රටේ පැන නැගී ඇති විදේශ මූල්‍ය අර්බුදය තේරුම් ගන්නේ කෙසේද යන්න පවා ගැටලුවක් බවට පත් කරමින් එය ඔඩුදුවා ඇත. මේ සටහන ලියන මොහොත වනවිට වාර්තා වන්නේ රටේ විදේශ සංචිත අරමුදල ඍණ අගයක් බවට පත්වී ඇති බවය. ඊට හේතුව එම දිනයේ ගෙවීමට ඇති ඩොලර් ණය ප්‍රමාණයට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක රටේ ඩොලර් සංචිතය පැවතීමය. එමෙන්ම එදිනම තවදුරටත් වාර්තා වන්නේ ඉතිහාසයේ විශාලම රුපියල් ණය ලබා ගැනීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා මහා බැංකුව නිකුතුවක් ඉදිරිපත් කර ඇති බවය. ඒ සඳහා ලැබී ඇති ප්‍රතිචාර මේ සටහන ලියන මොහොත වනවිටත් වාර්තා වූයේ නැත.
ඩොලර් අර්බුදය පිළිබඳ කරුණු එසේ වාර්තා වද්දී රාජ්‍ය ආයතනයක් විසින් ලබා ගැනීමට යන ඉහළම ඩොලර් ණය ගැන කරුණුද මේ වනවිට වාර්තා වෙමින් තිබේ. ඒ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව මූල්‍ය වෙළඳපොලෙන් ලබා ගැනීමට යන වැඩි පොලී හා වැඩි කොමිස් මුදලක් ගෙවන විශාල ඩොලර් ගනුදෙනුවක් ගැනය.
මේ සඳහා වූ කැබිනට් පත්‍රිකාව ඛනිජ තෙල් අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇති අතර ඒ මගින් ඉල්ලා ඇත්තේ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 2.5ක මුදලක් ලබා ගැනීමට අවසර ලබාදෙන ලෙසය. කැබ්නට් පත්‍රිකාවේ එම ණය මුදල සඳහා පොළිය වශයෙන් 3%ක් දක්වා ඇති අතර ණය සම්පාදන ගාස්තු හා වෙනත් ගාස්තු වශයෙන් දේශීය නියෝජිතයාට මුළු ණය මුදලින් 7%ක් ගෙවිය යුතු බව දක්වා ඇත. ඒ අනුව මුළු ණය මුදලින් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට ලැබෙන්නේ 93%ක මුදලක් පමණය. මේ ණය වසර 12ක කාලයකදී ගෙවා අවසන් කළ යුතු අතර ණය ගෙවීම සඳහා වසර 2ක සහන කාලයක් ලැබේ.
කැබිනට් පත්‍රිකාවේ සඳහන් වන්නේ ප්‍රසම්පාදන කමිටුව කරන ලද ඉල්ලීමට අනුව පාර්ශ්ව 23ක් අතරින් නිසි ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ පාර්ශ්ව 7ක් පමණක් බවයි. එම සමගම් අතරිනුත් සමාගම් 2ක් ව්‍යාපෘති මූල්‍යයනය හා වෙළඳ කටයුතු මූල්‍යයනය සඳහා වූ බැවින් ප්‍රතිමූල්‍යකරණය සම්බන්ධයෙන් ලැබුණ යෝජනා 5ක් කමිටුව සමාලෝචනය කළ බවයි. එම සමාගම් 5 වන්නේ හොංකොන්හි ස්කයිලයින් ප්‍රොෆිට්, බි්‍රතාන්‍යයේ ටි්‍රපල් ඒ ඉන්වෙස්ට්මන්ට්, ඇමරිකාවේ කොන්සෙප්ට් ග්ලෝබල්, බි්‍රතාන්‍යයේ මැටරැක්ස්ට්‍රා හා ඇමරිකාවේ යුනි කන්ට්‍රෝල් යන සමාගම්ය.
එම සමාගම්වල සවිස්තරාත්මක යෝජනා ලබා ගැනීමට අමතරව එම පාර්ශ්වයන්ගේ දේශීය නියෝජිතයන් කැඳවා වැඩිදුර පැහැදිලි කිරීම් ලබා ගැනීමට කමිටුව පියවර ගත් බවත් තම ප්‍රධාන මූල්‍යයන ආයතන වෙතින් ලබාගත් නිශ්චිත යෝජනාවක් සහ ගිවිසුම් කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කරන ලෙස එම රැස්විමේදී දේශීය නියෝජිතයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටි බවත් ඒ අනුව කන්සෙප්ට් ග්ලෝබල් ආයතනයේ මූල්‍යයන ආයතනය වන පීඑස්එල් ඇමරිකා ඉන්කෝපරේෂන් විසින් ණය කොන්දේසි සනාථ කිරීමත්, මෙම ක්‍රියාවලියට අදාලව ශ්‍රී ලංකාවේ උපදේශක ලෙස කන්සෙප්ට් ග්ලෝබල් පත්කිරීමත් ලිඛිතව සනාථ කළ බවත් එහි සඳහන්ය.
ඒ අනුව කන්සේප්ට් ග්ලෝබල්හි මූල්‍යයන ආයතනය වන පීඑස්එල් ඇමරිකා ඉන්කෝපරේෂන්ට සිය ඉදිරි කටයුතු කරගෙන යෑම සඳහා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව අභිප්‍රාය දැක්වීමේ ලිපියක් නිකුත් කිරීමටත්, නීතිපතිවරයාගේ අනුමැතියට යටත්ව එම සමාගම සමග එළෑඹීමට අදාල ගිවිසුමක් කෙටුම්පත් කිරීමටත් ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට අවසර ලබාදීමටත් උදය ගම්මන්පිල ඇමතිවරයා කැබ්නට් මණ්ඩලයෙන් අනුමැති ඉල්ලා ඇත.
ණය මුදල ලබා ගැනීමට යන පීඑස්එල් ඇමරිකා ඉන්කෝපරේෂන් සමාගමේ දේශීය නියෝජිතයා පිළිබඳ හෙළිදරව්වක් කරමින් ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා ඔක්තෝබර් 08 දින පාර්ලිමේන්තුවේදී ප්‍රකාශ කළේ ඔහු එම දේශීය නියෝජිත ආයතනය පිළිබඳ සොයා බැලූ බවත් එය රාජගිරිය ප්‍රදේශයේ ඇති බෝඩ් ලෑල්ලක්වත් නැති කුඩා ගෙයක් බවත්ය. එමෙන්ම එම දේශීය නියෝජිත සමාගමේ හිමිකරු වශයෙන් සඳහන් වන කෙනට් ඩිලාමොට් නැමැත්තා රටේ කිසිදු සමාගමක තනතුරක්වත් නොදරන අයකු බවත්, එම පුද්ගලයා බර්ගර් සංගමයේ තනතුරක් දරන පුද්ගලයකු පමණක් බවත්ය.
මෙම කැබිනට් යෝජනාවට අදාලව සිදුවූ තවත් අපූරු කරුණු හෙළිදරව් වූයේ ඔක්තෝබර් 07 වැනිදා සිරස රූපවාහිනියේ විකාශය වූ මාවත වැඩසටහනේදීය. එහිදී ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ හිටපු කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂවරයකු වූ මහාචාර්ය ප්‍රසන්න පෙරේරා ප්‍රකාශ කළේ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ලංකා බැංකුවට හා මහජන බැංකුවට ගෙවිය යුතු විශාල ණය ගෙවීම සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියනයක මුදලක් මූල්‍ය වෙළඳපොලෙන් ලබා ගැනීමට එම සංස්ථාව විෂයභාර අමාත්‍යවරයාගෙන් ඉල්ලීමක් කර තිබූ බවත්, එය උදය ගම්මන්පිල අමාත්‍යවරයා කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇති බවත්ය. ඒ මගින් ඔහු ඉල්ලා ඇත්තේ එම ඩොලර් බිලියනයක මුදල ලබා ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් යෝජනා කැඳවීමටය.
එහෙත් ඊට නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කරමින් එවක මුදල් අමාත්‍ය අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ප්‍රසිද්ධියේ යෝජනා කැඳවීමක් නොකරන ලෙස ඉල්ලා ඇත. ඒ ඒ වනවිටත් ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළෙන් ලබා ගැනීමට උත්සාහ කරන ඩොලර් ණයවලට ඒ මගින් බලපෑමක් සිදුවෙතැයි සඳහන් කරමින්ය. ඒ වෙනුවට සිය නිරීක්ෂණ මගින් මහින්ද රාජපක්ෂ කියා ඇත්තේ ඒ වනවිටත් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට ණය ලබාදීම සඳහා ලැබී ඇති යෝජනා බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා, භාණ්ඩාගාරයේ නියෝජ්‍ය ලේකම්වරයෙකු හා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂවරයාගෙන් සමන්විත කමිටුවක් මගින් සලකා බලන ලෙසය.
ඉහතින් සඳහන් කරන ලද ඩොලර් බිලියන 2.5ක ණය මුදල හා එය ලබා ගැනීමට යන සමාගම පිළිබඳ තොරතුරු ඇතුළත් කැබිනට් පත්‍රිකාව ඉදිරිපත් වන්නේ ඉන්පසුය. මෙහිදී පැන නගින ප්‍රශ්නය වන්නේ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ඩොලර් බිලියන 1ක් ලබා ගැනීමට අවසර ඉල්ලා තිබියදී එය අවසන් කැබිනට් පත්‍රිකාවට ඩොලර් බිලියන 2.5ක් බවට පත් වූයේ කෙසේද යන්නය. එය එසේ වූයේ විෂය භාර අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිලගේ වුවමනාවටද? නැතහොත් ආණ්ඩුවේ බලවතකුගේ වුවමනාවටද? තෝරා බේරාගත යුතු තවත් ප්‍රශ්නයක් වන්නේ එයය. ඊටත් වඩා බරපතළම ප්‍රශ්නය වන්නේ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව හෝ එම අමාත්‍යාංශය මුදල් ලබා ගැනීමේ යෝජනා ප්‍රසිද්ධියට පත්කර නැති තත්වයක් හමුවේ මුදල් ලබාදීමේ යෝජනා ලැබුණේ කෙසේද යන්න හා ඒ කාහටද යන්නය. කෙසේ වෙතත් එවක මුදල් අමාත්‍ය අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ ඒ පිළිබඳ හොදින් දැනසිට ඇති බව ඔහුගේ නිරීක්ෂණවලින් පෙනේ.
මෙය ඕනෑ නම් අපට රාජපක්ෂ පාර්ශ්වයම මහා බැංකු බැඳුම්කර වංචාව සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල කළ රුපියල් බිලියනයක බැඳුම්කර ලබා ගැනීමට යෝජනා කැඳවා රුපියල් බිලියන 10ක බැඳුම්කර පර්පෙචුවල් ටේ‍රෂරීස් සමාගමෙන් ලබාගත් අවස්ථාවට සමාන කළ හැකිය. නමුදු මෙහිදී එක වෙනසක් තිබේ. ඒ යෝජනා කැඳවීමක් අනුව ලැබුණ ඉල්ලීම් මත එම ගනුදෙනුව සිදුවීමත්, මෙම ගනුදෙනුව එසේ සිදුවී නොතිබීමත්ය.
මෙහිදී පැන නගින අනෙක් ප්‍රශ්න වන්නේ 3%ක පොලී අනුපාතය අඩු පොලී අනුපාතයක්ද යන්නය. ණය ලබාදෙන ජාත්‍යන්තර පිළිගත් මූල්‍ය ආයතනවල පොලී අනුපාතයන් බොහෝ විට පවතින්නේ 2% කට වඩා අඩු අගයකය. එමෙන්ම 7%ක ණය සම්පාදන හා වෙනත් ගාස්තුවක් යන්න කෙසේ සාධාරණය කළ හැකිද යන්නය. එය පොලී අනුපාතයටත් වඩා දෙගුණයකට වඩා වැඩි එකකි. මෙම ගනුදෙනුවේ රස රහස ඇත්තේ එතැනය.
මෙම කැබිනට් පත්‍රිකාව සම්බන්ධයෙන් පිළිතුරු ලබාදෙමින් විෂයභාර අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල මාධ්‍යයට ප්‍රකාශ කළේ මෙම සමාගම තෝරාගත්තේ ඔවුන් ශ්‍රී ලංකා රජය ලබාදෙන ඇප සුරැකුම් ලබාගැනීමට කැමැත්ත පළකිරීම නිසා බවය. යෝජනා ඉදිරිපත් කළ අනෙක් සමාගම් ජාත්‍යන්තරව පිළිගත් බැංකුවල ඇප සුරැකුම් ඉල්ලා සිටි බවය. එමෙන්ම එම සමාගම 7%ක මෙහෙයම් මුදලක් ඉල්ලන්නේ ණය සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වැටී ඇති ලෝක ශ්‍රේණිගත කිරීම් හමුවේ ශ්‍රී ලංකා රජය ලබාදෙන ඇප සුරැකුම්වල අවදානමක් ඇති බැවින්, එම ණය මුදල සම්බන්ධයෙන් වන අවදානම වැඩි නිසා රක්ෂණ ගාස්තුද වැඩිවී ඇති නිසා බවය. එසේම ඔහු අවධාරණය කරන අනෙක් කාරණය වන්නේ මෙවැනි විශාල මුදලක් එම සමාගම ලබාදේ යැයි ඔහුට එතරම් විශ්වාසයක් නැතත් ලැබුණ යෝජනා ඉදිරිපත් නොකළා යන අවලාදයෙන් බේරීම සඳහා එම යෝජනාව කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළ බවයි.
මෙම ගනුදෙනුවේදී 7%ක ණය සම්පාදන හා වෙනත් ගාස්තු ලෙස ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 175ක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 35,000ක මුදලක් (ඩොලරය රුපියල් 200ක් ලෙස සලකා) ගෙවන්නට යන්නේ පදනමක් ඇති යැයි අපට සිතන්නට නොහැකි නාමික පුද්ගලයෙකුටය. එම අති විශාල මුදල 2022 විසර්ජන කෙටුම්පතේ සඳහන් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව අයත් උදය ගම්මන්පිලගේ බලශක්ති අමාත්‍යාංශයට වෙන්කර ඇති මුදල වන රුපියල් මිලියන 251 හා සැසැඳීමේදී එමෙන් 140 ගුණයකට ආසන්නය.
මෙම අනුන්ගේ යෝජනාවට අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල කර ගසන්නට යන්නේ සද්භාවයෙන්ද?■
