වී මෝල් හිමියන් වෙනුවට වී මිල හා සහල් මිල ආණ්ඩුව තීරණය කිරීමේ දැඩි හා නිර්භීත තීන්දුවක් ගන්නවා වෙනුවට කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ මාධ්‍ය සිරස්තල මවන තීන්දුවක් ගෙන ඇත. ඒ මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ දරන තනතුරුවලින් ඉවත් කිරීමය. එම ඉවත් කිරීම් සඳහා කෘෂිකර්ම අමාතයාංශයේ ලේකම්වරයාට ඔහු උපදෙස් දී ඇත. ඒ සඳහා හේතු වශයෙන් අමාත්‍යවරයා පවසා ඇත්තේ මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ ආණ්ඩුවේ කාබනික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තියට විරුද්ධව අදහස් පළ කිරීම හා කටයුතු කිරීමය. මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ තනතුරක් දරන පුද්ගලයකු නොවන අතර ඔහු රාජකාරි කරන්නේ පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේය.
ඔහු කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය යටතේ කටයුතු කරන්නෙක් නොවේ. එම අමාත්‍යාංශය ලෝක බැංකුව ඇතුළු විවිධ ප්‍රදානක ආයතන ආධාර යටතේ ක්‍රියාත්මක කරන ව්‍යාපෘතිවලට අදාළ කමිටු කිහිපයක කටයුතු කරයි. ඉන් එකක් වූයේ ජාතික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තියක් සෑදීමේ ව්‍යාපෘතියය. එම ජාතික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තිය සකස්කර එය කෘෂිකර්ම අමාත්‍යවරයාට බාරදී මේ වනවිට එය එම අමාත්‍යාංශ වෙබ් අඩවියේද පළකර තිබේ. අනෙක කෘෂිකර්මය නවීකරණයට අදාළ ව්‍යාපෘතියය. අනෙක කුඩා ව්‍යාපාර කෘෂි සහභාගිත්වයට අදාළ ස්නැප් ව්‍යාපෘතියය. මෙම ව්‍යාපෘතිවල ඔහු ඇතුළු පිරිසගෙන් ලබාගන්නේ අධීක්ෂණ හා උපදෙස් ලබාදීම් වැනි සේවාවන්ය. මෙම සමහර පත්කිරීම් මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ කෘෂිකර්ම ඇමතිවරයා වන්නට පෙර කරන ලද පත්කිරීම්ය. නමුදු ඒ කිසිවක් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ තනතුරු නොවේ. කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේද සමහර නිලධාරීන්ද ඇතුළත්ව බාහිර ප්‍රාමාණිකයින් විශේෂඥ මට්ටමින් සම්බන්ධ වන ව්‍යාපෘතිවලට අදාළ කමිටුය.
මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ එම කමිටුවලින් ඉවත් කරනවා නම් රටටම ඇසෙන ලෙස මේ තරම් සද්දේ දමා එය කළ යුත්තක් නොවේ. ආණ්ඩුවේ කාබනික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තියට විරුද්ධ අයට මෙතරම් විරුද්ධ නම් පළමුවෙන් ආණ්ඩු පක්ෂය නියෝජනය කරන මැති ඇමතිවරුන් අති බහුතරය ආණ්ඩුවෙන් ඉවත් කළ යුතුය. ඒ ආණ්ඩුවේ බහුතරයක් එම කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තියට විරුද්ධ නිසාය. ඒ සම්බන්ධයෙන් ලිඛිතව පවා සිය විරුද්ධත්වය ප්‍රකාශ කර ඇති නිසාය. මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ ඉවත් කරන්නැයි උපදෙස් දුන් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් මහාචාර්ය උදිත් ජයසිංහ ඒ අනුව ඉවත් කළ යුතුය. මන්ද මීට දින කිහිපයකට පෙර ඔහුද මේ කාබනික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තිය විවේචනය කරමින් එය කාගේ තීරණයක්දැයි ප්‍රශ්න කර තිබූ නිසාය. ජනාධිපතිවරයාගේ සෞභාග්‍යයේ දැක්ම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය සකස් කරන්නට ඔහු දායක වූ බවත් එහි මේ ආකාරයේ කාබනික කෘෂිකර්ම ප්‍රතිපත්තියක් පිළිබඳව සඳහන්ව නොතිබූ බවත් ඔහු කියා තිබේ.
මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ මේ කාබනික බොරුව සම්බන්ධයෙන් මෑතකම කළ ආන්දෝලනාත්මක ප්‍රකාශය වූයේ කාබනික පොටෑසියම් ක්ලෝරයිඩ් යනුවෙන් ගෙන්වූ පොස්පේට් පොහොර කාබනික නොව අකාබනික පොහොරක් බව රටට කීමය. එය රටට ගෙන්වීම තහනම් කළ රසායනික යැයි කියූ එම්ඕපී හෙවත් මියුරේට් ඔෆ් පොස්පේට් පොහොර බව කීමය. යම් පොහොරක් කාබනික බව කීමට ඒ තුළ දිරාගිය ශාක හෝ සත්ව කොටස් තිබිය යුතු බව ඔහු පැහැදිලි කළේය. එසේ නොවන ඕනෑම පොහොරක් අකාබනික බව ඔහු කීවේය.
මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ වේවා වෙනත් විශේෂඥයෙක් වේවා රජයේ අමාත්‍යාංශයක, දෙපාර්තමේන්තුවක හෝ රාජ්‍ය ආයතනයක තනතුරක් දැරුවද ඔවුන් ආණ්ඩුවේ මතය දරන්නන් හෝ එය අනුමත කරන්නන් විය යුතු නැත. එසේ අනුමත කරන්නෝ පමණක් වෙත් නම් ඔවුන්ගේ විශේෂඥතාවෙන් ඇති පලක්ද නැත. එවැනි තත්වයකදී රජයේ තනතුරු නොදරන විශේෂඥයන් එසේ විය යුතු යැයි ඇමතිවරයකු සිතීමම විහිළුවකි. මෙම කාබනික යැයි කියූ රසායනික යැයි මෙතෙක් නම් කරන ලද පොටෑසියම් ෆ්ලෝරයිඩ් යන විද්‍යාත්මක නාමයෙන් ගෙන එන ලද එම්ඕපී පොහොර මෙවර ගෙන ආවේ මෙම වසරේ එම පොහොර ගෙන්වීම සඳහා ලැබුන මිල ගණන මෙන් දෙගුණයක පමණ වැඩි මිලකට බව මේ සම්බන්ධයෙන් ඔක්තෝබර් 17 වැනිදා අනිද්දා මුල් පුවතින් හෙළිදරව් කළේය.
ඇත්තටම මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේට එරෙහි මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ හෝ ඔහු මෙහෙයවන ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වවල මේ විරසකය අප මේ බාහිරින් දකින ආණ්ඩුවේ කාබනික පොහොර ප්‍රතිපත්තියට විරුද්ධ වීමද? එය එසේ නොවේ යැයි සිතෙන්නේ මේ වනවිට කාබනික පොහොර ප්‍රතිපත්තියක් ආණ්ඩුවට නැති නිසාය. කාබනික පොහොර ආනයනයට තිබූ තහනම නිල වශයෙන්ම දැන් ආණ්ඩුව ආපස්සට ගෙන ඇත. කාබනික යැයි කියා ගෙන්වූ පොටෑසියම් ක්ලෝරයිඩ් පොහොර එයට එක් නිදසුනකි. රාජ්‍ය ඇමති ශෂීන්ද්‍ර රාජපක්ෂ මේ වනවිට කියා ඇත්තේ මෙම මහ කන්නය සඳහා පමණක් ගොවීන්ට අවශ්‍ය රසායනික පොහොර සහ කෘමිනාශක ආනයනයට කටයුතු කරන බවය.
එසේ කාබනික යැයි කියූ රසායනික ලෙස හඳුන්වන පොහොර වැඩි මිලට හෝ රටට ගෙන්වා දැන් බෙදාහැර තිබේ. ඉන්පසු ඉන්දියාවෙන් ගෙන ආ දියර නයිට්‍රජන් පොහොරද බාධාවකින් තොරව රට තුළට බෙදා හරිමින් පවතී. ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇති බරපතළම චෝදනාව වන්නේ එම ඉන්දීය දියර පොහොර ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් ජවිපෙ මන්ත්‍රී විජිත හේරත් ඔක්තෝබර් 22 වැනිදා පාර්ලිමේන්තුවේදී කළ හෙළිදරව්වය.
එහිදී ඔහු කීවේ එම ඉන්දීය පොහොර ගෙන්වීමේ දේශීය නියෝජිත ආයතනය වන යුනයිටඩ් ෆාමර්ස් ට්‍රස්ට් සමාගම ලියාපදිංචි කිරීමටත් පෙර එම සමාගමේ අධ්‍යක්ෂවරුන් දෙදෙනාගේ අත්සන් බලය ඇති ගිණුමක් ආරම්භ කර ඇති බවයි. එම ගිණුම මහජන බැංකුවේ ටවුන්හෝල් ශාඛාවේ ආරම්භ කර තිබෙන අතර ඒ විදේශ මුදල් ගිණුමක් වශයෙන් අගෝස්තු 18 වැනිදාය. ඊට දින දෙකකට පසු අගෝස්තු 20 වැනිදා රුපියල් ගිණුමක් ආරම්භ කර ඇත. මෙම විදේශ මුදල් ගිණුම සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් 1,247,788.80ක මුදලක් කොළඹ කොමර්ෂල් පොහොර සමාගම වෙනුවෙන් භාණ්ඩාගාරය ලබාදී ඇති අතර ඉන් ඉන්දීය දියර පොහොර වෙනුවෙන් ඩොලර් 387,116.23ක මුදලක් ඉන්දීය සමාගමට බැංකුව ගෙවා ඇත. ඉතිරි ඩොලර් ප්‍රමාණය රුපියල් බවට හරවා ආරම්භ කර ඇති රුපියල් ගිණුමට බැරකරන ලෙස කරන ලද ඉල්ලීම බැංකුව ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත. එසේ රුපියල් ගිණුමට මුදල් බැරකරන ලෙස ජනාධිපති කාර්යාලයේ ඉහළ නිලධාරියකු බලපෑම් කර ඇතැයිද විජිත හේරත් මන්ත්‍රීවරයා පාර්ලිමේන්තුවේදී ප්‍රකාශ කර තිබුණි.
එම පොහොර ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් දැන් ඉතිරි වී ඇති ප්‍රශ්න වන්නේ රටට ගෙනෙනවා යැයි කී දියර නයිට්‍රජන් මුළු ප්‍රමාණයෙන් ඉතිරි කොටස ගෙනෙනවාද නැද්ද, මේ ගෙන්වා ඇත්තේ ඇත්තටම ගෙන්වීමට නියමිතව තිබූ ප්‍රමාණයද, එසේ නම් වැඩිපුර මුදල් ප්‍රමාණයක් දේශිය නියෝජිතයන්ගේ බැංකු ගිණුමට බැර කළේ ඇයි හා එම වැඩිපුර මුදල් රුපියල් ගිණුමට බැර කිරීමට උත්සාහ කළේ ඇයි යන්නය.
මෙවන් තත්වයක් තුළ වැඩි මිලට මිලදී ගැනීම, ඇණැවුමට වඩා වැඩිපුර මුදල් ගෙවීම යන චෝදනාවලින් තොරවවත් තවමත් කර ගැනීමට නොහැකි ව්‍යාපෘතිය බවට පත්වී ඇත්තේ කාබනික පොහොර ව්‍යාපෘතියේ පළමු ඇණවුම වූ චීන ක්යින්ඩාවෝ සමාගමේ පොහොර ගොඩබාන්නට නොහැකි වීමය. චීන මුහුදේ දිලීර වර්ගයක් සමඟ වර්ධනය වන එම මුහුදු පැළෑටිවල අහිතකර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් හා බැක්ටීරියා තිබෙන බව සාම්පල පරික්ෂාවේදී මුල් වරට හඳුනාගත් අවස්ථාවේ මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේට අනුව එය කුමන්ත්‍රණයක් විය. ඊට හේතුව වශයෙන් ඔහු කීවේ එම සාම්පල් ආරක්ෂිතව ඇසුරුම් කර පරීක්ෂණ ආයතන කරා යොමු නොකිරීම හේතුවෙන් අතරමඟදී එයට අහිතකර ද්‍රව්‍ය එකතු කරන්නට ඇති බවය. ඒ නිසා ඒ ගැන සීඅයිඩී පරීක්ෂණයක් සිදුකරන ලෙසද ඔහු ගෝරනාඩු කළේය. එම සීඅයිඩී පරීක්ෂණයේ ප්‍රතිඵල එන්නටත් ප්‍රථම ආරක්ෂාකාරීව යැව් බවට සහතික කළ එහි දෙවන සාම්පලයෙනුත් අහිතකර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් හා බැක්ටීරියා හඳුනා ගැනීමත් සමඟ වීර චරිතයට මාරුවූ මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ රටට සහතික කර කීවේ රටේ පසට හා කෘෂිකර්මයට අහිතකර ද්‍රව්‍ය සහිත එම පොහොර මෙන්ම ඒ ආකාරයේ කිසිදු පොහොරක් ගෙන ඒමට ඉඩ නොදෙන බවය. එම පොහොර ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීම දෙරට අතර හොඳහිත පළුදු කිරීමට හේතුවක් බව මාධ්‍ය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින්ම චීනය කියූ අතර එම පොහොර ශ්‍රී ලංකාවට ගොඩබෑම චීනය අත්හැර නැති බව මේ වනවිට පෙන්නුම් කර තිබේ. චීනය කියා ඇත්තේ එම පොහොර සාම්පල දෙරටටම අතරමැදි වෙනත් රසායනාගාරයක පරික්ෂාවට ලක්කළ යුතු බවයි. වාර්තාවන්නේ, එසේ කියමින් චීන නැව මේ වනවිට කොළඹ වරාය අවට සැරිසරමින් තිබෙන බවයි.
චීනයේ මේ ඝන කාබනික පොහොර අතරමැදි රසායනාගාරයකදී අහිතකර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගෙන් තොර බවට සමත් වුවද, නීතියට අනුව නම් ඝන කාබනික පොහොර සඳහා සාදා ඇති ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිතියෙන්ද සමත් විය යුතුය. මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ පිළිබඳ වෛරය ඇත්තේ එතැනය.
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනය ආනයනික ඝන කාබනික පොහොර සඳහා 2021 අංක 1704 යනුවෙන් සාදන ලද එම ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන් වූ කෘෂිකාර්මික කමිටුව තුළ මහාචාර්ය බුද්ධි මාරඹේ සක්‍රිය කාර්යභාරයක් කර තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවට ආනයනය කරන සෑම ඝන කාබනික පොහොරක්ම එම ප්‍රමිතියට අනුකූල විය යුතු අතර ඊට අනුව අහිතකර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් මෙන්ම බැක්ටීරියා වර්ගද, මල අපද්‍රව්‍යද එවැනි පොහොරක් තුළ තිබිය නොහැකිය. අමතරව එවැනි පොහොරක තිබිය යුතු රසායනික අනු ප්‍රමාණයන්ද නිශ්චය කර ඇත.
ඒ අනුව එවැනි පොහොරක තිබිය හැකි නයිට්‍රජන් ප්‍රමාණය 5%කි. මෙම පොහොර ගෙන්වීම සම්බන්ධයෙන් මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවේ සඳහන් වන්නේ ඒවාහි නයිට්‍රජන් 10%ක් අඩංගුවන බවය. එවැනි ඉහළ නයිට්‍රජන් ප්‍රතිශතයක් සාමාන්‍යයෙන් කාබනික පොහොරවල අඩංගු විය නොහැකි බව විෂය පිළිබඳ විශේෂඥයන්ගේ මතය වන අතර නයිට්‍රජන් ප්‍රතිශතය ඉහළ යෑම යන්න එම පොහොරවලට රසායනික එකතු කිරීමක් කර ඇතිය යන්න ගැන සැකයක්ද මතු කරන බව ඔවුන්ගේ මතයයි.
මේ අනුව අප වටහාගත යුත්තේ ශාක ආරක්ෂණ පනත යටතේ සිදුවන රටේ පසට හා ශාක පද්ධතියට අහිතකර ද්‍රව්‍ය ඇත්දැයි සිදුකරන පරීක්ෂණයෙන් සමත් වුවද නීතිය නිසි ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වේ නම් ශ්‍රී ලංකා 2021 අංක 1704 ප්‍රමිතියෙන්ද සමත්වීමේ අභියෝගයක් දැනට අර්බුදයක් බවට පත්වී ඇති චීනයෙන් ගෙන්වීමට සැලසුම් කළ කාබනික පොහොර සම්බන්ධයෙන් ඇති බවය.■
