■ අමන්දිකා කුරේ
අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යාම පසුගිය කාලය පුරාම දේශපාලන වේදිකාවල මෙන්ම සමාජය තුළ ද වැඩි වශයෙන් සාකච්ඡාවට ලක්වූ මාතෘකාවකි. කොරෝනා වසංගතය හමුවේ එදිනෙදා ජීවනෝපාය අහිමි වී සිටින ජනතාවට මරු පහරක් එල්ල කරමින් පසුගියදා සහල් වල පාලන මිලද ඉවත් කළ අතර ඒ අනුව ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් හෝ ආණ්ඩුවේ වගකියන පුද්ගලයන් විසින් මිල ගණන් තීරණය කරනවා වෙනුවට සැප්තැම්බර් 28 වන දින මහා පරිමාණ සහල් මෝල් හිමියන් විසින් සහල් වල මිල ගණන් නිවේදනය කරන ලදි.
ඒ අනුව සහල්, සීනි, පොල්තෙල් වැනි භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යාම සම්බන්ධයෙන් ද සමාජයේ දැඩි අවධානයක් යොමුව තිබුණ ද අත්‍යවශ්‍ය නොවන නමුත් නිවෙස් වල එදිනෙදා කටයුතු සඳහා අවශ්‍ය භාණ්ඩ රැසක්ද මිල ඉහළ ගොස් ඇත. පසුගිය මාස 1-2ක කාලය ඇතුළත මෙම මිල ගණන් වෙනස් වීම විශේෂත්වයකි. බොහෝ විට නිවසේ එදිනෙදා පාවිච්චිය සඳහා අවශ්‍ය රු.100ට වඩා අඩු භාණ්ඩ මිලදී ගැඊමේදී බොහෝදෙනෙක් ඒවායේ මිල සම්බන්ධයෙන් විශාල තැකීමක් කරනේ නැත. ඒ නිසාම පසුගිය කාලය ඇතුළත මෙවැනි භාණ්ඩ රාශියක මිල ඉහළ ගොස් ඇත.
සමාන්‍යයෙන් කුඩා දරුවන් සිස්ටින නිවෙස් වල බහුලවම පාවිච්චියට ගැනෙන බිස්කට් වර්ග, මාගරින් පමණක් නොව පිරිසිදු වීමට අවශ්‍ය සබන් කැටයේ දත් බෙහෙත් පැකට්ටුවේ මිල පවා විශාල මුදලකින් ඉහළ ගොස් ඇත.
එනිසාම මේ වන විට වැඩි අවධානයක් යොමුව නොමැති මෙවැනි භාණ්ඩ වල මිල ඉහල යාම සම්බන්ධයෙන් මෙවර ”අනිද්දා” විසින් සොයා බැලීමක් සිදුකරන ලදි. ඒ අනුව වෙළඳ සැල් කිහිපයකින්ම, සාමාන්‍යයෙන් නිවෙස් වල එදිනෙදා අවශ්‍ය වන භාණ්ඩ වල පැවති මිල හා දැන් පවතින මිල සම්බන්ධයෙන් සොයා බැලීමක් සිදු කළෙමු. එහිදී භාණ්ඩ විශාල සංඛ්‍යාවක මිල වැඩි වී ඇති ආකාරය නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකි වූ අතර ඒවායින් ඇතැම් භාණ්ඩ අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ ලෙස නම් කර නොතිබුණද අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ යැයි නොසලකා හැරිය හැකි ඒවාද නොවේ.
මිල වැඩි වී ඇති භාණ්ඩ අතර නිවසේ ආහාර පිළියෙළ කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වූ භාණ්ඩද ඇතුළත්ව ඇත. රුපියල් 90ක්ව පැවති මිරිස් කුඩු ග්‍රෑම් 100ක් රුපියල් 110ක් දක්වා වැඩි වී ඇති අතර තුනපහ ග්‍රෑම් 100 රුපියල් 90කට පැවති අතර නව මිල රුපියල් 112කි. මිලවැඩි වීම ප්‍රතිශතයක් ලෙස සැලකුවහොත් මිරිස්කුඩු ග්‍රෑම් 100ක් 22.22%කින් ද තුනපහ ගෑම් 100ක් 24.44 කින්ද මිල වැඩි වී ඇත. ඊට අමතරව රුපියල් 250ක්ව පැවති සැමන් ටින් එකක නව මිල 360කි. එය 44%කින් මිල වැඩි වී ඇත. අප මෙලෙස මිල ගණන් සොයා ගිය සුපිරි වෙළඳ සැලක එකම වර්ගයේ වුවත් නිෂ්පාදිත දිනය වෙනස් සෝයාමීට් පැකට් විකිණීමට තබා තිබූ අතර 2021 අගෝස්තු 15 ලෙස නිෂ්පාදිත දිනය සටහන්ව තිබූ සෝයාමීට් පැකට්ටුවේ මිල රුපියල් 65ක් ලෙස සඳහන්ව තිබූ අතර 2021 අගෝස්තු 31 නිෂ්පාදිත දිනය ලෙස සඳහන්ව තිබූ පැකට්ටිවේ මිල රුපියල් 90කි. පළමු පැකට්ටුව නිෂ්පාදනය කර ගෙවී ගොස් ඇති දින 14ක කාලය තුළදී සෝයාමීට් පැකට්ටුවේ මිල රුපියල් 25කින් එනම් 38.46%කින් මිල ඉහළ ගොස් ඇත.
ඊට අමතරව කුඩා දරුවන් සිටින නිවෙස් වල මෙන් ම බෝඩිම් කාමර වල සිට ඉගෙනීම් කටයුතු හෝ රැකියා සිදුකරන පුද්ගලයන් භාවිත කරන අතිරේක ආහාර වර්ග වල මිලද ඉහල ගොස් ඇත්ටේ පහත පරිදි ය. මාරි වර්ගයේ බිස්කට් පැකට්ටුවක් රුපියල් 35 සිට රුපියල් 45 දක්වා මිල ඉහළ ගොස් ඇති අතර රුපියල් 90ක්ව පැවති ක්‍රීම් ක්‍රැකර් වර්ගයේ බිස්කට් රුපියල් 100ක් දක්වාත් ඉහළ ගොස් ඇත්තේ පිළිවෙළින් 28.57%හා 11.11% ප්‍රතිශත වලින් මිල වැඩි වීමෙනි. සමපෝෂ පැකට්ටුවක මිල රුපියල් 70ක් වූ අතර එය 28%කින් වැඩි වී ඇති අතර නව මිල රුපියක් 90කි. ක්ෂණික නූඩ්ල්ස් රුපියල් 60සිට 65 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත.
ඊට අමතරව කිරි ආශිත නිෂ්පාදනද ඉහළ ගොස් ඇති අතර සාමාන්‍ය නිවෙස් වල පරිබෝජනයට ගනු ලබන කුඩා මාගරින් කප් එකක මිල රුපියල් 120 සිට 130ට වැඩි වී ඇති අතර රුපියල් 40ට පැවති යෝගට් එකක මිල 40කි.
ආහාර ද්‍රව්‍ය වලට අමතරව ඕනෑම නිවසක පිරිසිදු කිරීමේ කටයුතු සඳහා අවශ්‍ය වන භාණ්ඩ වල මිල ගණන් ද ඉහළ ගොස් ඇති බව අප සිදු කළ නිරීක්ෂණයේ දී පැහැදිලි විය. පෙයාස් වර්ගයේ බේබි සබන් කැටයක් රුපියල් 65 සිට 74දක්වාත්, සන්ලයිට් වර්ගයේ රෙදි සෝදන සබන් කැටයක් රුපියල් 55 සිට 60 දක්වාත් ලක්ස් වර්ගයේ සුවඳ සබන් කැටයක් රුපියල් 60 සිට 68 දක්වාත් වැඩි වී ඇත්තේ පිළිවෙළින් 13.86%, 9.09% හා 13.33% ප්‍රතිශත වලින් මිල ඉහළ යමින් ය. වළං සදීමට ගනු ලබන විම් වර්ගයේ සබන් කැටයක මිල 20%කින් ඉහළ ගොස් ඇත්තේ රුපියල් 25 සිට 30 දක්වා මිල වැඩි වීමෙන් ය. ඊට අමතරව දත් බෙහෙත් ටියුබ් එකක මිල රුපියල් 55 සිට 58ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත.
සනීපාරක්ෂක තුවා වල පැවති මිල සම්බන්ධයෙන් ද කාලයක් පුරාවට යම් යම් කතා බහක් ගොඩ නැගී තිබියදීත් රුපියල් 135ට පැවති පැකට්ටුවක මිල 14.81%කින් එනම්, රුපියල් 155ක් දක්වා මිල ඉහළ ගොස් ඇත.
මෙලෙස භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යාම සම්බන්ධයෙන් බෝඩිමක නැවතී අධ්‍යාපන කටයුතු කරන තරුණියක් සමග ඇගේ අත්දැකීම සම්බන්ධයෙන් විමසීමක් සිදු කළෙමු.
”මම පාරමී නවෝද්‍යා. මගේ උසස් අධ්‍යාපන කටයුතු සඳහා මම නුගේගොඩ ප්‍රදේශයේ බෝඩිමක නැවතී සිටිනවා. අපට කෑම උයාගෙන කන්න බෝඩිමේ පහසුකම් නැති නිසා ආපනශාලා වලින් කෑම කනවා. නමුත් දැන් ඒ ආහාරත් මිල වැඩි වෙලා. අපි මීට කලින් බිස්කට් වර්ග, සමපෝෂ, ක්ෂණික නූඩ්ල්ස් වර්ග අපේ පහසුව සඳහා ආහාරයට ගත්තා. නමුත් දැන් එක් වරම ඒ දේවල් වල මිලත් වැඩි වෙලා. සබන්, දත්බෙහෙත්, සනීපාරක්ෂක තුවා මේ හැමදේකමත් මිල වැඩි වෙලා. කලින් රුපියල් 1000කට ගෙනාවබඩු ටික ගේන්න තව අමතර රුපියල් 200ක් 300ක් වැය කරන්න වෙලා තියෙනවා.
අපි තවම ඉගෙන ගන්න නිසා තව ස්ථිර ආදායම් මාර්ගයක් නෑ. රජයෙන් දෙන ශිෂ්‍යාධාර මුදල් හා ගෙදරින් වියදමට ලබා දෙන මුදල් වලින් තමයි නඩත්තු වෙන්නෙ. නමුත් බඩු මිල එන්න එන්නම ඉහළ යාම එක්ක ලැබෙන මුදල හා වියදම් වල මුදල සම්බන්ධයෙන් ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. බඩුමිල වැඩිවුණත් පවුලේ රැකියා කරන අයගෙ පඩි වැඩි වීමක් සිද්ධ වෙන්නෙත් නෑ.”
එලෙස බඩු මිල ඉහළ යාම සම්බන්ධයෙන් ”නිදහස උදෙසා කාන්තා ව්‍යාපාරයේ” ජාතික සංවිධායිකා හේමමාලි අබේරත්න මහත්මිය මෙවන් අදහසක් පල කළාය. ” අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ, අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ ක්යලා බඩු ඉරක් ගහලා වෙන් කරන්න බෑ. කෙනෙක්ට අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ තව කෙනෙක්ට අත්‍යවශ්‍ය නොවෙන්න පුළුවන්. කෙනෙක්ට අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ තව කෙනෙක්ට අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ වෙන්න පුලුවන්. හාල් මිල මෝල් හිමියෝ නිවේදනය කලේ සැප්තැම්බර් 28. පහුවදා වෙද්දි කීරී සම්බා කිලෝ එකක් වෙළඳපොළේ රුපියල් 200යි. එළවළු පවා මිල ඉහළ ගිහින්. නිවසකට අවශ්‍ය මිරිස්, තුනපහ, තේකොල, මාගරින් වගේ පොඩි පොඩි දේවල් වල පවා මිල ඉහළ යනකොට මිනිස්සු කන්නෙ බොන්නෙ කොහොමද? අනෙක් අතට ඒවා කැම හදන්න අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ නෙවෙයිද? පහුගිය මාසෙ රැස් වුණු කෝප් කමිටුවෙදි හේ වුණා මහා පරිමාණයෙන් ලාභ ලබපු සමාගම් වලින් රජයට අයවිය යුතු බදු විශාල ප්‍රමාණයක් ගෙවල නෑ කියලා. ඔවුන්ගෙන් ඒ බදු අයකරගන්නවා වෙනුවට ආණ්ඩුව කරන්නෙ මිනිස්සු කන බොන දේවල් වලට තව තවත් බදු ගහන එක. ආණ්ඩුව දැන් මිනිස්සුන්ට කියන්නෙ පුලුවන්නම් කාපල්ලා, සල්ලි නැත්නම් නිකන් ඉඳපල්ලා වගේ කතාවක්”
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීනී හරිනි අමරසූරිය මෙවැනි අදහසක් ප්‍රකාශ කළා ය. ”මේ මිල ඉහළ ගිහින් තියෙන භාණ්ඩ එකක්වත් සුඛෝපබෝගී භාණ්ඩ නෙවෙයි. මධ්‍යම පන්තියේ අයගෙ ඉඳන් එදා දවසේ හම්බකරන මිනිස්සු දක්වා පාවිච්චි කරන දේවල්. හැමදේකම මිල ඉහළ යද්දි අනෙක් පැත්තෙන් ලබන ආදායම් අඩු වෙලා. මේක දුප්පත්කම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නෙවෙයි. මධ්‍යම පන්තියේ අයට පවා තමන් ගන්න වැටුපෙන් තමන්ගෙ අවශ්‍යතා සපුරගන්න බැරි වෙන තත්වයක් ඇති වෙලා තියෙන්නෙ.
ආණ්ඩුවටත් මේක පාලනය කරගන්න බැරිවෙලා තියෙනවා. හාල් වල පාලන මිල ඉවත් කරපු එකෙන්ම ඒක ඔප්පු වෙනවා. හාල් මිල සම්බන්ධයෙන් විතරක් ආණ්ඩුව ගැසට් හයක් පමණ ගැහුවා. නමුත් අන්තිමට සහල් මිල ව්‍යාපාරික්යන් තීරණය කළා. මහජනතාව නියෝජනය කළ යුතු ආණ්ඩුව ඒ වෙනුවට ව්‍යාපාරික කල්ලියක් නියෝජනය කරනවා කියන චෝදනාවක් තිබුණා. දැන් ඒක ඔප්පු වෙලා ඉවරයි. විදේශ සංචිත දුර්වල වීම නිසා එදිනෙදා ආනයනවත් කරගන්න බෑ. මේ නිසාම රට ටිකෙන් ටික අරාජික තත්වයකට ගිහින් තියෙනවා. මේකෙ තියෙන බෙදවාචකය වෙන්නෙ මහජනතාවගේ ප්‍රශ්න එන්න එන්නම වැඩිවෙද්දි තවත් පිරිසක් ඉහළම ප්‍රතිලාභ, ලාබ උපයන එක.”
පවතින වසංගත තත්වය හේතුවෙන් බොහෝදෙනෙකුගේ ආදායම් මාර්ග අහිමි වී තිබෙන හා අඩු වී තිබෙන අවස්ථාවක සියළුම භාණ්ඩ වල මිල ගණන් ඉහළ ගොස් අති අතර මිල අඩු වූ භාණ්ඩයක් සොයාගත නොහැකි තරම් ය. ආනයන සීමා කිරීම, අධික ලෙස මුදල් අච්චු ගැසීම නිසා ඇති වී ඇති උද්ධමනය ද මෙයට ප්‍රධාන හේතුවකි. කෙසේවුවත් සාමාන්‍ය පවුලක නඩත්තුව සඳහා වැය වන මුදල සැලකිය යුතු මට්ටමකින් ඉහළ ගොස් ඇති අතර සහල්, ගෑස්, කිරිපිටි වැනි භාණ්ඩ සම්බන්ධයෙන් සැලකිලිමත් වුවද දැන් අනෙකුත් භාණ්ඩ මිලදී ගැනීමේදී මිල සම්බන්ධයෙන් සැලකීමකින් කටයුතු කිරීමට දැන් දැන් ජනතාවට සිදු වනු ඇත.■
