සම්පූර්ණයෙන්ම නැනෝ යූරියා මත රැඳිලා
අස්වැන්න ලබාගන්න බෑ
කෘෂි විද්‍යා පීඨය, පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය
බුද්ධි මාරඹේ

■ ප්‍රබුද්ධ නුවන්

ආණ්ඩුවේ කාබනික පොහොර වැඩ පිළිවෙළ ක්‍රමයෙන් රිවර්ස් ගියර් එකට දාන බවක් තමයි පෙනෙන්න තියෙන්නේ?

කෘත්‍රිම රසායනික පොහොර සහ කෘත්‍රිම පලිබෝධනාශක ආනයනය සහ භාවිතය නවත්තන්න 2021 අප්‍රේල් 27 ගත්තු තීරණය කෘෂිකර්මාන්තය පැත්තෙන් ගත්තත්, ආහාර සුරක්ෂිතතාව පැත්තෙන් ගත්තත්, යෙදවුම් පැත්තෙන් ගත්තත් නිදහස ලැබුණු දා පටන් ගත්ත වැරදිම තීරණය කියලා කියන්න මම කැමතියි. රටක් විදිහට මෙහෙම යන්න බෑ කියලා අපිට ලෝකයේ වෙනත් රටවල් අත්දැකීමෙන් පෙන්නලා දීලා තියෙනවා ඕනෑ තරම්. එහෙම තත්ත්වයක් මත මේ වගේ තීරණයක් ගැනීම වඩාත් කනගාටුදායකයි.
අපි දන්නවා භූතානයට වුණු දේ. භූතානය 2014 පටන්ගත්තා කාබනික වීමේ වැඩපිළිවෙළක්. ඒ අයගේ අරමුණ වුණේ 2020 වෙනකොට සම්පූර්ණයෙන් කාබනික වෙන එක. නමුත් 2018 වෙද්දී ඒ අයට ඒ වැඩපිළිවෙළ අතහරින්න වුණා. මොකද ඔවුන්ට තේරුණා රටේ ආහාර අවශ්‍යතාවෙන් සීයට පණහටත් වැඩි ප්‍රමාණයක් තමන් ආනයනය කරමින් ඉන්න බව.

අපි කියුබාව ගැන කොච්චර කතාකළත්, 2020 ලෝක ආහාර වැඩසටහන යටතේ කරනු ලැබූ වාර්තාවේ පැහැදිලිව සඳහන් වෙනවා කියුබාව තමන්ට අවශ්‍ය ආහාරවලින් සීයට හැටක් හැත්තෑවක් විතර ආනයනය කරනවා කියලා.

මේ කාබනික වැඩපිළිවෙළ සාධාරණය කරන්න අපි ගන්න තවත් උදාහරණයක්නේ යුරෝපා සංගමය. අපි කොච්චර ඒ අය ගැන කිව්වත් යුරෝපා සංගමයේ මෑතක පැවති ග්‍රීන් ඩීල් (European Green Deal) එක මගින් කිව්ව දෙයක් තමයි ඒ අය සිය ගොවිතැනෙන් අවම වශයෙන් 25%ක් කාබනික කරන්න උත්සාහ කරනවා කියලා. ඒකත් 2030 වන විට. ඉතිං එහෙම තත්ත්වයක් තුළ අපි එක රැයින් සියයට සීයක් කාබනික කරන්න වෑයම් කිරීම ලෝකයේ ඒ අත්දැකීම් සියල්ල අවාසනාවන්ත ලෙස අමතක කිරීමක්.

ඇත්තටම රජය කකුලක් පස්සට ගත්තාද නැද්ද කියන එක අදාළ නෑ. ගොවි මහතුන්ට අවශ්‍ය කරන පෝෂක ද්‍රව්‍ය මොන ආකාරයකින් හෝ අවශ්‍ය කාලයට සපයන එක රජයේ වගකීමක්. අපේ රටේ ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහතික වෙන්නේත් රටේ දියුණුව ඇතිවෙන්නේත් එතකොට.

පසුගියදා ඉන්දියාවෙන් නැනෝ නයිට්‍රජන් දියර පොහොර තොගයක් ආනයනය කළා. ඒ මෙරටට ගෙනඒමට ඇණවුම් කළ නැනෝ නයිට්‍රජන් ලීටර ලක්ෂ 31කින් කොටසක් විදිහට. කෘෂිකර්ම ලේකම්වරයා කියන්නේ මේවා කාබනික කියලවත් රසායනික කියලාවත් හඳුන්වන්න බැරි, තුන්වන පරම්පරාවේ, අර්ධ කාබනික – රසායනික ලක්ෂණ දෙකම තියෙන පොහොරක් කියලා.

ඉන්දියාවේ තියෙනවා ඉතාම ජනප්‍රිය, පොහොර නිෂ්පාදනය කරන සමුපකාරයක් Indian Farmers Fertiliser Cooperative කියලා. 2019 අවුරුද්දේ නැනෝ තාක්ෂණයෙන් යුතු මේ පොහොර හැදුවේ ඒ ආයතනය. තවදුරටත් පරීක්ෂණ කරලා ඒ අය ගිය අවුරුද්දේ මේ නැනෝ නයිට්‍රජන් දියර පොහොර එළිදැක්වුවා. නමුත් මේ පොහොර වාණිජ වශයෙන් නිෂ්පාදනය කරන්න ඔවුන් පටන්ගත්තේ මේ අවුරුද්දේ මාර්තු මාසයේ. ඇත්තටම බලනවා නම් මේක රසායනික පොහොරක්. කොටින්ම කියනවානම් යූරියා අඩංගු දියරයක්.

ඉතිං කාබනික ගොවිතැන කියන සංකල්පය එක්ක නම් මේක භාවිත කරන්න බෑ. මොකද කාබනික ගොවිතැන කියන එකේ තියෙන නීතිරීතිවලටයි, ඒකේ තියෙන උපදේශනවලටයි මේක සම්බන්ධ කරගන්න බෑ. නමුත් මේක පාරිසරික ගොවිතැන කියන සංකල්පය උඩ නම් භාවිත කරන්න පුළුවන්.

මොන දේ වුණත් මෙතැනදි අපි පිළිගන්න ඕනෑ වැදගත් කරුණක් තමයි, මේ නයිට්‍රජන් දියර පොහොර තාක්ෂණික වශයෙන් උසස් දෙයක් කියන එක. අනික් කාරණය තමයි ලෝකයේ යූරියා නිෂ්පාදනය කරන ප්‍රමුඛතම රට ඉන්දියාව. ඒ අය වර්ෂයකට යූරියා ටොන් මිලියන විසි හතරක් විතර නිෂ්පාදනය කරනවා. එච්චර නිෂ්පාදනය කරලාත් ඒ අය යූරියා තවත් ආනයනය කරනවා.

සාමාන්‍යයෙන් භාවිත කරන යූරියා පොහොරවලට වඩා මේවායේ කැපීපෙනෙන ලක්ෂණ මොනවාද?

අපි සාමාන්‍යයෙන් භාවිත කරන යූරියා මගින් නයිට්‍රජන් ඉක්මනට පසට ලබා දෙනවා. ඒ අනුව ඒවා ඉක්මනින් නයිට්රේට් හා ඇමෝනියම් අයන බවට පත් වෙනවා. මේවා ශාකයට අවශෝෂණය කරගත්තත්, අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා පසට එකතු වුණොත් පසට යම් හානියක් සිදුවෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් අපි කියන්නේ යූරියාවල කාර්යක්ෂමතාව 30%යි කියලා. මේ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කරන්න ක්‍රම කීපයක් තියෙනවා. ඉන් වැදගත් එකක් තමයි, ශාකයේ ජීවන චක්‍රය පුරාවට නයිට්‍රජන් අවශ්‍යතාව අනුව අවශ්‍ය කරන නයිට්‍රජන් ප්‍රමාණය කඩින් කඩ ලබා දීම.

උදාහරණයක් හැටියට වී වගාව ගත්තොත්, 2013 පොහොර නිර්දේශය අනුව වවලා සති දෙකකින් තමයි අවශ්‍ය යූරියා ප්‍රමාණය මුළින්ම වී වගාවට යොදන්න ඕනෑ. ඊට පස්සේ සති හතරෙන්, හයෙන්, අටෙන් යනාදි වශයෙන් යූරියා යොදන්න අවශ්‍යයි. එහෙම වුනාම යූරියා, ශාකයට වැඩි කාර්යක්ෂමතාවෙන් උරාගන්නවා. වෙනත් විදිහකට කියනවා නම් වැඩිපුර යූරියා ප්‍රමාණයක් ශාකයට උරානොගැනීමෙන් වළක්වගන්නත් මේ මගින් පුළුවන්. ඒ මං කිව්වේ යූරියා යූරියා හැටියටම භාවිත කරන විදිහ ගැන.

නමුත් ලෝකය නව තාක්ෂණය භාවිත කරලා අනාදිමත් කාලයක ඉඳන් යූරියා පොහොර නිපදවනවා. සල්ෆර් ආවරිත යූරියා කියන්නේ ඒ වගේ එක නිෂ්පාදනයක්. ඒ මගින් වුණේ යූරියා වටේට සල්ෆර් ආවරණයක් දාලා යූරියාවලින් නයිට්‍රජන් වැඩි වේගයකින් මුදාහරින එක අඩු කරන එක. ඒකෙන් යූරියා ශාකයට උරාගන්නා කාර්යක්ෂමතාව වැඩිකරන ගමන්ම පරිසරයට අපතේ යෑම අඩු කරන්නත් පුළුවන් වුණා.

ඒ වගේම ඉන්දියාව තීරණයක් අරං තියෙනවා යූරියා පාවිච්චි කරනකොට හැම වෙලාවෙම ඒවා කොහොඹ ආවරණයක් යොදලා පාවිච්චි කරන්න. ඒකෙන් ඒ අය කාරණා දෙකක් බලාපොරොත්තු වෙනවා මූලික වශයෙන්. එකක් තමයි යූරියාවලින් නයිට්‍රජන් මුදාහරින වේගය අඩු කරන එක. ඒ වගේම කොහොඹ ආවරණයක් තියෙන නිසා ඒ මගින් ශාක ආරක්ෂණය පිළිබඳ යම් කටයුත්තකුත් සිදුවෙනවා. කොහොඹවලින් සත්ත්ව හානි අඩු කරන්න පුළුවන් කියලා අපි දන්නවානේ.

මේ නැනෝ තාක්ෂණය කියන්නෙත් ඒ වගේම තාක්ෂණයක්. ඒකෙන් කරලා තියෙන්නේ යූරියා නැනෝ තාක්ෂණික උපක්‍රමයන්ට භාජනය කරලා යූරියාවලින් පසට නයිට්‍රජන් මුදාහරින වේගය අඩු කරලා යූරියා වඩාත් කාර්යක්ෂමව කෘෂිකර්මාන්තයේ යොදාගන්න පුළුවන් මෙවලමක් හැටියට පත් කළ එක.

නැනෝ නයිට්‍රජන් දියර පොහොර ‘කාබනික’ නොවුණත් ඒ මගින් අපිට පෙරට වඩා පරිසර හිතකාමී සහ ඵලදායී අස්වැන්නක් ගන්න පුළුවන් කියන එකද ඒ අනුව අදහස් වෙන්නේ?

නෑ. ගැටලුව මතුවන්නේ ඔතැනදි. මේ සම්බන්ධයෙන් තියෙන ඉන්දියාවේ සියලුම පරීක්ෂණ දත්ත කියන්නේ මේ නැනෝ නයිට්‍රජන් පොහොර වගාවකට යොදන්න පුළුවන් බෝගයට අවශ්‍ය නයිට්‍රජන්වලින් සීයට පණහක් සාමාන්‍ය යූරියා මගින් සැපයීමෙන් අනතුරුව ශාකයට දෙවතාවක් ලබාදිය හැකි අතිරේකයක් හෙවත් සප්ලිමන්ට් එකක් විදිහට කියලා. ඒ අනුව සම්පූර්ණයෙන්ම මේ නැනෝ යූරියා මත රැඳිලා අස්වැන්න ලබා ගන්න බෑ කියන එක ඉතාමත්ම පැහැදිලියි.

ගසක පත්‍ර සඳහා යොදන මෙවන් බොහෝ පොහොර වර්ග සාමාන්‍යයෙන් යොදන්නේ නිර්පාංශු වගාවන්ට නේද? නමුත් වැඩබලන ඇමති සෂීන්ද්‍ර රාජපක්ෂ කීවේ මේ පොහොර තේ පොල් රබර් වගේ වගාවන්ට පවා යොදාගන්න පුළුවන් කියලා?

ඔබ කියන කාරණය බොහෝදුරට නිවැරදියි. මේ වගේ දියර පොහොර වැඩි වශයෙන්ම භාවිත කරන්නේ නිර් පාංශු වගාවන් කියලා කියන ජල රෝපිත වගාවන්ට, වායු රෝපිත වගාවන්ට ආදි වගාවන්ට තමයි. නමුත් නව තාක්ෂණය මුසු වෙලා එද්දී මේවා වී වගාවට හා බඩ ඉරිඟු වගාවන් ආදියටත් භාවිත කරන්න පුළුවන්. හැබැයි තනිකරම මේ මතම රඳා පැවතිලා ශාකයට අවශ්‍ය සම්පූර්ණ පෝෂණය ඒ මගින් ලබා දෙන්න බෑ.

මේ ආකාරයෙන් නැනෝ තාක්ෂණය භාවිත කරලා පොහොර නිෂ්පාදනය ලංකාවේ නැනෝ තාක්ෂණ ආයතනය මීට මගින් ලංකාවෙත් අත්හදා බලපු ක්‍රමයක්. ඒ අනුව ඔවුන් සාර්ථක ලෙස නැනෝ තාක්ෂණය මගින් පොහොර නිපදවනු ලැබුවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි ඒවා කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මගින් බතලේගොඩ, අම්පාර, මඩකලපු වගේ තැන්වල භාවිතත් කළා වී වගාව සඳහා. ඒවා කිසියම් දුරකට සාර්ථක ප්‍රතිඵලත් පෙන්නුවා.

ඔබ නැවත නැවත කියන දෙයක් තමයි නැනෝ නයිට්‍රජන් තනිව භාවිත කරලා නිසි නයිට්‍රජන් අවශ්‍යතාව ශාකයට ලබා දෙන්න බෑ කියලා. ඉතිං නැනෝ නයිට්‍රජන්වල තියෙන නිර්දේශ අනුව යමින්, 50%ක් සාමාන්‍ය යූරියා ගොවීන්ට ලබාදීමට රජය කටයුතු කරමින්ද ඉන්නේ?

වී වගාව සම්බන්ධයෙන් නම් ඒ වගේ සූදානමක් රජය ගන්නවා කියලා තවමත් පෙනෙන්න නෑ. හැබැයි බඩඉරිඟු වගාවට අවශ්‍ය කරන රසායනික පොහොර නම් ලබා දෙන්න යනවා කියලා අපි දැක්කා රාජ්‍ය ඇමතිතුමා රූපවාහිනියේ කියනවා. ඒ අනුව බඩඉරිඟු වගාවට සාමාන්‍ය යූරියා ලැබිලා ඒ එක්කම නැනෝ තාක්ෂණික දියර පොහොර ලබා දෙන්න හැකියාවක් තිබ්බොත් සාර්ථක අස්වැන්නක් බලාපොරොත්තු වෙන්න පුළුවන්.

එහෙම නැත්තං අස්වැන්නේ විශාල අඩුවීමක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ අඩුවන ප්‍රමාණය කොච්චරද කියලා සංඛ්‍යාත්මකව කියන්න අමාරු අස්වැන්නට පොහොරවලට අමතරව දේශගුණික තත්ත්ව වගේ දේවල් බලපානවා. ඒ වගේ අපි දන්නවා වල්නාශක පලිබෝධනාශක වගේ දේවල් පවා මේ වෙලාවේ ලංකාවේ නෑ. නැනෝ නයිට්‍රජන් විතරක් දැම්මොත් අස්වැන්න මෙච්චර අඩු වෙන්න පුළුවන් කියලා සංඛ්‍යාත්මකව කියන්න අපිට පුළුවන්කම තියෙන්නේ අර කියූ වෙනත් කාරණා සියල්ලම යහපත් අතට තියෙයි කියලා උපකල්පනය කරලා විතරයි. නමුත් මේ වන විට ඒ කාරණා පවා ගැටලුවට ලක්වෙලා තියෙන්නේ.

මෑතකදී ලිතුවේනියාවෙන් ආනයනය කළ ටොන් 29,167ක පොහොර තොගය කාබනික පොහොර කියලයි ඇමතිවරයා ඇතුළු කෘෂිකර්ම බලධාරීන් කිව්වේ. මේවා කාබනිකද රසායනිකද කියලා විශාල ආන්දෝලනයක් රටේ ඇති වුණා?

ඒවා කාබනික පොහොර නෙමෙයි. ඒවා රසායනිකයි. රසායනික ද්‍රව්‍යයක් ස්වාභාවිකව තිබුණු පළියට කාබනික වෙන්නේ නෑනේ. පොටෑසියම් සහ ක්ලෝරයිඩ් කියන දේවල් අකාබනික රසායන කියලා අපි ඉගනගන්නවානේ ඉස්කෝලේ පොඩි පංතිවලදීත්. හැබැයි එක එක රටවල තියෙන නෛතික පදනම අනුව, කාබනික කෘෂිකර්මය සඳහා මිනිසාගේ මැදිහත්වීමකින් රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවන්ට භාජනය නොකර ස්වභාවයෙන් ලැබෙන රසායනික ද්‍රව්‍ය යොදා ගන්න අවස්ථා නම් තියෙනවා. ඒ අනුව මේ ගෙන්නපු පොහොර තොගයත් ස්වාභාවික වුණත් මේවා කාබනික ද්‍රව්‍යයක් නම් නෙමෙයි.

දැන් කුමන නම්වලින් හරි ගෙනා නයිට්‍රජන් කිසියම් ප්‍රමාණයකුත් පොටෑසියම් ප්‍රමාණයකුත් තියෙනවා. ඉතිරි පෝෂක ටික කාබනිකව අරං අපිට සියල්ල කළමනාකරණය කරගන්න පුළුවන් වේවිද?

අපි දන්නවා ශාකයකට සාමාන්‍යයෙන් පෝෂක වර්ග දහඅටක් දහනවයක් විතර අවශ්‍ය වෙනවා. අපි නයිට්‍රජන්, පොස්පරස්, පොටෑසියම් කියලා ගන්නේ ඒ අතර ප්‍රධාන පෝෂක විතරයි. ලංකාවේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව වී වගාවට අදාළව රටේ විවිධ ප්‍රදේශවල පස් පරීක්ෂා කරලා බලද්දි පෙනිලා තියෙන දෙයක් තමයි සෑහෙන ප්‍රදේශවල ශාකයකට අවශ්‍ය කරන පොස්පරස් ප්‍රමාණය ගැටලුවක් නැතිව ලබාගන්න පුළුවන් කියලා. ඒ නිසා අවශ්‍ය නම් අපිට සුපර් පොස්පේට් කියන පොස්පරස් අඩංගු පොහොර ගෙන්නන එක අවශ්‍ය නම් මඳක් පැත්තක තියන්න පුළුවන්.

කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව වගේම විශ්වවිද්‍යාල හැටියට අපිත් කාලාන්තරයක ඉඳලා ගොවීන්ට කියන දෙයක් තමයි රසායනික පොහොර භාවිත කරන ගමන්ම කොම්පෝස්ට්, කොළ පොහොර වගේ කාබනික පොහොර පාවිච්චි කරන්න කියලා. එහෙම කියන්න ප්‍රධාන හේතුව තමයි ඒ මගින් පසේ තියෙන භෞතික ගුණාංග, රසායනික ගුණාංග හා ජෛව විවිධත්ව ගුණාංග දියුණු කරන්න පහසු වීම. අපි කාබනික පොහොර කියලා ගත්තාට ඒවායෙන් ගොඩක් වෙලාවට වෙන්නේ පෝෂණ අවශ්‍යතා සැපිරීමට වඩා මේ විදිහේ ගුණාංග දියුණු කිරීම. උදාහරණයක් විදිහට අපි කොම්පෝස්ට් හැදුවොත් ඒකේ නයිට්‍රජන් තියෙන්නේ සීයට එකක් විතර. අපි කාබනික පොහොර හැදුවොත් එතැන නයිට්‍රජන් තියෙන්නේ සීයට එකත් තුනත් අතර.

ලංකාවේ වී වගාවෙන් අපේක්ෂිත අස්වැන්න හෙක්ටයාරයකට ටොන් පහක් කියලා හිතුවොත්, සාමාන්‍යයෙන් හෙක්ටයාරයකට නයිට්‍රජන් අවශ්‍ය වෙනවා කිලෝ ග්‍රෑම් එකසිය පහක්. ඒ ප්‍රමාණය ලබා දුන්නේ නැත්නම් අපිට හෙක්ටයාරයකට ටොන් පහක අස්වැන්න ලබා ගන්න බෑ. රජය චීනයෙන් කාබනික පොහොර ගේන්න ගියත් අපේ ශාක ආරක්ෂණ පනතට අනුව ඒක ගේන්න බැරි වුණා. ඒ තුළ තියෙනවා රෝගකාරක විෂබීජ. අනික් කාරණය ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමිති ආයතනයෙන් හදලා තියෙන 2021/1704 දරන ප්‍රමිතියට අනුව පවා මේවා පිටරටින් ගේන්න බෑ ජීවානුහරණය නොකර. ■