කොළඹ වරාය පර්යන්තයන් පෞද්ගලීකරණය ආරම්භ කළේ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක පාලන සමයේදීය. ඒ කොළඹ වරායේ රැජින පාලම හෙවත් පර්යන්තය පෞද්ගලීකරණය කරමින්ය. අද එම පර්යන්තයේ කොටස් අයිතිය මුල් අයිතිකරුවන්ගෙන් කිහිප දෙනෙකුට මාරු වී ඇත. කොළඹ වරායේ පෞද්ගලීකරණය වූ දෙවන පර්යන්තය වූයේ මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී චීනයට ලබාදුන් කළම්බු ඉන්ටර්නැෂනල් කන්ටේනර් ටර්මිනල් හෙවත් කොළඹ දකුණු වරායය. වත්මන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කොළඹ බටහිර වරාය ඉන්දියාවේ අදානි හා ජෝන් කීල්ස් සමාගම්වලට නිල වශයෙන් ලබා දුන්නේ පසුගිය සතියේය.
මේ කිසි පෞද්ගලීකරණයකදී එම පර්යන්තයන් ලබාදීම සහ එම පර්යන්තයන් කරා එන නැව්වල භාණ්ඩ මෙහෙයුම් කටයුතු හැර වෙනත් වරාය සේවා කටයුත්තක් එම සමාගම්වලට හිමි නොවීය. එහෙත් දැන් වත්මන් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ සෞභාග්‍යයේ දැක්ම ප්‍රතිපත්තිය යටතේ වරාය සේවා සැපයුම් කාර්යයන්ද අන්සතු කිරීමට පිඹුරුපත් සකසා අවසන්ය.
ඊට අදාළ කැබිනට් පත්‍රිකාව වරාය අමාත්‍ය රෝහිත අබේගුණවර්ධන 2021.07.21 දින සහිතව ඉදිරිපත් කර ඇත. එහි උද්ධෘතය වන්නේ ‘කොළඹ වරායේ දකුණු ආසියානු සේවා සැපයුම් මධ්‍යස්ථානයක් සඳහා වූ ආයෝජනය’ යන්නය. මේ සඳහා වූ ස්වෙච්ඡා යෝජනාව සුපුරුදු පරිදි ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ දැනට කොළඹ දකුණු වරායේ මෙහෙයුම් කරන චීනයට අයත් සීඅයිසීටී හෙවත් කළම්බු ඉන්ටර්නැෂනල් කන්ටේනර් ටර්මිනල් සමාගමය.
එම සමාගම දකුණු, බටහිර, නැගෙනහිර හා සවුත් ඒෂියා ගේට්වේ ටර්මිනල් හෙවත් රැජින පර්යන්තය යන පර්යන්තයන්ට මායිම්ව පිහිටි වරායට අයත් අක්කර 13ක හිස් බිම් කොටස ඩොලර් මිලියන 150 ක ආයෝජනයකින් යුත් සේවා සැපයුම් කොට්ඨාසයක් ගොඩනැංවීම සඳහා ඉල්ලා ඇත. මෙම ආයෝජනය බීඕටී හෙවත් ඉදිකර, මෙහෙයුම් සිදුකර වසර 35කට පසු ආපසු බාරදීමේ යෝජනාවක්ය. එහි වරාය අධිකාරියට හිමිවන්නේ සියයට 15ක කොටස් අයිතියක් පමණය. තවත් සියයට 15ක කොටස් අයිතියක් දේශීය ආයෝජකයෙකුට හිමිවන බව කැබිනට් පත්‍රිකාවේ සඳහන් කර ඇතත් ඒ කවුද යන්න සඳහන් කර නැත. සියයට 70ක ඉතිරි කොටස් අයිතිය හිමිවන්නේ සීඅයිසීටී සමාගමටය. මෙම ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් වරාය අධිකාරියට එක් වරක් පමණක් ගෙවන වාරියක් ගෙවීමට නියමිත සඳහන් වන අතර කල් බදු කුලියේ වාර්ෂික වැඩිවීම සියයට 3කි.
මෙම යෝජනාව සාකච්ඡා කිරීම සඳහා වරාය හා නාවික අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුතු ලේකම්වරු තිදෙනෙකුගෙන් හා භාණ්ඩාගාර නියෝජිතයකු ඇතුළත් තාක්ෂණික නිපුණතාවෙන් හෙබි පුද්ගලයන් හතර දෙනෙකුගෙන් යුත් කමිටුවක් පත්කරන ලෙස කැබිනට් පත්‍රිකාවෙන් ඉල්ලා ඇත.
මේ යෝජනාවට වරාය වෘත්තීය සමිතිවලින් එල්ල වූයේ දැඩි විරෝධයකි. නැගෙනහිර පර්යන්තයේදී මෙන් යළි වර්ජනයක් සිදුකරන බවට අනතුරු ඇඟවීමත් සමග වරාය වෘත්තීය සමිතිවලට ඒ සම්බන්ධයෙන් සාකච්ඡා කිරීමට අවස්ථාවක් ලැබුණ අතර එහිදී ආණ්ඩුව පාර්ශ්වයෙන් මෙන්ම වරාය පාලනාධිකාරිය පාර්ශ්වයෙන් වෘත්තීය සමිතිවලට ලැබුණ පිළිතුර වූයේ එම යෝජනාව සාකච්ඡා මට්ටමින් තවමත් පවතින්නක් බවය. එහිදී වරාය වෘත්තීය සමිති දැනුම් දෙනු ලැබුයේ යෝජනාව සලකා බැලීමේ කමිටුවට ඒ සම්බන්ධයෙන් දැනුම ඇති වරාය සේවා සැපයමු කොට්ඨාසයේ නිලධාරියකු පත්කළ යුතු බවය.
වෘත්තීය සමිති ඉල්ලීම අනුව සේවා සැපයුම් කොට්ඨාසයේ නිලධාරියකු එම කමිටුවට පත්කළද එම කමිටුව සලකා බලමින් සිටින්නේ කමිටුවට ඉහළින් ලැබෙන දේවල් බව තමන්ට දැන ගන්නට ලැබී ඇති බව මෙම කමිටු සාකච්ඡා පිළිබඳ අලුත් තත්වය විමසීමේදී වරාය ස්වාධින සේවක සංගමයේ සභාපති ලාල් බංගමුවගේ ‘අනිද්දා’ ට පැවසීය.
වෘත්තීය සමිති මෙම චීන යෝජනාවට විරුද්ධ වීමට බලපා ඇති ප්‍රධාන කාරණය වන්නේ මෙම චීන යෝජනාව ක්‍රියාත්මක වීමත් සමග කොළඹ වරායේ ආදායම් තත්වය තවදුරටත් පහළ යෑම අනිවාර්ය වීමය. ඊට හේතුව මෙතෙක් සෑම පර්යන්තයක් සම්බන්ධයෙන්ම භාණ්ඩ මෙහෙයුම් හැර වරාය අධිකාරියෙන් ලබාදුන් සේවා මෙම නව සේවා මධ්‍යස්ථානයටත් සිදු කිරීමට අවසර ලැබීමය. ඒ අනුව අර්ධ බහලු ගුදම්ගත කිරීම, බන්ධිත ගුදම් සේවා ආදිය වරාය අධිකාරියට අහිමි වනු ඇත. ඊට හේතුව මෙසේ ලබාගන්නා භූමිය තුළ වර්ග මීටර් 200,000ක පමණ ගුදම් සංකීර්ණයක් ඉදිකරන බවට මේ පිළිබඳ පැවති සාකච්ඡාවලදී අනාවරණය වී තිබීමය. මේ ආකාරයට සේවා සැපයුම් පහසුකම් ලබාදීම සඳහා පර්යන්ත සමාගමකට අවසර ලබාදෙන්නේ පළමු වරටය. ඉදිරියේ ඉදිකිරීමට නියමිත බටහිර පර්යන්තයේ ඉන්දියානු අදානි සමාගම ගුදම් පහසුකම් සැපයීම ඔවුන්ට ඉල්ලුවොත් සිදුවනු ඇත්තේ කුමක්ද?
කෙසේ වෙතත් වරාය වෘත්තීය සමිති එකතුව මේ වනවිටත් කර ඇති ගණනය කිරීම් අනුව මෙම ගනුදෙනුව වරාය අධිකාරියට පාඩු එකකි. ඊට හේතුව සේවා සැපයුම් මගින් වරාය අධිකාරිය වසරකට උපයන මුදලට වඩා අඩු මුදලක් මෙම ගනුදෙනුවෙන් ලැබීමය. 2020 වසරේදී වරාය අධිකාරියේ මුළු ආදායම රුපියල් බිලියන 52ක් වී ඇති අතර ඉන් සියයට 6.5ක දායකත්වයක් දක්වා ඇත්තේ සේවා සැපයුම් කොට්ඨාසය විසින්ය. එමෙන්ම ගුදම් ගතකරන අර්ධ බහලුම් මෙහෙයුම් සියයට 52ක් 2013 වර්ෂයේදී වරාය අධිකාරිය මෙහෙයවන පර්යන්තයන් මගින් කර ඇති අතර එම වර්ෂයේදී දකුණු වරායේ චීන සමාගම සිදුකර ඇත්තේ සියයට 17ක් පමණි. එසේ වුවද 2021 වර්ෂයේදී එම මෙහෙයුම් ප්‍රමාණය වරාය අධිකාරියේ පර්යන්තවල සියයට 15 දක්වා අඩුවී ඇති අතර චීන පර්යන්තයේ සියයට 70 දක්වා වැඩිවී ඇත. ඒ අනුව කොළඹ වරාය ආදායමට තව වසර 35ක කාලයකට සිදුවීමට යන දේ පැහැදිලිය.
ඒ මෙම ගනුදෙනුවේ එක් කරුණක් පමණය. අනෙක් කරුණ වන්නේ මෙම ඉඩම චීන සමාගමට බදු දීමට යන්නේ මෙතෙක් වරායේ ඉඩම් බදු දුන් ආකාරයට නොවීමය. ටෝකියෝ සිමෙන්ති ආදි සමාගම් වෙත වරායේ ඉඩම් එම සමාගම්වල ඇසුරුම් කිරීම් ආදි කටයුතු සඳහා මෙතෙක් බදු දී ඇත්තේ ආරම්භක ගෙවීමක්ද සහිතවය. චීන සමාගමට ලබාදීමේදී ආරම්භක ගෙවීමක් නැත. උදාහරණයකට ටෝකියෝ සිමෙන්ති සමාගමට අක්කර 1යි පර්චස් 11ක ඉඩමක් ලබාදීමේදී ඒ සඳහා ආරම්භක ගෙවීම වශයෙන් රුපියල් මිලියන 925ක මුදලක් අයකර ඇති අතර මුළු ඉඩමට මාසික කුලිය වශයෙන් රුපියල් මිලියන 3ක මුදලක් අයකර ඇත. එහෙත් චීන සමාගමට අක්කර 13ක් ලබාදීමට යන මෙම ගනුදෙනුවේදී ආරම්භක මුදලක් අය කිරීමක් අය නොකරන බව ඒ සඳහා පැවති කමිටු සාකච්ඡාවලදී අනාවරණය වී ඇති අතර මුළු ඉඩමටම මාසිකව ලබා ගන්නා කුලිය රුපියල් 850,000ක් බවද අනාවරණය වී ඇත.
චීන සමාගමේ මෙම යෝජනා යථාර්ථයක් බවට පත්නොවී නැවතීම සඳහා කිසිදු ඉඩක් නැතැයි අපට දැනට අනුමාන කළ හැකිය. ඊට හේතුව මෙතෙක් චීනය ගෙනා ස්වෙච්ඡා යෝජනා කිසිවක් රාජපක්ෂවරුන් ප්‍රතික්ෂේප කර නැති වීමය. එසේ ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ හැකියාවක් රාජපක්ෂවරුන්ට තිබෙන බවක්වත් ඔවුන් මෙතෙක් පෙන්නුම් කර නැත. චීන කුණ්ඩාවෝ සමාගමේ කාබනික පොහොර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් සිටින බව අනාවරණය වීමෙන් පසු ගෙන්වන්නේ නැති බව ප්‍රකාශ කිරීමත් සමග මේ වනවිටත් චීනය ප්‍රතිචාර දක්වා ඇත. ඔවුන් කියන්නේ සමීප හිතවතුන් ශ්‍රී ලංකාව අමනාප කරගත යුතු නැති බවය. ඒ අනුව කිනම් නමකින් හෝ චීන කාබනික පොහොර මේ රටට සැපත් වනු ඇත. චීනයෙන් කාබනික පොහොර නොගෙන්වීමේ තීරණයක් නැතැයි කෘෂිකර්ම ඇමති මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේ කියන්නේ ඒ නිසා විය යුතුය. වරාය ඇමති රෝහිත අබේගුණවර්ධන චීන සමාගමට ලබාදීමට යන මෙම ඉඩම සම්බන්ධයෙන් වෘත්තීය සමිති පෙන්වාදෙන මිල ගණන් බොරු යැයි කියමින් ප්‍රතික්ෂේප කරන්නේ ඇත්තටම ඔහු ඒ ගැන නොදන්නවා විය හැකි නිසාය. මන්ද මේ චීන යෝජනා යනු විෂයභාර ඇමත්තන්ට ඉහළින් රාජපක්ෂවරුන් මගින් එන ඒවා නිසාය.
කොළඹ වරායේ චීන ඉඩම් ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් ප්‍රකාශයට පත්වී ඇති මේ මිල ගණන් වැරදි නම් වරාය ඇමතිවරයාට අපට කියන්නට ඇත්තේ සැබෑ මිල ගණන් ප්‍රකාශයට පත්කරන ලෙසය. එය ප්‍රසිද්ධියේ කළ නොහැකි නම් අඩුම තරමේ වරාය වෘත්තීය සමිති නියෝජිතයන්ට හෝ ප්‍රකාශ කරන ලෙසය.■
