මැතිවරණ ක්‍රමය ප්‍රතිසංස්කරණය
නියෝජන ක්‍රමයේ ප්‍රතිසංස්කරණ ලෙස

සර්වජන ඡන්ද බලයේ අනූවසර සිහිකරන ගමන්ම, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් වීමද පුරවැසියන් සතු දේශපාලන වගකීමකි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාවට සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබී මෙම වසරට අවුරුදු අනූවක් සම්පූර්ණ වෙයි. සර්වජන ඡන්ද බලය ලැබුණු ලෝකයේ රටවල් අතරින් ලංකාව පැරණිම එකක් වීම වැදගත් කරුණකි. බි්‍රතාන්‍යයේ ස්ත්‍රීන්ට ඡන්ද බලය ලැබී එහි ඡන්ද බලය සර්වජන වූයේ ලංකාවට වඩා අවුරුදු හතරකට පෙර 1927දීය. සර්වජන ඡන්ද බලය ‘දිනාගැනීම’ සම්බන්ධයෙන්, යුරෝපය, ඇමෙරිකාව මෙන්ම ලංකාවටද පොදු එක් අත්දැකීමක් තිබේ. එනම් ඡන්ද බලය සර්වජන කිරීමට ධනපති සහ ඉඩම් හිමි වංශාධිපති පාලක පන්තීන් මැලිවෙද්දී, ඒ සඳහා වූ උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරවල පෙරමුණෙහිම සිටියේ වෘත්තීය සමිති, කම්කරු පන්ති පක්‍ෂ සහ සංවිධාන මෙන්ම ස්ත්‍රී ක්‍රියාකාරිනීන්ගේ සංවිධාන යන්නයි. ලංකාවේ නම් පීඩිත කුල ප්‍රජාවන්ගේ සමිතිද එම ව්‍යාපාරයේ සිටියහ.

මැතිවරණ ක්‍රම සංශෝධනය

මේ අතර, මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම සඳහා වූ නිම නොවන සාකච්ඡාවක් ලංකාවේ අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ සිදුවෙමින් තිබේ. 1978 ව්‍යවස්ථාව යටතේ හඳුන්වා දෙන ලද සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය පිළිබඳ මහජනයාද, දේශපාලන පක්‍ෂද අතර ඇතිවී තිබෙන බරපතළ විවේචන සහ අසන්තුෂ්ටිය එයට පසුබිම් වී ඇති කාරණයයි. එහෙත් ලංකාවේ දැනට තිබෙන ගැටලුවක් නම්, අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය කුමක් විය යුතුද යන කරුණ ගැන එකඟතාවකට පැමිණීමට දේශපාලන පක්‍ෂවලට නොහැකි වීමයි. සමානුපාතික ක්‍රමයත්, පැරණි ඡන්ද කොට්ඨාස ක්‍රමයත් කළවම් කරන ‘මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයක්’ සඳහා සාමාන්‍ය එකඟතාවක් තිබුණද, එම මිශ්‍ර කිරීම කෙසේ සිදුවිය යුතුද යන්න ගැන දේශපාලන පක්‍ෂ අතර මතභේද පවතී. මේ අතර, කුඩා සහ සුළු ජනතාව නියෝජනය කරන පක්‍ෂ සිතන්නේ ඔවුන්ගේ නියෝජනයට දැනට තිබෙන අවකාශය අහෝසි කරන ප්‍රතිසංස්කරණවලට ඉඩ නොතැබිය යුතු බවයි. සිංහල බහුතර ජනතාව මත පදනම් වන ප්‍රධාන පක්‍ෂවලට දේශපාලන නියෝජනයේ ඒකාධිකාර බලය ලැබනෙ පරිදි මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමටත්, සුළු ජනතාව නියෝජනය කරන සහ ප්‍රමාණයෙන් කුඩා පක්‍ෂ පාර්ලිමේන්තුවෙන් ඉවත් කෙරෙන ආකාරයේ සංශෝධන කිරීමටත් ඉඩ නොතැබීම නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හරය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීමේ අරමුණෙන් තොර මැතිවරණ ක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ හුදු තාක්‍ෂණික ව්‍යායාමයක් බවට ලඝුවී තිබෙන්නේ එබැවිනි.

සර්වජන ඡන්ද බලයේ අනූවසර සිහිකරන ගමන්ම, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් වීමද පුරවැසියන් සතු දේශපාලන වගකීමකි. මේ ලිපියේ අරමුණ මෙම කරුණ පැහැදිලි කිරීමයි. පළමුවෙන්ම අපි 1931දී ලංකාවට සර්වජන ඡන්ද බලය හඳුන්වා දෙනු ලැබීමේ දේශපාලන වැදගත්කම හඳුනා ගනිමු.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රභූ ග්‍රහණය

ඓතිහාසික කරුණු අප ආපසු මතක් කර ගන්නේ නම්, බි්‍රතාන්‍ය යටත්විජිත පාලකයන් ලංකාවට සර්වජන ඡන්ද බලය ‘ප්‍රදානය’ කෙළේ දේශීය දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තීන්ගේ බලවත් විරෝධය මධ්‍යයේය. සිංහල සහ දෙමළ ප්‍රභූහු, වෙනත් කරුණු මත එකිනෙකාට විරුද්ධව බෙදී සිටියද, මෙම කාරණයේදී එකට සිටියහ. ඔවුහු, ස්ත්‍රීන්ට සහ දෙමළ සහ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් නැති සාමාන්‍ය ජනතාවට ඡන්ද බලය ලබාදීමට තදින්ම විරුද්ධ වූහ. මෙම ප්‍රභූ පන්තියට අවශ්‍ය වූයේ සීමිත මට්ටමේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සඳහා දේශපාලන නියෝජනය ප්‍රභූන්ට පමණක් සීමා කිරීමයි. එහෙත් තමන්ගේ විරෝධයද නොතකා සර්වජන ඡන්ද බලය මහජනතාවට ලැබුණු පසු මෙම ප්‍රභූ කොටස් කෙළේ නියෝජන ක්‍රමයත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයත් තම ග්‍රහණයට ගැනීමයි. අත්පත් කරගැනීමයි.

ලංකාවේ නියෝජන ක්‍රමය තවමත් පවතින්නේ මෙම ප්‍රභූ ග්‍රහණයේය. එබැවින් මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම පිළිබඳව බැරෑරුම්ව සිතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියන් ඉදිරියේ අද තිබෙන වගකීම වන්නේ ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීම සඳහා නියෝජන ක්‍රමය ප්‍රභූ ග්‍රහණයෙන් මුදවා ගැනීමේ විකල්ප යෝජනා ගැනත් සිතීමයි.
1931දී ඡන්ද බලය සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ට, පංති හෝ ස්ත්‍රී-පුරුෂ හෝ භේදයකින් තොරව ලැබීමෙන් සිදුවූ වැදගත් සහ කල්පවත්නා දේශපාලන ප්‍රතිඵලයක් ගැන මතක් කරගැනීම, නියෝජන ක්‍රමය වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීමට කැපවන පුරවැසියන් සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. එය නම්, තමන්ගේ පාලකයන් ප්‍රභූ පන්තියේ සාමාජිකයන් වුවත්, ඔවුන් පත් කිරීමේ සහ ඔවුනට බලය පැවරීමේ අධිකාර බලය තිබෙන්නේ තමන් සතුවය යන අවබෝධය ඉතා දුගී, දුප්පත්, බල රහිත, ගොවි කම්කරු කුලහීන ආදි පසුබිම් සහිත ඡන්දදායකයාට පවා අවබෝධ වීමයි. සර්වජන ඡන්ද බලය මත ගොඩනැගී ඇති නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ තිබෙන, සමාජීය වශයෙන් ඉතාම බලවත්, ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය සහ ආකර්ෂණීය පැතිකඩ වන්නේ මෙම කාරණයයි.

ගොවි, කම්කරු සහ දුගී ජනතාව අතිබහුතරයක් සහිත ජනගහනයක් සහ ඡන්දදායක ප්‍රජාවක් තිබෙන ලංකාවේ සමාජයේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයට සමාජීය සුජාතභාවය ලැබී තිබෙන්නේ මෙම කරුණ නිසාය. 1930 ගණන්වල සිට ලංකාවේ ස්ථාපනය කරන ලද්දේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයයි. ධනපති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යැයිද සමාජවාදීහු එය හඳුන්වති. අවවර්ධිත ධනේශ්වර ක්‍රමයක් සහ දුර්වල ධනේශ්වර පන්තියක්ද සහිත ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මුල් බැස ගැනීමේ එක් ප්‍රධාන සාධකයක් වූයේ සර්වජන ඡන්දබලය සහ තරගකාරී බහුපක්‍ෂ ක්‍රමය අනුව හැඩගැස්වුණු මැතිවරණ ක්‍රමය තුළින්, පාලකයන්ට බලය පැවරීමටත්, පාලකයන් බලයෙන් ඉවත් කිරීමටත්, පාලිත සාමාන්‍ය ජනතාවට ලැබී තිබෙන මෙම අධිකාර බලය සහ ඒ පිළිබඳව එම ජනතාව සතු අවබෝධයයි. ‘සාර්ථක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳ එක් ප්‍රධාන මිනුම් දණ්ඩක් වන ‘මැතිවරණවලදී සිදුවන ඉහළ ජනතා සහභාගිත්වය සහ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ඉහළ අනුපාතය’ යන සාධකයට නිරන්තර නිදසුනක් වීමට ලංකාවට හැකිවීමේ රහසද එයයි.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදය

එසේ වුවත්, නිදහසින් පසු කාලය තුළ ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අර්බුදයකට භාජනය වී තිබෙන අතර, එම අර්බුදය වර්තමානයේදී උත්සන්න වී තිබේ. එම වර්තමාන අර්බුදයේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණයක් සහ ප්‍රකාශනයක් වී තිබෙන්නේ, මැතිවරණවලින් කවර සාධනීය දේශපාලන ප්‍රතිඵල ඇතිවන්නේද යන්න ගැන අප රටේ බොහෝ ඡන්දදායකයන් අතර ඇති බරපතළ අවිශ්වාසයයි. ‘මැතිවරණවල සාධනීය ප්‍රතිඵල’ ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ දේශපාලන න්‍යායෙන් ලැබෙන පිළිතුරු දෙකක් තිබෙන අතර, ඒ දෙකම පිළිබඳවද අප රටේ ඡන්දදායකයන් බොහෝ දෙනා අතර දැනට ඇතිවී තිබෙන බව පෙනෙන්නේ අවිශ්වාසයකි. පළමුවැනි පිළිතුර මැතිවරණයකදී, පාලකයන් සමග ඇතිකරගෙන තිබෙන ‘සමාජ ගිවිසුම’ අලුත්කර ගැනීමට අවස්ථාවක් මහජනතාවට ලැබෙන්නේය යන්නයි. දෙවැනි පිළිතුර, ආණ්ඩු වෙනසක් ඇතිකර ගැනීම මගින් අලුත් දේශපාලන ගමනක් ආරම්භ කිරීමට මහජනතාවට අවස්ථාව ලැබෙන්නේය යන්නයි.

මේ පිළිතුරු දෙකටම දැන් අප රටේ මහජන විශ්වාසයක් නැත. එයටද ප්‍රධාන හේතු තුනක් අප රටේ ගොඩ නැගී තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, මැතිවරණය යන්න දේශපාලන බලය සහ ධනය තමන් වෙත ඒකරාශී කරගැනීමේ ආත්මාර්ථකාමී ව්‍යාපෘතිය ඉටුකර ගැනීමේ අවස්ථාව පාදා ගැනීමේ අවකාශය ලෙස, දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තිය අතර වර්ධනය වී තිබෙන භාවිතයයි. මෙම සංසිද්ධිය ‘නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ප්‍රභූ පන්තිය විසින් අත්පත් කරගනු ලැබීම’ යනුවෙන් කෙටියෙන් හැඳින්විය හැකිය. දෙවැන්න නම්, පළමුවැන්න සමග සම්බන්ධ වී ඇති අත්‍යන්ත දූෂණයයි. සෑම මැතිවරණයක්ම, ඡන්දදායකයන් රැවටීමේ, දේශපාලන වශයෙන් මුලා කිරීමේ සහ ඔවුන්ගේ දේශපාලන අහිංසකත්වයෙන් සාපරාධී ලෙස අයුතු ප්‍රයෝජන ගැනීමේත් මාධ්‍යයක් බවට දේශපාලන පක්‍ෂද, දේශපාලන නායකයන්ද, මැතිවරණ ව්‍යාපාර මෙහෙයවන වෙළඳ ප්‍රචාරක සහ සමාජ මාධ්‍ය සමාගම්ද විසින් පත්කරගනු ලැබීම මෙම ‘මැතිවරණ දූෂණයේ’ම එක් පැත්තකි. බොරු පොරොන්දු දීමද එම මැතිවරණ දූෂණ ක්‍රියාවලියටම අයත් තවත් භාවිතයකි.

තුන්වැනි හේතුව, සෑම මැතිවරණ ක්‍රියාවලියකදීම සිදු කර ඇති ආකාරයට, අප රටේ පුරවැසියන් අතර බෙදීම්, අවිශ්වාසය හා වෛරය ජනිත කරවන වර්ගවාදී ජාතිකවාදය පැතිරවීමයි. ලබන අවුරුද්දේ සිදුවිය හැකි පළාත් සභා මැතිවරණය සඳහා කරන පෙර සූදානමක් ලෙස වර්ගවාදී ජාතිකවාදය ඇවිස්සීමට දැනට සිටින පාලක පන්තියේ කොටස් දැන්ම පටන් සූදානම් වන බව පෙනේ. මැතිවරණ යනු ස්වාධීන, දේශපාලන වශයෙන් පරිණත මහජන මතයක් ප්‍රකාශ වීමේ මොහොතක් නොව, මහජන මතය විකෘති කිරීමට දේශපාලන අවස්ථාවාදීන්ට අවකාශ ලැබෙන සහ විකෘති කරන ලද මහජන මතයක් ප්‍රකාශයට පත්වන මොහොතක් වීම මෙහි ප්‍රතිඵලයයි. මෙය මහජන මතය පිළිබඳ සාම්ප්‍රදායික ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී උපකල්පන නිෂේධ කරන වර්ධනයකි.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සීමා

ඉහත කී ආකාරවලින් ප්‍රකාශ වන නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයට පිළියම් ලෙස පවත්නා මැතිවරණ ක්‍රමයේ සංශෝධන ඇතිකළ යුතුය යන තර්කයද අප රටේ ගොඩ නැගී තිබේ. සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමත්, සමානුපාතික ක්‍රමය සහ කොට්ඨාස ක්‍රමය සංයෝග කළ මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීමත් පිළිබඳ යෝජනා දැනට පාර්ලිf්න්තුවේත්, සමාජයේත් සාකච්ඡා වෙමින් තිබේ.

මෙම කරුණ ගැන තරමක් ගැඹුරට විමසා බලන විට කෙනකුට පෙනෙන දෙයක් නම්, ගැටලුව තිබෙන්නේ ඡන්ද ක්‍රමයේ පමණක් නොව, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේද මූලධාර්මික අඩුපාඩුවක් වශයෙන්ද බවයි. එහි අර්ථය ඡන්ද ක්‍රමයේ දුර්වලතාවලට පිළියම් යොදන ගමන්ම, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ දුර්වලතාවලටද පිළියම් යෙදිය යුතුය යන්නයි. අප රටේ අත්දැකීමෙන් අවධාරණය වී තිබෙන්නේ, ඡන්ද ක්‍රමයේ දුර්වලතා පමණක් නොව, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේද දුර්වලතා වීම, අපගේ මෙම සාකච්ඡාව පහසු කිරීමට හේතුවන බවද කිව යුතුව තිබේ.

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන සීමාවක් ලංකාවේ පුරවැසියන් අතර මේ දිනවල සිදුවන දේශපාලන සාකච්ඡාවේද ප්‍රධාන තේමාවක් වී තිබේ. එය නම්, දේශපාලන පක්‍ෂයක්ද, දේශපාලනඥයන්ද බලයට පත්කළාට පසු, ඔවුන් කෙතරම් දූෂණයේද, අයුතු ලෙස ධනය ඉපැයීමේද, බලය අයුතු ලෙස භාවිත කිරීමේද, මැතිවරණ පොරොන්දු කඩකිරීමේද, අසාර්ථක ආණ්ඩුකරණයේද යෙදුණද, ඡන්දදායකයන්ට අවුරුදු පහක් යන තුරු තමන් කළ වරද නිවැරදි කර ගැනීමට අවස්ථාවක් නොලැබේය යන්නයි. දූෂිත බලලෝභී දේශපාලනඥයෝ ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති මෙම අඩුවෙන් උපරිම වාසි ලබාගනිති. මෙය වනාහි ලංකාවේ ඡන්ද ක්‍රමය ගැන ජනතාව අතර පවත්නා විවේචනයක් පමණක් නොවේ. එය නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පදනම් වන ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳවද අප රටේ පුරවැසියන් වෙතින් මතුවන බැරෑරුම් විවේචනයකි.
ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේත්, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේත් ප්‍රධාන ආරම්භක න්‍යායධරයා වූ 17වැනි සියවස අගදී ඒ ගැන ලියූ ඉංග්‍රීසි ජාතික ජෝන් ලොක් කියා සිටි පරිදි, පාලකයන් සහ ජනතාව අතර ඇත්තේ අන්‍යොන්‍ය විශ්වාසය මත ගොඩනැගුණු ගිවිසුමක් වැනි සම්බන්ධයකි. එම ගිවිසුම උල්ලංඝනය කරන පාලකයන් බලයෙන් ඉවත් කිරීමට සහ සාමකාමීව එය සිදුකිරීමට මහජනතාවට අවස්ථාවක් ලැබේ. මැතිවරණවලදී ඡන්දදායකයන් කරන්නේ සිටින පාලකයන්ට නැවත බලය දීම හෝ බොරු පොරොන්දු දී ඇති පාලකයන් ඔවුන් සතුව තිබි ආණ්ඩු බලයෙන් ඉවත් කිරීමයි. එහෙත් අවුරුදු පහක් වන තුරු නැවත අවස්ථාවක් මහජනතාවට නොලැබීම සම්භාව්‍ය නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන දුර්වලතාවයි. මෙම විවේචනය තදින්ම ඉදිරිපත් කෙළේ දහ අටවැනි සියවසේ ප්‍රංශ සමූහාණ්ඩුවාදීන්ය. එහි ප්‍රධාන ප්‍රකාශකයා වූ රූසෝ උපහාසාත්මකව කියා සිටියේ, එංගලන්තයේ ඡන්දදායකයන් කරගන්නේ අවුරුදු පහකට වරක් තමන්ම රවටාගනිමින්, නැවත වරක් සිය කැමැත්තෙන්ම වහල්භාවයට පත්වීමේ සතුට ලබාගැනීම බවයි. නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන ලංකාවේ ඡන්දදායකයන් අතර තිබෙන්නේද මෙවැනි ආකාරයේම උපහාසාත්මක විවේචනයකි. රූසෝගේ පොත් කියෙව්වේ නැති වුණත්, ඔවුන් සිතන්නේ අත්දැකීම් වෙතින් ලබාගත් දේශපාලන විචක්‍ෂණභාවය සහිතවය.

ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු 1931 සර්වජන ඡන්ද බලය සමග ලංකාවේද ආරම්භ වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ප්‍රධාන න්‍යායික සහ ආයතනික ධාරාවයි. ලංකාවේ ජනතාව වෙතින් ඒ පිළිබඳව එක් අතකින් ගොඩනැගී තිබෙන්නේ සමූහාණ්ඩුවාදී විවේචනයකි. ඊට අමතරව, අපගේ සාකච්ඡාවට අදාළ වන සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනද තිබේ. ඒ ගැනද කෙටියෙන් හඳුනාගනිමු.

සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචන

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයද සමූහාණ්ඩුවාදී විවේචනය වෙතින් ආභාසය ලැබුවකි. එම විවේචනයද ගොඩනැගුණේ යුරෝපයේ සර්වජන ඡන්ද බලය නොතිබුණ, දේපළ හිමි පිරිමින්ට පමණක් ඡන්ද බලය හිමිවූ, ඒ නිසාම නියෝජිතයන් තේරීමේ අයිතියත්, නියෝජිතයන් වීමේ අයිතියත්, දේපළ හිමි ධනපති සහ රදළ සමාජ ස්තරවලට සීමාවූ සමාජ පසුබිමකය. ධනේශ්වර නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය දේපළ හිමි පන්තිවල ආධිපත්‍යය, කම්කරු සහ දුගී ජනතාව මත පවත්වාගැනීමේ මාධ්‍යයක්ය යනු මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයේ ප්‍රධාන තර්කයයි. ධනේශ්වර පන්ති පාලනයට මහජන සහාය සහ සුජාතභාවය ලබාගැනීමේ මාධ්‍යය ලෙස නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය විවේචනයට ලක්කිරීම සර්වජන ඡන්ද බලයෙන් පසුව සමාජවාදීන් අතරින් මතුවූ ප්‍රතිචාරයකි. ධනවාදී ක්‍රමය තුළ ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සැබෑ වශයෙන් නියෝජනීය හෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය හෝ නොවන්නේය යන්න මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනයේ හරයයි.

ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනයද මෙම මාක්ස්වාදී-සමාජවාදී විවේචනය වෙතින් ව්‍යුත්පන්න වූවකි. ලිබරල් නියෝජන ආණ්ඩු ක්‍රමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කිරීමට, එනම් සර්වජන ඡන්ද බලය සඳහා, සටන් කළ ප්‍රධානතම සමාජ බලවේගයක් වූයේ ස්ත්‍රීන්ය. ස්ත්‍රීවාදී ව්‍යාපාරයේ තර්කය නම්, රටක ජනගහනයෙන් අඩක්ම වන ස්ත්‍රී පුරවැසියන්ට, ඡන්ද බලය හෝ මහජන නියෝජිතයන් වීමට හෝ අයිතියක්ද අවකාශයක්ද නැතිතාක් කල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නියෝජනීය හෝ ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය හෝ නොවන බවයි. ලංකාවේ ඇති තවත් සුවිශේෂ ගැටලුවක් ස්ත්‍රීවාදී ව්‍යාපාරයෙන් අවධාරණය කෙරේ. එය නම්, ස්ත්‍රීන්ට ඡන්ද බලය ලැබුණද, මැතිවරණවලදී විශාල ස්ත්‍රී සහභාගිත්වයක් තිබුණද, පාර්ලිමේන්තුව කැබිනට් මණ්ඩලය, පළාත් සභා, පළාත්පාලන ආයතන යන නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතනවල ස්ත්‍රී නියෝජනය ඉතා අවම මට්ටමක පැවතීමයි.

විසඳුම් ගැන සිතීම

අපගේ සාකච්ඡාවේ ඊළඟ උප තේමාව විය යුත්තේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මෙවැනි දුර්වලතාවලට විසඳුම් කවරේදැයි පරිකල්පනය කිරීමයි. ලංකාවේ අපට ඒ සඳහා ප්‍රවේශ විය හැකි ආකාර දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පත් වී ඇති නිර්ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකෘතිවීම් හඳුනාගෙන, ඒවා දේශපාලන සහ සමාජ භාවිතවලින් ඉවත් කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පුනර්ජීවනය කිරීමේ නව මහජන ව්‍යාපාරයක න්‍යාය පත්‍රය සමග බද්ධ කිරීමයි.

දෙවැන්න, ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ පවත්නා සමූහාණ්ඩුවාදී, සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී විවේචනවලින් මතුකරන පවත්නා නියෝජන ක්‍රමයේ අඩුපාඩුවලට ආමන්ත්‍රණය කරන නව ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා නිර්මාණය කිරීමයි. ඒවායේ අරමුණ විය යුත්තේ අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැඹුරු සහ ශක්තිමත් කිරීමයි. ඒ සඳහා නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අංග එකතු කිරීමද, ඡන්දය දී පාලකයන් පත්කිරීමට අමතරව, සක්‍රිය දේශපාලන ජීවිතයක් පුරවැසියන්ට ලබාගැනීමට හැකිවීමේ සක්‍රිය පුරවැසිභාවය පිළිබඳ විකල්ප ඉදිරි දැක්මක් ගොඩනැගීමද ගැන අලුතෙන් සිතා බැලිය හැකිය.

අපේ සාකච්ඡාවේ මෙම ඉතිරි කොටස ලබන සතියේදී සම්පූර්ණ කරමු. ■