංකව කැපවීමක් අවශ්යයි. ගැහැනියකට නිර්භීත බවත් අවශ්යයි….”
මොනිකාගේ ජනප්රිය කවි – ඇය ලියා ඇති හොඳම කවි සියල්ලම විශද කර සිටින්නේ පුරුෂ මූලික සමාජයක ඇගේ යම් නිර්භීත අදහස් සහ ආකල්පය. දියණියක ලෙස ඉපදීම තුළ සිට මවක වීම දක්වා පවතින යථාර්ථය ඇය සසල කළ අන්දම පවසන කවකි මේ.
‘තිඹිරි ගෙයිදී උඹේ දිගටි ඇස් දුටු විගස
දියණියනි, උඹ නමින් ඇසේ කඳුළක් රැඳිණි
කලෙක උඹ සුළං වැද සසල දලුවක් විලස
වහා සැලෙනා හදැති ගැගැනියක වන බැවිනි
සොළොස් විය පිරුණු උඹෙ නීල නෙත රුසිරු දැක
එදා මගෙ වත පුරා සිනා රැල්ලක් ඇඳිණි
සොඳුරු බව සොයන දන කිත් කිරුළු පළඳවන
උඹ මහත් අසිරිමත් රුවැතියක වූ බැවිනි.
හදෙහි පෙමකින් ජනිත උඹෙ නෙත’ග අසිරි දැක
යළි මගේ ඇස කොනෙක කඳුළු බිඳුවක් රැඳිණි
කිරිල්ලිය සේ තුටින් ලොව සරන මුත් මෙනුඹ
මුවැත්තිය සේ සසල පෙම්වතිය වූ බැවිනි
මනාලිය දිනෙහි උඹෙ නෙත් පහන් කැළුම් දැක
දියණියනි යළි මනෙත සිනහ රැල්ලක් රැඳිනි
දූ පුතුන් ලබන්නට වාසනා වරම් ලද
ලෝසතන් පුද ලබන පතිනියක වූ බැවිනි.
මා සිනාසුණ වග ද උඹ නිසා හැඬු වග ද
එදා අද වනතුරා උඹ නොදන්නිය දියණි
උඹෙ තුරුලෙ දුවක දැක යළි කඳුළු රැඳිනි නෙත
අද උඹ ද මගෙ උරුම ලද මවක වූ බැවිනි.
මොනිකා මේ කවෙන් ලංකාවේ සමාජය – සංස්කෘතිය හා ස්ත්රියගේ ඉරණම ගැන අති විශාල කැන්වසයක ගැඹුරු සිතුවමකි ඇඳ තිබෙන්නේ. ඇය ස්ත්රීවාදිනියක ලෙස ඇගේ කවිය ගොඩනැඟීමට උවමනාවෙන්ම මැදිහත්වුණ බව ද පෙනී යන්නකි.
ජීවිතය කියවීම
මොනිකා පසු කල අවධාරණයෙන් පවසා සිටියේ ‘පීඩිත පන්තිය ගැන ලියන කවිය ඔවුන්ට දුරස්ථ නම් ඉන් පලක් නැත‘ යන මතයකි. මේ මතය මුල් කරගෙන ඇතිවුණ සංවාදයක දී මොනිකා සිය මතය වෙනුවෙන් දැඩි ආස්ථානයක පිහිටිය ද, අවසන දී පිටු පසට පියවරක් තැබීමට නිහතමානී වූවා ය. ඊට මුල් වූයේ ඇය කවියෙන් ජීවිතය නිරූපණය කර ඇති අන්දම ඔස්සේ ජන විඥානයෙහි අවදි වීම විද්වතුන් කිහිප දෙනෙකුම පැහැදිලි කිරීම ය.
නිර්මාණකරුවා පීඩිතයන්ගේ ඛේදය හෝ ඉරණම විෂය කර ගන්නේ ඔවුන්ට හිස තබාගෙන සැතපෙන්නට නොවන බවත්, මානව සමාජයෙහි ප්රගතියට අවශ්ය දැනුමක් සම්පාදනයට බවත්, එය මොනිකා සිය කවියෙන් මැනවින් සිදු කර තිබෙන අන්දමත් පැහැදිලි කෙරුණ විට මොනිකා සිය මතය සමඟ තව දුරටත් පෙනී සිටීම අත්හැරියා ය. සැබවින්ම මේ පැහැදිලි කිරීම කළේ නිල ලත් විචාරකයෙකු නොව, ඇයට සිය කෘති පළ කර ගැනීමට අත හිත දුන් කේ. ජයතිලක නම් සාහිත්යධරයා ය. කෙසේ වෙතත් මොනිකා තමන්ට අභිමත විෂය ක්ෂේත්රයන් ගැන වඩා සංවේදී වුව ඒ ඔස්සේ නිර්මාණය කර තිබෙන කවි රැසකින් ඇය ‘ජීවිතය කියවා’ ඇති අන්දම නම් ප්රශස්තය, වාදයක් නැත. මේ ඊට දෙස් දෙන නිදසුනකි.
දෙනෝ දහක සේනාවකි මෙහි හැම තැන ගැවසෙන්නේ
උඹ වැනි බිළිඳුන් මෙතැනට සිය දහසිනි පැමිණෙන්නේ
කිමදැයි පුත මගෙ උරමත හිස සඟවා නිදියන්නේ
පැලේ නොවෙයි පුතුනේ උඹ උසාවියක අද ඉන්නේ
උඹ කිසිදා නොදුටු පියා අද මෙහි ඇවිදින් ඉන්නේ
නැත උඹ ඔහුගේ පුතු බව පුතුනේ ඔහු පිළි ගන්නේ
උඹ මැදිකොට ඇති නඩුවට අද අප දෙපසේ ඉන්නේ
හඳුනා ගන්නටවත් පුත ඔහු වත දෙස බලපන්නේ
එදා උඹට මගෙ ගත මස ලේ කිරි කරලයි දුන්නේ
මෙදා බතට හඬනා උඹ කෙලෙස ද මා සනසන්නේ
අදයි පුතුනි උඹ මතුකල වැඩෙනා සැටි විසfඳන්නේ
එවන් නඩුව විසඳන සැටි පුත නොනිදා අසපන්නේ
සකුන්තලා බිසව එදා තම පුතු ගැන කියමින්නේ
රජු ළඟ වැළපුණු මොහොතේ පිහිට ලැබුණි දෙවියන්නේ
මොන දෙවියන්දැයි පුතුනේ අද උඹෙ සරණට එන්නේ
පිබිද වහා උඹම හඬා උමෙ පැමිණිලි කියපන්නේ.
ඒ කිවිඳිය මේ කිවිඳිය
ගජමන් නෝනා ඉතිහාසයේ පිටුවක් අලුතින් ලියූ ගැහැනියකි. ඈ සුරූපිනියක බවත්, පිරිමින් ආසක්ත කළ බවත් කියැවේ. කෙසේ වුව ගජමන් නෝනාගේ ජීවිතය කෙළවර වන්නේ ඛේදයකිනි.
මොනිකා රුවන් පතිරණ නූතන සිංහල කවියේ පිටුවක් ඇය නමින් ලියූ ගැහැනියකි. ඈ සුරුපිනියක හෝ පිරිමින් ආසක්ත කළ කෙනෙකු යයි නොකියැවේ. දැන උගත් කාන්තාවක ලෙස ඇය තමන් ජීවත්වන සමාජයේ තරුණිය, බිරිඳ, ගැහැනිය, මව තියුණු කියවීමකට හසු කරගෙන කවියෙන් ස්ත්රියගේ ඉරණම විදහා පෑවා ය. සියලු අසංස්කෘතික කාරණා – දෘෂ්ටිවාද නිෂේධනය කෙරුණු යහපත් සමාජයක, තෘප්තිමත් බිරිඳක් – තෘප්තිමත් මවක් ඇගේ ප්රාර්ථනාව වන්නට ඇත. ඒ වෙනුවෙන් සිය නිර්මාණ ශක්තිය කැප කළ මේ මහා කිවිඳියගේ ජීවිතය කෙළවර වන්නේ ද ඇගේ නිර්මාණ ජීවිතයේ සහෝදරියගේ ඉරණමට වෙනස් වුව ඛේදයකිනි. ඒ තතු කෙසේ වුවත් මොනිකා නූතන කවි කෙත තුළ නම් අසම සම දයාබර මාතාවක් යයි අද කවි ලියන කිවිඳියන්ගේ කවි කියවන විට හැඟෙයි.■
