■ අරුණ ජයවර්ධන
අශෝක හඳගමගේ අලුත්ම චිත්‍රපටිය ‘ඇල්බොරාදා’ ජපානයේ 34 වැනි ටෝකියෝ ජාත්‍යන්තර චිත්‍රපට උළෙලේ ප්‍රධාන වැඩසටහන වන ‘ජාත්‍යන්තර තරගකාරි අංශයේ’ තිරගත කිරීමට තෝරාගෙන තිබෙනවා. ටෝකියේ ජාත්‍යන්තර චිත්‍රපටි උළෙල, ඔක්තෝබර් 30 සිට නොවැම්බර් 8 දක්වා ටෝකියෝහිදී පැවැත්වෙන්නට නියමිතයි.
මෙවර චිත්‍රපටි උළෙලේ තේමාව Crossing Borders හෙවත් ‘මායිම් තරණය’යි. ‘ලෝකයේ විවිධ මායිම් තිබෙනවා. කොවිඩ්-19 හේතුවෙන් ඇතිවුණු සන්නිවේදන බාධා, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය පිළිබඳ වෙනස්කම්, ආර්ථික විෂමතා සහ ජාත්‍යන්තර ගැටුම් ආදිය. අපට අවශ්‍ය වූයේ එවැනි සීමාමායිම් ඉක්මවා යන චිත්‍රපට පෙන්වීමට සහ එයින් ඔබ්බට යාමටයි.’ උළෙලේ සංවිධායකයන් කියනවා.
ඇල්බොරාදා චිත්‍රපටියට තේමා වන්නේ සුප්‍රකට චිලියානු ජාතික කවියා වූ පැබ්ලෝ නෙරූදාගේ ජීවිතයෙන් පෙත්තක්. ඒ වගේම ඔහු ලංකාවේ ගතකළ කාලයෙන් පරිච්ඡෙදයක්.
මේ හඳගම චිත්‍රපටියේ තේමාව ගැන ලියූ සටහනක්.
‘පැබ්ලෝ නෙරුදා, ලංකාවේ චිලියානු කොන්සල් ලෙස වසර දෙකක් (1929-31) මෙහි ජීවත් වුණා. ඔහු පසු කලෙක ලියූ ‘මතක සටහන්’ (Memoirs) පොතේ ‘දිදුළන හුදකලාව’ (Luminous Solitude) නම් පරිච්ඡෙදයේ ලංකාවෙහි මතකයන් ගැන විස්තර කෙරෙනවා.
එහි සඳහන් කෙරෙන පරිදි, වැල්ලවත්ත ප්‍රදේශයේ ඔහු පදිංචිව සිටි වෙරළබඩ නිවසේ වැසිකිළිය ශුද්ධ පවිත්‍ර කළ එවක ‘සක්කිලි’ යන අපහාසාත්මක නමින් හැඳින්වූ කසල ශෝධක වෘත්තික ප්‍රජාවකට අයත් යුවතියක් සමඟ වරක් ලිංගිකව එක්ව තිබෙනවා.
ඔහු එහි සඳහන් කරන්නේ, ඇගේ ‘අකමැත්තක් නොමැතිව’ එය සිදුවූ බවයි. එහෙත් පසු කලෙක මෙම සිදුවීම විශ්ලේෂණය කරන සමාජ ක්‍රියාකාරීන් සහ විචාරකයන් තර්ක කරන්නේ එය පැහැදිලිවම ස්ත්‍රී දූෂණයක් බවයි.
පැබ්ලෝ ලංකාවට ආවේ (1929) බුරුමයේ රැන්ගුන් නුවර ඉඳන්. එහෙ ඉන්නකොට ඔහු ආදරෙන් බැඳුණු යුවතියක් හිටියා. නම ජොසී බ්ලිස්. ඇයගේ ආදරය මරාගන මැරෙන එකක්. වදයක් වුණු තරමටම එය දරුණු ආදරයක්. පැබ්ලෝ ඇයව හැඳින්වූයේ බුරුම අඳුන් දිවිදෙනක් (Burmese Panther) කියලා. ලංකාවට එන්නේ ඇගෙන් ගැලවෙන්න. ඒත් ඔහුට එහෙම ලේසියෙන් ඇගෙන් ගැලවෙන්න ලැබෙන්නේ නැහැ.
දවසක් නොසිතු මොහොතක, ගෙයි දොර අරිනකොට ගෙයි දොරකඩ, ඇයෟ ලංකාවේ සහල් නැහැ කියලා හිතලාද කොහෙද සහල් මල්ලකුත් ඔළු‍වේ තියාගෙන. දිග කියුබානු සුරුට්ටුවක් මුව රඳවාගෙන.’
‘චිත්‍රපටියේ පිටපත සැකසීම සඳහා Memoirs පොතේ කරුණුත් නෙරුදාගේ ජීවිතය පිළිබඳ ලියැවුණු බොහෝ ලිපි ලේඛනත්, තවත් පොතුත්, ලංකාවෙන්ම සොයා ගත් තවත් තොරතුරුත්, ඔහු ලියූ කවි, විශේෂයෙන් Farewell සහ Widower’s Tango යන කවි දෙකත් පදනම් කර කරගත්තා.’
හඳගම: ‘නෙරුදා ඔහුගේ ආදරවන්තියන් ගැන බොහෝ කවි ලියා ඇතත් මේ ගැන කවියක් ලියා නැහැ.’
ඉතින් මේ (හඳගම ලියූ) නෙරුදා නොලියූ කවියයි.
The poem Neruda never wrote
නෙරුදා නොලියූ කවිය….
ලවන මුසුව හමන සුළඟ
සමඟ රඟන තෝඩු යුගල
නඟන කිකිණි සවන පිනන
බමන හිසට ගෙනෙන මිහිර.
වෙරළ සිඹින වියරු රළට
තෙමුණු සළඹ ලෙහුණු පයට
බැඳුනු නෙතට පෙනුනෙ නැතිද
බිඳුණු සිතක් මදට කිපුණ.
ගිගිරි සලන වළලු බිඳින
රැගත් විගස සුරත මිටින
බිමට වැටුණි එඅත රැඳුණ
ඉරටු මිටිය බිම අමදින
තුටින් රැගෙන බඳ තුරුලට
ඔසවා ගමි දිව්‍ය අඟන
මුවින් නොබැණ සිටිමුත් ඇය
දුටිමි පිරුණු කඳුළැල් නෙත.
ලෙහුණි බඳට ඇලු‍ණු සළුව
දපන විටදි මතට සයන
වසර දහස් කල් ඉපැරණි
රුවකි එරුව තඹින් නෙළුව
සියක් කතුන් හා නිදිවැද
ඇතත් එතෙක් මෙතෙක් නොමැත
සිතත් ගතත් තෙතක් නොමැති
කතක් සමඟ රති සුව විඳ
ගලක් සදිසි කයක් සමඟ
සසඟ දුකකි සැපක් කොහිද
අපුල බැවින් දෝ මා ගත
ඉවත බලා සිටියේ ඇය
කරපු පවක තරම දැනෙන
විටත් ගොසිනි ඇය ඉවතට
කිළිටි විනිද ඇගෙ සියොලඟ
කසල අදින උදය හවස.
මකනු නොහැක සිදුවූ වරද
විඳව විඳව හිඳිනු මිසක
වෙරළෙ හැපී හැපී කියයි
පරක් තෙරක් නොමැති සයුර’
සමන් වික්‍රමාරච්චි කළ Memoirsපොතේ සිංහල පරිවර්තනයක්‌ සරසවි ප්‍රකාශනයක් ලෙස ළඟදී එළිදැක්වෙනවා.
ඇල්බොරාදාහි නෙරූදාගේ චරිතය රඟපාන්නේ ලුවී ජේ රොමේරෝ. ජොසී බ්ලිස්ගේ චරිතයට පණ පොවන්නී ඈන් සොලේන්. ඔවුන් දෙදෙනාට අමතරව රිතිකා කොඩිතුවක්කු, මැල්කම් මචාඩෝ, ඩොමිනික් කෙලර්, නිමායා හැරිස්, තුසිත ලක්නාත්, කෞශල්‍ය මෙන්ඩිස්, සමන්ත බාලසූරිය, කසුන් පෙරේරා සහ කාංචනා නන්දනී රංගනයට එකතුවෙනවා.
වේෂ නිරූපණය සමරසිරි කඳනගේ, ඇඳුම් පියතිස්ස අකුරම්බොඩ, වර්ණ ගැළපීම දිනිඳු ජාගොඩ, දෘශ්‍ය ප්‍රයෝග චත්‍ර විරමන් සහ කණ්ඩායම, නිෂ්පාදන රටා බිමල් දුෂ්මන්ත, සංගීතය අජිත් කුමාරසිරි හා නාමිනි පංචලා, කැමරාකරණය චන්න දේශප්‍රිය, සංස්කරණය රවින්ද්‍ර ගුරුගේ. ඇල්බරාදො නිෂ්පාදනය කළේ එච්ඩී ප්‍රේමසිරි. රේඛීය නිෂ්පාදනය ඉරන්ති අබේසිංහ. තිරකතාවත් අශෝක හඳගමගේ.■
