බොහෝ කලා නිර්මාණවල දක්නට ලැබෙන්නේ සමාජ-ආර්ථික කොන්දේසි මත අසරණ වූ ගණිකාවන් දෙස හුදු සානුකම්පිත දෘෂ්ටියක් හෙළීමකි. එය ලාංකීය කලාවේ ද සේකර වැනි කවියන්ගේ සිට ‘ළඳුනේ‘ වැනි ගීත දක්වා දක්නට ලැබෙන පොදු රෝග ලක්ෂණයකි.
■ අනුසර වීරසිංහ
ඕ මරියා නම් ගණිකාව වූවාය. බ්‍රසීලයේ දුර ඈත පුංචි ගම්මානයක සිට ස්විට්සර්ලන්තයේ ලුම්පන් නාගරික අහස දිගේ අසීමාන්තික නිදහස සොයා ඈ පියඹා ආවාය. අඳුරින් පිරුණු රතු එළි වීදියක ලැගුම් ගෙන, දල්වාගත් සිගරැට්ටුවෙන් අතරමඟ මුණගැසුණු නාඳුනන පිරිමින්ගේ හදවත් රාගයෙන් අවුළුවන්නට වූවාය. ඒ පිරිමි මැද තනි වූ සිය ගැහැනු ආත්මයේ හිස්කම මකාලන්නට සමත් ආදරයක් සොයා අධ්‍යාත්මික චාරිකාවක නිරත වූවාය.
මෙවන් හිතුවක්කාර සහ වික්‍රමාන්විත ගැහැනියක ප්‍රතිනිර්මාණය වන්නේ සුප්‍රකට බ්‍රසීලියානු ලේඛක පාවුලෝ කොයියෝ (Paulo Coelho) අතිනි. ඒ, ඔහුගේ ‘ Eleven Minutesz ‘ (‘මිනිත්තු එකොළහේ කතන්දරේ‘ ලෙස රුවිනි තල්පාවිල විසින් පරිවර්තනය කළ) නවකතාව හරහා ය. ලෝකය පුරා භාෂා ගණනාවකට පරිවර්තනය වෙමින් ආදායම් වාර්තා තැබූ ඔහුගේ The Alchemist’. (සන්තියාගෝ නම් සැරිසරන්නා) කෘතියත් සමග කොයියෝ තවදුරටත් ලාංකීය පාඨකාගාරයට ආගන්තුක ලේඛකයෙක් නොවීය.
සමස්තයක් වශයෙන් ගත් කල, ඉන්පසු ඔහුගේ බොහෝ නවකතා තුළ අධිරාජ්‍යවාදයේ ව්‍යාප්තියත් සමග පැතිරී යන රෝමානු කතෝලික දහමේ ආධිපත්‍යයත්, ධනේශ්වර ක්‍රමයත්, පිතෘමූලික සමාජයත් විසින් ගොඩනගන ගතානුගතික ජීවන විලාසිතාවේ වැටකඩොලු බිඳහෙලාගෙන, ස්වකීය ජීවිතයේ ආනන්දයත්, නිදහසත්, ප්‍රඥාවත් සොයා යන හිතුවක්කාර ගැහැනු චරිත බොහෝමයක් අපට මුණගැසෙයි. ‘මිනිත්තු එකොළහේ කතන්දරේ‘ කතානායිකාව වන මරියාගේ චරිතය ඒ අතරින් සුවිශේෂ වේ.
‘මරියා‘ යන නම සඳහන් කළ සැණින් අපගේ මතකයට නැගෙන බයිබලයේ චරිත ද්විත්වයක් ඇත : එක් අයෙකු නම්, ජේසුස්වහන්සේගේ මෑණියන් වූ පාරිශුද්ධත්වයේ හා මාතෘත්වයේ සංකේතයක් බඳු කන්‍යා මරියමව්තුමියයි. අනෙකා නම්, ජේසූන්ගේ දෙපා සිය කඳුළින් දොවා, කෙස් වැටියෙන් පිස දැමූ බව කියැවෙන, පාපයේ ගිලී සිටි මරියා මග්දෙලේනා නම් වෛශ්‍යාවයි. සැබැවින්ම, කතන්දරය තුළ අපට හමුවන ‘මරියා‘ නම් තරුණියගේ චරිතය වනාහි එකී බයිබලීය සංකේත දෙක විසින් නිරූපණය කරන ‘පාරිශුද්ධත්වය සහ පාපය‘ යන ප්‍රතිවිරෝධී මනෝභාවයන්ගේ ඒකීයත්වයෙන් ගොඩනැගුණු ගැහැනු ආත්මයකි.
මරියාගේ අන්දරය ඇරඹෙන්නේ, සුදු අශ්වයෙකු පිට නැගුණු චාමින් කුමාරයෙකු කොහේ හෝ සිට ඇවිදින් ඇය සින්ඩරෙල්ලාවක සේ කැන්දාගෙන යනු ඇතැයි යන රෝමාන්තික සිතිවිල්ලෙන් හදවත පුරවාගත් හිරිමල් දැරිවියක හැටියට ය. ඇය මුල් වරට පිරිමි ළමයෙකුට ප්‍රේම කරන්නට පටන් ගන්නේ වයස අවුරුදු එකොළහේදී ය. ඔහුද ඇය කෙරෙහි උනන්දුවක් දක්වන බව පෙන්වමින් ඇගෙන් පැන්සල් කොටයක් ඉල්ලාගන්නට ඈ කරා පැමිණියද, මරියා කිසිවක් නොකියා ඔහු මගහරියි. එහෙත්, ඉනික්බිති කිසිදාක ඇයට ඒ පුංචි පිරිමි ළමයා මුණනොගැසුණි. එහෙයින්, ඒ මොහොතේ ඇගේ තීරණය ගැන කනස්සල්ලෙන්, ඇය තමන්ගේ යාතිකා නෑසෙන තරම් දුර ඈත ස්වර්ගයේ වැඩසිටි මරියා මව්තුමියගෙන් ඔහුව යළි තමන්ට මුණගස්වන ලෙස අයැද සිටියි. එසේ නොමැතිවුවහොත්, සදාකාලිකව කන්‍යා සොයුරියක ලෙස දිවි ගෙවන්නටද විටෙක මරියා සිතයි.
එහෙත් එය කිසිදා සිදු නොවේ. එතැන් පටන්, තම ජීවිතයේ සියුම්, අන්වීක්ෂීය අද්දැකීම් සහ සිතුවිලි සියල්ලක්ම ඉතා සවිඥානික ලෙස දිනපොතක පිටු අතර ඈ ලියා තබන්නී ය. මරියා මුල් වරට ඔසප් වූ දිනයේ උදෑසන ඇහැරී බලන විට දෙපා අතර ලේ තැවරී තිබෙනු දැක තමා මිය යනු ඇතැයි බිය වූ ආකාරයත්, ඈ මුල් වරට පිරිමි ළමයෙකු සිපගත් දා මෝදු වූ අනුරාගී හැඟීම්නුත්, ඈ මුලින් ම ස්වයංවින්දනයේ යෙදුණු දිනයේ සිය ආත්මය එක් මොහොතකට ස්වර්ගය ස්පර්ශ කර නැවත බිම ඇද වැටුණාක් මෙන් දැනුණු සුරතාන්තමය ප්‍රමෝදයත්, කෙමෙන් වයසින් මුහුකුරා යද්දී පෙම්වතෙකු සමඟ පැවති ශාරීරික සබඳතාවෙන් සිය කන්‍යාභාවය අහිමි වූ හැටිත් ආදි තම ලිංගික ජීවිතය හා බැඳුණු අමරණීය මතකයන් රැසක් ඈ ඒ දිනපොතේ පිටු අතර අසුරන්නීය. මරියා මෙලෙස ස්වකීය ශරීරයට සංවේදී වෙමින් කතන්දරය පුරා ම සිදු කරන ලියවිල්ල, එක් අතෙකින් හෙලන් සිසෝ වැනි ප්‍රංශ ස්ත්‍රීවාදී ලේඛිකාවක සියThe Laughter of Medusa (මෙඩ්‍යුසාගේ සිනහව) කෘතිය තුළින් හඳුන්වාදෙන ‘ස්ත්‍රීමය ලේඛන‘ ශෛලියෙහි ”ස්ත්‍රිය තම ශරීරයෙන් ලියයි” යන අදහස සමග සමපාත වේ. මින් සිසෝ අදහස් කරන්නේ ස්ත්‍රිය සිය ශරීරය හා ලිංගිකත්වයට සංවේදී වෙමින් සිදු කරන නිර්භීත ලේඛනය හරහා, තම ආත්මය සිර කොට තැබූ සාම්ප්‍රදායික පුරුෂමූලික ආඛ්‍යානයන්ගෙන් ගැලවී යාමට නිදහස සොයාගත යුතු බවයි.
වර්ජිනියා වුල්ෆ් වැනි නූතනවාදී ලේඛිකාවක ඇගේA Room of One’s Own කෘතියේ තැනෙක කියා සිටියේ ගැහැනියක ප්‍රබන්ධ රචනාවේ නිරත වන්නේ නම්, ඇයට මුදල් සහ තමන්ගේම කියා කාමරයක් අවැසි බවයි. අනාගතයේදී මරියාටද සිය වික්‍රමාන්විත ජීවිත කතාව ”මිනිත්තු එකොළහ” නමින් ලියා තබන්නට අවැසි වෙයි. එනමුත්, ඇය බ්‍රසීලයේ ගෙවන ග්‍රාමීය, පහළ මධ්‍යම පන්තික දිවිපෙවෙත තුළ ඇයට ඒ සඳහා අවශ්‍ය තරම් මුදල් හෝ ස්වාධීනත්වයක් හිමි නොවේ. එබැවින්, රියෝ ද ජැනෙයිරෝ නුවර කල් ගත කරන අතරතුර ඇයට අහම්බෙන් මෙන් හමුවන ආගන්තුක ස්විස් ජාතික ව්‍යාපාරිකයෙකු විසින් යුරෝපයේ සමාජ ශාලාවක කැබරේ නැටුම් ශිල්පිනියක ලෙස සේවය කිරීමට ගෙන එන යෝජනාව මරියා පිළිගනී. ‘ජීවිත ඔරලෝසු කටු’ එකතැන නැවතුණු මිනිසුන්ගෙන් පිරුණු සිය ගම්මානය හැරදමා සුඛෝපභෝගී දිවියක් සහ චාමින් කුමාරයෙකුගේ ආදරයක් ලබාගැනීමේ යුතෝපියානු සිහිනය සහිත ව, ලෝකයටම වෙලාව කියාපාන්නට ඔරලෝසු නිපදවන ස්විට්සර්ලන්තයට මරියා පියඹා එන්නේ එහෙමය.
කොයියෝ The Zahir නවකතාවේ තැනෙක කියා සිටියේ යුරෝපීයයන් ගොඩනැගූ රේල්පාරවල පීලි දෙක අතර දුර සඳහා ඔවුන් මිනුම ලබාගත්තේ පැරණි රෝමානුවන්ගේ කරත්ත ගමන් කළ මාර්ගයේ පළලින් බවයි. සැබැවින් ම, රේල් පීලි පමණක් නොව, ඒවා දිගේ යුරෝපීය කොලනිවලට පැමිණි රෝමානු-කතෝලික නීතියත්, ආගමික සදාචාරයත්, සම්ප්‍රදායත් විසින් සමකාලීන මිනිසාගේ ජීවතයේ සම්මත මිනුම් දඬු සියල්ල තීරණය කරන්නට විය. එහෙත්, මරියා එකී පුහු සදාචාරවාදී නීතිරීති කඩාබිඳගෙන ජීවිතයේ අසීමාන්තික ආශාවත්, නිදහසත් සොයා සාන්දෘෂ්ටික චාරිකාවක නිරත වෙයි. නළඟනක ලෙස ලබන සොච්චම් වැටුපත්, හිස්කමින් පිරුණු නීරස දිවියත් කඩිනමින් හැරදමා ඈ ජීවිතයේ තවත් අවදානම්සහගත තීරණයකට එළඹෙයි. එනම්, යළි බ්‍රසීලයට ගිය පසු සිය දෙමව්පියන් රැකබලාගන්නට තරම් වත්කමක් ඉපැයිය හැකි වෛශ්‍යා වෘත්තිය තෝරාගැනීමයි. එවිටත්, එකී රෝමානු-කතෝලික සදාචාරයේම අවතාරයක් බඳු කන්‍යා මරියාව විටින් විට මරියාගේ සුපිරි අහමේ (Super ego) විනිශ්චයකාරිය බවට පත් වෙමින්, වෛශ්‍යාවක ලෙස ජීවත් වීම තුළ සමාජයෙන් එල්ල විය හැකි අවමානයන් ගැන ඇයට මතක් කරයි. මන්ද යත්, ලෝකයේ ඉපැරණි ම වෘත්තිය ලෙස ගණිකා වෘත්තිය සැලකුණද, ශරීරය පාපයක් ලෙස දකින අධිපතිවාදී ආගමික සදාචාරය විසින් සැමවිටම එය ආන්තීකරණයට හා අවමානයට ලක් කිරීමයි. මාතෘත්වය නියෝජනය කරන කන්‍යා මරියාව පාරිශුද්ධ වන්නේ ද, මරියා මග්දෙලේනා නම් ගණිකාව පාපකාරී ස්ත්‍රියක ලෙස හංවඩු ගැසෙන්නේ ද එබැවිනි. මීට ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස නිමැවෙන බොහෝ කලා නිර්මාණවල දක්නට ලැබෙන්නේ සමාජ-ආර්ථික කොන්දේසි මත අසරණ වූ ගණිකාවන් දෙස හුදු සානුකම්පිත දෘෂ්ටියක් හෙළීමකි. එය ලාංකීය කලාවේ ද සේකර වැනි කවියන්ගේ සිට ‘ළඳුනේ‘ වැනි ගීත දක්වා දක්නට ලැබෙන පොදු රෝග ලක්ෂණයකි. එහෙත්, කොයියෝ මෙම කතාව තුළ නිර්මාණය කරන ගණිකාව ඉන් ඔබ්බේ පවතින ජීවිතයේ ආස්වාදය, ප්‍රඥාව මතු නොව ශුන්‍යත්වයත් ගවේෂණය කරන අපූර්ව ස්ත්‍රියකි.
එතැන් පටන් ස්විස් ෆ්‍රෑන්ක් තුන්සිය පනහකට හැම රැයක ම ඈ හා සයනයට වැටුණු විවිධ උසස් රැකියා තනතුරු දැරූ පිරිමින්ගේ නම්බුකාර ඔලගු යට සැඟවුණු නිරුවත් විපරීත ලිංගික ආශාවන් ඇය අත්විඳින්නීය. ඉන් සමහරෙක් එක් රැයකට මරියාව කුලියට ගෙන, වගකීම් පිරුණු සිය ඉහළ මධ්‍යම පන්තික ජීවිතයේ අසංතෘප්තියත්, තනිකමත් ගැන ඇය ඉදිරියේ පාපොච්චාරණය කරති. තවත් සමහර පිරිමි සයනය මතදී ඇයට තම පිරිමිකම ඔප්පු කරගත නොහැකි වේ යැයි චකිතයෙන් පසුවෙති. ඒ කුමක් වුවත්, ඒ සෑම පිරිමියෙකු සමග ම පැවති ඇගේ ලිංගික සම්බන්ධය මිනිත්තු එකොළහකට වඩා නම් කිසිදා දිගු නොවී ය. එසේම, ඒ කිසිවෙකුත් මරියාට පූර්ණ ප්‍රමෝදයෙන් යුතු සුරතාන්තයක් ලබාදීමට අපොහොසත් වන අතර නැවතත් දරාගත නොහැකි හිස්කමක් ඇගේ ආත්මය තුළ ඉතිරි වෙයි. ඊට හේතුව සොයා යන මරියාට හමුවන්නේ ස්ත්‍රී ශරීරයේ ප්‍රමෝදය රඳා පවත්නා ඇගේ ලිංගික පද්ධතියේ ක්ලිටෝරසය නම් අවයවය ගැන කිසිදු පිරිමියෙකු වැඩි තැකීමක් නොකරන බවයි. එම අවයවය අතීතය පුරා ම පල්ලියේ පුරුෂමූලික ආධිපත්‍යය විසින් පවා ගැහැනියගේ සිරුරට අනවශ්‍ය කොටසක් ලෙස සලකමින් ඡේදනය කර දමනු ලැබීය. ගාමිනී වියන්ගොඩ විසින් පරිවර්තනය කරන ෆ්‍රෙඩි්‍රකෝ අන්දහාසිගේ ”ව්‍යවච්ඡේදකයා”(The Anatomist) කෘතිය තුළ හමුවන්නේ එම ක්ලිටෝරසය යළි සොයාගැනීමේ කතාවයි. එසේම ඉතිහාසයේ විවිධ ශිෂ්ටාචාරයන්හි හමුවන සොෆියා ඇදහිල්ල, එසිනිවරුන්ගේ තාපස සම්ප්‍රදාය, ඉෂ්තාර් දේවතාවිය වන්දනාව හා පේගන්වරුන්ගේ ඇදැහීම් ආදිය තුළ පවා සිය වෛශ්‍යා වෘත්තිය දිව්‍යමය ලෙස සැලකුණු බවද මරියා සොයාගනී. එකී පූර්ව ක්‍රිස්තියානි ඇදැහීම් තුළ මරියා මග්දෙලේනා වැනි ගැහැනියක් පවා දිව්‍යමය වෛශ්‍යාවක ලෙස පිදුමට ලක් විය.
මෙවන් වික්‍රමාන්විත, බහුවිධ සොයාගැනීම් රැසක යෙදෙන මරියාට සිය සැබෑ ආදරය මුණගැසෙන්නේ අවන්හලක අහම්බෙන් හමු වී, තමාව සිතුවමට නගන රැල්ෆ් හාට් නම් චිත්‍රශිල්පියාගෙනි. ඔහු මරියාට හමු වූ අනෙකුත් පිරිමින් මෙන් ඇය පූර්ණ ලෙස අයිති කර නොගෙන ඇගේ ආත්මය සමග ආදරයෙන් බැඳෙයි. මරියා පූර්ණ සුරතාන්තයක් ලබන්නේ ඔහුගෙනි. ඔවුහු එකිනෙකාගෙන් වෙන් වී යන තුරු ම, පවත්නා ධනේශ්වර ක්‍රමය තුළ ගොඩනැගුණු අසාරවත් න්‍යෂ්ටික පවුල් ආකෘතියට කොටු නොවී සිය ආදරය නිදහසේ පවත්වාගෙන යාමට තරම් ප්‍රවේශම් වෙති. මේ අයුරින් ආගමික සදාචාරයේ ආධිපත්‍යයට විරුද්ධව නිදහස සොයා ඉගිලෙමින්, මිනිත්තු එකොළහක් තුළ මිනිස් දිවියේ සුරතාන්තයත්, ශුන්‍යත්වයත් අත්විඳි, පාපයෙන් හා පාරිශුද්ධත්වයෙන් සුසැදි මරියා නම් ගැහැනියගේ ජීවිත කතාව පාවුලෝ කොයියෝ අප හමුවේ තබයි.■
