යුගදනවි කොටස් විකිණීමටත් වඩා භයානක
ඇමරිකාවට අයිති පාවෙන පර්යන්ත ව්‍යාපෘතිය

■ ‘ආයෝජනයක්’ය කීවාට එහෙම එකක් නොවෙයි
වසර ගණ්නාවක් තිස්සේ පවත්වාගෙන ආ ව්‍යාපෘතියක කොටස් විකිණීමක්

■ ඇමරිකානු සමාගම ආවේත් චීනය වගේ ස්වෙච්ඡා යෝජනාවක් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මට්ටමින් ඉදිරිපත් කරමින්

■ බැසිල්ගේ මේ යෝජනාවට වඩා
මෛත්‍රීගේ ස්විස් චැලේන්ජ් යෝජනාව හොඳයි

කෙරවළපිටිය යුගදනවි බලාගාරයේ භාණ්ඩාගාරය සතු සියයට 40ක කොටස් අයිතිය ඇමරිකානු නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට විකිණීම සහ එම බලාගාරය හා ඒ අවට ඉදිවන බලාගාරවලට ගෑස් සැපයීම සඳහා ඒකාධිකාරය ලබාදෙමින් ඉදිකරන්නට නියමිත නල පද්ධතිය ඇතුළු පාවෙන ගෑස් පර්යන්තය සම්බන්ධයෙන් මේ වනවිට පැන නැඟී ඇත්තේ දැඩි විරෝධයකි.

එම විරෝධය විරුද්ධ පක්ෂයෙන් පමණක් පැමිණෙන්නක් නොවේ. ආණ්ඩුව තුළ සිටින කුඩා පක්ෂද මේ වනවිට මෙම ගනුදෙනුවට විරෝධය දක්වා ඇත. ඛනිජ තෙල් ඇමති උදය ගම්මන්පිල මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වමින් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ කෙරවළපිටිය බලාගාරයේ සියයට 40 කොටස් ලබාදීමට තමා විරුද්ධ නැතත් ගෑස් නල ව්‍යාපෘතියට ඔහු විරුද්ධ බවය.

මීට අමතරව මෙම විරෝධයේ අනෙක් පාර්ශ්වයන් වන්නේ ලංකා විදුලි බල මණ්ඩල ඉංජිනේරු සංගමය ඇතුළු එහි වෘත්තීය සමිතිත්, ඊට බාහිර වෘත්තීය සමිතිත්ය.
මෙම ගනුදෙනුවට අදාළව මුදල් අමාත්‍ය බැසිල් රාජපක්ෂ සැප්තැම්බර් 06 දින සහිතව ඉදිරිපත් කර ඇති කැබිනට් මණ්ඩල පත්‍රිකාවේ උද්ධෘතය වන්නේ ‘විදුලි බල උත්පාදන පිරිවැය අඩු කිරීම සඳහා වෙස්ට් කෝස් පවර් (පුද්ගලික) සමාගමේ ආයෝජනය කිරීම’ යන්නය.

එහි ආරම්භයේ පැහැදිලි කරන්නේ නිව් ෆෝට්රස් සමාගම හා ශ්‍රී ලංකා රජය අතර රාමුගත ගිවිසුමකට එළැඹීම සඳහා 2021.05.07 දිනැති අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් මගින් මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාට බලය පවරා ඇති බවත් ඒ අනුව රාමුගත ගිවිසුම 2021.07.07 දින අත්සන් තබන ලද බවත්ය.

එම රාමුගත ගිවිසුමේ සඳහන් දෑ ලෙස එහි සඳහන් වන්නේ වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් විකිණීම, නැවත වායු බවට පර්වර්තනය කිරීම සහිත පාවෙන ගබඩා ඒකකයක් සහිත පර්යන්ත ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම, නැව් පද්ධතිය සහ නල මාර්ගය ඇතුළත් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ වෙස්ට් කෝස්ට් පුද්ගලික සමාගම සහ වෙනත් ඕනෑම බලාගාරයක් වෙත ද්‍රවිකෘති ස්වාභාවික වායු සැපයීම යන කරුණු ඇතුළත් බවය.

එසේම එහි සඳහන් කර ඇත්තේ මහා භාණ්ඩාගාර ලේකම් විසින් නිව් ෆෝට්රස් සමාගම සමඟ සාකච්ඡා කිරීම සඳහා මහා භාණ්ඩාගාරයේ, විදුලිබල අමාත්‍යාංශයේ, ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ නිලධාරීන්ගෙන් සහ විදුලි බල සහ ගෑස් ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රවීණයන්ගෙන් සමන්විත කමිටු දෙකක් පත්කර ඇති බවයි.

එමෙන්ම එහි දැක්වෙන්නේ රාමුගත ගිවිසුම මගින් එකඟ වූ පරිදි වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගමේ සියයට 40ක කොටස් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250ක මුදලකට මිලදී ගැනීමට යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර ඇති බවත් එය රජයේ තක්සේරුකරු ඉදිරිපත් කරන ලද තක්සේරුවට දළ වශයෙන් අනුකූල වන බවය.

තවද රාමුගත ගිවිසුම යටතේ දක්වා ඇති බදු සහන සහ ආයෝජන දිරි දීමනා ලබාදීමට ශ්‍රී ලංකා රජය එකඟ වී ඇති බවය. ඒ අනුව 2008 අංක 14 දරන උපායමාර්ගික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති පනත යටතේ දිරි දීමනා ලබා දීමට සුදුසුකම් ඇති ව්‍යාපෘතියක් ලෙස එය සලකන බවය.

මේ වනවිට විරෝධයට හේතු වී ඇති නල මාර්ග හා පාවෙන බලාගාරය සම්බන්ධයෙන් කරුණු කැබිනට් පත්‍රිකාවේ සඳහන් වන්නේ ‘විදුලි බලාගාර වෙත ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික වායු සැපයීම සහ පර්යන්ත ව්‍යාපෘතියේ මෙහෙයුම් කටයුතු’ ලෙසය.

ඒ යටතේ සඳහන් කරන්නේ රාමුගත ගිවිසුම මගින් නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට වසර 5ක කාලයක් සඳහා වෙස්ට් කෝස්ට් සමාගම වෙත ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික වායු සැපයීමට අවස්ථාව ලබා දී ඇති බවය. එමෙන්ම යුගදනවි බලාගාරය ආසන්නයේම ඉදිකිරීමට නියමිත මෙගාවොට් 350ක සොබාදනවි බලාගාරය සඳහාද ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික වායු සැපයීම සඳහා නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට ලබාදීම සහතික කිරීම භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට පවරා ඇති බවය. එමෙන්ම එහි අවධාරණය කර ඇත්තේ නිව් ෆෝට්රස් සමාගම ස්වාභාවික වායු සපයන්නා වශයෙන් රැඳී සිටින වසර 5ක කාල සීමාව තුළ කෙරවළපිටිය පරිශ්‍රයේ තවත් ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික වායු බලාගාරයක් ස්ථාපිත කළහොත් හෝ එම ප්‍රදේශයේ ඉදිවිය හැකි වෙනත් ඕනෑම බලාගාරයක් සඳහා ගෑස් සැපයීමේ පූර්වක්ත්‍ර අයිතිය නිව් ෆෝට්රස් සමාගමට ලැබෙන බවයි.

එසේම මෙම වසර 5ක ගිවිසුම් කාලය අවසන් වීමට පෙර එනම් වසර 4ක කාලය අවසන් වීමට පෙර ගෑස් සැපයීමේ ගිවිසුම අතිරේක කාලයක් සඳහා දීර්ඝ කිරීමේ විකල්පය ශ්‍රී ලංකා රජය වෙත හිමිවන බව එහි දැක්වේ.

නිව් ෆෝට්රස් සමාගම සපයනු ලබන ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික වායු සඳහා මිල නියම කිරීම සඳහා සූත්‍ර දෙකක් එහි සඳහන් කර ඇති අතර ඉන් එක් සූත්‍රයක් තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාව ශ්‍රී ලංකා රජයට හෝ මෙහෙයුම්කරුට හෝ ලබා දී ඇත.

රාමුගත ගිවිසුමේ සඳහන් පරිදි පර්යන්ත ව්‍යාපෘතිය සංවර්ධනය කිරීමේ මුළු පිරිවැය නිව් ෆෝට්රස් සමාගම දරනු ඇති අතර එයට නැවත වායු බවට පරිවර්තනය කිරීම සහිත පාවෙන ගබඩා ඒකකය, නැව් නැවැත්වීමේ පද්ධතිය, සැපයුම් නල මාර්ගය සහ ඒ ආශ්‍රිත පහසුකම් හා යටතල පහසුකම් ඇතුළත් වේ.

වසර 5ක කාලසීමාවක් සඳහා ලබාගත යුතු ගෑස් ප්‍රමාණයද එම ගෑස් සඳහා ගෙවිය යුතු මිලද එහි සඳහන් කර ඇත.

එම පත්‍රිකාවේ කැබිනට් මණ්ඩල අනුමැති ඉල්ලා ඇත්තේ සියයට 40ක කොටස් විකිණීමේ ගිවිසුමට එළැඹීමට භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට බලය පැවරීම, (එම ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසු කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරන බව සඳහන් කර ඇත) රාමුගත ගිවිසුම සංශෝධනය කිරීමට මහා භාණ්ඩාගාර ලේකම්ට බලය පැවරීම, කොටස් විකිණීමේ ගිවිසුමේ කොටසක් ලෙස හෝ ස්වාධීන ලේඛනයක් ලෙස ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික ගෑස් සැපයුම් කොන්දේසි පත්‍රයකට එළැඹීමට, පර්යන්ත ව්‍යාපෘතිය වෙත බදු සහන ලබාදීමට හා මෙම යෝජනාව ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා අවසරයන්, බලපත්‍ර සහ අනෙකුත් අනුමැතීන් කඩිනමින් ලබාදීමට පහසුකම් සලසන ලෙස අදාළ අමාත්‍යවරුන්, අමාත්‍යාංශ හා ආයතන වෙත උපදෙස් ලබාදීමටය.

අප මෙතෙක් ආයෝජන ලෙස හැඳින්වූයේ අලුත් ව්‍යාපෘතියක් ආරම්භ කිරීම සඳහා කිසිවකු මුදල් දැමීමය. බැසිල් රාජපක්ෂ ක්‍රමයේ මෙම ව්‍යාපෘතිය ඊට වඩා වෙනස්ය. වසර ගණනාවක් තිස්සේ පවත්වාගෙන ආ ව්‍යාපෘතියක කොටස් විකිණීමක් ආයෝජනය ලෙස සඳහන් කර ඇත. ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ ඉංජිනේරු සංගමය ඇතුළු වෘත්තීය සමිති, විපාක්ෂික දේශපාලන කණ්ඩායම් මිස ආණ්ඩුවේ මීට විරුද්ධ පිරිස් මෙම කොටස් ගනුදෙනුවට විරුද්ධ නැත. ඔවුන් විරුද්ධ නල මාර්ගයක් ඇතුළු පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයකට අදාළ කරුණුවලටය. කැබිනට් පත්‍රිකාවේ නල මාර්ගය ඇතුළු පාවෙන ගෑස් පර්යන්තය ඉදිකිරීමට වැයවන මුදල සඳහන් කර නැත. ඇමරිකානු සමාගම එම කොටස අතින් පාඩු කරගෙන කරනු ඇතැයි අප සිතිය යුතු නැත. අනිවාර්යයෙන්ම ඉදිකිරීම් සඳහා වැය කරන එම මුදල ලාභයකුත් සමඟ නැවත ඔවුන් ලබාගන්නවා ඇත.

එම වැය කිරීම නැවත ලබාගැනීම සඳහා දැනට ප්‍රකාශිතව සඳහන් වන්නේ යුගදනවි බලාගාරය සඳහා වසර 5ක කාලයක් නිව් ෆෝට්රස් සමාගමෙන් ගෑස් ලබාගත යුතු බව, එම බලාගාරයට තව කොටසක් එකතු කිරීමේදී එයට ගෑස් ලබාගත යුතු බව, කෙරවළපිටිය ප්‍රදේශයේ ඉදිකිරීමට නියමිත සොබාදනවි බලාගාරයට ගෑස් ලබාගත යුතු බව හා එම ප්‍රදේශයේ ඉදිරියේදී ඉදිකරනු ලබන අනෙකුත් බලාගාරවලටත් අනිවාර්යෙන් ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික ගෑස් ලබාගත යුතු බවය. අනිකුත් බලාගාර සඳහා වන මෙම කොන්දේසිය වලංගු වන්නේ යුගදනවි බලාගාරයට මෙන් වසර 5ක කාලයකටද නැද්ද යන්න අවිනිශ්චිතය.

ඉදිකරනු ලබන නල මාර්ගයක් වසර 5ක කාලයකින් භාවිතයට ගැනීමට නොහැකි තත්වයකට පත්වන්නේ නැත. ඒවා දීර්ඝ කාලයක් පැවතීම සඳහා ඉදිකරනු ලබන ඒවාය. යුගදනවි බලාගාරයටත්, එම ප්‍රදේශයේ ඉදිකිරීමට නියමිත අනිකුත් බලාගාරවලටත් මුල් වසර 5ක ගිවිසුම් කාලය අවසන් කිරීමෙන් පසු තවදුරටත් නිව් ෆෝට්රස් සමාගමෙන් ද්‍රවිකෘත ස්වාභාවික ගෑස් ලබා ගැනීම හැර වෙන විකල්පයක් ඉතිරි නොවනු ඇත. එම තත්වය වසර නොව දශක කීයක් දක්වා ඇදී යනු ඇතැයිද දැන්ම කිව නොහැකිය. මන්ද නල මාර්ග සහ පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයක් ඉදිකිරීම සඳහා කිසිවකු එන්නේ එම ආයෝජනය වසර කිහිපයක කාලයකදී අවසන් කිරීමට නොවන බැවිනි. ඒ ගැන දැනට අත්සන් කර ඇති ප්‍රකාශයට පත්නොකළ නිව් ෆෝට්රස්-ශ්‍රී ලංකා ගිවිසුමේ සඳහන් වෙනවා විය හැකිය. තවමත් එම ගිවිසුම රහසිගත එකක් වන්නේ හා එම තොරතුරු කැබිනට් මණ්ඩල පත්‍රිකාවේ සඳහන් නොවන්නේ ඒ නිසා විය යුතුය.

යටිතල පහසුකම් ඇති කිරීම සඳහා ආයෝජන යැයි කියන්නේ ආයෝජකයා විසින් ඉදිකිරීම කර සිය ආයෝජනය හා ලාභය ලබා ගැනීම සඳහා යම් කාලයක් මෙහෙයවා නැවත බාර දෙන ව්‍යාපෘතිවලටය. නල මාර්ග හා පාවෙන පාවෙන පර්යන්ත නිව් ෆෝට්රස් ව්‍යාපෘතියේ එවැන්නක් නැත. එහි අයිතිය යම් නිශ්චිත කාලයකදී ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙන බවට කිසිදු සඳහනක් කැබිනට් පත්‍රිකාවේ නැත. එහි තේරුම වන්නේ එම පර්යන්තය සදා කාලයටම ඇමරිකානු සමාගමට පමණය යන්නද?.

ඉතිං ඒ සමඟම පැන නගින ප්‍රශ්නය වන්නේ රටක් එවැනි ව්‍යාපෘතියකට බදු සහන ලබාදිය යුතුද යන්නය. මෙහිදී අප අමතක නොකළ යුතු කාරණය වන්නේ මෙතෙක් අප බදු සහන ලබා දුන්නේ වසර 25 හෝ 35 අතර කාලයකින් අපට ආපසු ලබාදෙන යටිතල පහසුකම් ව්‍යාපෘතිවලට බවය. මෙම නල මාර්ග හා පාවෙන පර්යන්තය සම්බන්ධයෙන් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය ආයෝජන යෝජනා කැඳවා තිබුණේද එසේ නිශ්චිත කාලයකින් පසු එම යටිතල පහසුකම් අපට ලැබෙන පරිදිය. ඇමරිකානු සමාගම ආවේ ඒ සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් නොකර චීනය මෙතෙක් අපට ගෙන ආ ආකාරයට ස්වෙච්ඡා යෝජනාවක් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මට්ටමින් ඉදිරිපත් කරමින්ය.

මේ අනුව විපක්ෂ දේශපාලන බලවේගත්, ලංවිම වෘත්තීය සමිති හා ඉන් බාහිර වෘත්තීය සමිතිත් මෙම ව්‍යාපෘතියෙන් රටේ විදුලි බලාගාරවලට ගෑස් සැපයීමේ ඒකාධිකාරිත්වයක් ඇමරිකානු සමාගමට ඇතිවන බව ප්‍රකාශ කිරීම අනාගතයේ ඇතිවිය හැකි තත්වයකි. එම ඒකාධිකාරිත්වය මගින් ජාතික ආරක්ෂාවට ප්‍රශ්නයක් ඇතිවන බව ප්‍රකාශ කිරීමද ඊටම ඈඳුණු සත්‍යයකි. මන්ද රට තුළ විදුලි බලය අඛණ්ඩව පවතිනවාද නැද්ද යන්න තීරණය කිරීමේ බලයක් ඒ මගින් ඇමරිකාවට ජනනය වන නිසාය.

බැසිල් රාජපක්ෂගේ මෙම ඇමරිකානු ස්වෙච්ඡා යෝජනාවට වඩා යහපාලන ආණ්ඩු සමයේ ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන කැබ්නට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළ නල මාර්ගය හා පාවෙන ගෑස් පර්යන්තයක් සඳහා වූ ස්විස් චැලෙන්ජ් යෝජනාව ඉදිරිගාමී යැයි කිව හැකිය. ඒ කොරියානු සමාගමක් එම ව්‍යාපෘතිය ඉදිකර, මෙහෙයවා නැවත අවුරුදු 35ක කාලයකින් අපට ලබාදීමේ යෝජනාවක් වූ බැවිනි. රාජපක්ෂ පාලකයන් හා අන් පාලකයන් අතර වෙනස ඒ ආකාරයය.■