■ අමන්දිකා කුරේ
රසායනික පොහොර තහනමත් සමග කාබනික පොහොර ආනයනය කිරීමට ආණ්ඩුව තීරණය කළ අතර සමාජයේ විවාදයට තුඩු දෙමින් පසුගිය සතියේ ද්‍රව නයිට්රජන් කාබනික පොහොර යැයි කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය විසින් හැඳින්වූ පොහොර වර්ගයක් ද ගුවනින් ලංකාවට ගෙන එන ලදි. කාබනික පොහොර ආනයනය කිරීමේ දී එම ටෙන්ඩරය චීන සමාගමක් වන කින්ඩාඕ සීවින් බයෝ ටෙක් ගෘප් සමාගම සඳහා ලබා දීමට කෘෂිකර්ම අමාත්‍යංශය කටයුතු කර තිබුණි.
කාබනික ද්‍රව්‍යයක් ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන එන්නේ නම් 1999 අංක 15 දරන ශාක ආරක්ෂණ පනත යටතේ ය. එමෙන් ම ශාක ද්‍රව්‍ය ඇතුළත් නම් අනිවාර්යයෙන් ම ආනයන සමාගම 1981.11.02 දිනැති අංක 165/2 අති විශේෂ ගැසට් පත්‍රය ප්‍රකාරව කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගෙන් බලපත්‍රයක් ලබා ගත යුතු ය. මෙම චීන සමාගමෙන් පොහොර ගෙන්වීමට අදාළව එවැනි කිසිදු බලපත්‍රයක් කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා නිකුත් කර නොමැත.
1999 අංක 15 දරන ශාක ආරක්ෂණ පනතේ 4වන වගන්තියට අදාළව මෙම පොහොර සාම්පල පරීක්ෂාවක් සිදු කර ඇති අතර ඒ අනුව චීනයේ කින්ඩාඕ සීවින් බයෝ ටෙක් ගෘප් සමාගමේ නිෂ්පාදනය කරන කාබනික පොහොරවල අහිතකර බැක්ටිරියා අඩංගු බව අවස්ථා දෙකකදී මෙරට ශාක නිරෝධායන සේවය විසින් තහවුරු කර තිබුණි. ඊට අදාළ වාර්තාව ඔක්තෝබර් 10 වන දින කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් පොහොර ලේකම් කාර්යාලයට යවා තිබේ. ශාක ආරක්ෂණ පනතට අනුව පරීක්ෂණවලින් ලැබුණු අවසන් වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් යම් පාර්ශ්වයක් සැහීමට පත් නොවන්නේ නම් වාර්තාව ඉදිරිපත් කර පැය 72ක් ඇතුළත අභියාචනා ගොනු කළ යුතු අතර කිසිදු පාර්ශ්වයක් විසින් එලෙස පැය 72ක් තුළ අභියාචනා ගොනු කර නැත.
යම් හෙයකින් අභියාචනා ගොනු කරන්නේ නම් කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව පත්කරන අභියාචනා මණ්ඩලයක් යටතේ පරීක්ෂණය සිදු කරන අතර එහි තීරණය අවසන් තීරණය වේ.
දැන් ගොඩ නැගී ඇති ප්‍රශ්නය වන්නේ එලෙස නීතිමය ප්‍රතිපාදන තිබියදීත් අහිතකර බැක්ටීරියා පවතින්නේ යයි තහවුරු වූ පොහොර තොග රැගත් චීන නෞකාව මේ වන විට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවට ඇතුළු වී සිටීමයි. එමෙන් ම එම පොහොර ලබා ගැනීමට චීන රජයද නිල වශයෙන් ම ශ්‍රී ලංකාවට බලපෑම් කරමින් සිටියි.
මෙම චීන සමගමට එරෙහිව සීමාසහිත ලක් පොහොර සමාගම විසින් ඔක්තෝබර් 22 හා 26 වන දිනවලදී කොළඹ වාණිජ මහාධිකරණයෙන් වාරණ නියෝග දෙකක් ලබා ගත් අතර ඔක්තෝබර් 26 ලබා දුන් වාරණ නියෝගයට අනුව මෙම පොහොර තොගය සඳහා ගෙවීම් කිරීමට මහජන බැංකුවේ ණයවර ලිපි නිකුත් කර ඇති අතර ඒවා ගෙවීම ද අවහිර කර ඇත. ඒ අනුව කොළඹ වරායේ හාබර් මාස්ටර්වරයා නැව කොළඹ වරායට ඇතුළු කරගැනීමට අවසර ලබා නොදී ඇති අතර මෙම පොහොර නැව මේ වන විට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ ගිනිකොණ ප්‍රදේශයේ රැඳී සිටියි.
මෙම පොහොර තොගය ගොඩබාන්නේ නැති බවත් ඒවා නැවතත් හරවා යවන බවටත් කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ ප්‍රකාශ කළ අතර කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ තීරණය වූයේ ද මෙම පොහොර තොගය ශ්‍රී ලංකාවට ලබා නොගන්නා බවයි.
මෙම පොහොර නැව භාර ගන්නා ලෙසට චීන රජය හා එම සමාගමෙන් යම් තර්ජනයක් සිදු කෙරෙමින් පවතියි. ඔවුන් පවසන්නේ මෙම පොහොර තොගයට ණයවර ලිපි නිකුත් කර ඇති මහජන බැංකුව අසාදුගත කිරීමට කටයුතු කරන බවයි. ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්ව මේ පොහොර තොගය කිසිසේත්ම බාර නොගන්නා බවට පුරසාරම් කියමින් යද්දී පසුගිය දිනක පැවති උත්සවයක් අමතමින් රාජ්‍ය අමාත්‍ය ශෂීන්ද්‍ර රාජපක්ෂ ප්‍රකාශ කර සිටියේ පොහොර සමාගම විසින් ශ්‍රී ලංකාව හා එම සමාගම දෙකම එකඟ වන විද්‍යාගාරයක පොහොර සාම්පල පරීක්ෂා කරන ලෙස ඉල්ලා සිටි බවයි. එහෙත් 1999 ශාක ආරක්ෂණ පනත අනුව සියලු බලතල පැවරී තිබෙන්නේ කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාට ය.
චීන පොහොර සමාගම විසින් මේ සම්බන්ධයෙන් නිවේදනයක් නිකුත් කර ඇති අතර තම පොහොරවල අහිතකර බැක්ටීරියා පවතින්නේ දැයි පරීක්ෂා කිරීම සඳහා තුන්වන පාර්ශ්වයක් වශයෙන් පරීක්ෂණ සමාගමක් වන ස්විස් එස්ජීඑස් සමූහයට පොහොර සාම්පල යොමු කර පරීක්ෂණයක් සිදු කරන ලෙස ඔවුන් ඉල්ලා සිටින බව එහි දැක්වේ. එම පරීක්ෂණ වාර්තාව අනුව පොහොරවල බැක්ටීරියා තිබෙන්නේ නම් තමන් එම පොහොර තොගය නැවත රැගෙන යන බවද බැක්ටීරියා නොමැති බවට තහවුරු වුවහොත් කොන්දේසි විරහිතව ශ්‍රී ලංකාව එම පොහොර තොග ලබා ගෙන සියලු මුදල් ගෙවිය යුතු බව ද ඔවුන් එහි සඳහන් කර ඇත. එසේ වුවහොත් මෙතෙක් එම පොහොර තොගය සම්බන්ධයෙන් පළ වූ මාධ්‍ය වාර්තා සම්බන්ධයෙන් ද තම සමාගම නීතිමය වශයෙන් කටයුතු කිරීමට බලාපොරොත්තු වන බව ඔවුන් මෙහි දී දන්වා තිබේ.
මේ අතර මෙම විෂය සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාමාණික විද්වතුන් ද අදහස් දක්වා තිබූ අතර ඒ අනුව කෘෂිකර්ම අමාත්‍යංශයේ කමිටු කිහිපයකම දැරූ තනතුරුවලින් පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාරය බුද්ධි මාරඹේ ඉවත් කර තිබුණි. මේ සම්බන්ධයෙන් ආචාර්ය නාලිකා ප්‍රියංවදා රණතුංග විසින් සමාජ මාධ්‍ය වෙත දක්වා තිබූ අදහසේ උපුටා ගැනීමක් පහත දැක් වේ.
“අවසන් වරට නැවතත් මතක් කරමි. තුන්වන වතාවටත් නිරෝධායන පරීක්ෂණයෙන් අසමත් වූ, ශාක රෝගකාරක බැක්ටීරියා ඇතුළු තවත් ක්ෂුද්‍රජීවීන් සිටින බව හොඳාකාරවම දන්නා, නයිට්රජන් ප්‍රභවය නොදන්නා චීන කාබනික පොහොර තොගය ශ්‍රී ලංකාවට අද රාත්‍රියේ පැමිණීමට නියමිතය. එය ලංකාවට ගොඩබානවාද නැද්ද යන තීරණය අතර ඇත්තේ අත්සන් කිහිපයක් පමණි. එසේ ගසනු ලබන අත්සන් කිහිපය මඟින් මේරටේ කෘෂිකර්මයේ සහ පාරිසරික අනන්‍යතාවේ ඉදිරිය තීරණය කරනු ඇත. මෙසේ ගෙනෙන ලද ක්ෂුද්ර ජීවීන් අපේ පසට, අපේ බෝගයන්ට, සතුන්ට හා මිනිසුන්ට කවරාකාර බලපෑමක් එල්ල කරතිදැයි පුරෝකථනය කිරීමට සමත් කිසිවෙක් නැත. මිනිසුන් මෙන්ම කාර්මීකරණය වූ ප්‍රදේශ බහුල චීන පසෙහි ඇති ක්ෂුද්ර ජීවීන්ද වඩාත් ආක්‍රමණශීලී වේ යැයි නිකමට මට සිතේ. මේ වැරැද්ද මතු කිසිම දිනක නැවත හැරවිය හැකි එකක් නොවේ.”
මෙලෙස විද්වතුන් ද මේ පොහොර තොගය ගැන අදහස් දක්වද්දී මෙම පොහොර තොගය බාර නොගන්නා බවට මීට පෙර ප්‍රකාශ නිකුත් කළ කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ විසින් ඔක්තෝබර් 27 මාධ්‍ය හමුවක් කැඳවමින් කියා සිටියේ මෙම පොහොර නැව ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණීමට පිටත්ව ඇත්තේ බලපත්‍රයක් ලබා නොගෙන බව ය. එහෙත් පරීක්ෂණයක් සිදුකිරීමටත් ප්‍රථම එම සමාගමය ටෙන්ඩරය ලබා දී ඇත්තේ ද කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය විසින් ම ය. එම මාධ්‍ය හමුවට කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාද සම්බන්ධව තිබුණි. තුන්වන පාර්ශ්වයක් හරහා පොහොර සාම්පල් පරීක්ෂා කරගැනීම සම්බන්ධයෙන් එහි දී සාකච්ඡා වුවද අමාත්‍යවරයා ඒ පිළිබඳව පැහැදිලි අදහසක් ප්‍රකාශ නොකිරීමට පරෙස්සම් වී තිබුණි.
ඇත්ත වශයෙන් ම මෙහි දී තුන්වන පාර්ශ්වයක් සම්බන්ධයෙන් සාකච්ඡාවක්වත් සිදු කිරීමට අවශ්‍ය නොමැති අතර ඔහු සමග එම මාධ්‍ය හමුවේ රැඳී සිටි කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා එහි බලයලත් පුද්ගලයා වන්නේ ය. කෙසේ වුවත් කාබනික පොහොර නිෂ්පාදන, ප්‍රවර්ධන හා සැපයුම් නියාමන සහ වී හා ධාන්‍ය, කාබනික ආහාර, එළවළු, පලතුරු, මිරිස්, ළුෑණු හා අර්තාපල් වගා ප්‍රවර්ධන, බීජ නිෂ්පාදන හා උසස් තාක්ෂණ කෘෂිකර්ම රාජ්‍ය අමාත්‍ය ශෂීන්ද්‍ර රාජපක්ෂ ප්‍රකාශ කළේ මෙලෙස තුන්වන පාර්ශ්වයක් හරහා පොහොර සාම්පල පරීක්ෂා කිරීමට එකඟතාව පළ කර ඇති බවයි.
ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වයන් මේ පොහොර නැව කුමන පදනමක් යටතේ වුවත් බාර නොගන්නා බවට ප්‍රකාශ සිදු කළ ද චීන බලපෑම හමුවේ ක්‍රම ක්‍රමයෙන් එය බාර ගැනීමට සිදු වන බව මේ වන විට පෙනී යන කාරණයයි. ලිපිය ලියන විට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ රැඳී සිටින නැවේ තිබෙන්නේ මෙරටට ආනයනය කිරීමට බලාපොරොත්තු වන පොහොර තොගයේ පළමු කොටස පමණක් වන අතර එහි වටිනාකම ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 9.1කි. චීනයෙන් එම පොහොර නැව්ගත කළ පසු ශ්‍රී ලංකා රජය එහි වටිනාකමින් 75%ක් ගෙවිය යුතු බවට ණයවර ලිපි කොන්දේසිවල සඳහන් අතර ඉතිරි 25% ගොඩබෑ පසු ගෙවිය යුතු ය. ඒ අනුව දැන් ශ්‍රී ලංකාවට සිදුවන්නේ නෛතිකව නුසුදුසු යැයි තහවුරු වූ පොහොරක් චීන බලපෑම නිසා අතිවිශාල මුදලක් ද ගෙවා ලබාගෙන ඒ හරහා ඇතිවන ආපදාවන්ට ද මුහුණ දීමට ය.■
